Morgunblaðið - 15.10.1961, Blaðsíða 10

MORCVTSKLAÐ1Ð
Sunnudagur 15. okt. 1961
10

MIKIÐ hefur verið rætt um
það í sambandi við landhelg-
ismálið hve íslendingar eru
fiskveiðunum háðir. Því verð-
ur heldur ekki mótmælt, að
efnahagur þjóðarinnar bygg-
ist fyrst og fremst á sjávarafl
anum. Hins vegar starfar stór
hluti þjóðarinnar í öðrum at-
vinnugreinum, einkum land-
búnaði og iðnaði, sem vaxið
hefur á síðustu árum. — f Fær
eyjum starfa langflestir hins
vegar beint eða óbeint við út-
veginn, því segja má, að Fær-
eyingar séu í einu og öllu háð
ir fiskveiðum.
• Há.lfrar aldar kútterar
En Færeyingar verða að
sækja mestan hluta aflans á
fj-arlæg mið. Heimamiðin eru
rýr og það er ekki fyrr en
nú, að fiskveiðitakmörkin
hafa verið færð út, að vonir
glæðast um betri afla við Fær-
eyjar. — Við höfum oft dáðst
að þrautseigju og dugnaði
Færeyinga, því sjósókn þeirra
hefur verið erfið. Fram á síð-
ustu ár hafa þeir sótt á Islands
mið og til Grænlands á löngu
úreltum skipaflota, skipum,
sem íslendingar lögðu til hlið
ar fyrir nokkrum áratugum.
Færeysku skipin, sem við höf-
um séð á Islandsmiðum, hafa
verið hálfrar aldar gamlir
kútterar og skútur, hæggeng-
ar mjög og lítt vænlegar til
stórræða að dómi íslenzkra
sjómanna.
• Endurnýja
skipastólinn
Nú hafa Færeyingar loks
séð sér fært að endurnýja
skipastólinn. Sú uppbygging
fiskiflotans, sem nú á sér stað
i Færeyjum, er jafnör — ef
ekki örari en hún var á Is-
landi eftir stríðið. Tugum
gamalla kúttera og skútna er
lagt á hverju ári og það líður
vart sú vikan í Færeyjum, að
ekki bætist nýtt skip í flöt-
ann. Fiskiskipastól] Færeyja
er nú um 30 þús. tonn og stór
hluti hans er nýr.
Færeyingar eiga nú 16 tog-
ara og þar af er aðeins einn,
sem við mundum segja að
væri gamall. Fjóra nýja þús-
und tonna togara hafa beir
látið smíða í Portugal. Aðrir
hafa komið frá Þýzkalandi og
Englandi. En það er sama sag-
an með togara Færeyinga og
annarra þjóða. Aflinn hefur
minnkað og afkoman versnað.
• Erfitt að fá
unga menn á gömlu
skipin
Megináherzlan er því
lögð á að fjölga stóru linubát-
unum, sem eru allt frá 100
tonnum upp í 350 tonn að
stærð. Flestir eru byggðir í
Noregi, altonargir í Frakklandi

— og Færeyingar eru sjálfir
byrjaðir að smíða heima. Það,
sem af er þessu ári, hafa 12
nýir línubátar bætzt í flotann.
Samningar hafa verið gerðir
um smiði 12, sem afhenöast
eiga á næsta ári, auk þess
verða 5 smíðaðir í A-Þýzka-
landi og 2—3 í Færeyjum.
Mikill fjöldi smærri skipa er
lika smíðaður, því Færeyingar
hafa sett markið hátt. Þeir
ætla að endurnýja allan skipa
flotann.
Enn eru samt um 70 gamlar
Magnus Heinason, nýjasti togari Færeyinga, er um þúsund tonn, smíðaður í Portúgal. Þetta
er hið glæsilegasta skip og var afhent Færeyingum í sumar.
Færeyingar endur-
nýja skipastólinn
skútur í notkun, en úthalds- mun ódýrari — og nokkurn
dögum þeirra fækkar óðum. hluta ársins stunda þau jafn-
Sjómennirnir vilja komast á vel handfæraveiðar. í sumar
nýju skipin. Þar eru menn á hefur hlutur línuskipanna ver

Porkeningur, fyrsti línubáturinn úr stáli, sem smíðaður er í
Færeyjum. Þetta er sjöunda skipið, sem Tórshavnar Skipa-
smiðja smíðaði. Porkeningur er um 150 tonn og var hleypt
af stokkunum í júní í sumar.
biðlista — og það er erfitt að
fá unga menn á gömlu skipin.
• Þeir hafa lánstraust
Forystumenn Færeyinga
höfðu ákveðið að leggja megin
áherzlu á línuskipin áður en
séð var fyrir um erfiðleika
togaraútgerðarinnar. Astæðan
var einfaldlega sú, að línuskip
jn veita tiltölulega,fleiri mönn
um atvinnu miðað vð fjárfest-
ingu. Það er hægt að fá sex
150—200 tonna línuskp fyrir
andvirði eins togara. Veiðar-
færi línuskipanna eru líka
ið hlutfallslega sízt lakari en
togaranna — og Færeyingar
ráðgera nú enga stækkun tog-
araflotans.
En hvernig hefur þessi
fámenna þjóð getað eignazt
þennan stóra flota á svo
skömmum tíma? Astæðan er
einfaldlega sú, að Færeyingar
hafa mikið lánstraust. Fær-
eyskur útgérðarmaður hefur
ekki þurft að leggja fram
nema 10% af andvirði nýs
skips. Lögþingið, m.ö.o. stjórn
arvöld Færeyja, hafa síðan
lagt fram 20% sem óendur-
kræft lán, en danskar lána-
stofnanir hafa síðan veitt mest
an hlutann af því, sem þá vant
ar upp á.
• Jafnaðarmenn
vilja einkarekstur
Þetta óendurkræfa lán til
útgerðarmanna kemur mönn-
um e. t. v. spánskt fyrir sjón-
ir. — Jafnaðarmenn eru nú
einna áhrifamestir í færeysk-
um stjórnmálum. Mætti ætla,
að þeir vildu með þessu binda
útgerðina á klafa hins opin-
bera með þjóðnýtingu fyrir
augum. En því fer fjarrL
lögmaður Færeyja jafnað-
armaðuriíln Peter Mohr Dam,
sagði í viðtali við frétta-
mann Mbl.: „Við gætum hugs-
að okkur að þjóðnýta margt.
En ekki skipastólinn. Ef út-
gerðarmaðurinn getur ekki
rekið sitt skip á eigin reikn-
ing, þá getur hið opinbera það
ekki. Okkar reynzla er sú, að
útgerðarmaðurinn rekur skip
ið miklu betur og af meiri hag
sýni. Við viljum styðja þá
eins og við getum. Það er
þjóðinni til hagsbóta.“
• Lögþingið tryggir
lágmarkskaup
Nær allur skipastóll Fær-
eyinga er í einkaeigu, en hluta
félög með þátttöku bæjarfé-
laga, hafa verið mynduð um
nokkra nýju tógaranna. Fær-
eyingum finnst þetta ekki hafa
gefið góða raun.
Lögþingið gengur ekki í
ábyrgð fyrir útgerðarmenn,
þegar þeir kaupa nýju skipin.
Ef lánastofnanir treysta ekki
útgerðarmanninum fær hann
ekkert lán — og ekkert skip.
Lögþingið hleypur heldur ekki
undir bagga með útgerðinni
ef illa fer — nema þá í ein-
hverjum sérstökum tilfellum.
Eini stuðningurinn við rekst-
ur útgerðarinnar, sem lög-
þingið veitir, er að ábyrgjast
lákmarkskaup sjómanna. Það
tryggir hásetanum 900 krónur
(færeyskar) á mánuði — og
ef hluturinn er undir 1,500
krónum fær hásetinn uppbót
pr. kíló, sem hann hefur aflað.
Uppbótin verður samt aldrei
meiri en svo, að heildartekj.
urnar verði 1,500 krónur yfir
mánuðinn.
—~k—
Utgerðin fær enga uppbót
þó illa áflist, en hins vegar
eru útgjöldin (olía, ís, salt,
beita, vistir) dregin frá brúttó
verðmæti aflans, þ. e. áður
en hlutaskipti eru gerð. Yfir-
leitt fær útgerðin svo helming
á móti skipshöfninni, en það
er þó breytilegt eftir því
hvaða veiðar eru stundaðar.
Með þessu móti hefur út-
• gerðinni verði gert kleift að
eflast og vaxa og erfiðleikar
togaraútgerðarinnar í Færeyj
um eru t. d. ekki sambærileg-
ir við það, sem hér er.
h.j.h.
• , yV'JM/'íi'S
•■:■ ••••••:•• • • •
„Skógur“ af siglutrjám — og megninu af þessum skipum, sem þarna eru, hefur verið lagt fyrir íullt og allt. Þetta er
''n tímanna tákn í Færeyjum. Myndin er frá Klakksvík.
Námskeið
í amerískum nú-
tímabókmenntum
NÝLEGA er komlnn hingað til
lands prófessor Gerald Thorson,
sem er yfirmaður ensku deildar.
innar í Augsburg College i
Minneapolis í Bandaríkjunum.
Prófessor Thorson tók doktors-
próf við Columbia University i
New York, og hafa birzt eftir
hann margar greinar um enskar
og amerískar bókmenntir. Hann
mun starfa í vetur sem sendikenn
ari við Háskóla íslands, á vegum
Fulbright-stofnunarinnar, og flyt
ur þar fyrirlestra og kennir
amerískar og enskar bókmenntir.
Prófessor ThorsOn mun halda
námskeið í amerískum mútíma-
bókmenntum fyrir stúdenta og
aðra, sem vilja taka þátt í þvL
Þar mun hann flytja fyrirlestra
um þróun skáldsögunnar í Banda
ríkjunuma og um verk ýmissa
amerískra rithöfunda, t.d. Henry
James, Willa Cather, Sinclair
Lewis, F. Scott Fitzgerald, John
Steinbeck, Ernest Hemingway,
William Faulkner, Herman Wouk,
William Styron, J.1 D. Salinger.
Prófessor Thorson biður þá,
sem vilja taka þátt í námskeiðinu,
að koma til viðtals þriðjudaginn
17. október kl. 6.15 e.h. í VIL
kennslustofu háskólans.
GUNNARJÓNSSON
LÖGMADUR
við undirrétti og hæstarén
Þinghoitsstræti 8 — Sími 18259