Morgunblaðið - 26.09.1961, Blaðsíða 3

Þriðjudagur 26. sept. 1961
MORGUNBLAÐIÐ
3
'

Fyrsti heimkomni íslendinguiinn
segir írá NoregsfÖrinni:
Noregur var eins
og opin faðmur
TVEIR Islendingar, sem fóru
til Noregs til að vera þar við-
staddir afhjúpun styttunnar
af Ingólfi Arnarsyni, komu
heim flugleiðis fyrir helgi.
Mbl. náði tali af öðrum þeirra,
frú Elísabetu Thors, og spurði
hana um hátíðahöldin í sam-
bandi við afhendingu og af-
hjúpun styttunnar.
— Við vorum tvær saman,
frænka mín Elísabet Waage
«g ég, sem fórum þessa ferð
með flugvél héðan og heim.
Við ætluðum í upphafí að
fara með Heklu eins og aðrir,
en hættum við það á síðustu
stundu, guði sé lof, því við
losnuðum þá við sjóveikina og
alla erfiðleikana, sem hentu
þá.
Þetta sagði frú Elísabet við
Mbl. í upphafi og bætti síðan
við:
— Farþegarnir voru mjög
þjakaðir, þegar við hittum þá.
en móttaka Norðmanna fékk
þá brátt til að gleyma öllu
andstreymi. Hún var svo inni-
leg að engin orð fá lýst henni.
— Hvernig komuð þið
frænkur á áfangastað?
— Við fórum með Sunn-
fjord frá Bergen upp í Holme-
dal. Þetta var aukaferð fyrir
þá Norðmenn, sem ætluðu að
vera viðstaddir hátíðahöldin,
en þeir urðu færri en gert var
ráð fyrir í upphafi, vegna þess
að Heklu seinkaði um sólar-
hring. Þetta átti að vera helg-
arferð. svo menn gætu mætt
til vinnu eftir helgina, en þeg
ar Hekla tafðist. hættu margir
við ferðina af eðlilegum ástæð
um. En það voru samt mjög
margir Norðmenn með Sunn-
fjord, m.a. dómsmálaráðherra
Noregs ens Haugland og
íslenzki konsúllinn í Bergen
og kona hans, Sem sýndu okk-
ur íslendingunum sérstaka
gestrisni.
— Hvaða fslendingar voru
um borð auk ykkar?
— Skúli Skúlason og frú,
Haraldur Guðmundsson, sendi
herra og kona hans, íslenzkur
vélstjóri, sem búið hefu rmörg
ár i Bergen, Jón Sigurðsson að
nafni, Guðmundur Jóhanns-
son forstjóri Bláa Bandsins
og svo auðvitað Árni G.
Eylands og kona hans, en
hann var fararstjóri. Það hafa
kannski verið einhverjir fleiri,
þó ég muni ekki eftir nöfnúm
þeirra i bili, þvi hrifningin
yfir ferðalaginu ber minnið of
urliði. Nú man ég t. d. að
Ivar Orgland var um borð
og ....
— Það skiptir ekki mestu
máli.
— Nei, en ég gleymi aldrel,
hvað allir voru glaðir og
innilegir frá þvi fyrsta til hina
síðasta, bæði á skipinu og í
sambandi við hátíðahöldin og
í ferðalögunum á eftir. Þetta
var allt eins og ævintýri eða
fagur draumur.
— Hvað tók feíðin frá Berg
en langan tíma?
— Við lögðum af stað á mið
nætti á sunnudag og komum
f Sognsæ eftir um það bil átta
tíma siglingu. Hekla var enn
ekki komin í Holmedal, svo
siglt var á móti henni. Það
var mikill fagnaðarfundur,
þegar fslendingár og Norð-

menn hittust þarna í firðin-
um. Á báðum skipunum var
lostið upp húrrahrópum, sem
bergmáluðu um fjörðin og
innra með hverjum manni.
Síðan var sungið, bæði á
norsku og íslenzku, t. d. ísland
ögrum skorið og Ja, vi elsker
dette landet o. s. frv. — Hekla
var fánum prýdd stafna á
milli, og ég er viss um að
vættum Noregs hefur þótt til-
komumikið að sjá og heyra,
þegar Norðmenn og fslending-
ar sameinuðust þarna í söng
og fögnuði. Þetta var sannar-
lega hátíðleg stund. Svo
sigldu bæði skipin í Holme-
dal.
'— Hvernig voru viðtökurn-
ar þar?
— í einu orði sagt stórkost-
legar. Þegar við komum í
land, var fyrir fjöldi fólks,
börn í þjóðbúningum með
flögg, og allir glaðir og reifir.
— En það hafa sést þreytu-
merki á farþegunum á Heklu?
— Nei, allt slíkt hvarf eins
og dögg fyrir sólu, vegna
þessa innilega fagnaðar Norð-
manna, þegar þeir heilsuðu
bræðraþjóð sinni, og Ásgeir
Sigurðsson heitinn hafði séð
til þess, að farþegarnir fengju
að hvíla sig eftir þessa ströngu
ferð, því hann lét skipið bíða
í Askvoll, meðan þeir voru að
jafna sig. Það var sérstaklega
rómað meðal farþeganna,
hvernig hann stóð sig í þess-
ari ferð, þrátt fyrir að hann
gengi ekki heill til skógar.
Hann stóð stanzlaust í tuttugu
og fjóra tíma í brúnm, meðan
óveðrið geisaði. Við frænk-
urnar spurðum hann seinna,
hvernig ástandið hefði verið
um borð. Hann sagðist aldrei
hafa lent í slíku veðri á þess-
um slóðum um þetta leyti árs.
Sumir farþegarnir héldu að
skipið væri að liðast í sundur
síðustu nóttina, svo mikil voru
átökin. Þeir komust ekki úr
kojunum og urðu að ríghalda
sér.
— Héldu Norðmenn ef til
vill að skipið hefði farizt?
-— Já. Fólkið í Hrífudal var
orðið hrætt um skipið, þegar
það kom ekki á þeim tíma,
sem ráðgert var. Þetta er af-
skekkt sveit, svo fréttir bárust
ekki strax um skipið. Svo hef-
ur það heyrt um íslenzka skip
ið, sem fórst við Færeyjar,
Þessi bautasteinn er orðinn mosagróinn, skakkur og siginn,
en enn nær hann 3 metra upp úr moldini. Hann stendur
nálægt Ingólfsstyttunni, og sumir telja, að Ingólfur Arnarson
hafi sjálfur látið reisa hann, þegar hann fór frá Noregi fyrir
fullt og allt til íslands.
og einhverjir blandað því sam
an við Heklu. En þeim mun
meiri var fögnuður þess, þeg-
ar það frétti af Heklu. Það
var bókstaflega eins og það
hefði heimt íslendingana úr
helju. En við á Sunnfjord viss
um alitaf af Heklu, því Har-
aldur 'hafði stöðugt samband
við skipstjórann.
— Hvenær hófust svo há-
tíðahöldin?
— Þetta var ein hátíð frá
upphafi til enda. meðan við
vorum i Noregi. en afhending
styttunnar og afhjúpun henn-
ar hófst kl. 2 um daginn. Stór-
ir vagnar biðu okkar við hafn
argarðinn og fluttu okkur í
Hrífudal, en þar hafði vegur
verið lagður alveg að staðn-
um, þar sem styttan skyldi
standa. Allur annar undirbún-
ingur fyrir hátíðahöldin var
á sama veg. Hvert hús hafði
verið þvegið og skúrað í þorp-
inu, og að lokum bökuðu kon-
urnar allar hugsanlegar köku-
tegundir. því hvert hús var
opið gestum. Þetta var greini-
lega stór viðburður í lífi þessa
fólks. Svo hófst sjálf hátíðin,
en það er víst búið að segja
frá henni í aðaldráttum í
blöðum hér heima, svo ég hef
engu við hana að bæta. Hún
fór í alla staði vel og virðu-
lega fram. Bjarni Benedikts-
son, forsetisráðherra, afhenti
styttuna af Ingólfi Arnarsyni
með ræðu og dómsmálaráð-
herra Noregs þakkaði með
ræðu, en auk ræðuhaldanna
var sungið bæði á íslenzku og
norsku. Norsk börn í þjóðbún
ingi söfnuðust að styttunni eft
ir ræðuhöldin og sungu á ís-
lenzku: Ó. guð vors lands. Það
var fallegur söngur og vakti
mikla hrifningu. Ég get eigin-
lega ekki lýst þessum hátíða-
höldum eins og vert væri
með orðum, en tilfinningin er
ennþá nnra með mér og verð-
ur alltaf.
— Hvernig var veðrið?
— Já, það mætti gjarna
minnast á það. Daginn, sem
hátíðahöldin áttu upphaflega
að fgra fram, var vont veður,
en þennan dag batnaði það,
svo það voru aðeins skúrir
»öðru hverju. Það var því lán
i óláni, að Heklu skyldi seinka.
Þegar hátíðahöldin hófust,
glaðnaði til og sólin helti geisl
um sínum yfir viðstadda. Fólk
ið var allt í kringum styttuna
og upp um alla brekku, svo
fjallið var eins og mannklætt
eða hvað ég á að segja. Marg-
ar íslenzkar konur voru í
þjóðbúningi, svo allt var í
töfrabirtu þessa sbund.
— Hvernig stendur styttan?
—^ún stendur mjög fallega,
alveg út við fjörð og fyrir of-
Framh. -á bls. 23
Skólabörn í Hrífudalsskóla syngja þjóðsöng íslendinga við afhjúpunina. — Þau bera íslenzka
fána í höndui"
Loks játar Tím:nn
Það fór aldrei svo, uó Tíminn
ætti ekki eftir að játa það, að
kauphækkanirnar, sem framsókn
armenn og kommúnistar knúðu
fram í sameiningu á sl. sumri,
væru langt umfram það, sem vöxt
ur þjóðarframleiðslunnar getur
risið undir. SI. sunnudag fjallar
helgarþáttur ritstjórans „Skrifað
og skrafað" að miklu leyti um
framleiðsluaukningu landsins, og
eftir miklar og mismunamdi spak-
legar bollaleggingar eru álykt-
unarorð hans þessi:
„Núv. ríkisstjórn er m. ö. o.
evrópiskur methafi í minnstri
framleiðsluaukningu og mestri
dýrtíð“.
Timinn skellir að visu sökinni
á litlum vexti þjóðarframleiðsl-
unnar á ríkisstjórnina sem auð-
vitað er hin, mesta firra, orsökin
nær dýpra en til núverandi ríkis-
stjórnar. En sleppum þvi. Mestu
máli skiptir, að hér er játað það,
sem Morgunblaðið hélt fram í
allt sumar, að vöxtur þjóðarfram
leiðslunnar ris ekki undir kaup-
hækkununum, sem þá voru knúð-
ar fram. Þá leiddi Timinn fram
einn af varaþingmönnum sínum
til þess að „sanna “, að vöxtur
þjóðarframleiðslunnar væri a-
m. k. helmingi meiri en hann
raunverulega er. Þá átti þessi
óskaplegi vöxtur þjóðarframleiðsl
unnar að geta meira en staðið
ui,dir öllum kauphækkununum.
Nú þarf ekki lenigur að réttlæta
kauphækkanirnar, og þá er að
dómi Tímans sjálfsagt að snúa
dæminu alveg við og skamma
rikisstjórnina fyrir að hér hafi
„framleiðslan aukizt minna í
valdatíð núv. rikisstjórnar en í
nokkru öðru landi Vestur-Evrópu
og þótt víðar sé Ieitað.“
„Slíkt er að vera ekki“
Gísli Jónisson menntaskólakenn
ari á Akureyri hélt nýlega ræðu
á héraðsmóti Sjálfstæðismanna
að Freyvangi, þar sem hann m. a.
ræddi hlutleysissókn kommúnista
og hinna nytsömu sakleysingja
hér á landi. Skv. frásögn islend-
ings á Akureyri komst Gisli svo
að orði umdir lok ræðu sinnar:
„Hin mikla hlutleysissókn
kommúnista hér á landi nú er
ekki af neinni tilviljun. öll merki
sýna, að Sovét-
Rússar leggja nú
meira en lítið
kapp á áróður
sinn hérlendis,
og þá er gott að
minnast þess, að
það voru komm-
únistar, s e m
FORDÆMDD
HLUTLEYSIB
fram þá athyglisverðu kenningu,
að HLUTLEYSH) VÆRI
ALDREI ANNAÐ EN HLIÐ-
HYLLI VH) ÁRÁSARAÐILANN.
Það, sem áður átti við, þarf
ekki að vera viðeigandi í dag,
þótt nýjungahræddum mönnum
sé gjarnt að hugsa svo.
Meðan þjóðir með svipaðar lífs
skoðanár og sama stjórnarfar
börðust um landskika og völd á
takmörkuðum svæðum, var eðli-
legt, að við íslendingar lýstum
yfir hlutleysi í þeim átökum. En
nú, þegar barizt er um HUG OG
HJARTA hvers einasta manns,
h^ort þjóðir heims eigi að verða
frjálsar ferða og gerða eða gripir
í gaddavírsgirðingu, þá getur
en'ginn verið hlutlaus. Þess vegna
viljum við vera, — VERA MENN
til að taka afstöðu og standa við
hana, vera þátttakemdur heils
hugar og undansláttarlaust í vest
ræiAi varnarstarfi, sem fram til
þessa hefur tryggt þjóðum Norð-
ur- og Vestur-Evrópu þau mann-
réttindi, sem þær leggja líf sitt
via