Morgunblaðið - 05.09.1961, Blaðsíða 1

24 sfður
■ a
Onnur kjarnorkusprenging Rússa
Tilboð Vesturveldanna stendur
Kortið • sýnir svæðið umhverfis Semipalatinsk í sovézku Mið-Asíu, þar sem síðari kjamorku-
sprengjan var sprengd í gærmorgun, fyrri sprengja Sovétveldisins, eftir að þeir hófu tilraunir að
nýju, sprakk einnig á þessum slóðum seint í síðustu viku. Vestrænir sérfræðingar telja að þetta
svæði sé notað fyrir tilraunir með kjamorkusprengjur af meðalstærð — og sé annað tilrauna-
svæði fyrir slíkar sprengjur við Aralvatnið.
Kennedy og Macmillan gera Krúsjeff tilboð:
Bann viö tilraunum með kjarn-
orkuvopn innan gufuhvolfsins
Hættan af geislavirkum efnum vex
Washington, 4. sept. —
NTB—Reuter.
SOVÉTVELDIÐ sprengdi
aðra kjarnorkusprengju yfir
Mið-Asíu á mánudagsmorgun,
samkvæmt því er bandaríska
kjarnorkumálanefndin upp-
lýsti á mánudagskvöld. Átti
tilraunin sér stað nálægt Semi
palatinsk í Kazakstan og
sprakk kjarnorkusprengjan í
gufuhvolfinu.
Var það formaður kjarnorku-
málanefndarinnar, dr. Glenn
Seaborg, sem skýrði frá þessari
tilraun, sem fram fór á sömu slóð
Yfir 20 fórust j
Ferju
hvolfdi
— i annab sinn
BOGOTA, 4. sept. (NTB —
AFP) — Milli 20 og 25 manns
fórust og tólf slösuðust illa, er
ferju hvolfdi í höfninni í bæn-
um Buenaventura á strönd
Columbíu síðastliðinn sunnud.
Fyrstu fregnir af slysinu bentu
til þess, að miklu fleiri hefðu
drukknað. Það varð hins veg-
ar til happs, að á höfninni var
mikill fjöldi smábáta, sem þeg-
ar sneru sér að björgun far-
þeganna og tókst að innbyrða
þá flesta. — Um 150 manns
voru um borð í ferjunni, mest-
megnis ferðafólk, sem hafði
lagt leið sína til Buenaventura
á mikla hátíð þar. — Ferjan
var ofhlaðin og olli það slys-
inu, auk þess sem slæmt var
í sjóinn. Þessari sömu ferju
hvolfdi í marzmánuði síðast-
liðnum og fórust þá 6 manns.
AÐALBANKASTJÓRI Nor-
egsbanka, Erik Brofoss, fyrrv.
ráðherra og prófessor, hélt í
gær fyrirlestur í hátíðasal
Háskóla Islands um erlent
fjármagn í Noregi. Fyrirlest-
urinn hófst kl. 17, og var þá
hvert sæti í salnum skipað.
Meðal gesta var forseti ís-
lands.
um og sovézka kjarnorkuspreng-
ingin í síðustu viku.
Tilboðið stendur
Talsmaður utanríkisráðuneytis-
ins i Washington upplýsti síðar,
að Bandaríkin og Bretland
mundu ekki draga tii baka tillögu
þá um bann við kjarnorkutil-
raunum innan endimarka gufu-
hvolfsms, er send var til Moskvu
á sunnudaginn. En þessi síðasta
kjarnorkusprenging Sovétveldis-
ins var framkvæmd aðeins 24
klukkustundum eftir að tillagan
var kunngjörð. Sagði talsmaður-
inn, Joseph Reap, að sprengingin,
yrði ekki skoðuð sem svar sovét-
stjórnarinnar við tillögunni.
í fullri alvöru
Kennedy forseti, fékk fregnina
m hina nýju kjarnorkuspreng-
Sovétveldisins nokkru áður
arnorkumálanefndin kunn-
. ji hana. Dvaldi forsetinn þá á
i sveitasetri sínu í Hyannisport í
Massachusetts. Aðstoðarblaðafull
trúi forsetans, Andrews Hatcher,
lét svo ummælt, að bandaríska
stjórnin vonaði mjög ákveðið, að
Sovétveldið féllist á brezk-banda
rísku tillöguna um bann við
kjarnörkuvopnatilraunum innan
endimarka gufuhvolfsins.
Sagði hann, að þessi tillaga
væri sett fram í fullri alvöru og
í þeirri von, að gengið yrði að
henni.
Mál er að linni
BONN, 4. sept. — (NTB-Reuter)
— Heinrich von Brentano, utan-
ríkisráðherra Vestur-Þýzkalands,
sagði frá því í dag, að mælzt
yrði til þess við sovétstjórnina,
að hún hætti ógnunum sínum
og stjórnmálaþvingunum. I út-
varpsræðu, sem von Brentano
hélt, sagði ráðherrann ennfrem-
ur, að vestræn ríki leituðu ekki
eftir samningaviðræðum, til
þess að lýsa þar yfir uppgjöf
sinni. — Við krefjumst við-
ræðnanna í þeirri fullvissu, að
rétturinn sé okkar megin og að
Atlantshafsbandalagsríkin búi yf
ir miklum styrk, sagði hann.
Fyrirlesturinn var mjög yfir-
gripsimikill, og er ekki unnt að
gera hcnum ýtarleg skil á þess-
um vettvangi, þótt freistað verði
að stikla á stærstu atriðunum.
í upphafi erindisins ræddi
Brofoss um innflutning fjár-
magns sem tækis til áhrifa í
efnahagsmálum,
Ströng lög
Brofoss rakti síðan í stórum
'dráttum, hvernig fjármagnsinn-
Washington, London, Genf,
4. sept. NTB—Reuter.
ÞEIR KENNEDY, Bandaríkja
flutningi í Noregi hefði verið
hagað allt frá árinu 1820.
'Ótti við erlend áhrif varð þess
valdandi, að farið var að setja
‘lög, sem takmörkuðu aðgang út-
'lenclinga til atvinnuaðstöðu í
'Noregi. Lögin voru misvíðtæk.
T. d. má nefna sérleyfislögin frá
1906 um eignaraðild að íossum.
'Þar eru ákvæði um upptökurétt
ríkisins, sem síðar voru tekin
upp í seinni sérleyfislög, og á-
'kveða, að eftir 50 (stundum 60)
ár skuli fossinn ásamt öllum til-
Frh. á bls. 23
forseti og MacmiIIan, forsætis
ráðherra Breta, gerðu um
helgina tillögu um það til
Krúsjeffs, forsætisráðherra
Sovétveldisins, að hætt verði
þegar í stað öllum tilraunum
með kjarnorkuvopn innan
gufuhvolfs jarðar. Segjast
þeir fyrir sitt leyti vera reiðu
búnir að fallast á samkomulag
um bann við slíkum tilraun-
um til þess að firra mannkyn
ið þeirri vaxandi hættu, sem
stafi frá geislavirkum efnum
í himinhvolfinu og draga úr
víðsjám í heiminum. Er Krú
sjeff gefinn frestur til að
svara fram til næsta laugard.
Óbreytt eftirlit
í orðsendingu um þetta efni,
sem send var hinum sovézka for-
sætisráðherra, lýsa þeir Kennedy
og Macmillan yfir þeirri einlægu
von sinni, að sovétstjórnin fallist
á þessa tillögu þeirra. Segjast
þeir jafnframt geta sætt sig við,
að látið verði *itja við þær að-
ferðir, sem þegar séu fyrir hendi,
til þess að halda uppi eftirliti
með slíku banni.
Engu aS síður vilji þeir
ítreka þá von sína að sam-
komulag náist einnig um bann
við annars konar, tillögum
með kjarnorkusprengjur —-
en þeir harmi, að Sovétveldið
skuli hafa staðið í vegi fyrir
slíku fram að þessu.
Ráðstefna í Genf
Fulltrúar Bandaríkjamanna og
Breta lögðu tillögu þessa form-
lega fyrir fund ráðstefnunnar um
bann við kjarnorkuvopnum í
Genf í dag. Lögðu þeir jafnframt
til, að haldinn yrði fundur á
ráðstefnunni síðdegis á laugar-
dag, til þess að ganga frá sam-
komulagi um bann við tilraun-
um innan gufuhvolfsins. Ef So-
vétveldinu hentaði, væru þeir þó
reiðubúnir til að fallast á að
fundurinn yrði haldinn fyrr.
Vestræn ríki ekki í hættu
Bandaríski fulltrúinn á ráð-
stefnunni, Charles Stelle, sagði á
fundi ráðstefnunnar í dag, að
öryggi Bandaríkjanna eða hins
frjálsa heims væri ekki í neinni
sérstakri hættu, vegna kjarn-
orkuvopnatilrauna Sovétveldis
ins. Bandríkin ein hefðu yfir að
ráða nægum kjarnorkuvopnum,
til þess að vernda öryggi þeirra.
Frh. á bls. 2
Erlent fjármagn nauð-
synlegt til velmegunar
Fyrirlestur Brofoss abalbankastjóra