Morgunblaðið - 12.10.1961, Blaðsíða 11

Fimmtudagur 12. okt. 1961
MORGUNBLAÐIÐ
11
Kristmann Gubmundsson skrifar un>^
BÓKMENNTIR
íslenzk bókmenntasaga
874—1960.
Eftir Stefán Einarsson.
Étgefandi Snæbjörn Jóns-
son. —
STEFÁN Einarsson hefur sýnt
znikinn og lofsverðan dugnað í
því að útbreiða þekkingu á ís-
lenzkum bókmenntum meðal
enskumælandi þjóða. Hann tók
saman og gaf út á ensku sögu
íslenzkra bókmennta: „A History
of Icelandic Literature“, sem
vakti mikia athygli, er hún kom
út vestra (Baltimore 1957) og
margt hafði hann áður ritað um
íslenzkar bókmenntir og mál-
vísindi. Nú hefur hann þýtt
hina amerísku bókmenntasögu
sína, og er hún komin út í
mjög snoturri útgáfu hjá Bóka-
verzlun Snæbjarnar Jónssonar.
Bókin er helguð Dr. Sigurði
Nordal, er varð sjötíu og fimm
ára í haust^ en ameríska útgáf-
an var helguð Halldóri Her-
mannssyni sjötugum.
Höfundur gerir í stuttum for-
mála nokkra grein fyrir samn-
ingu bókarinnar og þýðingunni.
Það skal strax tekið fram, að
bókmenntasaga þessi hefur þann
öndvegiskost að vera ljóst og
skýrt rituð, svo að alþýða
manna getur lesið hana sér til
gagns.
Bókin hefst á Inngangi, þar
sem sagt er frá tólftu og þrett-
Dr. Stefán Einarsson.
Rannsókna rstof u sta rf
Stúlka vön rannsóknarstofustörfum (laborant)
óskast til starfa í rannsóknarstofu Bæjarspítalans
frá 15. nóvember n.k.
Umsóknir ásamt upplýsingum um námsferil og
störf sendist skrifstofu spítalans, Heilsuverndar-
stöðinni, fyrir 1. nóvember n.k.
Sjúkrahúsnefnd Reykjavíkur.
Fokheld hœð
neðri hæð í 2ja hæða húsi er til sölu við Stóragerði.
Málflutningsskrifstofa
VAGNS E. JÓNSSONAR
Austurstræti 9 — Sími 16766.
Útihurðir
fyrirliggjandi úr afrísku teak og oregon pain fást
með greiðsluskilmáium.
TRÉSMÍÐAVERKSTÆÐIií
Skjólbraut 1 — Sími 17253.
NÝ SENDING
Hattar og hútur
Einnig stíf skjört, nælonsloppar,
crepe hanzkar, töskur o. fl.
Hattabúð Reykjavíkur
Laugavegi 10.
íbuð óskast til kaups
2 herb. 55—70 ferm. hæð í nýju húsi.
Upplýsingar í síma 12243 kl. 3—5 í dag.
ándu aldar bókmenntum og bók
menntum víkinga; telur höf.
öruggt, að Norðmenn, er hing-
áð fluttu, hafi haft með sér út
til íslands bæði Eddukvæðin og
Dróttkvæði, þótt erfitt sé að
rekja uppruna Dróttkvæðanna,
er aðeins hafa geymzt hér á
landi. Þá getur höf. um vest-
ræn eða írsk áhrif, og virðist
mér hann gera fremur lítið úr
þeim, — enda mun erfitt að
sanna þau, nema þá helzt með
sálfræðilegum aðferðum. Er
fljótt yfir sögu farið í Inngang-
inum, en allt sett skýrt fram
og læsilega, og þótt höf. geti
þess í formála, að sagan sé
Jyrst og fremst ætluð íslend-
ingum, mun hann einnig hafa,
haft erlenda lesendur í huga er
hann raðaði niður efninu.
í öðrum bókarkafla er sagt
frá Eddukvæðunum, rakin saga
Sæmundar-Eddu, en síðan skoð-
un fræðimanna á aldri og upp-
runa þeirra. Er margt í kafla
þessum forvitnilegt og miklu
efni komið fyrir í stuttu máli,
en hið sama má segja um
dróttkvæðakaflann, helgikvæð-
in og veraldlegan skáldskap frá
síðmiðöldum, svo og bókmennt-
ir klerka. Þykir mér sem leik-
manni þessi hluti bókarinnar
bezt gerður og skemmtilegastur
aflestrar.
Þarnæst ritar höf. um Kon-
ungasögur, íslendingasögur, Forn
aldarsögur, Riddarasögur og
fleira þess háttar. Mikill fróð-
leikur er og þarna samankominn
í stuttu máli og skýru máli,
einkum stuttu, og er þess von
í svo víðtækri yfirlitsbók sem
þessari. Frá leikmannssjónar-
miði er t.d. efni Sturlungu vel
skilgreint og rakið til hægðar-
auka þeim, er lesa vilja þá
miklu bók.
Um veraldlegan kveðskap
1550—1750 er langur og ágætur
kafli í bókinni, forvitnilegt og
lifandi yfirlit, er gefur lesand-
anum góða hugmynd um þessa
tegund íslenzkrar ljóðagerðar á
16., 17. og 18. öld.
Þá er upplýsing og nýklassik
1750—1830. En að þeim þætti
loknum fer höf. að nálgast nú-
tímann i kaflanum: Þjóðrækni
og rómantik 1830—1874. Rekur
höf. þar fyrst hin útlendu á-
hrif, en fjallar siðan um leið-
toga þessa endurreisnartímabils:
Baldvin Einarsson, Tómas Sæ-
mundsson, Jónas Hallgrímsson,
Konráð Gíslason og Brynjólf
Pétursson — að ógleymdum
Jóni Sigurðssyni. Er kafli þessi
vel ritaður og fullur fróðleiks;
einkum er ljóslega bent á alda-
hvörf fornra hátta og nýrra á
þessu tímaskeiði.
Næsti kafli: Raunsæisstefna
til ný-rómantíkur, nær frá ár-
unum 1874—1918, og er þar
komið að skáldum og bókmennt
um samtímans — en bókmennta
saga þessi nær allt fram að ár-
inu 1961, og má það kalla vel
á haldið. Af þessum hluta bók-
arinnar virtist mér beztur sá
kaflinn, er fjallar um aldamóta-
bókmenntirnar og fram að árinu
1918. Þótt deila megi um ýmis
atriði þess, er höf. heldur fram,
býst ég ekki við, að skoðanir
hans veki neinar stórdeilur,
enda hvergi mjög róttækar. Höf.
vill sýnilega reyna að þræða
vegi réttlætisins og veita hverj-
um það, er hann á skilið. Sama
máli gegnir um þrjá síðustu
kafla bókarinnar: Erfðir og ný-
mæli milli styrjalda, 1918—1940,
eftir aðra heimsstyrjöld 1940—
1960 og vestur-íslenzkir höfund-
ar. Þykir mér síðasti kaflinn
helzt til stuttur, sökum þess að
efni hans er einna nýstárleg-
ast íslenzkum lesendum, og
væri ekki vanþörf á að skrifa
vestur-íslenzka bókmenntasögu.
þar sem gripið er miklu dýpra
í efnið en hér er gert.
Sá kostur bókarinnar hefur
þegar verið nefndur, að hún er
öll hin læsilegasta. Annar er sá,
ef kost skyldi kalla, að í köfl-
unum um nýrri bókmenntirnar
eru nefndir allir þeir, sem
nokkuð hafa baukað við skáld-
skap á vorri öld, jafnvel menn,
sem mjög eru snauðir af skáld-
skapargáfu, svo sem Thor Vil-
hjálmsson. Nefnir höf. Thor
þennan að minnsta kosti sex
sinnum í bókmenntasögunni og
helgar honum rösklega hálfa
síðu. En góðskáld eins og Gunn-
ar Dal er nefndur aðeins tvisv-
ar og í tæplega fimm línum.
Fleira fellur lesandanum fyrir
brjóst í bók þessari, ekki sízt
þegar höfundur er að mikla
snilld Kristins Andréssonar! —
Fleira er beinlínis rangt, t.d.
það, að Matthías Johannessen
er talinn „atómskáld“. Það er
augljóst að höf. heldur fram
hinum rauðu skáldum og gerir
hlut þeirra mikinn í avívetna.
En ekki skal nánar útí það
farið. heldur fúslega viðurkennt,
að bókin bætir nokkuð úr
brýnni þörf, þó að enn sé þörf-
inni hvergi nærri fullnægt. Hún
er lipur og skemmtilega skrif-
uð, laus við allan lærdómsþemb
ing og greið aðgöngu öllum al-
menningi.
Kaffi er kjördrykknr en reyndð einnig —.
JOHNSON €r KAABER
KAFFIUPPSKRIFT NR. 7
MOKKA — KAKA
4 egg
2 dl. sykur
1 tsk. rifiun appelsínubörkur
1 dl. hveiti
1 dl. kartoflumjöl
% tsk. gerduft.
Þeytið fjórar eggjarauður og tvær eggjahvitur saman.
Bætið sykrinum út í og þeytið þar til hvítt. Siktið hveiti,
kartöflumjöl og gerduft saman. Bætið því og rifna appel-
sínuberkinum út í sykurþeytt eggin, og loks stífþeyttum
tveim eggjahvítum, sem eftir voru. Setjið deigið í sumrt
og hveitistráð form og bakið kökuna við góðan hita, ca.
200* C, í hálftíma. Látið kökuna standa í nokkrar mínútur
áður en henni er hvolft varlega úr forminu. Látið hana
síðan kólna alveg. Þegar hún er orðin köld er henni skipt
í þrjá til fjóra botna og á milli þeirra sett eftirfarandi
krem:
150 gr. smjör
1% dl. flórsykur
1 msk. kakaó
5 msk. sterk kalt lagað kaffi.
Hrærið smjörið Og sykurinn saman þar til lint. Bætið
kakaóinu út í og því næst kaffinu smátt og smátt. Smyrjið
kremið yfir botnana á meðan það er mjúkt og auðvelt
að smyrja því. Leggið botnana hvern ofan á annan og
látið létta pressu á kökuna — gjarnan yfir nótt, en a. m. k.
í nokkrar klukkustundir, þannig að kakan drekki í sig
kremið. Smyrjið eftirfarandi glassúr yfir kökuna áður en
hún er borin fram:
150 gr. flóisykur
1 msk. smjör
ca. 2 msk. sterkt lagað kaffi.
Hrærið smjörið þangað til það er lint og bætið þá flór-
sykrinum út í. Hrærið kaffið saman við smátt og smátt
Smyrjið glassúrinn slétt Og fallega yfir kökuna og skreytið
hana síðan með ristuðum niðursneiddum möndlum og
rifnu dökku súkkulaði.
Kaffibrennsla
. JOHNSON & KAABER