Morgunblaðið - 15.09.1961, Side 8

8
MORCUNBLAÐ1Ð
TTöstudagur 15. sept. 1961
Hversu mikil áhrif
hefur Dean Rusk?
PEGAR Krúsjeff lét til skararj
skríða 13. ágúst sl. og innsiglaði
Austur Berlín, kom það ráða-!
mönnuna í Bandaríkjunum nokk-
uð á óvart. Þeir voru ekki við
því búnir að grípa til mótaðgerða, |
svo að nokkrir dagar liðu áður
en nokkuð væri aðhafzt.
Bandarískir embættismenn
voru jafn furðu losnir sem aðrir,
þegar Janio Quadros, forseti
Brazilíu, sagði af sér forsetaem-
bættinu 25. ágú= sl.
í Laos var ekki laust við að
ósamræmis gætti fyrr á þessu ári
milli yfirlýsinga og aðgera Banda
ríkjamannaa og glundroða gætti
i Kúbumálinu. |
Loks kom Krúsjeff Bandaríkja|
mönnum að óvörum með yfirlýs-j
ingunni 30. ágúst sl. um, að hafn-
ar yrðu á ný tilraunir með vetn-
issprenjfjur í SovétríkjunumJ
Hinir reyndustu menn á sviði
'heimsmálanna þykjast sjá merki
þess, að Rússar hafi hugsað sér
að reyna mjög þolrifin í barada-
ríkum stjórnarvöldum á komandi
vikum og mánuðum.
Framantaldir atburðir hafa mjög
haft í för með sér vangaveltur
tim þá menn, sem ráða stefnu
Bandaríkjanna. Fólk spyr, hver
sé orsök þess að svo margir at-
burðir komi á óvart og fólk spyr
einnig, hver sé ábyrgur fyrir
stefnu Bandaríkjanna, hvort það
sé utanríkisráðuneytið — og þar
af leiða vangaveltur um hvernig
maður utanríkisráðherrann, Dean
Rusk, sé.
Rusk er almennt þekktur sem
sá embættismaður í Washington
sem mestum önnum sé hlaðinn og
Robert Kennedy dómsmálaráð-
herra, sé Rusk mikilvægasti
næst forsetanum og bráður hans,
embættismaðurinn. Hinsvegar er
jafn ljóst, að utanríkisráðherrann
Rusk er enginn Dean Acheson
eða John Foster Dulles. Kennedy
forseti er sinn eiginn utanríkis-
ráðherra, ef svo má að orði kom-
ast — í miklu meiri mæli en þeir
voru Eisenhower og Truman.
Það var Kennedy, forseti sem
tók ákvörðun um að veita ekki
uppreisnarmönnum á Kúbu að-
stoð úr lofti og forsetinn hefur
tekið þær ákvarðanir í Laosmál-
inu, sem leiddu til undanhalds
þar. Kennedy fór ti1 fundar við
Krúsjeff í Vínarborg í blóra við
ráð Dean Rusks — og þó komu
aðgerðir Rússa í Ausur-Berlín að
nokkru á óvart.
Fyrsu mánuði núverandi stjórn
ar var oft svo að sjá, sem Rusk
stæði í skugga ýmissa annarra
embættismanna, sem fjölluðu
uim utanrikismál við forsetann.
Adlai Stevenson var að nokkru
leyti sjálfstæður utanríkisráð-
herra hjá Sameinuðu Þjóðunum;
innan veggja Hvíta hússins áttu
hinir ýmsu ráðgjafar stóran þátt
í mótun stefnunnar í málefnum
Mið- og Suður Ameríku, afvopn-
unarmálinu, Berlínarmálinu og
öðrum deilumálum kalda stríðs-
ins. Chester Bowles, aðstoðarut-
anríkisráðherra hafði mjög
ákveðnar skoðanir á ýmsum mál-
um svo sem fjallað hefur verið
um í blöðum, — og leitað var
álits Dean Achesons.
# Hvernig maður
er Ðean Rusk?
Af þessu hafa risið spurning
ar sem slíkar: — Hversu mikil
áhrif hefur Dean Rusk. utanríkis
ráðherra í raun og veru? Hvert
er samband hans við forsetann? |
Hvernig maður er Dean Rusk og
hvernig kemur hann stjórnmála-
mönnum og leiðtogum annarra
þjóða fyrir sjónir? J
Til þess að finna svör við þess-
um spurningum hafa starfsmenn
bandaríska tímaritsins U.S. News
& World Report leitað ítarlegra
upplýsinga og umsagna um Rusk:
— Dean Rusk er 52 ára að
aldri. Hann-er hár maður vexti,
traustbyggður, breiðleitur, á
góðri leið með að verða al-
veg sköllóttur, hefur alúð-
legt bros og frjálslega fram-
komu. Hann er fæddur í
Georgia-fylki hefur keim af
Suðurríkjaframburði en er laus
við kynþáttahleypidóma sem svo
mjög vill loða við Suðurríkja-
menn. Þegar hann keypti íbúð í
Washington neitaði hann að
skrifa undir endanlegan kaup-
S'amning þar til felld voru niður
ákvæði um, að eignina mætti
hvorki selja negrum né mönnum
af Gyðingaættum.
Rusk stundaði nám við David-
son College í N-Caroline, fékk
námsstyrk, sem kenndur er við
Sir Cecil John Rhodes, til náms í
Oxf ord. Síðar stundaði hann!
in í hendur, þannig, að ekki
verði annað séð en hann sé ger-
samlega áhugalaus um það, sem
þar stendur. Að lestri loknum,
augnabliki síðar, nefnir hann þó
eitt og annað sem þurfi lagfær-
ingar við og segir jafnótt hvernig
því skuli breytt.
En ekki eru allir jafn hrifnir:
— Hafi Rusk brugðizt bogalistin
í einhverju, segir einn starfsmað
ur hans, þá er það helzt í skipu-
iagningu hins fjölmenna utanrík
isráðuneytis. Ástæðan kann að
vera sú, að Rusk eigi erfitt með
að vingast við starfsmenn utan-
ríkisráðuneytisins, sé jafnvel dá-
lítið tortrygginn í samskiptum
við suma undirmenn síná. Þessi
ummæli gefa vísbendingu um að
Rusk sé ekki gæddur nægilegum
skipulagshæfileikum.
Annar segir: — Ég hef ekki
alveg gert mér grein fyrir, hvern
ig Dean Rusk er. Hann sýnir
íðulega mikinn styrk, sem lofar
góðu um framtíðina. Hann er
geysilega fær maður og vinnur
Dean Rusk ræðir við Kennedy, forseta og Robert McNamara,
landvarn rrá.ðherra.
Dean Rusk
ásamt Dag
Hammar-
skjöld fram-
kvæmdastjóra
Sameinuðu
þjóðanna og
Adlai Steven-
son, aðalfull-
trúa Banda-
ríkjanna hjá
Sameinuðu
þjóðunum.
framihaldsnám í Berlín. Að námi
loknu kenndi hann stjórnfræði
við Mills College í Kaliforniu. f
heimsstyrjöldinni síðari var hann
liðsforingi, en síðan henni lauk
hefur hann að mestu fjallað um
ýmis innanrikismál. i
— Rusk hefur haft mikil áhrif
á samstarfsmenn sína og virðast
þau honum í hag. Skulu hér
nefnd ummæli nokkurra manna, ^
er ýmist hafa starfað undir hans {
stjórn eða með honum. Einn seg- |
ir: — Rusk er gæddur sterkum,
persónuleika og hann lætur ekki
svo gjarnt af sinni skoðun. Þann,
eiginleika kann Kennedy forseti
vel að meta, því að hann hefur
lítið áli-t á ,,já“ mönnum. Rusk er,
óvenju greindur maður og forset-
anum hollur. Má segja, að hann'
sé mikilhæfur maður, gæddur
mörgum eiginleikum stórmenna.
Annar segir: — Dean Rusk er
hæglátur maður og leynir á sér.
Það er ekki auðhlaupið að kynn-
ast honum vel, — hann er sein-
tekinn, en trölltryggur vinum sín
um.
Margir eru hrifnir af skarp-
skyggni hans og ■ skýrri hugsun.
Einn samstarfsmanna hans getur
þess, að hann líti yfir ýmis blöð
eða plögg, sem honum eru feng-
að undir hógværðinni sé síður |
en svo nokkur linkind, heldur
harka og staðfesta.
•— Eitt af fyrstu vandamálum
Rusks, er hann tók við embætti
utanríkisráðherra var hvernig
honum tækist samvinnan við
Kennedy, forseta. Þeir þekktust
sama og ekkert áður. Rusks hef-
ur lagt mikla áherzlu á, að
Kennedy fengi sem skipulegastar
og gleggstar upplýsingar frá ut-
anríkisráðuneytinu og hefur sam-
starf þeirra verið með slí'kum
ágætum og svo eðlilegum hætti,
að nú má oft hitta bá fyrir jakka
lausa með uppbrettar skyrtuerm-
ar, er þeir vinna að áríðandi verk
efnum. Báðir eru mennirnir ná-,
kvæmir, greindir og skarp-j
skyggnir. Þeir vinna ötullega þeg
ar þeir eru saman en gefa sér,
lítið tóm til léttara hjals. Þeirj
talast við í síma oft á dag, hittastj
daglega, stundum oftar en einu
sinni, utan hinna reglulegu stjórn
arfunda.
Éftir því, sem á líður hefur
Kennedy tekið meira tillit til
þess, sem Rusk leggur til mál-
anna. f upphafi voru, eins og fyrr,
er sagt, hinir ýmsu ráðgjafar
forsetans virkir mjög og var
talið að mörgum þeirra þætti sem
þeir sjálfir væru betur komnir j
embætti utanríkisráðherra en
Dean Rusk. Um tíma virtist
Kennedy hafa til'hneigingu til að
taka embætti utanríkisráðherra;
að mestu í sínar hendur, þannig
að Rusk yrði aðeins einn af áheyr
endum forsetans. Smátt og smátt
hefur þetta breytzt í þá átt að
Rusik tekur orðið margar meiri
háttar ákvarðanir. Kennedy er
þó sá, sem forsetavaldið hefur og
Dean Rusk virðist harla ánægð-j
ur með þessa skipan mála.
— Alit stjórnmálaforingja utan
Bandáríkjanna á Dean Rusk er
dálítið mismunandi.
Opinberir aðilar í Bretlandi
vilja lítt um hann segja, hann sé
gæddur mörgum kostum, en Bret
ar bíða eftir því hver reynsla
þeirra verður af honum.
Frakkar eru nokkuð tortryggn
ir í garð Dean Rusks. Þeir eru
andvígir því, að vesturveldin
bjóði til samninga um Berlínar-
málið. Ekki sé von til þess að
„status quo“ fái haldizt í Berlín,
ef til samninga komi. Frakkar
eru því dálítið hræddir við, að
rödd Rusks verði þeim í óhag í
þessu máli. Þjóðverjum þykir
valdsvið utahríkisráðherrans of
takmarkað til þess að hann fái
sýnt hverjir hæfileikar hans eru,
og í Austurríki kemur fram sú
skoðun, að Rusk sé fremur eins
konar blanda af háskólaprófessor
og diplómat fremur en hann sé
stjórnmálamaður, — Rusk geri
ekki nægilega mikið úr embætti
sínu með framkomu sinni. ítalir
eru mjög hrifnir af Rusk og
sömuleiðis Japanir, sem þó segja
að Kennedy varpi á hann of
miklum skugga.
I heimi diplomata er Dean
Rusk virtur og í Washington er
haft eftir erlendum sendiráðs
starfsmönnum, að mál þeirra fái
mun skjótari afgreiðslu en áður
hafi verið, og sambandið milli
stjórnarinnar í Washington og
sendiráða Bandaríkjamanna er-
lendis er einnig sagt sterkara en
oft áður, en þar í eigi Rusk stór-
an þátt. í Washington vinnur
hann að endurskipulagningu á
ráðuneytinu og hefur komið á
deild, sem í sambandi við sendi
ráðin erlendis á að hafa sérstak-
lega vakandi augu með öllum
stjórnmálahræringum. Segja þeir
sem gerzt til þekkja, að eitt aðal-
verkefni og vandamál Rusks sé
nú að styrkja ráðuneytið svo að
atburðir eins og þeir, sem fram-
an eru taldir komi bandarísku
stjórnarvöldunum ekki að óvör-
um.
ótrúlega mikið. Greind hans er
alhliða og verður í engu komið
að tómum kofa hjá honum. Hann
veit fyllilega hvað er að gerast
i heiminum og hver aðstaða
Bandaríkjamanna er í Heimsmálj
unum. En — stundum virðist
mér hann einum of mikill mennta
maður, ef svo má segja, — sem
sér allar hliðar hvers- máls, allt(
sem vegur með og allt sem vegur j
á móti og hann virðist ekki allt-
af hitta á sterkustu eða áhrifa-
mestu lausnina. Mér virðist hann
stundum bregðast meira við með
hliðsjón af hindrunum, sem á
veginum kunna að verða og því
ekki alltaf nota hin réttu tæki-
færi þegar þau gefast.
I fyrstu reyndi Rusk að hafa
umsjón með öllu sem laut að
starfi hans, en er frá leið varð
bann að reyna að takmarka sig
við meginverkefnin — en komzt
þá stundum að raun um, að
smáu málin urðu að stórmálum,
meðan hann hafði ekki auga með!
þeim. Sumir telja, að veikleiki
Rusks liggi í hógværni hans, og
hafa bent honum að láta meira að
sér kveða svo að framkoma hans j
verði litríkari, en Rusk hafnar
kurteislega slíkum ráðum. Og
þeir, sem þekkja hann bezt segja.
Farið vel með sauðfé
Aðvörun frá Dýraverndunarfélagi íslands
GÖNGUR og réttir eru að hefj-
ast, því eru framundan stórfelld-
ir rekstrar á búfé eða flutningar
á því með vögnum og skipum.
Samband Dýraverndunarfélaga
íslands leyfir sér því að vekja
athygli á eftirfarandi atriðum
reglugerðar um meðferð búfjár
við rekstur og flutninga.
I
Við rekstur og flutninga skal
ávallt sýna búfé fyllstu nær-
gætni, svo að því líði eins vel og
kostur er.
Þegar sauðfé er flutt á bifreið-
um, skal ávallt hafa gæzlumann
hjá því, jafnvel þó um skamman
veg sé að ræða. Jeppakerrur eða
tengivagnar eru eigi leyfileg far-
artæki til flutnings búfjár.
Bifreiðar þær, sem ætlaðar eru
til sauðfjárflutninga, skal útbúa
með pallgrindum, sem skulu vera
svo þéttár, að eigi sé hætta á, að
dýrin festi fætur í þeim, og gerð
ar úr traustum, sléttum viði, án
skarpra brúna eða horna. Eigi
skulu slíkar pallgrindur vera
lægri en 90 cm. Hólfa skal pall
sundur í stíur, er rúmi eigi yfir
12 kindur. Ef flutningsleið er
lengri en 50 km, á að hólfa pall-
inn sundur í miðju að endilöngu,
svo að engin stía nái yfir þveran
flutningspall. Á pallinn skal strá
hæfilega miklum sandi eða heyi.
til þess að draga úr hálku. Leit-
azt skal við að flytja fé meðan
dagsbirtu nýtur. Verði því eigi
við komið, skal hafa Ijós á bif.
reiðarpalli, svo að vel sjáist um
allan pallinn meðan á flutningi
stendur.
Til þess að forðast hnjask eða
meiðsli skal búa svo um, að unnt
sé að láta búfé ganga á flutnings-
pall og af.
Ef flutningur tekur lengri tíma
en 12 klst. skal sjá dýrunum fyr-
ir nægilegu fóðri og vatni.
Vakin skal athygli gangna-
manna á því að tekin sé fjárbyssa
með í göngur, svo deyða megi
lemstrað fé með skoti. Varast
skyldu gangnamenn að reiða
lemstraða kind.