Morgunblaðið - 15.10.1961, Page 7

Sunnudagur 15. okt. 1961
HOIRCUNBL 4 ÐIÐ
7
ÞAÐ er ekki óhugsandi, að
þaS verði gervihnettirnir, sem
leysa vamdamál sjónvarps á
íslandi. Það er staðreynd, að
kostnaðurinn við það að út-
vega sjónvarpsefni í slíka stöð
er mjög mikill, en nýjar fram-
farir í endurvarpssendingum
vekja vonir um að ekki líði á
löngu, þar tii að hægt verði
að senda sjóiuvarp um allan
heiminn.
Eins og kunnugt er, þá hafa
útvarpsöldur þann eiginleika,
að þær endurvarpast frá á-
kveðnum lögum í lofthvolfi
jarðar, og þess vegna er hægt
að hlusta á útvarp hvaðan-
æva frá hnettinum. Sjónvarps
öldur, sem eru miklu styttri
og par af leiðandi með hærri
tíðni, hafa ekki sama eigin-
leika, heldur smjúga í gegn
um lögin og hverfa út í geim-
inn. Allar sjónvarpssendingar
takmarkast því við sjóndeild-
arhringinn. Að sjálfsögðu er
hægt að senda sjónvarpsefni
eftir straumleiðslum milli fjar
lægra landa. Nægir að benda
á, að all flestir Evrópubúar
gátu fylgst með því í sjónvörp
um sínum, þegar Gagarin kom
Gervihnettir
til Móskvu eftir sína fræki-
irhafnarmikið og kostnaðar-
legu för. En slíkt er mjög fyr-
samt, fyrir utan það, að mynd-
irnar verða því óskýrari, sem
lengra dregur. Það, sem sjón-
varpstæknifræðinga dreymir
nú um, er sá dagur, þegar
gervihnettir verða látnir end-
urvarpa sjónvarpsefni um all-
an hnöttinn.
• Máninn sem endurvarps-
stöð
Þetta eru engir hugarórar,
því tilraunir með sendingar
um gervihnetti hafa þegar
verið framkvæmdar og það '
með góðum árangri. Hinir
stóru belgir, sem Bandaríkja-
menn sendu upp og kölluðu
„Bergmál“, eru þegar frægir,
en með þeim gátu þer sýnt Og
sannað, að talsímasamband
með endurvarpi frá belgjun-
1 um er mjög hentugt. En það
eru ekki aðeins gervihnettirn-
ir, sem geta endurvarpað raf-
segulöldum, sem sendar eru
út frá jörðinni.
Mánlnn er einnig mjög hent
ugur fyrir slík endurvörp,
þrátt fyrir fjarlægð sína frá
jörðinni.
11. febrúar sl. átti sér stað
atburður, sem e. t. v. markar
tímamót í sögu fjarskipta.
Þann dag átti sér stað samtal
milli vísindamanna í Ástralíu
ánnars vegar og í Bandaríkj-
unum hinsvegar. Samtalið var
sent með loftskeytum en með (
endurvarpi frá mánanum.
Vegna hinnar löngu leiðar,
sem skeytin þurftu að fara,
tók það hvert Orð 2,44 sekúnd-
ur að fara á milli áfangastað-
anna, en vegalengdin, sem
skeytin fóru var yfir 700.000
km. Stytzta leiðin milli áfanga
staðanna var aftur á móti að-
eins um .13.000 km. Tilraunin
sýndi, að máninn var vel hugs
anlegur sem endurvarpsstöð,
en ef hann ætti einn að full-
nægja þörfinni, þá yrði hann
fljótlega „troðfullur", en fjar
lægðin er auk þess full mik-
il fyrir sendingarnar. En til-
raunin hefur mikið vísinda-
legt gildi, og er ein af fyrstu
þrepunum í hinum mikla
himnastiga, sem reisa þarf.
Ekki aðeins upp, heldur einnig
umhverfis hnöttinn.
• Efnið „geymt“.
Önnur leið til þess að flytja
sjónvarpsefni og annað efni
milli fjíarlægra landa með að-
stoð gervihnatta, nýtir ekki
endurkastshæfileika þeirra,
heldur tekur við sendingum
frá Jörðu niðri, þegar gervi-
hnötturinn er yfir sendistaðn-
um. Síðan geymir gervihnött
urinn sendingarnar á segul-
spólu, þar til hann er yfir
þeim stað, sem sendingarnar
eiga að fara til. Þá er einnig
sá möguleiki fyrir hendi, að
gervhnötturinn sendi frá sér
sama efni nokkrum sinnum
til mismunandi staða á leið
sinni umhverfis hnöttnn.
En áður en þetta verður að
veruleika, verður þó að leysa
ýms vandamál, t. d. orkuþörf
ina fyrir gerfihnettina, því
að öruggt má teljast að sólar
rafhlöðurnar duga ekki ein-
göngu í þessu sambandi. En
vísindamönnum vex ekkert í
augum nú á tímum, svo hver
veit. E. t. v. getum við fs-
lendingar fylgst með sjón-
varpi frá Evrópú eða Banda-
ríkjunum eftir nokkur ár.
Björgvin Hólm.
— Eigertíndur
Framhald af bls. 3
því að hann fyndi ekki leng-
ur til handanna fyrir kulda.
Síðan bað hann mig að bjarga
sér. Eg reyndi að hughreysta
hann og bað hann reyna að
bjarga sér dálítið sjálfur Og
gerði svo margar árangurslaus
ar tilraunir til þess að draga
hann upp . . . Þjóðverjarnir
gátu reyndar litla aðstoð veitt
við það, því að annar þeirra
var orðinn uppgefinn og hinn,
Franz, varð að halda okkur
báðum föstum , . , Eftir
þriggja klukkustunda árang-
urslausar björgunartilraunir
báðum við Longhi að koma sér
eins vel fyrir á sillunni og
hann gæti, meðan við færum
upp á toppinn. Þaðan skyld-
um við fá aðstoð Við að bjarga
honum. Þegar hann samsinnti
því, lét ég svefnpokann minn
og lyfjabúnað síga niður til
hans. Við kvöddum hann með
loforði um að gera allt sem
í okkar valdi stæði honum til
bjargar. Það var í síðasta sinn,
sem ég sá vesalings Stefano.“
Klukkan var níu að morgni.
Corti og Þjóðverjarnir héldu
áfram, en á Hvítu Köngurlónni
kom steinn fljúgandi í höfuð
Cortis Og hann hrapaði niður
nokkra tugi metra, áður en
Mayer fengi að gert. Þegar
Mayer sá hvernig komið var,
taldi hann Corti á að bíða með
an þeir Northdurft lykju ferð
inni upp á tindinn. Mayer
skildi tjaldbúnað eftir hjá
Corti — þeir kvöddu hann og
klifruðu áfram upp. Þá var
klukkan 3 e. h. að því er Corti
segir.
Nú er þess að gæta, að Cörti
hefur gefið nokkuð ósam-
hljóða frásagnir af atburðum
þessum í viðtölum við frétta-
menn og fjallgöngumenn, en
sagan um fall Longhis hefur
ekki verið rengd, því að djúp
merki sáust eftir reipin í lóf-
um Cortis.
★
í bók sinni segir Harrer frá
því að 7. ágúst Iögðu tveir
Austurríkjamenn af stað upp
norðurhlíð Eigertinds. Véður
var gott fram eftir deginum,
en versnaði mjög er á leið og
varð undir kvöldið svo slæmt,
að þeir félagar, Wolfgang,
Stefan og Götz Mayr, reyndir
fjallamenn, sneru þegar við og
héldu til byggða. Er mönnum
ráðgáta að Þjóðverjarnir og
ítalirnir skyldu ekki gera hið
sama eða þá dveljast um kyrrt
í Hvítu köngurlónni. Ekki sízt
þar sem kom fram í frásögn-
um Cortis, að Northdurft hefði
verið mjög veikur. Þó segir
hann að engum þeirra hafi
dottið í hug að snúa aftur.
Á föstudeginum — 9. ágúst
— fór björgunarleiðangur á
stúfana. í honum tóku þátt
hinir færustu fjallgöngumenn
frá Þýzkalandi, Austurríki,
Póllandi, Sviss, Frakklandi,
Hollandi og Ítalíu. Veður var
áfram eftir tveim aðgengileg-
um leiðum að vestan upp á
topp tindsins. Corti var þá ná-
lægt fjögur hundruð metrum
fyrir neðan þá, en tonghi ná-
lægt 500 metrum. Allan laug-
ardaginn unnu þeir með hin-
um ágæta björgunarútbúnaði
en án árangurs. Á sunnudags-
morgun tókst að láta Alfred
Helleport frá Þýzkalandi síga
niður í Hlíðina. Hann batt
Corti á bak sér og kom honum
upp á toppinn. Þá var reynt
að láta franska fjallgöngu-
manninn Lionel Terray (Hann
var annar af tveim mönnum er
klifu norðurhlíð Eigertinds
árið 1947) síga niður til Long-
his, en loftskeytatækið sem
notað var til að vísa honum
leiðina,' bilaði, og áður en
varði hafði myrkrið skollið á
með hríðarstormi.
Björgunarmennirnir fikrúðu
sig niður með Corti — en.
tókst áður að kalla til Long-
his að þeir kæmu aftur
upp næsta dag að sækja hann.
Hann kallaði aðeins tvö orð
á móti: — Hungur. — Kuldi.
Næsta dag færðist stormurinn
í aukana svo ekki var viðlit
fyrir björgunarmenn að kom-
ast upp. í þeim stormi lézt
Longhi. Þá hafði hann verið
tíu daga og níu nætur í norð-
urhlíð Eigertinds. Lík hans
fannst er storminn lægði.
★
En störm umræðna og efa-
semda lægði ekki. Hvar voru
Þjóðverjarnir tveir? Hvers
vegna komust þeir svona lítið
áfram allt frá upphafi ferðar-
innar. Sumir staðhæfðu, að
Corti hefði neitað Þjóðverjun-
um um að hafa forystuna og
enn aðrar og alvarlegri stað-
hæfingar komu fram. Ýmislegt
í frásögnum Cortis þótti benda
til þess að hann hafi frá upp-
hafi verið ófyrirgefanlega ó-
kunnur staðháttum í fjalls-
hlíðinni og að hann hafi alls
ekki kynnt sér það, sem áður
hafði verið um tindinn skrif-
að. Enn fremur var því haldið
fram, að hann hefði talið
Longhi á að koma með sér í
þessa ferð, vitandi að hann
hafði alls ekki nægilega
reynslu til að fara þetta —
en hann hafði verið svo gagn-
tekinn af þeirri hugmynd að
verða fyrstur ítala til að klífa
norðurhlíð Eigertinds.
Ennfremur kom fram í
nokkrum útgáfum af frásögn
Cortis, að Þjóðverjarnir hefðu
týnt meginhluta útbúnaðar
síns, en ekki verður greint
með vissu hvað það var sem
þeir týndu. f frásögnum sín-
um hefur Corti hins vegar
alltaf haldið því fram, að
Northurft hafi haldið ná-
kvæma dagbók yfir ferð
þeirra — því sé um að gera
að finna lík Northdurfts, þvi
í dagbókinni sé að finna sönn-
ur á máli Cortis.
Og nú — fjórum árum síð-
ar er lík Northdurfts fundiðog
dagbókin einnig. Síðustu þrjár
vikurnar hefur leynilögreglan
í Bern unnið stöðugt. að því að
reyna að ráða fram úr velkt-
um blöðum bókarinnar, en
jafnvel kemískar aðferðir hafa
reynzt árangurslausar. Skrift
in er gersamlega máð burtu
af vindi og vatni. Hjá dagbók-
inni fannst einnig myndavél
með átekinni filmu, en hún
var líka ónýt.
En staðurinn, þar sem líkin
fundust segir sína sögu. Þau
fundust í vesturhlíð fjallsins,
þar sem venjulega er farið
niður á auðveldastann hátt.
Þau voru aðeins um klst.
gang frá hóteli. Þangað hefðu
þeir Northdurft og Mayer ekki
komizt nema með því að fara
upp alla leið norðan megin —
yfir toppinn og niður að vest-
an. Að öllum líkindum hafa
þeir dáið 9. ágúst 1957 — e.t.v.
hrapað, en þó er sennilegast að
snjóskriða hafi fallið á þá.
Einn björgunarmannanna, sem
Mynd þessl sýnlr mana
klífa norðurhlíðina. Á leið-
inni eru margir staðir, þar
sem klettaveggur er þvl
sem næst lóðréttur.
Harrer segir frá því í bók
sinni, að oft hafi menn
orðið að binda sig fasta
á slíkum stöðum og hafast
þar við næturlangt — hafa
þeir jafnvel sofið þannig
hangandi utan í veggnum.
kleif fjallið til bjargar Corti
fór um örfáum skrefum frá
líkunum, þar sem þau lágu,
grafin í snjónum — e. t. v.
voru þeir þá enn lifandi.
Af þessu virðist ljóst að
þau atriði frásagnar Cortis,
sem mestu máli skipta séu
rétt og sönn — Þjóðverjarnir
hafi haldið áfram upp tindinn
Og skilið þá Longhi Og Corti
eftir. En þeir komust aldrei
til að ná í hjálp.
Þótt svo ýmis atriði í ferða-
frásögn Cortis séu enn óljós
er sennilegt, að hann verði í
framtíðinni laus við óþægi-
legar efasemdir manna um
þennan afdrifaríka leiðangur
í ágúst árið 1957.