Morgunblaðið - 22.09.1961, Side 13

/ Fostudagur 22. sept. 1961
MORCVNBLAÐ1Ð
13
Norrænlist 1951-1961
Sixten Lundblom: Selinunte á Sikiley
'Á TVEIM stöðum hefur verið
komið fyrir stærstu listsýningu,
sem haldin hefur verið hérlendis.
Worræna listbandalagið hefur
efnt til annarrar sýningar sinn-
ar hér í Reykjavík. í Listasafni
íslands eru sýnd málverk og högg
tnyndir, en í Listamannaskálan-
um er að finna graflist og högg-
•myndir. Það er ekki nokkur vafi
á, að marga fýsir að sjá, hvað
er að gerast í myndlist hjá ná-
grönnum okkar og frændum, og
•gera samanburð á þvi sem er að
gerast hér heima hjá okkur. Nú
höfum við gott tækifæri til þess.
Sýning sem þessi hefur verið
Ihaldin á tveggja ára fresti í ein-
hverju af Norðurlöndunum, og
Oftast eru það höíuðborgirnar,
sem fyrir valinu verða, samt hafa
þær einnig verið haldnar í öðrum
borgum, t.d. Bergen, Odense og
Gautaborg. Næsta sýning verð-
ur að öllum líkindum haldin í
•Finnlandi, og er ekki fullákveðið
ihvort heldur í Helsingfors eða
Ábæ.
i Fyrir nokkrum árum var sá
háttur upp tekinn við fyrirkomu-
lag þessara sýninga, að hætt var
við að hafa hvert land fyrir sig
í sérstökum deildum, en öllu
blandað saman, svo að hér koma
Norðurlöndin fram sem ein heild.
Með öðrum orðum: Hér hafa
iandamæri verið niður brotin og
norrænir liatamenn gefa hér gott
fordæmi, sem sýnir greinilega, að
samvinna þjóða er möguleg, ef
■viljinn er fyrir hendi. Samt held
ur hver þjóð sínum séreinkenn-
um í litameðferð og myndrænum
viðhorfum. T. d. mála Finnar yf-
irleitt í mýkri tónum en Svíar
og íslendingar, svo að dæmi sé
neínt. Og Danir hafa allt annan
svjp en Norðmenn.
Það er mjög þroskandi og
skemmtilegt fyrir listamenn og
listunnendur á Norðurlöndum að
fá tækifæri til að sjá slíkar sam-
sýningar, sem þessa og geta
ikynnzt verkum listamanna í hin-
um mismunandi löndum. Það er
og sjálfsagður hlutur, að hvert
iand vandar til vals á sýninguna
eins Og hægt er, en yfirleitt eru
það ekki sömu list-amenn, sem
eiga verk á hverri sýningu. Þar
er skipt um eins og fært þykir,
svo að sem flestir geti kynnt
verk sín. Þó vill stundum fara
svo, að oft sjást verk eftir þá
iistamenn, sem einna mest eru
í metum í hverju landi, en alltaf
fær maður að sjá einhverja nýja
'listamenn, sem ekki hafa verið
með áður. Heildarsvipur sýning-
anna er því mjög misjafn og
fjölbreytilegur ár frá ári, og má
lengi um það þjarka, hvaða sýn-
ing hafi bezt tekizt, en þeir, sem
voru viðstaddir síðustu sýningu
Norræna listbandalagsins í
Odense fyrir tveim árum, full-
yrða að sýningin, sem nú er hér,
Sé betri í heild en sú í Odense.
Eitt er víst, að sýningin
NORRÆN LIST 1951—’'60, er
Unto Koistinen: Aune
mikill aufúsugestur, ennfremur
er myndlist okkar tengd hér inn
í listalíf hinna Norðurlandanna.
Það er því ekki svo þýðingarlítið
fyrir íslendinga að þetta merki-
lega Norræna samstarf haldist og
geti vaxið á komandi árum. Þeg-
ar fyrsta sýning Norræna list-
bandalagsins var haldin hér í
Reykjavík 1948, voru sýningar-
skilyrði þannig, að íslendingar
urðu að draga sig í hlé og aðeins
Listamannaskálinn notaður. Nú
er völ á betri sýningarskilyrðum
í salarkynnum Listasafns fslands,
sem vissulega eru glæsileg, en
betur má ef duga skal. Það er
brýn þörf á að fá enn betri sýn-
ingarsali, og það vandamál verð-
ur ekki lagt að velli, fyrr en
byggt hefur verið yfir Listasafn
íslands og nýr Listamannaskáli
risirn. Sýning sem þessi ætti því
að sýna Okkur glöggt, hve þörfin
er brýn og að eftir tíu ár ættum
við að vera enn færari að taka
á móti sýningu frá Norræna list-
bandaiaginu og þar með full-
veðja í norrænu menningarstarfi
á sviði myndlistar. Þetta er hægt
ef vilji og geta verður fyrir hendL
Eg vil að lokum í þessum inn-
gangsorðum hafa eftir setningu,
er einn af norrænu fulltrúunum
við sýninguna sagði við mig fyrir
nokkrum dögum: „Reykjavík er
að vísu ekki stórborg og íbúar
ekki margir á Okkar mælikvarða,
en hún er höfuðborg. Það sér
maður strax, þegar litið er á þá
menningu, sem lifir í þessari fá-
mennu borg.“ Góðir Reykvíking-
ar. Látum sannast að hér hafi
verið rétt með farið, en ekki orð-
in tóm.
JÞegar maður reikar um salina
í Listasafninu, ber marg't fyrir
augu, og þar gefur að líta flestar
hliðar málaralistar nútímans. Þar
finnur maður verk mjög ólíkra
listamanna frá ólíkum löndum, á
mismunandi aldursskeiði og með
mismunandi listaskoðanir. Eins
og nafn sýningarinnar sjálfrar gef
ur til kynna, þá eru þar eingöngu
listaverk sköpuð á seinustu tíu
árum, og svo átti að vera, að
þar væru eingöngu sýnd verk
eftir núlifandi listamenn, en þó
mun ekki svo vera. Finnar tveir
hafa látizt ,síðan ákvarðanir um
þátttöku voru gerðar: Málarinn
RAGNAR EKELUND, er lézt á
seinasta ári, og myndhöggvarinn
PEKKA AARNIO, er lézt í bíl-
slysi nýlega, aðeins þrítugur að
aldri.
í forsal Listasafnsins eru nokkr
ar höggmyndir og aðeins þrjú
málverk, en í sjálfum sölunum
eru bæði höggmyndir og málverk.
Eins og áður er sagt, þá eru ekki
sérstakar deildir fyrir hvert land,
heldur gerð ein heild úr þeim
listaverkum sem valin hafa verið
til sýningar. í hverju landi er
starfandi sýningarnefnd sem ann-
ast allt val,. en seinustu hönd á
upphengingu og fyrirkomulag
annast einn listamaður frá hverju
landi, en gestgjafar — að þessu
sinni Íslendingar — annast allan
annan undirbúning.
Fyrst verða á vegi okkar högg-
myndir frá öllum Norðurlöndun-
um og verk eftir einn danskan
málara, SVEND WIIG HANSEN.
Hann málar í óþægilegum litum
og ætlar sér að túlka angist nú-
tímans, en ég verð að viðurkenna,
að honum tekst ekki að sannfæra
mig á neinn hátt. ARNOLD
Adam Fischer: Sikileyjarkonan
HAUKELAND frá Noregi kross-
festir atómgoð á miskunnarlaus-
an hátt, en það verk, sem er bezt
frá hans hendi, er „Ameríku-
menn í París“. Frá Danmörku
sjáum við tvær af hinum frægu
járnbrúðumyndum Roberts Jacob
sens, spilandi af kátínu, en gerð-
ar af öryggi og hugmyndaflugi.
Hann er einn af þekktustu mynd-
höggvurum, sem uppi eru í dag,
og hefur lengi unnið í Frakklandi.
ARNE JONES er einn af þekkt-
ustu myndhöggvurum í Svíþjóð,
hann á hér nokkrar myndir, sem
sýna vel þann stíl, er hann hefur
tileinkað sér og gert hafa hann
frægrn. POUL VANDBORG frá
Danmörku hefur gert skemmti-
lega mynd í stein, er hann kallar
„Bardotta", fyrirbæri, sem er
ekki óþekkt hér hjá æskudöm-
um. KAIN TAPPER er frá Finn-
landi og notar tré sem tjáningar-
efni. Hann gerir hlutina mjög
einfalda, á stundum um of. ÓLÖF
PÁLSDÓTTIR og ÁSMUNDUR
SVEINSSON eru hér fulltrúar ís-
lands, og fæ ég ekki annað séð
en hlutur okkar sé góður.
Þessari deild er skemmtilega
niðurraðað, og gefur hún gott yfir
lit um þau fjölbreytilegu efni,
sem notuð eru til höggmyndagerð
ar á Norðurlöndum.
Yfir hundrað og þrjátíu mál-
verk eru sýnd í Listasafninu, og
verður því að fara nokkuð fljótt
yfir sögu. Ekki er nokkur kostur
á að minnast á hvern málara fyrir
sig, en það sem mest vekur at-
hygli skal nefnt. ULF TROTZIG
er ungur málari frá Svíþjóð, er
vekur mikla eftirtekt. Hann mál-
ar í ríkum tónum, og því oftar
sem maður sé myndir hans, hafa
þær meiri áhrif. TORE HAA-
LAND á einnig mjög fallegt verk,
No. 11, málað í léttum ljósum
litum með gulu. önnur verk eftir
sama höfund hafa ekki eins mikil
áhrif á mig.
RICHARD MORTENSEN er
danskur, en hefur unnið í París
lengi og skapað sér þar mikið
nafn. Hann á hér nokkur mál-
verk frá mismunandi tímabilum,
og er skemmtilegt að sjá, hvernig
hann hefur smátt Og smátt skapað
sér mjög persónulegan stíl. Hann
notar sterka og áhrifamikla liti,
er hann byggir upp með lifandi
formi. Það má með sanni segja,
að það sópi að verkum Morten-
sens á þessari sýningu. ROBERT
JACOBSEN á hér einnig verk,
sem gefa góða hugmynd um,
hvernig honum tekst upp, er hann
byggir á einfaldan, en samt áhrifa
ríkan hátt. Fyrrnefndar járn-
brúður Jacobsens og þessi verk
eru mjög ólík og gefa ólíkar
myndir af listamanninum.
Finnski málarinn MAURI
FAVÉN vekur mikla athygli.
Hann notar heita litatóna og bygg
ir verk sín á leikandi hátt. Mál-
verkið „Júpiter" er sérlega aðlað
andi listaverk, sem grípur mann
föstum tökum.
SVEN ERIXSON er einn þekkt
asti málari í Svíþjóð, og hann
á hér nokkur verk, sem sýna vel
þann glæsibrag, sem honum tekst
að gæða verk sín. En ég er ekki
alveg trúaður á, að hann sé að-
hann sé að sama skapi stórkost-
legur málari. f sama sal er ungur
norskur málari, sem heitir ARNE
STRÖMME, hann byggir myndir
sínar á leikandi og léttan hátt Og
er nokkuð sérstæður á þessari
sýningu. „Landslag á Spáni“ er
eitt af beztu verkum hans. Mynd-
höggvarinn ADAM FISCHER er
einn þeirra Dana, sem vekja
einna mesta eftirtekt. Hann á hér
nökkur verk, sem láta ekki mikið
yfir sér, en eru með því allra
bezta, sem á sýnigunni er. Ég
nefni sem dæmi litla styttu
„Kona frá Nicastro“ Svíinn ERIC
GRATE gerir sín verk á einfald-
an en sterkan hátt, og hann er
eftirtektarverður myndhöggvari.
Danski málarinn EGILL JACOB-
SEN, hefur að vísu sýnt hér áður,
tvisvar eða þrisvar, að mig minn-
ir. Hann á hér gott úival af verk-
um sínum, sem fara mjög vel
saman og gefa ágæta mynd af
list málarans. Hann er nú orðinn
prófessor við Listaháskólann í
Höfn, en það eru ekki mörg ár,
frá því er hann barðist með
„Höst“ mönnum og ruddi veginn
fyrir nútímalist í heimalandi
sínu.
Einn af þeim málurum, sem ég
hef meir og meir yndi af á þessari
sýningu er finnskur og heitir
UNTO KOISTINEN. Hann málar
í gráum, bláum og mjúkum lita-
tónum, viðkvæmum samsetning-
um, er hann ræður mjög vel við.
Hann er ekki glæsilegur, en ör-
uggur og teikning hans einföld
og látlaus. Hann er ekki abstrakt,
heldur málar hann kvinnur af
Framhald á bls. 17.
Arne Strömne: Landslag á Spáni
Jón Stefánsson: Landslag