Morgunblaðið - 30.08.1961, Síða 6

6
MORCIiynr
Miðvikurlagur 30. ’ágúst 1961'
Langflestir fara óaf-
vitandi í landhelgi
— segir Páll
skipstjóri
pAi.t. Aðalsteinsson, skipstjóri í
Grimsby, er hér í stuttri heim-
sókn — svo sem Mbl. greindi frá
í gær. Eiginkona hans er einnig
í förinni — og með þeim hjónum
eru Denys Petchell og íslenzk
kona hans, búsett í Grimsby. Þeir
Páll og Petchell eru helztu for-
ystumennirnir í nýju togarafé-
lagi í Grimsby, sem Abunda heit
lr, og Petchell er þar stjórnar-
formaður. Félagið hóf starfsem-
ina fyrir alvöru hinn 1. ágúst sl.
og gerir út þrjá togara. Þeim
Páli og Petchell þótti sem þeir
ættu fyrir því að lyfta sér upp
eftir að búið var að koma rekstr
inum af stað — og það var þess
vegna, að þeir brugðu sér til
íslands.
• Ríkisstuðningur í fyrsta sinn
Fréttamaður Mbl. hitti þá sem
snöggvast að máli í gær og innti
eftir gengi togaraútgerðarinnar í
Bretlandi.
— Það er ekki hægt að segja
að horfurnar séu góðar, sagði
Petchell. Svo mikið er víst, að
brezka stjórnin hefur séð sig
knúða til þess að veita togaraút-
gerðinni töluverðan fjárstuðning
— og er það í fyrsta sinn, sem
það gerist í Bretlandi. Ástæðan er
rýrnandi afli og æ minnkandi at-
hafnasvæði brezku togaranna.
— Aflaverðmæti tögaranna,
sem veiða við Færeyjar, mun
hafa verið 42 sterlingspundum
minna á dag síðustu sex mánuð-
ina en á sama tíma í fyrra. Það
talar sínu máli. Og frá 1. ágúst
styrkir ríkið þá togara, sem veiða
á fjarlægum miðum, með 17 pund
um fyrir hvern úthaidsdag, sagði
Petchell. Og þetta jafngildir 5.500
pundum á ári, eða því sem næst
— fyrir hvert skip, bætti hann
við.
• Frysti-togararnir lofa góðu
— Við fylgjumst mjög vel með
tilraunum þeim, sem gerðar eru
með nýju togarana, sem hrað-
fryst geta aflann um borð. Þeir
eiga sjálfsagt mikla framtíð fyrir
sér og fólki geðjast æ betur að
hraðfrysta fiskinum. En þetta
þýðir ekki, að grundvellinum sé
kippt undan annarri tögaraútgerð
því nýr og góður fiskur mun allt-
af seljast í Bretlandi. Hins vegar
getur vöxtur hraðfrysta markaðs-
ins leitt til meiri fiskneyzlu en
áður var. Eg er ekki hræddur um
að ,,gömlu“ togararnir geti ekki
selt afla sinn við góðu verði um
langa framtíð, þ. e. a. s. ef þeir
kðma með fyrsta flokks fisk.
• Of skammur tími
— En hvað er að segja um
veiðar Breta við ísland? Hafa
þær dregizt mikið saman?
Páll verður fyrir svörum Og
Aðalsteinsson,
i Grimsby
segir, að reynslan af nýju fisk-
veiðitakmörkunum sé enn ekki
Orðin nógu mikil til þess að hægt
sé að gera raunverulegan saman-
burð Og miða við fyrri ár. Afla-
brögðin hafi alltaf verið misjöfn
frá ári til árs og þó lítið veiðist
nú, þá sé ekki að vita nema vel
veiðist næsta ár. Raunverulega
sé ekki hægt að gera neinn tölu-
legan samanburð enn sem komið
er.
— En útfærsla fiskveiðitak-
markanna við ísland var ein af
ástæðunum til þess að brezka
stjórnin taldi, að útgerðin þyrfti
stuðnings við, skaut Petchell inn
í.
• Fyrir innan eða utan línu?
— Það er annað mál, sem nú er
Orðin brýn nauðsyn að ræða, hélt
Páll áfram — og það er hinn
tilfinnanlegi skortur á tækjum til
þess að auðvelda staðarákvarðan-
ir á miðunum við fsland. Það er
nefnilega orðið æði erfitt fyrir
togaramenn að vara sig á land-
helgislínunni á ýmsum stöðum
við landið.
— Þegar landhelgin var miðuð
við fjöruna var þetta ekkert
vandamál. En eftir að grunnlín-
urnar voru dregnar milli ystu ann
nesja versnaði málið. Togararn-
ir geta nefnilega farið sums stað
ar inn fyrir landhelgislinuna án
þess að sjá land í ratsjánni. Veð-
Páll Aðalsteinsson M.B.E. og Denys Petchell C.B.E.
urskilyrðin eru oft þannig, að
ratsjáin „framkallar" illa eða
ekki lág nes, sker, eða slíka grunn
línupunkta. Veðrið truflar þann-
ig ratsjána — og hún er í raun-
inni eina tækið, sem togarar hafa
hér til aðstoðar á veiðunum. —
Eg segi ekki, að þetta sé vanda-
mál fyrir kaupskip eða önnur
slík. Og varðskipsmennirnir hafa
t. d. lítið annað að gera en fylgj-
ast með stöðunni. En allir þeir,
sem eitthvað þekkja til togveiða,
vita, að togaraskipstjórinn hefur
mörgum hnöppum að hneppa og
það er gersamlega ógerningur fyr
ir hann að vera að taka mið Og
reikna út stöðu skipsins á hálf-
tíma fresti. Eins ög veiðarnar eru
Orðnar núna, þá verður skipstjór-
inn að geta fylgzt með því alla
tíð hve langt hann er frá landi.
Decca ómetanlegt
— í Norðursjó og við Færeyjar
nota brezku fiskiskipin Decca-
kerfið. Það hefur reynzt mjög vel,
meira að segja svo, að kunnugir
skipstjórar geta beygt hjá skips>-
flökum á hafsbotni. Þeir hafa
skilið eftir belg 300 mílur í hafi
Og siglt að honum eftir Decca-
tækinu — og bókstaflega siglt á
belginn. Svo nákvæmur er þessi
Decca útbúnaður.
— Decca hefur kömið upp stöðv
um á landi og síðan leigja fiski-
skipin móttökutækin, sem sjálf
krafa skila staðarákvörðunum. —
Eg held að gjaldið sé tæp 400
pund á ári. — Á Decca-móttakar
ann er hægt að setja sjálfrit-
andi tæki, það ritar inn á landa-
bréfið jafnharðan för skipsins —
Og þetta afrit væri hægt að nöta
sem sönnun, ef kæmi til ágrein-
ings við landhelgisgæzlu.
— Hér við ísland er ekki um
neitt slíkt að ræða. Við höfum
að vísu Loran hér og getum not-
að hann fyrir suð-austan land.
En Loran er bara ekki sambæri-
legur við Decca hvað notagildi
snertir, a. m.' k. fyrir togaraskip-
stjórann, sagði Páll.
• Kostar þá starfið
— Eg er hræddur um að það
verði alltaf slangur af brezkum
togurum, sem teknir verða í land
helgi hér meðan ástandið er ó-
breytt.Eg er sannfærður um, að
langflestir þeirra brezku skip-
stjóra, sem teknir eru í land-
helgi, fari óafvitandi inn. Fyrst
og fremst hafa allir skipstjórar
fyrirmæli frá útgerðinni um að
fara ekki í landhelgi — og í öðru
lagi kostar landhelgisbrot þá oft
starfið. Það liggur í augum uppi,
að þeir fara ekki inn að gamni
sínu eftir að brezka stjórnin við-
urkenndi landhelgina.
— Það verður að koma hér upp
Decca-kerfi eða einhverju hlið-
stæðu, sem stjórnarvöldin viður-
kenna til nákvæmra staðarút*
reikninga. Ratsjáin er okkur ekki
nóg eins og nú er komið. Bæði
togarar og varðskip þyrftu að
hafa samskonar móttökutæki, og
styðjast við sömu vitana. Þá yrði
aðstaðan allt önnur, sagði Páll
að lokum.
• Um óhæfa afgreiðslu
Skrifin um ókurteislega af-
greiðslu þjónustufólks í Vel-
vakanda í gær, hafa komið af
stað heilmiklum umræðum um
ókurteisi. í dag tek ég tvær frá
sagnir af ókurteislegri af-
greiðslu í verzlunum.
Kona ein hringdi og sagðist
hafa komið í búð, þar sem hún
hefur verzlað í mörg ár. Lítili
drengur, um 10 ára gamall,
var einn í verzluninni. Hún
keypti 1 epli, 1 appelsínu og
tvo tómata, allt lítið. Drengur-
inn fór að reikna á reiknisvél-
ina og kvað upp úrskurðinn:
— 17,80! Konunni fannst þetta
mikið og fór að spyrja hann
um verð á kg á tómötum. Þá
kom afgreiðslustúlkan í kápu
út úr bakherbergi. — Hvað er
svo sem að? sagði hún með
þjósti. Konan kvað bara ætla
að fá athugað hvort þetta væri
rétt, að hú;n aetti að borga
kr. 17,80. Stúlkan leit á mið-
ann, sem reiknað var á og
sagði: Þetta er alveg rétt. Við-
skyptavinurinn gerði þá at-
hugasemd, að það væri ekki
hægt að sjá það nema bregða
vörunum á vigtina. Þá var af-
greiðslustúlkunni nóg boðið.
— Þér skulið bara pilla yður
út, við afgreiðum ekki svona....
Konan var að hugsa um að
kæra fyrir verzlunarstjóra, en
hætti við það, þar eð hún
hafði skömmu áður orðið vitni
að því að kona ein, sem var
að verzla þar varð þess vör að
hún hafði gieymt buddunni
heima og sama stúlka sagði: —
Hvernig stendur á fólki að
rjúka svena að heiman án þess
að hafa peninga, þegar það
ætlar að verzla. Þá var verzl-
unastjórinn viðstaddur. Og
þegar þessi aumingja kona var
farin að sækja peninga sína
heim, fóru þessi tvö skötuhjú
að tala um „svona fólk“ sín
á millL
• Er þetta boðlegt?
„Húsmóðir í úthverfi Reykja
víkur“ segir aðra sögu:
Fyrir þrem árum flutti ég í
eitt af nýju hverfum bæjar-
ins. Ég kom frá Kaupmanna-
höfn, en þar hafði ég verið hús
móðir í nærri 7 ár. Ég get
ekki neitað því, að það voru
mikil viðbrigði sérstaklega
hvað áhrærir matvælainn-
kaup og ýmis konar þjónustu
eins Og t. d, heimsendingu á
mjólk og morgunbrauði fyrir
allar aldir á morgnana.
í hverfinu okkar var engin
kjötbúð, þegar við fluttum og
þurfti maður þá oftast í bæinn
til þess að fá gott kjöt. En svo
☆
FERDINAND
☆
&

. I vnV'/^'P
O ../
kom kjötbúðin og skelfing
varð ég fegin. En hver er svo
reynsla mín sem húsmóður af
kjötbúð í úthverfi bæjarins? í
dag fór ég fjórðu ferðina á
nokkrum mánuðum til að skila
skemmdum mat. Ég ætlaði að
kaupa hakkað lambakjöt og
gera bollur sjálf — kjötfars
verzlananna er venjulega svo
kryddað, að okkur finnst það
ekki góður matur. Hvernig
skyldi annars standa á því, að
kjötfars er kryddað svo óhófs-
lega? Jæja, hakkaða kjötið var
til, Og ég bað um ákveðið
magn. Pilturinn, sem afgreiddi
mig, bar fatið upp að andlit-
inu og lyktaði af kjötinu. Ég
fékk strax grun. „Er þetta
ekki nýtt og gott? spurði ég.
„Jú, jú,“ var svarið. „Hvenær
var það hakkað?“ spurði ég„
„í gær,“ var svarið. „Haldið
þér, að það sé örugglega gOtt?“
Eg var fullvissuð um að svo
væri. Svo kom maðurinn, sem
er fyrir verzlunni, ég spurði
hann líka. Ég var að kaupa
kjöt sem var hakkað í gær,
get ég treyst því að það sé gott.
„Já, já, því getið þér treyst,“
svaraði sá. Þegar ég kom heim
og ætlaði að fara að ganga frá
kjötinu í skál brá mér heldur
en ekki i brún, því að af þvl
var megnasti óþefur. Ég fór
með það aftur og skilaði þvL
Jú, jú, það var tekið við þvl
með hálfgerðu glotti og engri
afsökun frá hendi verzlunar-
innar. í hin skiptin var það
myglað flatbrauð, úldin lifra-
pylsa og stórskemmdar læris-
sneiðar. Það er bezt að vera
ekki með nein stóryrði, en ég
spyr bara: Er þetta boðlegt og
sæmandi Og er ekkert mat-
vælaeftirlit til í höfuðborg ís-
lands?
P.s.: Það er langt frá því að
Velvakandi haldi því fram að
slík framkoma sé algeng með-
al verzlunarfólks, en hún á
að vera óþekkt með öllu.