Morgunblaðið - 26.09.1961, Blaðsíða 13

Þriðjudagur 26. sept. 1961
MORGVTSBL AÐIÐ
13
r

7 ji_nn r --------------«*. — ■ »■ ■ **■ -
IMoregsbréf frá
Skúla Skúla-
syni
p.t. Bergen, 19. sept.
NÚ HEF ég séð Ingóll „Arn-
ar bur“ afhjú^aðan í annað
skipti. Ég minnist vetrardags
fyrir 37 árum er Jón héitinn
Halldórsson húsgagnameistari
var að 'afhenda Sigurði Egg-
erz þáverandi forsætisráð-
herra hann að gjöf frá Iðn-
aðarmannafélaginu, og hjúp-
urinn féll af Ingólfi á Arn-
arhóli. í gær afhenti Bjarni
Benediktsson, forsætisráð-
herra, Norðmönnum hann að
gjöf frá íslenzku þjóðinni í
viðurvist þúsunda áhorfenda
í brekkunni í Rivedal, ör-
skammt frá þeim stað, sem
Ingólfur mun vera fæddur á.
Það er bezt að gera úr
þessu ofurlitla ferðasögu. —
Konan mín óg ég brugðum
okkur hingað á miðvikudag-
inn var til þess að vera við-
stödd endurvígslu Hákonar-
hallarinnar, sem eyðilagðist
síðast 20. apríl 1944, er þýzkt

Afhjúpun I
Mynd Einars Jónssonar þykir stór-
fengleg. — Koma íslendinga vakti
fögnuð. — Hátíðleg stund í Hrífudal.
Hjartanleg ummœli um Island
í norsku blöðunum
byggðin miklu fólksfleiri að
sunnan en norðan fjarðarins,
þar sem Rivedal er.
Hátíðinni sjálfri ætla ég
ekki að lýsa hér, því að
Morgunblaðið hefur áður
fengið lýsingu af henni frá
tíðindamanni sínum sem var
með Heklu. En það eitt vil
ég segja, að athöfnin sjálf
var hátíðleg " og hrífandi og
að sumir Fjalabúar, sem ég
átti tal við, sögðust aldrei
hafa lifað fegurri stund. Hin
stórbrotna og svipmikla mynd
landnámsmannsins vakti að-
dáun og hitt vakti ekki síð-
ur gleði frænda vorra, að
svo margir Islendingar voru
þarna viðstaddir. Það , var
sannarlega skemmtilegt' að
svo margir skyldíl taka þátt
í ferðinni, og hér í Noregi
þykir þátttakan bera vott
um, að mikill vinarhugur til
þjóðarinnar austan hafs sé
ríkjandi á Islandi.
Frá Holmedal héldum við
hingað til Bergen kl. 11 í
gærkvöldi. Farþegarnir voru
flestir þeir sömu og verið
hafði kvöldið áður. „Hekla“
mun hafa farið skömmu á
eftir okkur og er í dag á
siglingu inni í Sogni, á Bala-
strönd og í Leikangi, í
grennd við líkneski Friðþjófs
frækna. Og nú fá farþegarn-
í Hrífudal
sprengiefnaskip sprakk í loft
upp við hafnarbakkann þarna
skammt frá. Fimm þúsund
manns fengu meiðsl við
sprenginguna ■ og 500 voru
lagðir í sjúkrahús. Nálæg
hús hrundu í rúst og brunnu
og Hákonarhöllin brann að
vísu, það sem brunnið gat,
en veggirnir stóðu, enda eru
þeir þykkir og rammbyggi-
legir. Nú hefur höllin verið
endurbyggð, í öðru formi en
áður að mestu leyti fyrir rík-
isfé. Vígsluathöfnin var mjög
hátíðleg og hef ég lýst henni
áður.
Á laugardagskvöldið var
stóð svo til að fara til Rive-
dal og vera viðstaddur af-
hjúpun Ingólfs. Skipið „Sunn
fjord“ skyldi fara í aukaferð
þangað í tilefni af afhjúpun-
inni. En fyrri part laugardags
hafði Haraldur Guðmundsson
sendiherra, sem komið haj$i
til Bergen ásamt frú sinni
kvöldið áður, samband við
„Heklu“ og frétti að skip-
inu hefði seinkað mikið vegna
hatramlegs óveðurs. Var því
ákveðið að fresta afhjúpun-
inni til mánudags, þó að það
væri óhentugra vegna fólks
úr nálægum byggðarlögum,
sem síður átti heimangengt
á virkum degi. Það kom þó
á daginn síðar, að þessi töf
varð til góðs, því að á sunnu
daginn var hrakveður í Rive
dal. Rigning og svo hvasst,
að „Kári í jötunmóð“ sleit
hjúpinn af líkneskinu. Sú
afhjúpun var þó gerð ó-
merk og nýr hjúpur settur á
Ingólf jarðharðan. Enginn
græddi á þessari afhjúpun
nema ljósmyndari, *em not-
aði tækifærið til að ná mynd
af Ingólfi og gat selt hann á
póstkorti við hátíðina dag-
inn eftir.
Á miðnætti, sunnudags-
kvöld, hélt „Sunnfjord“ svo
af stað frá Bergen með þá
gesti sem þar voru staddir.
Þar voru sendiherrahjónin
okkar og Jens Haugland
dónjsmálaráðherra, sem rrrætti
fyrir hönd norsku ríkisstjórn
arinnar, þar var1 Tryggve Rit
land konsúll okkar í Berg-
en með frú sinni, og þar
voru formenn íslandsvinafé-
laga í Osló og Bergen, Hal-
vard Mageröy og Anders
Skásheim. Þar var Stale Kyll
ingstad, myndhöggvari, sá
sem gerði stallinn undir Ing-
ólf í Rivedal, og frú hans,
Árni G. Eylands og frú og
síra Harald Hope frá Ytre
Arr.a, sem heima er kallað-
ur „staurapresturinn“, vegna
þess að hann hefur beitt sér
fyrir söfnun girðingarstaura
handa skógræktinni heima.
Og fleiri og fleiri — sam-
tals Hm 60 farþega^.
Þarna kynnti síra Harald-
ur mig gömlum bónda frá
Fana, Flesland að nafni, sem
gefið hefur 6000 staura til
íslands. Einnig hefur hann
gefið Skálholtskirkju vandað
an norskan stól í gömlum
stíl. Flesland hefur aldrei til
íslands komið og ég fór að
grennslast um hver ástæðan
væri til þessa einstaka vel-
vilja hans'. Það kom þá á
daginn, að hann var svo vel
að sér í Heimskringlu og
sögunum, að margan Islend-
inginn mundi hann geta „rek
ið á gat“. Og hvað staura-
gjöfina snerti, þá sagði hann
sér hefði ekki fundizt nema
sjálfsagt að bjóða fram
„nokkra staura“, úr því að
ísland væri skóglaust að
kalla og þyrfti að kaupa allt
girðingarefni frá útlöndum.
„Við eigum nóg af þessu
héma", sagði hann. Eg
spurði hann hvort hann ætl-
aði ekki að koma til ís-
lands. „Mig langaði til þess
þegar ég var ungur,“ sagði
hann, „en nú er ég orðinn
svo gamall, og heyri svo illa
að ég er hræddur um að ég
geti ekki talað við fólk,“
sagði gamli maðurinn og
brosti. „En guð blessi ykkur
alltaf. Þessir staurar eru lít-
ill þakklætisvottur fyrir allt
það, sem þeir hafa gefið okk
ur — þessir menn sem skrif-
uðu forðum.“
Frá Bergen til Holmedal,
sem er 5 km. utar í Sunn-
firði en Rivedal er, er 6—7
tíma sigling, þegar farið er
viðkomulaust Ég fór á fæt-
ur í birtingu um morguninn
og var „Sunnfjord“ þá kom-
inn norður undir Sólund, hin
ar sögufrægu eyjar, sem svo
oft var barizt í grennd við.
Gegnum örmjótt sund, Krak-
hellusund, sigldi skipið norð-
ur í Sunnfjord og í áttina
til Askvoll. Þaðan er ættað-
ur málarinn Askevold, sem
málaði myndirnar tvær úr
Dalsfirði er héraðsbúar gáfu
íslandi 1874 og nú eru í mál
verkasafni ríkisins. Var nú
siglt inn Dalsfjörð í vestur
og að Holmedal, sem er lítið
þorp. Vestast með Dalsfirði
eru gróðurlausar klappir á
báða bóga, því að þar er
vinda- og úrkomusamt svb
að ekki festir grasgróður á
nöktu forngrýtinu. En eftir
því sem innar og austar kem
ur í fjörðinn fer gróðurinn
og undirlendi vaxandi, og
mestur er hann inni í fjarðar
botninum. Þar sat Atli jarl
á stórbýli sínu á Gaulum,
ásamt sonum sínum, sem
urðu til þess að Ingólfi varð
ekki vært í Sunnfirði.
„Hekla“ lá fyrir akkeri við
Askvoll og nú sneri „Sunn-
fjord“ þangað aftur og skip-
in tvö urðu samferða til
Holmedal aftur. Lagðist
„Hekla“ að bryggjunni en
„Sunnfjord“ á ytra borð
hennar. Sunnan yfir fjörðinn
sigldi fjöldi vrlbáta; það
var fólkið sem var að koma
á hátíðina. 1 sveitinni er
voldugan og efnismikinn bak
grun sögu og þjóðarörlaga.
Gjöfin er borin fram af vin-
arhendi lítillar en frjálsrar
og stórhuga þjóðar, sem finn
ur sig bundna böndum sam-
eiginlegrar ættar og upp-
runa, og sem auk þess á
margan hátt sætti líkum kost
um og vér. Gjöfin kemur til
lands og þjóðar, sem um
myrkar og þungar aldir var
að því komin að gleyma sér,
frá þjóð sem mundi bæði
sína eigin sögu og okkar sögu
og gaf okkur minnið aftur.“
Blaðið víkur því næst að
því, að það sé ósk beggja
þjóðanna að treysta vináttu-
böndin og að nú sé tæki-
færi til nýrrar sóknar í þá
átt. í dag flytur sama blað
ítarlega lýsingu á athöfninni
ásamt fimm ágætum mynd-
um. „Morgenavisen“ og „Dag
en“ í Bergen höfðu einnig
fréttaritara í Rivedal og
birta langar frásagnir. „Dag-
en“ flutti á laugardaginn
kvæði til Ingólfs og íslands
eftir hinn gamla íslandsvin
A. Skásheim.
„Aftenposten“ birti lang-
ar greinar og tvær símaðar
myndir frá afhjúpuninni,
aðra af forsætisráðherra er
hann flytur ræðu sína og
hina af honum og Jens Haug
land dómsmálaráðherra er
þeir hafa tekið við blóm-
vöndunum, sem þeim voru
færðir. „Dagbladet“ birtir
grein undir fyrirsögninni:
„Den islandske statsminister:
Norski arfurinn hjálpaði hon
um á erfiðum tímum“, sem
er tilvitnun í ræðu ráðherr-
ans, og í undirfyrirsögninni
er vitnað í orð Hauglands
dómsmálaráðherra er hann
þakkaði gjöfina: „Vér erum
hreyknir af því, að forfeð-
ur okkar áttu þátt í því að
nema ísland.“
Hér verður ekki rúm til
að rekja fleira af því, sem
skrifað hefur verið um ís-
land í sambandi við gjöfina
góðu til Noregs. En það er
ekki um að villast, að hún
hefur vakið þakkarhug í garð
íslendinga um land allt. Og
blöðin minna á að Norðmenn
standi í þakkarskuld fyrir
aðrar eldri gjafir líka: Heims
kringlu og . sögumar — og
við Þormóð Torfason, sem
hélt áfram því verki sem
eldri íslendingar höfðu unn-
ið, að varðveita heimildir um
margra alda Noregs-sögu.
Nú stendur Ingólfur í
Reykjavík og Rivedal. Og
Snorri í Reykholti og í Berg-
en. Noregur gaf íslandi Ing-
ólf landnámsmann og Snorri
gaf — fyrir hönd Islendinga
— Noregi sögu, sem enginn
kynni nú, ef'hans hefði ekki
notið við.
Skúli Skúlason.
ir á ,Heklu“ sárabætur fyrir
hrakningana á leiðinni hing-
að til Noregs, því að í dag
er dásamlegt veður, sól og
heiður himinn, svo að ég
veit með vissu, að margir
verða hrifnir af Sognfirði.
Veðurspáin er ekki sem bezt
fyrir tvo næstu daga, en þó
getur farið svo, að gestirnir
að heiman fái fegursta veð-
ur í Bergen og Harðangri
og á leiðinni til Stavanger.
1 síðustu viku skrifuðu
norsku blöðin, einkum vest-
anfjalls mikið um Ingólf
Arnarson, Islendinga og þann
hug, sem fylgdi hinni fögru
gjöf þeirra. — í leiðurum
blaðanna er margt fallegt
orð um ísland og hina miklu
þýðingu, sem íslenzkar forn-
bókmenntir hafi haft fyrir
norsku þjóðina. 1 leiðara sín-
um segir Ingem. Fænn aðal-
ritstjóri „Bergens Tidende“
svo, á laugardaginn var: „Það
sem feerast skal á morgun
í Rivedal á Fjölum, er Bjarni
Benediktsson ráðherra af-
hjúpar og færir Noregi að
gjöf hið fagra og háreista
minnismerki landnámsmanns
ins Ingólfs Arnarsonar, á sér
- -------------mrifía—inmri.nii'
Jóhanns Þ. Jósefssonar
minnzt í Sfrassbourg
ÞEGAR ráðgjafarþing Evrópu-
ráðsins kom saman í Strasburg
fitnmtudaginn 21. september,
mintist forseti þess, danski þing-
maðurinn Per Federspiel, Jó-
hanns Þ. Jósefssonar fyrrum ráð-
herra, sem lézt 15. maí s.l. á
heimleið af fundum þingsins.
Forsetinn sagði, að Jóhann
hefði verið einn þeirra, sem
lengst hefðu átt sæti á ráðgjafar-
þinginu, en þar hefði hann fyrst
tekið sæti 1950 og tvivegis verið
kjörinn varaforseti þess. Hann
rakti helztu trúnaðarstörf Jó-
hanns á íslandi og sagði síðan
um störf hans í Strasburg:
„Vegna hinnar miklu þekking-
ar hans var þátttaka hans í un*.
ræðum á þinginu mikils virði.
Hann tók oft til máls, þegar rætt
var um skýrslur allsherjarnefnd-
ar, um Eden áætlunina, um
Spaak skýrsluna frá 1953, um
stefnu Evrópuráðsins almennt,
um samræmingu utanrikismála-
stefnii aðildarríkjanna og í októ-
ber 1958 fjallaði hann um fisk-
veiðimálin og um flóttamanna-
vandamálið. Hann var virtur af
öllum vegna hinna miklu hæfi-
leika sinna og aðlaðandi fram-
komu.
Ráðgjafarþingið sendir innileg-
ar samúðarkveðjur til fjölskyldu
hans og íslenzku ríkisstjórnar-
innar.“