Morgunblaðið - 21.09.1961, Blaðsíða 12

12
MORGVNBLAÐ1Ð
Fimmtudagur 21. sept. 1961

Cftgefandi: H.f Arvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri: Sigfús Jónsson.
Ritstjórar: Valtýr Stefánsson (ábm.)
Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Lesbók: Arni Óla, sími 33045.
Auglýsingar: Arni Garðar Kristinsson.
Ritstjóm: Aðalstræti 6.
Auglýsingar og afgreiðsla: Aðalstræti 6. Sími 22480.
.Askriftargjald kr. 55.00 á mánuði innanlands.
í lausasölu kr. 3.00 eintakið.
TILRÆÐI VIÐ SAMEINUÐU
ÞJÓÐIRNAR
Auðsætt er, að tillaga Rússa
** um þriggja manna fram-
kvæmdastjórn Sameinuðu
þjóðanna er hreint tilræði
við samtökin. Krúsjeff flutti
þessa tillögu á 15. Allsherj-
arþinginu og lagði til að einn
framkvæmdastjórinn væri
frá kommúnistaríkjunum,
annar frá hlutlausu ríkjun-
um og hinn þriðji frá hinum
vestrænu lýðræðisríkjum. —
Var það jafnframt hugmynd
hans að hver framkvæmda-
stjórinn um sig hefði neit-
unarvald.
Auðvitað hlyti af þessu að
leiða að samtökin yrðu al-
gerlega óvirk. Þau yrðu alls-
endis ófær um að gegna því
löggæzlu- og friðarstarfi,
sem stofnskrá þeirra gerir
ráð fyrir. — Neitunarvald
hinna þriggja framkvæmda-
stjóra mundi koma í veg
fyrir að hægt yrði að taka
nokkra skjóta ákvörðun,
þegar á riði til verndar
heimsfriðnum.
Tilgangur Rússa er líka
auðsær. — Þeir ætla sér
með tillögu sinni um þrjá
framkvæmdastjóra og neit-
unarvald að hafa það í hendi
sinni að koma í veg fyrir að
Sameinuðu þjóðirnar geti
nokkurn tíma hindrað of-
beldisárásir eða komið til
liðs við þann, sem ráðizt
væri á.
Tillaga Rússa um þrí-
stjórn samtakanna er því í
raun og veru tillaga um al-
gera lömun þeirra.
Allt bendir því til að sam-
komulag muni ekki geta tek-
izt um þá tillögu. Vitað er
að öll hin vestrænu lýð-
ræðisríki eru henni mjög
andvíg og mörg hinna hlut-
lausu ríkja.
Það getur tekið langan
tíma að koma sér saman um
val framkvæmdastjóra. Þess
vegna er líklegast að fram-
kvæmdastjórn samtakanna
verði fengin einhverjum til
bráðabirgða, annað hvort
núverandi aðstoðarfram-
kvæmdastjórum eða fráfar-
andi eða tilvonandi forseta
Allsher j arþingsins.
Segja má að Sameinuðu
þjóðirnar standi nú á kross-
götum. Sú spurning blasir
við, hvort þessi víðtækustu
alþjóðasamtök sögunnar eigi
að halda áfram að eflast og
verða færari um að vernda
heimsfriðinn, eða hvort þau
eigi að lamast og hjaðna nið-
ur eins og verða mundi ef
tillaga Rússa næði fram að
ganga.
Það er vissulega ærin ó-
gæfa að horfa á bak Dag
Hammarskjöld, hinum ó-
þreytandi friðarsinna og
snjalla og lipra samninga-
manni, þótt eigi bætist það
við að mannkynið þurfi að
horfa upp á þær hugsjónir,
sem hann barðist fyrir, fót-
um troðnar og kaldrifjað of-
beldi og einræði kommún-
ismans tröllríða gervallri
veröld.
TENGDIR Á
ÓTAL VEGU
CJtyttan, sem íslenzka þjóð-
^ in gaf Norðmönnum af
Ingólfi Arnarsyni, hefur ver-
ið afhjúpuð í Hrífudal í
Noregi. Fregnum ber saman
um það, að sú athöfn hafi
mótazt af fögnuði íslendinga
og Norðmanna, er þar voru
viðstaddir, ásamt þakklæti
og hrifningu Norðmanna.
Bjarni Benediktsson, for-
sætisráðherra, sem afhjúpaði
styttuna og flutti merka
ræðu við það tækifæri, lýsti
m.a. tengslum íslendinga og
Norðmanna og komst þá að
orði á þessa leið:
„Við íslendingar erum
tengdir Norðmönnum og
Noregi á ótal vegu. —■ Frá
Noregi komu forfeður okkar
og héðan tóku þeir með sér
tungu sína, sem við enn töl-
um og sízt viljum glata. —
Hingað sóttu þeir uppistöður
í réttarskipun sína, sem við
enn erum stoltir af. Til ís-
lands fluttu þeir með sér
forna norska menningu, sem
í mynd Eddukvæða og frá-
sagna Snorra Sturlusonar er
enn hluti af uppeldi okkar
og hugarheimi. — Umfram
allt höfum við fengið að
erfðum frá Norðmönnum
seiglu, áræði og sjálfstæðis-
þrá, sem fleytti þjóðinni í
gegnum ótalmargar aldalang
ar þrengingar og gerði henni
að lokum fært að fylgja
norsku fordæmi og endur-
heimta sjálfstæði sitt og
skipa sér í sveit frjálsra
þjóða.
Hvergi finnum við betur
til skyldleika okkar við
Norðmenn né minnumst
fremur alls þess sem við
eigum þeim að þakka en á
þeim stað, er nú stönd-
um við. Þess vegna erum við
komnir hingað í pílagríms-
ferð“.
Allir íslendingar munu [
Nýr áhrifamaður í
þýzkum stjórnmálum
Dr. Erich Mende, Jeibfogi
Frjálsra demókrata
KOSNINGARNAR í Þýzka-
landi á dögunum hafa dregið
fram í sviðsljósið leiðtoga
Frjálsra domókrata, sem svo
nefna sig, dr. Erich Mende. —
Flokkur hans var sá eini utan
stórflokkanna tveggja, sem
hélt velli í viðureigninni um
atkvæði þeirra 37,4 millj., sem
í dag hafa atkvæðisrétt í Vest
ur-Þýzkalandi. Og það sem
meira er — Frjálsir demókrat
ar hafa nú öðlast lykilaðstöðu
í þýzbu stjórnmálalífi, þótt
þeir séu sem puti meðal risa í
samanburði við Kristilega dem
ókrata og Sósialdemókrata.
Vaxandi gengi flokksins.
Gengi Frjálsra demókrata
treystist tvímælalaust mikið í;
kosningunum 1957, þegar dr.
Erich Mende, sem nú er 45
ára að aldri, varð þingleiðtogi
flokksins. Að vísu hefur styrk
ur flokksins fram að þessu
ekki hrokkið til stórræða, en
engu að síður hefur orðum dr.
Mende verið gaumur gefinn og
almenningur í þýzka Sam-
bandslýðveldinu tekið drjúgt
tillit til skoðana hans í stjórn-
málum.
Ferill dr. Mende
Erich Mende er fæddur í
Efri-Slésíu 28. oktöber 1916.
Að loknu menntaskólanámi og
herþjálfun var hann í upphafi
síðari heimsstyrjaldarinnar
kvaddur til vopna. Hann varð
majór og síðar höfuðsmaður,
hlaut járnkrossinn fyrir ötula
framgöngu, en særðist og var
árið 1945 tekinn höndum af
bandamönnum. — Eftir að
Mende var laus oiðinn, lagði
hann stund á laganám fram til
ársins 1948, að hann tók próf
Og varð doktor í lögum. Að
svo búnu helgaði hainn sig
stjórnmálafræðum um eins
árs skeið. Mende hafði strax á
árinu 1945 gengið 1 flokk
Frjálsra demókrata, varð for
maður flokksins á brezka her
námssvæðinu árið 1947, og óx
vegur hans jafnt og þétt upp
frá því.
Áhugasamur um varnarmál
f dag er dr. Erich Mende
ekki aðeins formaður þing-
flokks Frjálsra demókrata,
heldur jafnframt fremsti leið-
togi flokksins. Hann hefur set
ið á Sambandsþinginu síðan
1949 og einnig m.a. tekið þátt
í störfum Evrópuráðsins. —
Sjálfur telur 'hann störf sín að
varnarmálum hvað mikilvæg
ust þeirra verkefna, sem hann
sinnir.
Vill samstarf við Kristilega
Dr. Mende lýsti því marg-
sinnis yfir fyrir hönd flokks
síns í nýafstaðinni kosninga-
baráttu, að Frjálsir demókrat
ar æsktu stjórnarsamstarfs við
Kristilega demókrataflökkinn
að kosningunum loknum. Það
væri þó nánast skilyrði fyrir
slíkri samvinnu, að dr. Aden-
auer settist í helgan stein og
dr. Erhard tæki við stjórnar
forystunni. Kosningaúrslitin
hafa það í för með sér, að
Kristilegir demókratar þurfa
nú á samstarfi Frjálsra demó
krata að halda, til þess að
stjórn þeirra styðjist við
meiri hluta fylgi á vestur-
þýzka þinginu. Dr. Adenauer
er hins vegar, þrátt fyrir ald
ur sinn, alls ekki á því að
hætta — og nýtur í þeirri af
stöðu stuðnings a.m.k. meiri-
hluta flokks síns.
Hverjar verða lyktir?
Það verður því fróðlegt að
fylgjast með, hvort Frjálsum
demókrötum með dr. Mende
í broddi fylkingar tekst að fá
þessari ósk sinni framgengt í
samningum milli flokkanna
um myndun nýrrar ríkisstjóm
ar. Óneitanlega verður í svip
inn að teljast líklegra að
Frjálsir demókratar, sem ekki
hafa nema u.þ.b. fjórðung
þingsæta á við Kristilega
demókrata, verði að hvika frá
þessari kröfu sinni, en vera
má að þeir öðlist þá í staðinn
einhverjar „sárabætur" sem
um munar.

taka undir þessi ummæli
forsætisráðherra síns.
STEINAR FYRIR
BRAUÐ
Fhnn af harðsoðnustu
Moskvukommúnistum
hér á íslandi, Björn Bjarná-
son, sem einu sinni var for-
maður Iðju, ritar í gær
grein í Þjóðviljann, þar sem
hann lofar hið kommúníska
skipulag á hvert reipi. —
Kemst hann þar m.a. þannig
að orði, að „hagkerfi sósíal-
ismans hefur sannað ótví-
ræða yfirburði sína“. Enn-
fremur: „Sósíalisminn hefur
skapað nýtt samfélag, sam-
félag frelsis, jafnréttis og
gagnkvæmrar samhjálpar. —
Hann hefur skapað ný skil-
yrði til efnahags- og menn-
ingarlegra framfara“.
Hvernig samræmast nú
þessar staðhæfingar Moskvu
kommúnistans staðreyndun-
um?
Þær ganga algerlega í ber-
högg við sannleikann. —
Reynslan sannar nefnilega í
fyrsta lagi, að kommúnismi
og frelsi eru fullkomnar
andstæður. — í hverju því
landi, sem kommúnisminn
hefur komizt til valda hef-1
ur allt frelsi einstaklingsins
verið afnumið. Almennum
kosningarétti hefur verið út-
rýmt, ritfrelsi og skoðana-
frelsi afnumið.
En hvað um yfirburði
„hagkerfis sósíalismans?“
Þeir felast í því að lífs-
kjör fólksins eru margfalt
verri, bæði í Rússlandi, Kína
og öðrum kommúnistalönd-
um en í þjóðfélögum séreign
arskipulagsins. — Rússar og
Kínverjar eru t. d. meðal
mestu akuryrkjuþjóða heims.
Hvað eftir annað hefur þó
orðið hungursneyð í þessum
löndum vegna skorts á korni
og brauði, síðan kommúnist-
ar komust þar til valda. —
Hagfræðilegar upplýsingar
sanna, að rússneskur verka-
maður er margfalt lengur
að vinna fyrir potti af mjólk
og öðrum nauðsynlegustu
matvælum en verkamaður á
íslandi, eða í öðrum lýð-
ræðislöndum.
En Moskvukommúnistarn-
ir á íslandi eins og annars
staðar halda áfram að lemja
hausnum við steininn. Allur
hinn frjálsi heimur veit hins
vegar að kommúnistar hafa
gefið þeim þjóðum, sem þeir
stjórna með harðstjórn og
einræði steina fyrir brauð.
„Tveir heimar“
Ný bók eftir
Cunnar Dal
ÚT ER koimin önnur bók í bóka
flokknum „Úr sögu heimspekinn
ar“, er nefnist „Tveir heimar“,
indversk heimspeki eftir Gunnar
Dal rithöfund. Fyrri bókin nefnd
ist „Leitin að Aditi“ og kom einn
ig út á þessu ári. Þessi nýja bók
fjallar um „Karma“-heimspekina
0g „Maya“-heimspekina en
þriðji og síðasti kafli bókarinnar
fjallar um „nirvana" — „Hvað er
nirvana?“ Þétta er tíunda bókin,
sem Gunnar Dal lætur frá sér
fara. Fyrsta bók hans, „Vera“,
Ijóð, kom út árið 1949, „Sfinxinn
og hamingjan, 2. útg., 1954, —
„Sókrates“, 1957, „Spámaðurinn“
þýdd Ijóð, 1958, „Októberljóð“, úr
val Ijóða hans, 1959 og „Leitin að
Aditi, eins og áður segir, 1961. —.
„Tveir heimar“ er prentuð í
prentsmiðju Jóns Helgasonar, 61
bls. að stærð í litlu snotru broti.
Herskyldan
lengd
Boon ,20. september. —
(NTB—Reuter)
Vestur-Þýzka stjórnin ákvað í
dag að framlengja herskyldu
tíma þrjátíuþúsund nýliða í hern
urn, sem að öllu eðlilegu hefðu átt
að fá leyfi um mánaðamót.