Morgunblaðið - 15.10.1961, Blaðsíða 6

6
MORGUISBLAÐIÐ
Sunnudagur 15. okt. 1961
Njósnir
TIL AÐ fyrirbyg.gja misskilning,
vil ég strax taka fram, að ég er
ekki leynivínsali eða viðskipta-
vinur þeirra er stunda þá iðju.
Tilefni þess, að ég sting niður
penna að þessu sinni, er grein á
annarri síðu Morgunblaðsins í
dag, með fyrirsögninni „Samtök
gegn leynivínsölu stofnuð". Und
irfyrirsögn — „Halda uppi njósna
Starfsemi um leynivínsala".
Það kann að vera nauðsynlegt
að koma í veg fyrir leynivínsölu
í þessu landi, sem þó er aðeins til
vegna ófullkominnar — mér ligg
ur við að segja — hringavitlausr
ar áfengislöggjafar. En að skapa
þann móral meðal þjóðarinnar,
að slíkt sé ekki framkvæmanlegt
nema með því að stofna njósna-
hring, leyfi ég mér að mótmæla
kröftuglega.
í>að er í fullu ósamræmi við
hugtakið lýðræði og löggjafar-
framkvæmdavald lýðræðisþjóð-
félags að stunda njósnir um sam
bórgara sína. Okkur er jafnan
hugsað með hryllingi til einræð
isþjóðfélaganna, sem byggja vald
sitt á því, að þrír menn þora ekki
að tala saman frjálslega, án þess
að óttast að einhver þeirra sé
njósnari ríkisvaldsins og komi
hinum í snöruna, ef þeir voga
aér að gagnrýna það vald.
1 fréttatilkynningunni frá þess
um „samtökum" eru samantvinn
aðar hótanir um ökuleyfissvift-
ingu bifreiðastjóra, sektir og
dóma.
Hver eru þessi samtök, sem
þora ekki að koma opinberlega
Athuga-
semd
varðandi skrif um
norrænu listsýn-
inguna
Herra ritstjóri.
Það er leiðinlegt, þegar ýmis
konar fólk, sem aldrei hefur tal-
ið sér ómaksins vert að kynna
sér myndlist að neinu ráði, er
að skrifa í blöð um þessi efni og
það að jafn auðvirðilegu tilefni
og því einu að einhverjum lista-
manni er ekki nógsamlega hælt.
Skrif mín um myndli-st eru vit
anlega enginn fullnaðar dómur.
Þegar ég minntist ítillega á
verk Sverris Haraldssonar á Nor
rænu listsýningunni (Alþýðublað
ið 24. sept. s.l.), lét ég ekki þau
orð falla að verk hans væru
„sveitarómantík“, eins og Einar
M. Jónsson vill vera láta í blaði
yðar (Morgunblaðinu 13. þ.m.),
en ég kallaði þau „rómantískar
stemningar". Mér hefir frá byrj
un líkað verk hans yfirleitt vel,
en tel hins vegar myndir hans á
áðurnefndri sýningu lakari en
margt annað, sem hann hefir áð-
ur gert. Ég get fyrir mitt leyti
ekki séð annað en að Sverxir
Haraldsson komist óskaddaður
frá þessum ummælum mínum.
Það hafa miklu betri listamenn
en hann orðið að þola meira og
ekki orðið meint af.
Það er því að tilefnislausu að
Einar M. Jónsson reynir að rang
snúa orð mín og er að verja
þennan listamann, því það hefur
aldrei verið á hann ráðizt af
minni hálfu og því ástæðulaust
að gera úr honum píslarvott.
Með þökk fyrir birtinguna.
Gunnlaugur Þórðarson
Frá opnun málverkasýningar Eiríks Smiths í Listamanna-
skálanum í gær. Gylfi Þ. Gíslason, menntamálaráðherra,
ræðir við Stefán Júlíusson, rithöfund.
fram nema með stóryrðum og hót
unum gegn samborgurum sín-
um?
„Samtökin" ákalla þjóðfélags-
þegnana til fjárframlaga svo
njósnararnir fái notið sín. Hver
er trygging þín samborgari fyrir
því, að nafnlaus leynifélagsskap-
ur, sem kallar á fjárframlag þitt,
sé ekki slunginn bófaflokkur,
sem á miskunnarlausan en auð-
veldan hátt er að komast yfir
fjármuni þína? Meira að segja
póst-utanáskriftin á bréf til
„samtakanna“ er leynileg, „Poste
Restante Reykjavík".
Það er ekki af meðaumkun
með þeim, sem brjóta hina mjög
svo • ófullkomnu áfengislöggjöf
okkar að ég rita þessar línur.
Heldur vil ég aðeins minna á, að
hugtakið njósnir í hvaða mynd
sem það birtist, er í framkvæmd-
inni andstætt réttlætiskennd ís-
lendinga þ.e.a.s. annarra en at-
vinnu-einræðispostulanna, sem
allir þekkja.
A meðal striðandi þjóða er
njósnari réttdræpur talinn hvar
sem til hans næst.
Ég trúi því ekki að löggjafar-
og refsivaldið á íslandi þurfi að
notast við svo lélega hækju, sem
þessi „samtök“ auglýsa sig að
vera.
Það er viss ólykt af fréttatil-
kynningu „samtakanna" og þætti
mér það ekki nein goðgá þótt
einhverjir freistuðust til að
feðra hana.
Keflavíkurflugvelli 12. okt 1961
Þórður E. Halldórsson.
Bridgekeppni
kvenna
SÍÐASTL. mánudagskvöld hófst
í Skátaheimilinu tvímennings-
keppni Bridgefélags kvenna, en
í henni verða spilaðar alls 5 um
ferðir. — Úrslit í 1. umferð urðu
sem hér segir: 1. Petrína —• Sig-
ríður 207, 2. Unnur — Sigríður
195, 3. Elín — Rósa 194, 4. Rósa
— Sigríður 190, 5. Ásta Möller
—■ Ingibjörg 190, 6. Sigríður —
Kristrún 187, 7. Guðrún Ein. —
Guðrún H. 185, 8. Ásgerður —
Laufey 184, og 9. Rósa — Edda,
10. Halla — Kristjana, 11. Guð-
björg — Þorbjörg, 12. Rannveig
— Sigurbjörg. —• Önnur um-
ferð verður spiluð á mánudags-
kvöld 16. okt., í Skátaheimilinu
Það er ekki hægt að kalla síðasta
leik svarts afleik, en öllu léttara
tafl fengi svart eftir 8. — Rxd4
T.d. 9. a) Dxd4, Rg4 9. b) Bxd4,
Bxc5. 10 Be2 (Eftir 10. Bxf6, gxf6
hefur svartur ekkert að óttast).
10. — d6 og staðan er nókkuð
jöfn.
9. Df3! — Be7
10. Bd3 — 0-0
Athugandi möguleiki fyrir svart
var 10. — Rd7.
11. 0-0 — Bd7
Nú svarar hvítur 11. — Rd7 með
12. Dh3!.
12. Hael — b5
Síðasti leikur svarts á heima í
svipuðum stöðum, og nú er kom-
in upp, en sennilega átti Friðrik
að reyna hér 12. - Rxd4. 13. Bxd4
e5, 14. Be3 (14. fxe5, dxe5, 15.
Dg3, Bc5!). 14. — Bc6 og nú hef-
ur svartur um tvö megin afbrigði
að ræða. 1. Að leika Had8 með
hótuninni d5 ef hvítur léki f5. 2.
Að leika exf4 ásamt Rd7 og Re5 í
báðum tilfellum með þokkalegum
möguleikum á að jafna taflið.
13. Dg3! — Kh8
14. Rxc6 — Bxc6
15. e5 — Rg8
Ef 15. — dxe5. 16. fxe5, Rd7. 17.
Dh3, g6. 18. Bh6.
16. Dh3 — Rh6
Eftir 16. — g6? 17. Bd4! d5. 18.
f5! gxf5. 19Hef5! exf5. 20. Bxf5,
h6. 21. e6t, f6. 22. Be3! Bd6. 23.
Bxh6, Rxh6. 24. e7! og vinnur.
17. f5!
Nú er Tal í essinu sínu
Ösjálfrátt verður manni hugsað
til hins forna veldis Kathólskun-
ar, þegar svona harðsnúinn bisk
up á í hlut. Ef 25. — Hxe8 mátar
hvítur í 2 leikjum.
25. — h6
26. Bxc6 — Dxc6
27. Re4 — He8
Ekki 27. — De8? vegna 28. Rxg51
28. Dg6 — Hee7
29. h4! — Dd5
Skárra var 29. - - Bf4
30. Bxg7 j — Hxg7
31. Dxd6 — Dxd6
32. Rxd6 — Bxh4
33. He8f — Hg8
34. Rf7t — Kh7
35. Hxg8 — Kxg8
36. Rxh6f — Kh7
37. Rf5 — Bg5
28. b3 — gefið
I.R.Jóh.

QHMHMHHhQHghQHHi
Hvítt: M. Tal.
Svart: F. Ólafsson.
Sikileyjarvöm.
1. e4 — c5
2. Rf3 — Rc6
3. d4 — cxd4
4. Rxd4 •— e6
5. Rc3 — Dc7
6. Be3 — a6
17. — ltxf5
18. Hxf5 — exf5
19. Bxf5 — g6
Vitaskuld ekki 19. - h6? 20. Bxh6!
20. Bd4!
Það er að vísu rétt, að síðasti
leikur hvíts er svar nærliggjandi,
en hann er eigi að síður milli-
leikur, og þess vegna gef ég hon
um upphrópunarmerki. Aftur á
móti var 18. Hxf5 í beinu fram-
haldi af 17. f5!
20. — Kg8
21. e6! — Bg5(!)
Ekki er sjáanleg nein lausn á
vandamálum svarts, en síðasti
leikur Friðriks er sá bezti. Tal
hótaði m.a. Dh6.
22. exf7f — Hxf7
23. Bxg6! — Hg7
Ef 23. — hxg6. 24. Dh8 mát.
24. De6f — Kh8
25. Be8!
• Starf útgefandans
Að þessu sinni hitti Velvak-
andi Gunnar Einarsson, for-
stjóra Leifturs, að máli og
spurði hann, hvernig honum
líkaði að vera bókaútgefandi.
Hér fer á eftir svar hans.
— Ég hef nú fengizt svo
lengi við bókaútgáfu, að jafn-
vel þótt mér hefði fundizt hún
viðsjárverð í upphafi, þá væri
ég löngu búinn að sætta mig
við hana.
Bókaútgáfa hér á landi er
mjög áhættusöm, og eru tvær
ástæður íyrir því. Allt, sem
þarf til bókaútgáfu, er inn-
flutt og því háð verðsveiflum.
Svo er hitt, að vegna fámenru
is er markaður hér á landi af-
ar þröngur. I því sambandi
má minnast á það, að íslenzk
bókaútgáfa hefur verið sett
skör lægra en erlend, því að
innfluttar útlendar bækur
hafa verið tollfrjálsar, en
lengst af allmikill tollur verið
á efni til bókagerðar. Þetta er
þó að jafnast. Það er ágætt að
fella niður tolla á erlendum
bókmenntum, því að okkur
veitir ekki af að fylgjast vel
með og ekki eru tök á að þýða
alla hluti, en ekki ætti að
gera innlendri bókagerð erfitt
fyrir með tollum.
• Bókaútgáfa
örðugri nú
wmmmmmmmmmtmmmmuA
Bókaútgáfa er um margt
örðugri nú en áður. Meðan
hún var hvað mest hér á
landi, á irunum 1940—1950,
var meðalupplag bókar 2—-
3000 eintök, en nú er það ekki
nema 12—1500. Okkur, sem
fáumst við bókaútgáfu, finnst,
að almenningur verji yfirleitt
mjög líkri upphæð til bóka-
kaupa frá ári til árs, en vegna
þess að bókaverð hefur hækk
að allmikið síðustu ár, fækk-
ar þeim bókum, sem hver og
einn kaupir. Fjöldi útgefinna
bóka hefur þó ekki minnkað,
og þvi lækkar salan á hverju
upplagi.
A árunum kringum 1920—
1930 var það almenn regla við
útgáfu bóka, að söluverði
bóka mátti deila í þrennt:
Þriðjungur bar kostnað viS
ritlaun, prentun og annan út-
gáfukostnað. Þriðjungur eða
tæplega það fór til kostnaðar,
eftir að bókin var komin út,
en afgangurinn var hagnaður.
Sem sagt: Einn þriðji var
beinn. óumflýjanlegur kostn-
aður, en tveir þriðju hagnað-
ur og ýmis útgjöld, viss eða
óviss eftir atvikum. Nú hafa
hlutföllin snúizt heldur betur
við, því að tveimur þriðju
hlutum söluverðs upplagsins
og jafnvel þremur fjórðu er
ætlað til að standa undir kostn
aði, en þriðjungur eða minna
verður hagnaður, ef bókin
selst. Það þýðir, að seinasti
Gunnar Einarsson.
þriðjungur upplagsins verður
að seljast, ' ef hagnaður á
nokkur að verða.
• Tvöfalt sjónarmið
mmmmmmmmmmmmLmmmmrntM-._ *
Erlendis tíðkast að * gefa
fynst út frumútgáfu í tiltölu-
lega litlu upplagi, 1—2000 ein.
tökum, sem er vitanlega mjög
lítið á erlendan mælikvarða.
Því eru erlendar frumútgáfur
að jafnaði dýrar. En seljist
bókin, er hún þegar gefin aft-
*r út og lækkar þá í verði,
því að stofnkostnaðurinn er
fallinn frá. Þrátt fyrir lágit
verð í seinni útgáfum, ge.a
útgefendur því samt haft góð-
an hagnað af bókinni. Hér
verður aftur á móti að byggja
alla von og alla áhættu á einu
upplagi í langflestum tilvik-
um.
Flestir útgefendur hér verða
því að hafa þetta tvöfalda sjón
armið í huga: að gefa út bæk.
ur, sem seljast, hafa örugga
söluvon, en eru e.t.v. léttmeti.
til þess að geta ráðizt í út-
gáfu annarra bóka, sem telj-
ast til bókmennta, en hafa
ekki öruggan kaupendafjölda.