Morgunblaðið - 15.10.1961, Blaðsíða 11

Sunnudagur 15. okt. 1961
MORGVNBLAÐIÐ
11
I

m m m ■ ’ ~ ”
Undanreiðarmaður
á Grímstunguheiði
r *
A stórasandi og í Fljótsdrögum
— HVAÐ ERTU að segja?
Ætlarðu raunverulega í
göngur fyrir Guðmund í
Ási, einn harðvítugasta
framsóknarmanninn í
Vatnsdal? Nei, nú lýgurðu,
sagði einn kunningja
minna við mig er ég sagð-
ist vera að fara í göngur á
Grímstunguheiði.
Ég hélt þvi fram að göng-
umar kæroiu að sama gagni
fyrir mig hvort sem Guðimund
ur í Ási væri framsóknarmað-
ur eða ekki og með það var
ég stokkinn upp í hraðferð
Norðurleiðar h.f. og kominn
af stað norður í land. Meðferð
is hafði ég svefnpoka og vind-
sæng, vantsgalla og hnakk-
töstou með nokkru i, sem ómiss
andi er fyrir gangnamann.
Særoundur • I'riðriksson
framkvæmdastjóri Stéttar-'
sambands bænda og yfirmað-
ur sauðfjárveikivarnanna var
einnig í bílnum. Hann var á'
leið til fundar við Vantsdæl-
inga og Víðdælinga vegna
fjallskila í Fljótsdrögum, en
þar eru menn ekki á eitt sátt
ir hverjum raunverulega beri
að smala. Efri Flj ótsdrög eru
upprekstrarland og eign Borg
firðinga, en þeir geta ekki
nýtt það nú vegna þess að
að þvert yfir Drögin hefir ver
ið girt. Víðdælingar og Vatns-
dælingar eiga ámóta margt fé
á þessum slóðum, en það hef-
ir komið í hlut Vatnsdælinga
að smala landið. Ætlunin var
að reyna að finna einhverja
lausn á þessu máli og til þess
var Sæmundur á leið norður.
Skömrnu eftir að við stigum
úr bílnum hjá Sveinsstöðum
kom heimasætan í Ási brun-
andi á jeppa föður síns til
þess að sækja okkur. Meiri
virðingu gat Ásbóndinn vart
sýnt gesti sínuim. og gangna-
manni. Við Sæmundur sett-

umst upp í jeppann ag brun
uðum fram að Ási.
Ég gekk snemtma til hvílu
um kvöldið því ég gerði ráð
fyrir að heppilegast mundi að
halda vel hvíldur upp á fjöll,
því ef að vanda léti mundi lít
ið sofið fyrstu nóttina í göng
um Vatnsdælinga svo sem
víða annars staðar.
Nesti handa 10 manns
Skömmu fyrir hádegi næsta
dag kallaði húsfreyjan í Ási
á mig og bað mig vera við-
staddan er tekið væri til
gangnanestið mitt og búa nið-
ur í klyftöskurnar. Aðal vanda
málið var að fá blessaðar kon-
urnar með góðu til þess að
láta ekki allt þetta nesti nið-
ur, sem mér hafði verið ætlað.
Samt fór svo að ég var nauð-
beygður til að hafa meðferðis
nesti, sem nægt hefi 10 gangna
mönnum.
Um hádegið var allt tilbúið.
Við Jón vinnumaður í Ási lögð
um trússið á Rauð en hnakk-
inn á Gráblesa og ég reið úr
hlaði vel búinn til tæprar viku
dvalar á fjöllum. Fyrsti áfang
inn var fram í Grí-mstungu.
I>aðan ætlaði ég að verða sam
ferða Grímstungubræðrum og
Gísla á Hofi fram að svonefnd
um Öldumóðuskála, en það
var fyrsti náttstaður okkar á
fjöllum.
Ég dólaði einn fram sveit-
ina, því ég hugðist fara hægt
fyrsta áfangann. Knapinn var
þungur og leiðin löng og því
bezt að fara hægt af stað.
Nokkrir gangnamenn höfðu
áður komið neðan úr sveit,
því undanreiðarmenn á Gríms
tunguheiði eru bæði úr Ás-
hreppi og Sveinsstaðahreppi,
alls 8 talsins. Ég neita því
ekki að ég var talsvert upp
með mér að hafa hlotnast sá
heiður að vera undamreiðar-
mað-ur, en það hafði ég ekki
áður verið, þótt á nokkrum
stöðum hafi ég farið í göngur
fyrr.
Byggðin kvödd
Ég tók klyftöskurnar ofan
af Rauð er ég kom að Gríms-
tungu og gekk til bæj-ar. Þar
voru þeir bræður, Grímu-r og
Eggert Þárussynir, að búa of-
an í töskur sínar. Grímur er
undanreiðarforingi þótt faðir
hans, gamla kempan í Gríms-
tungu, sé aðal gangnaforing-
inn á Grímstunguheiði. Mér
var boðið til stofu og settist
þar að kaffi-borði meðan þeir
bræður bjuggu sig. Skömmu
síðar kom Lárus bóndi inn og
þakkaði ég honurn greiðan-n
að útvega mér göngurnar. —
Skömmu siðar kom Gísli Páls-
son á Hofi og eftir fjörugt
spjall yfir kaffi og kökum
kvöddum við félagar og héld-
um af stað.
Ég átti því láni að fagna að
vera jafnan skammt frá þeim
Grímstungubræðrum í göng-
unum og njóta fræðslu þeirra
og leiðsagnar, því þeir eru
manna kunnugastir á heiðinni,
ekki ein-asta úr göngum held
ur Og úr veiðiferðum, því þeir
eru orðlagðar refa- og minnka
skyttur.
Það er tekið nokkuð að halla
degi þegar við ríðum u-pp
brekkurnar frá Grímstungu.
Það er létt yfir okkur fjór-
menningunuim sem og vera
ber, enda munu þeir gangna-
menn fáir, sem fara með sút í
göngur.
Við heimalandsgirðinguna í
Grímstungu nemum við staðar
og nú er farið að þreifa ofan
í rassvasana og gá hvort þar
er ekki einhver brjóstbirta til
að hressa sig á. Síðan er hald
ið fram ásana og farið fremur
hægt. Ekkert liggur á. Fyrsti
áfanginn er ekki langur. Við
Svínavatnslæk er enn áð og
nú er rætt um hesta og menn
taka að skiptast á gæðingum.
Þeir Gísli 'og Eggert eru báð
Gáð í pottinn þar sem verið er að elda ljúffenga súpu
fram við Krák.
I Ketili undanreiðarforingjans, Grims í Grímstungu, var hið mesta þarfaþing. Hann trónaði
ofan á trússinu á Grána og haggaðist aldrei. Hér er foringinn að ganga frá lionum.
ir aU pattaralega riðandi og
það eru víða góðir reiðvegir á
þessum slóðum. Hestarnir eru
látnir grípa mýktarspor og
það er létt yfir ridduruinum.
Þegar inn á Svínavatnshæð
irnar kemur er tekið að
rök-kva. Veðrið er eins gott og
á verður kosið. Hestarnir ger-
ast enn léttari í spori, því þeir
eru gaimalkunnir gangnahest
ar og vita að nú nálgumst við
náttstað.
Glatt á hjalla
Brátt sjáum við ljósið í ská-1
anum. Fyrsti áfanginn er á
enda. Á u-ndan oktour enu
toomnir þrír menn og taka
þeir á móti okkur hressir og
kátir. Við setjum hestana í
girðinguna og berum trússið
inn í skálann. Veðrið er svo
gott að við þurfum ekki að
breiða á klárana. Menn taka
nú að gá í skrínur sínar og
stífa kostinn úr hnefa. Það
er glatt á hjalla hjá ofckur sjö
menningunum um kvöldið,
skrafað í léttum dúr og sung-
ið.
Þegar komið er í göngur og
sezt að í fjallaskála er eins Og
svift sé burt drunga og d-apur
leik hvorsdagslífsins. Hér eru
menn frjálsir. Menn segja það
sem þei-m dettur í hug, syn-gja
það sem þeir kunna og láta
eins og þá lystir. Gangnadag-
arnir eru dagar frelsis og á-
hy-ggjuleysis, dagar gleði og
gamansemi, gáska og græsku-
leysis. Hér truflar ekkert. —
Sími er en-ginn útv-arp ekk-
ert, blöð hvergi og vélaskrölt
ið víðsfjarri. í göngum geta
menn sungið og hlegið, sumir
fyrir allt árið í einu. Það furð
ar því engan þótt sumum eldri
mönnium falli þungt að hætta
að fara í göngur. Ég minnist
þess að ga-mall gangnamaður
sagði við mig fyrir nokkrum
árum. Heima er ég magaveik
ur og gigtveitour, geðvondur og
svo tim-braður að ég er nær
ðauða en lífi ef ég bragða vín-
dropa. f göngum get ég étið
allt, drukkið brennivín eins og
berserkur og þar sef ég eins
Og steinn, þótt heim-a geti ég
eklki sofið nema með höppum
og glöppum.
Oft eru göngurnar þó erfið-
ar í hreti, rigningu og stormi,
hríð og þoku. Allt þetta þekkja
gamalreyndir gangnamenn, en
það aftrar engum frá því að
fara. Látum hann hríða, rigna
og blása. í göngum erum við
frjálsir og glaðir.
En d-agurinn í öldumóðu-
skála líður eins og allir aðrir.
Menn taka að skríða ofan í
pobana sína, blása upp vind-
sængur sín-ar og halla sér á
kjamm-an. Á morgun áttum
við langa dagleið fyrir hönd-
um, því var hollast að hvílast
um stund.

Lítið sofið
Ég svaf lítið fyrstu nóttina,
var rétt að festa blund þegar
Gísli á Hofi kallaði að kl-ukk
an væri orðin 5. Hann hafði
þé ábyrgðarstöðu að vekja hóp
inn. Við skreid-dumst upp úr
potounum og það var tekið að
hita á könnuinini. Það voru
fleiri en ég, sem höfðu soRð
lítið fyrstu nóttina.
Eftir að við höfðum fengfð
otokur bi-ta og þeir gefið hund
unum, sem þá áttu, var farið
að buga að hestunum og leggja
á þá. Klulkkan sjÖ lögðum við
af stað eftir að hafa tekið til
í skálan-um og k-rotað í gesta-
bókina, sem þar er. V«ðrið
var gott þennan morgun, ein
veðurútlitið ek-ki sem bezt,
enda hafði spáin daginn áður
verið heldur slæm. Við létu-m
það -þó ekkert á okkur fá held
ur geystumst af stað. Ég lagði
nú á Ra-uð en Gráblesi fékk
trússið. AJlir voru hestamir
góðir í taumi enda kem-ur það
sér vel, því hver gangnamaður
verðu-r að hafa sinn trússa-
-hest í eftirdragi allar göngum
ar út. Það hefir bæði sína kosti
og galla, einkum galla þegar
þeysa þarf fyrir óþekktar-
Skjátur. Er þá eins gott að vel
sé búið upp á, jafnar klyfjar
Og vel girt.
Haldið á stóra sand
Við riðum greitt inn yfir
Öldumóðukvísl og upp með
þjófakvísl. Það var ofu-rlítill
morgunsúr í mönnum, en
bráði þó fljótt af. Á þessum
slóðum refa og rjúpu feykir
fjallablærinn öllum drunga á
brott. Við upptöku Þjófakvísl
ar áðum við og lofuðum klár-
unum að grípa niður. Fram- '
uindan va-r Stórisandur, sú
geysiauðn, með töfrum sínum
og tröllskap. Upp með kvísl-
inni höfðum við fundið dautt
trippi. Það hafði geisað ein-
hver pest í hrossum þar nyrðra
í vor og þetta trippi hafði bor
ið beinin þarna fremra.
En til setu var ekki lengi
boðið. Áfram skyldi haldið
og Grímu-r keyrði Molda
gamla sporum og við hinir
urðum að fylgja foringjanum
hvað sem tautaði. Nú tóku við
sandar, helluhraun og grjót-
aurar, víða hi-nn versti reið-
vegur. En klárarnir voru góð
ir og þeir fleyttru okkur yfir
hvað sem fyrir varð. Aldrei
dáist ég eins af þoli og þreki
íslenzka hestsins eins og í
göngum á ójöfnum og illum
vegi sem þar er oft og einatt.
Hvergi skrikar honum fótur
og allar þrautir leysir hann.
Framiundan er Krák-ur, stór
og voldugur útvörður Lang-
jökuls að norðan. Stefnunni er
thaldið á hann. Qrfettishæð
verður okkur á hægri hönd.
Nú er farið að hvessa á suð-
Framhald á bls. 16.