Morgunblaðið - 04.10.1961, Side 19

Miðvikudagur 4. okt. 1961
MORGV1SBLAÐ1Ð
19
- Söngbókin
Framh. af bls. 16
er mikill í nágrannalöndunum á
þjóðlagasöfnun, spyrja, hvort
nógu mikil rækt sé lögð við að
bjarga gömlum íslenzkum lögum
frá gleymsku. Sá fyrsti, sem
nefndur er, að safnað hafi þjóð-
lögum, er Gísli Magnússon, sýslu
maður á Hlíðarenda, Vísi-Gísli.
Áiið 1647 gaf hann þáverandi kon
ungi yfir íslandi skýrslu um þjóð
lög. Hvar sú skýrsla er, fylgir
ekki sögunni, en sé hún til í söfn-
um, væri fróðlegt að fá hana til
athugunar. Ekki veit ég um nema
þrjá jslendinga, sem ferðazt hafa
um iandið til að safna þjóðlögum.
Þessir þrir menn eru tónskáldin
Bjarni Þorsteinsson prófessor,
Jón Leifs og dr. Hallgrímur Helga
son. Þeir hafa allir reist sér
ódauðlegan minnisvarða með
söfnun þjóðlaga, Og þeim brenn-
andi áhuga, sem þeir hafa haft
á að opna augu almennings fyrir
dýrmæti gömlu þjóðlaganna.
Einnig má benda á þjóðlagahefti
þeirra. Þau bera með sér, að þeir
hafa farið víða um landið til að
leita þjóðlaganna.
Starf Bjarna Þorsteinssonar
Séra Bjarni Þorsteinsson á 100
ára afmæli þ. 14. október n.k.
Hann starfaði að þjóðlagasöfnun
í 25 ár, eða frá 1880—1905. Ár-
angurinn af starfi hans er bókin
„íslenzk þjóðlög* um 1000 bls.
Þessi bók var gefin út af Carls-
Ibergssjóðnum í Kaupmannahöfn
og prentuð þar á árunum 1906—9.
Starf séra Bjarna og aðstoð Carls
toergssjóðsins við útgáfuna geta
íslendingar ekki fullþakkað. f
formála bókarinnar lýsir höfund-
ur ýmsum erfiðleikum sem hann
hafði við að stríða, og sýnir það
skilningsleysi manna á starfi
brautryðj andans. Þar má einnig
sjá, hversu mikið við hljótum að
hafa misst, þar sem svo seint
var tekið til við að safna þeim.
Umsögn eins fræðimanns, dr.
Angul Hammerich, um rit séra
Bjarna, er hér lauslega þýdd úr
dönsku: „Ég tel þetta verk sér-
staklega verðmætt. Með mikilli
iðni við söfnunina hefir séra
Bjarna Þorsteinssyni tekizt að
safna efni, sem er bæði mikið
að vöxtum og mikilvægt fyrir
sögu söngs á íslandi. Vegna þess
hvernig menningu fslands er hátt
að, mun þetta efni ekki hafa lít-
ið gildi fyrir rannsóknir í tón-
listarsögu almennt“.
Það, sem gera þarf
Nótnabækur eru til þess gerðar,
að þær séu notaðar, en því miður
hefir þjóðlagabók séra Bjarna
ekki orðið nógu kunnug almenn-
ingi. Það sést á því, að menn
kunna almennt fá lög, sem í henni
standa. Það þyrfti að syngja lög-
in inn á tónbönd og hljómplötur,
og flytja þau sem oftast í út-
varp, svo að menn geti lært þau
með hægu móti. Þjóðminjasafnið
þyrfti að fá afrit af sem flestum
böndum, til varðveizlu. í lok
formála bókar séra Bjarna Þor-
steinsson segir svo: „Mín inni-
legasta ósk er sú, að bók þessi
megi sem bezt fylla það skarð
í íslenzkum þjóðfræðum, sem
hingað til hefir verið svo autt“.
í Danmörku varð ég vör við mik-
inn áhuga á þjóðlagasöfnun.
Danska útvarpið og Þjóðminja
safnið, (deild sú, er heitir Dansk
Folkemindesamling) hafa sam-
vinnu um söfnun. Þessar stofnan-
ir hafa nú þrjátíu og fimm þús-
und þjóðlög á tónböndum. Það
er ekki eingöngu að lögin hafi
þjóðfélagslegt gildi, þau eru verzl
unarvara. Stefin eru notuð bæði
í stór verk Og einnig í létta nú-
tímatónlist. Ég söng mörg íslenzk
þjóðlög fyrir Dansk Folkeminde-
samling. Mér var það ljóst, að ég
var með óvanaleg þjóðlög á söng-
skrá minni, og féks staðfestingu
á því, í danska þjóðminjasafninu.
í danska útvarpinu er þáttur,
sem heitir „Fólkið syngur“. Sá
þáttur er vikulega, og koma þar
fram þjóðlagasöngvarar, bæði
lærðii og ólærðir. Einn þeirra
manna, er stýrir þessum þætti, er
Thorkild Knudsen. Hann fékk
áhuga á starfi mínu við þjóðlaga-
sönginn, og er ég honum ákaflega
þakk’át. Sá háttur er hafður á
í nágrannalöndunum, að faglærð
ir menn eru sendir með segul-
bönd í skipulagsbundna leit að
gömlum þjóðlögum. Þyrftum við
að gera slíkt hið sama.
Það skal tekiö fram, að ég tel
mig ekki fræðimann á efni því,
sem grein þessi fjallar um. Áhugi
minn vaknaði á þessum málum,
þá er ég leitaði eftir þjóðlögum,
sem nota skyldi til flutnings fyrir
almenning. Að lokum vil ég
benda á tónskáldin íslenzku, sem
mörg hafa útsett íslenzk þjóðlög
og fært þau í listrænan búning.
Mörg þeirra eru nú góðir húsvin-
ir á íslenzkum heimilum. Ekki
má gleyma börnunum, að þau
læri þjóðlög í fyrstu bernsku.
Drengirnir eru hinir tilvonandi
karlakórsmenn, sem bera hróður
inn út fyrir landsteinana, og stúlk
urnar taka þátt í blönduðum kór-
um, sem ekki hafa minna gildi.
r *
Atthagafélag Akraness
byrjar starfsemi sína 5. þ.m. í Breiðfirðingabúð.
Til skemmtunar verður:
Félagsvist — Bingó. — Góð verðlaun — Dans.
Félagar mætið stundvíslega kl. 9.
Allir Akurnesingar velkomnir.
Stjórnin
STIÍDENTAFAGNAÐUR
Stúdentaráð efnir til fagnaðar í tilefni af 50 ára
afmæli Háskóla íslands í Lido föstudaginn 6. okt.
Hefst hann kl. 19,30 með sameiginlegu borðhaldi.
Dagskrá:
Ávarp: formaður S.H.Í.
Hátíðarræða: Ólafur Thors, stud. jur.
Einsöngur: Guðmundur Jónsson, óperusöngvari.
Skemmtiþáttur: Svavar Gests.
söngur o. fl.
Hin nýja sjö manna hljómsveit Svavars Gests
leikur fyrir dansi fram eftir nóttu.
Aðgöngumiðar seldir í bóksölu stúdenta. miðvikudag og fimmtudag
kl. 2—5, fimmtudag og föstudag 10—12 og í Lidó fimmtudag og föstu-
dag kl. 5—7.
STÚDENTAR FJÖLMENNIÐ OG GERIÐ ÞENNAN AFMÆLIS-
FAGNAÐ SEM GLÆSILEGASTANN,
S.H.Í.
pjóhscafji
Sími 23333
Dansleikur
í kvöld kl. 21 Söngvari:
Harald G. Haralds
Vefrargarðurinn
DANSLEIKUR íkvöld
Sími 16710.
Breiðfirðingabúð
Félagsv*$t er í kvöld kl. 9
Húsið opnað kl. 8,30
Breiðfirðingabúð — Sími 17985
Leiklis farskóli
ÆVARS KVARANS
tekur til starfa á næstunni.
Upplýsingar í síma 34710.
Verkalýðsfélagið ESJA
heldur aðalfund fimmtudaginn 5. okt. n.k.
kl. 8,30 að Hlégarði.
Stjórnin
FuIltrúaráB Sjálfstœðisfélaganna
í Reykjavík
heldur fund í Sjálfstæðishúsinu í kvöld kl. 20.30.
Fundarefni: S T J Ö R IM IVI \ L \ VIÐ Ifl O R F III
Frummælendur:
BJARNI BENEDIKTSSON, forsætisráðherra. JÓHANN HAFSTEIN, dómsmálaráðherra
Frjálsar umræður
Fulltrúar eru minntir á að mæta stundvíslega og sýna skírteini við innganginn.
Stjórn fulltrúaráðsins