Morgunblaðið - 10.10.1961, Side 23

Þriðjudagur 10. okt. 1961
M ORGTJ TS B1 AÐIÐ
23
— Jörgensen
Frsmh. af bls. 1
er ekki alls staðar hægt að lifa
sig jafnsterkt inn í liðinn tíma
og á Þingvöllum.
— En hvers vegna haldið þér
að þetta fólk hafi skilið lýðræð-
ið svona vel?
— Líklega vegna þess hve það
var mótað af sögunum og þeim
anda og boðskap, sem í þeim birt-
ist. Sögurnar ólu fólkið upp og
gerði það þroskaðra en tíðkaðist
í öðrum löndum. Þær skutu rót-
um í brjósti þessa fólks og héldu
áfram að bera sígræna ávexti, þó
syrti í álinn. Þær upplýstu þjóð-
ina, lyftu henni. fslenzka menn-
ingin geymdist í hugsun fólksins,
ekki einungis á þeim tímum, þeg-
ar mest reisn var yfir íslenzku
þjóðlífi til forna, heldur einnig
síðar þegar kreppti að. Þá lá hinn
forni arfur í þjóðarsálinni eins
og fræið í mold, og beið síns
tíma. Engum útlendingi sem til
íslands kemur, blandast hugur
um, að hann hefur vel varð-
veitzt. Þess vegna er auðvelt að
halda áfram að ávaxta það
pund, sem handritin geyma.
Það sem ekki var ritað á bæk-
ur, hefur lifað í hugsun fólks-
ins. Og rithöfundar síðari tíma,
sem hafa fjallað um sögu íslands
og bókmenntir, hafa með nánum
kynnum af fólkinu í landinu, get-
að upplifað hina fornu menningu,
ef hægt er að komast svo að
orði. Eða á ég'heldur að segja: að
fólkið sem nú lifir á fslandi hafi
enn að bakhjarli í lífi sínu, þá
stóru drauma, sem birtast svo
fallega í gömXum skáldskap.
— Hvenær kynntust þér fyrst
íslenzkum fornbókmermtum?
— Þegar ég var í Vallekilde-
lýðháskólanum á Sjálandi. Lýð-
Iháskólarnir dönsku hafa alltaf
haft mikinn áhuga á sögunum og
hinni fornu menningu fslands.
Grundtvig sjálfur var einlægur
unnandi fornra íslenzkra bók-
mennta. Annars hef ég alltaf haft
mikinn áhuga á sameiginlegum
arfi norrænna þjóða. Það er eins-
dæmi í sögunni, hve þessar fimm
litlu þjóðir eru nátengdar, hve
trú þeirra á lýðræði, trúin á frelsi
andans, er lík.
— Þegar þér lögðuð fram hand
ritafrumvarpið á sínum tíma,
voru gerðar harðvítugar árásir
á yður.
— Já.
— Og handritamálið var síð-
asta málið sem þér fluttuð í þing-
inu.
— Það er rétt.
•—Hvernig lituð þér á þróun
onálanna, fannst yður þér bíða
persónulegan ósigur, þegar atlag-
an var hvað hörðust?
— Nei, það fannst mér ekki.
Eg hef alltaf trúað því, að ég hafi
gert það eitt, sem var rétt. Það
er ekki nóg að tala um norræna
samvinnu og vináttu milli Norð-
urlandaþjóða. Við eigum að sýna
hana í verki. Þegar fyrir ligg-
ur praktískt frumvarp, sem getur
stuðlað að vináttu miili norrænna
þjóða og við getum sýnt að við
meinum eitthvað með þessu tali,
|þá eigum við að sýna það í verki.
Eg var handviss um, að sú
afgreiðsla, sem, frumvarpið fékk,
mundi styrkja norræna sam-
vinnu, enda var frumvarpið sam-
ið í an'da þeirrar vináttu, sem
ríkja á milli bræðraþjóðanna.
— Og yður fannst afgreiðsla
málsins ekki neinn persónulegur
ósigur?
— Nei, það fannst mér ekki.
Auðvitað var það slæmt fyrir
mig, að þjóðþingið skyldi ekki
geta órðið sammála um af-
greiðsluna á svo mikilvægu
máli, en heiður minn var ekki
í veði. Þó ég hefði Xagt fram
frumvarpið sem menntamálaráð
herra, stóð öll ríkisstjórnin að
því. Auk þess megið þér ekki
gleyma því, að frumvarpið fékk
ekki einungis stuðning stjórnar-
flokkanna, heldur einnig
margra leiðtoga stjómarandstöð
unnar og ég skildi þá afstöðu
6em viðurkenningu á þvi, að
min sjónarmið í málinu væru
rétt — þau að norrænar þjóðir
hafa skyldum að gegna hver
við aðra.
— Höfðuð þér alltaf gert ráð *
Grein frá Sovétríkjunum
Washington, 9. okt. (AP)
HÆSTIRÉTTUR Bandaríkj-
anna neitaði í dag að breyta
Jörgen Jörgensen, fyrrv. menntamálaráðherra Dana.
fyrir því að Xjúka stjórnmála-
ferli yðar með því að leggja
fram handritafrumvarpið?
— Nei, það hafði ég ekki.
Þjóðþingskosningar voru í dee-
ember 1960 og gaf ég þá ekki
kost á mér aftur, en gegndi
áfram störfum menntamálaráð-
herra í stjóminni með þeim
skilmálum, að ég drægi mig
út úr danskri pólitík, áður en
ár væri liðið frá kosningum.
Auðvitað var það löngun mín
að afgreiða handritamálið, áður
en ég drægi mig í hlé.
— Hvernig líkar yður að vera
hættur afskiptum af stjórnmál-
um?
— Það er ekki á það reynt
ennþá. Það er ekki liðinn nema
mánuður frá því ég sagði af
mér ráðherraembætti og ég hef
haft nóg að sýsla. En ég hef
undirbúið mig undir að breyta
lífi mínu og störfum. Ég hef
í hyggju að fylgjast með stjórn
málum, því ekki er hægt að
slíta sig algjörlega frá 23 ára
Rússar eiga
Frh. af bls. 1
flotans, sem í' dag verndar Sov-
étríkin“.
Áhafnir kjarnorkukafbátanna
eru þegar við æfingar í neðan-
sj ávarhernaði, segir blaðið. En
eina ríkið sem hefur kjarnorku-
kafbáta, er Bandaríkin.
Hraðskreiðustu bátar heims
„í neðansjávarorustu kjam-
orkukafbáta“, segir Izvestia,
„mun sá aðilinn sigra sem á
kafbáta er ganga betur, eru
snarari í snúningum og betur
varðir. Kjarnorkukafbátar Sov-
étríkjanna eru hraðskreiðustu
bátar heims“.
Blaðið segir að kafbátamir
geti eyðilagt stórar flotastöðvar
óvinanna, iðnaðarmiðstöðvar eða
flota flugvélamóðurskipa. Iz-
vestia segir að ágreiningur hafi
ríkt milli Zhukovs og Krúsjeffs
um smíði kafbátanna og ann-
arra nýrra vopna. Á Zhukov að
hafa sagt að herskip væru úr-
elt. —
Að þvi er blaðið hermir á ó-
nafngreindur aðmíráll að hafa
sagt: Þetta voru erfiðir tímar
fyrir okkur kafbátsmenn, En
Krúsjeff tók málið að sér og
leiddi það viturlega til lykta.
Hann benti á að aðaláherzlu
bæri að leggja á smíði kjarn-
odkuknúinna, hraðskreiðra út-
hafskafbáta, sem væru búnir
kj arnorkuvopnum.
starfi I þinginu. Ég treysti mér
ekki til að leggja líf mitt þann-
ig á hilluna, loka því eins og
bók, sem maður er hættur að
lesa.
850-60 nememlur
í vetur
HAFNARFIRÐI — Barnaskólinn
var settur fyrir helgi og fór sú
athöfn fram í Þjóðkirkjunni. í
honum verða í vetur 850—860
nemendur. og er það 80 fleira en
i fyrra. Mikil þrengsli eru í skól-
anum og verður kennt þar frá
kl. 8 á morgnana til kl. 5 síðd.
Er tvísett í allar kennslustofurn-
ar og þrísett í fimm. Kennarar
eru 27 og bekkjardeildir 33.
Nýir kennarar eru Rúnar
Brynjólfsson, sem var stunda-
kennari í fyrra, Gunnlaugur
Sveinsson, áður kennari á Flat-
eyri, Jón Höskuldsson, Sigurrós
Skarphéðinsdðttir og Sigríður
Óskarsdóttir handavinnukenn-
arar. Magnús Jónsson kennir
ekki í vetur og Björn Jóhanns-
son, sem kennt hefur við skól-
ann í 32 ár, lætur af störfum.
Nýtt skólahús hefir verið tek-
ið í notkun uppi á Öldum og
hefir Haukur Helgason verið
ráðinn skólastjóri.
Ástríður Þor-
steinsdóttir jarð-
sungm
AKRANESI, 9. okt. — Fyrra
mánudag var Ástríður Þor-
steinsdóttir, fyrrum húsfreyja að
Signýjarstöðum í Hálsasveit,
jarðsungin í Húsafellskirkju-
garði af sr. Einari Guðnasyni. Á
annað hundrað manns fylgdu.
Ástríður heitin var gift Jósep
Eliesersyni, ættuðum norðan úr
Miðfirði. Jafnhliða búskapnum
rak Jósep, sem er látinn fyrir
nokkrum árum, verzlun á Sig-
nýjarstöðum. Tvö Xxirn eignuð-
ust þau hjón, Ástríði, sem er
lærð hjúkrunarkona og býr á
Akureyri, og Þorsteinn blaða-
mann og Xjósmyndara í Reykja-
vík. Ástríður var 84 ára er hún
lézt. Hún var mild kona og
færði allt til betri vegar. — O.
Þjófurinn skilaði
forstjóranum
þýfinu
Á SUNNUDAGSMORGUNÍNN
var brotist inn í verzlun KRON
að Dunhaga 20. Maður, sem áttij
leið framhjá verzluninni um níu
Ieytið um morgumnn veitti því
eftirtekt að rúða var brotin í;
hurð verzlunarimnar og gerði.
rannsóknarlögreglunni aðvart. j
Við rannsókn kom í ljós að j
blóð var á hurðinni og út um
allt. Hafði þjófurinn skorið sig
á glerbrotunum, «r hann braut
rúðuna. Við nánari eftirgrennsl-
an kom í ljós að innbrotið hafði
verið framið um fimmleytið um
morguninn, því um það leyti
hafði einn húsráðenda vaknað
við hávaða.
Síðdegis í gær kom ungur
piltur til forstjóra KRON, ját-
aði á sig innbrotið og skilaði
þýfinu, sem var nokkrir l>akk-
ar af sigarettum. Hafði hann
framið innbrotið í ölæði. Piltur
þessi hefur ekki komist undir
manna hendur fyrr.
Frumsýnd mynd
um dvalarstaði
Eyvindar
SL. FIMMTUDAG hélt Ferðafé-
lag íslands sína fyrstu kvöldvöku
á vetrinum, við mikla aðsókn.
Var allveg fullt út í dyr í Sjálf-
stæðishúsinu. Þar var frumsýnd
kvikmynd eftir Oswald Knudsen,
I sem hann nefnir Fjallaslóðir. Er
þar m. a. komið á alla þá dval-
arstaði Fjalla-Eyvindar, sem
kunnir eru, t. d. í Eyvindarver
við Köldukvísl, Innra hreysi
skammt fyrir innan, í Hvannalind
ir, að Arnarfelli á Hveravelli,
Arnarvatnsheiði og í Hrafns-
fjörð á Vestfjörðum. Er myndin
hin fróðlegasta. Dr. Sigurður
Þórarinsson, jarðfræðingur, gerði
texta myndarinnar.
Á eftir var myndagetraun og
síðan dansað.
Drengir fyrir
bílum
Á SJÖTTA tímanum í gær varð
fjöguira ára drengur fyrir bíl á
gatnamótum Bústaðavegar og
Ásgarðs. Mun hann hafa hlaupið
í veg fyrir bílinn. Drengurinn
heitir Jón Bergþór Hrafnsson,
Ásgarði 37. Hann skrámaðist lít-
ilsháttar og var fluttur á Slysa-
varðstofuna, en mun ekki hafa
orðið fyrir öðrum meiðslum.
Skömmu seinna eða um 7 leyt-
ið varð annar drengur, Hinrik
Einarsson í Eskihlíð, fyrir bifreið
á Reykjanesbraut á móts við
skrifstofu Loftleiða. Fór bifreiða-
stjórinn með hann á Slysavarð-
stofuna, en hann reyndist ómeidd
ur.
• •
Ongull festist í
hendi
AKRANESI, 9. okt. — Um hádegi
á laugardag, þá er Einar Hjartar-
son, stýrimaður á vélbátnum
Svani, var að draga línu af spil-
inu, kræktist öngull í efsta lið
vinstri handar hans, yfir sleiki-
fingri. Mun oddurinn hafa staðið
í beini, öngullinn rétzt upp og
hinn sterki teygjanlegi öngul-
taumur úr nælon, kippt önglin-
um út úr sárinu. Einar er með
plái hnúfa og í fatla.
— Oddur.
úrskurði sínum frá 5. júni
þess efnis að kommúnista-
flokkurinn þar í landi verði
að láta skrá sig sem grein
flokksins í Sovétríkjunum.
1 áfrýjun sinni sagöi flokks-
stjórnin að ákvörðun hæsta-
réttar bryti í bága við stjórnar-
skrá Bandaríkjanna, sem heiti
mönnum trúferlsi, ritfrelsi og
málfrelsi.
Neita að skrá flokkiiui
Frankfurter dómari, sem kvað
upp úrskurði í málinu hinn 5.
júní sl., tilkynnti hálfum mán-
uði síðar að dómurinn tæki ekki
gildi fyrr en hæstiréttur hefði
tekið áfrýjunina til meðferðar.
Ef þessi frestur hefði ekki verið
veittur átti dómurinn að ganga
í gildi 30. júní.
Kommúnistaleiðtogar í Banda
ríkjunum lýstu því yfir eftir úr
skurðinn 5. júní að þeir ætluðu
ekki að láta skrá flokkinn eins
og fyrir þá var lagt. Þá skýrði
Robert F. Kennedy dómsmála-
ráðherra frá því að málsókn
yrði hafin gegn leiðtogunum
um 9. ágúst. En frestun á gildis
töku dómsins orsakaði frestun
á málsókn dómsmálaráðuneytis-
ins. —
Hugkvæmdist ekki
ið hringja á
lögregluna
AKRANESI, 9. okt. — Kyrrðltl
fór aldeilis af aðfaranótt sunnu-
dagsins á trésmíðaverkstæði
Jóns Guðmundssonar við Merki-
gerði andspænis sjúkrahúsi Akra
ness. Þetta gerðist kl. 6. Einmitt
í sama mund var einn sjúkling-
urinn rétt búinn að opna augun
og stóð við gluggann. Sér liann
þá mann einn á rauðri skyrtu
ganga að verkstæðinu. Brýtur
sá rúðu og smokkar sér inn. Eftir
drykklanga stund sér hann mann
inn labl>a niður götu. Bar hann
ekki kennsl á hann, en fannst þó
hann hefði séð hann áður.
Um morguninn sást að öllu
hafði verið snúið um á verkstæð-
inu, eins og leitað væri að ein-
hverju, rúðan brotin og lásinn
eyðilagður á hurðinni bakdyra-
megin, en engu stolið. Verst var
að sjónarvottinum hugkvæmdist
ekki að lixingja á lögregluna.
— Oddur.-
— ísólfsskáli
Framhald af bls 24.
Um sexleytið um morguninn, er
maðurinn einn á Stokkseyri ætl-
aði að fara að vekja sjómenn til
að fara í róður, sá hann logana
í ísólfsskála. Var slökkviliðið
strax kallað út, en er því hafði
tekizt að slökkva eldinn, var skál-
inn ein brunarúst.
Ákveðinn að byggja aftur
Páli var tilkynnt um brunann,
er hann kom úr kirkju á sunnu-
dag, þar sem hann hafði spilað
við messu. Þau hjónin fóru aust-
ur eftir hádegið og skoðuðu eyði-
legginguna. — Eg horfði á þetta
og hugsaði: — Ekki skal gráta
Björn bónda, sagði Páll. Við er-
um ákveðin í að byggja þarna
upp aftur, og satt að segja er
konan mín farin að teikna. Eg má
til með að vera þarna. Það eru
góðir andar þar. Þetta var ekkert
venjulegt hús. Það var sál í þvi.
— Það var gefið af svo góðum
hug, bætti frú Sigrún við. En
við flytjum bara með okkur sál
í nýja sumarbústaðinn.
í gærkvöldi átti blaðið tal við
Jón Guðmundsson, lögregluþjón
á Selfossi, Sagði hann að bruna-
rústirnar hefðu verið rannsakað-
ar. Hefðu fundist þrjár glufur
milli steina í arninum, sem var
hlaðinn upp. Væri hugsanlegt að
þar hafi neistar komist út I við
bak við, án þess að þess yrði
vart, þó ekkert sé hægt að full-
yrða um það.