Morgunblaðið - 15.10.1961, Qupperneq 14

14
MORGVNBLAÐIÐ
Sunnudagur 15. okt. 1961
>•
^da&Linn ^dmaóon, lón di á 2),
tmaóovi,
sextugur 15. október
óercjaóteini
Ég flyt þér beztu kveðjur bróðir minn
og bið þér heilla er þú ert sextíu ára.
Mig vantar ennþá tug á aldur þinn
en áfram veltir okkur lífsins bára.
Þá var hafsins börnum vaggað vært
er vindur hvein og stöðugt seglið þandi.
Um bátinn freyddi bárulöðrið tært
hann brunaði með veiðina að landi.
Við bárumst áfram svona sitt á hvað
í suður ég en þú fórst aftur vestur.
Lengi á hér enginn vísan stað
á okkar jörð er maður aðeins gestur.
Við áttum saman marga mæta stund
á miðunum við breiðan Húnaflóa,
sáum hniga sól af Ægisgrund
og sólarroðann út við hafsbrún glóa.
Bjarmi lék um Byrgisvíkur land
og bæinn litla rétt við fjallsins rætur,
þar sem ástin á þig setti band
er ungur lékstu þér við bóndans dætur.
En ekki er alltaf logn um saltan sjó
og sjómannsstarfið heimtar þrek og snilli.
Á veikri skel er lífsins lína mjó
og lífs og dauða stundum skammt á milli.
Það var ekki alltaf „fyrir báru borð“
er bátnum snúið var af fiskimiði
en frá þér heyrðist varla æðru orð,
þó illa gengi og lítið fleytan skriði.
Nú hafa skilizt leiðir Ianga stund
og lífið dregið rúnir örlaganna,
en þó ég ekki þinn á komist fund
er þægilegt í heimi minninganna.
Röram er sú taug sem rekka dregur heim,
þú réðst I braut með hamingjuna að veði,
en ert og verður einn af bændum þeim
sem yrkja jörð af sannri hjartans gleði.
í starfi bóndans liggur saga lands
hann lífsmeið nærii allra kynslóðanna.
Bjart er um þá sem bera merki hans
og brjóta land frá dal til annesjanna.
Fylgi jafnan blessun þínum bæ
og bægi frá þér hverju sáru meini.
Sit bróðir heill að búi þínu æ
og blómgist hagur þinn á Dvergasteini.
Og fyrst þú ert í ætt við Eyvind kné
— hann allra fyrstur bjó við fjörðinn svana,
þá tel ég víst að alveg öruggt sé
að ætt þín hjari þarna af gömlum vana.
Væri leiði, er Ægir ygldi brún,
var örugg höndin sem að hélt um stýrið.
Þú kallaðir að setja segl að hún
og sveigðir undan bárum lagardýrið.
Og enn hún má víst þrauka í þúsund ár
og þínir niðjar bæla grænan svörðinn
þótt vegurinn sé ekki alveg klár,
sem á að leggja þarna kringum fjörðinn.
Guðmundur Guðni.
„Eldur í
ísnum44
ekki ill á neinn smásmugulegan
hátt, heldur sé illska hennar stór-
brotin, því stolt hennar sé tröll-
aukið, hefnigirni hennar tak-
sér hímýli, gættu hjarða sinria,
sigldu utan til að verzla eða
ræna. Hún Jýsir siðvenjum og
lögum hins sérkennilega höfð-
ingalýðveldis sem greindi Island
frá öllum öðrum löndum Evrópu
á miðöldum.
Island er sjálft mikilvægur
þáttur í skáldsögunni, segir Pres
cott ennfremur, fjöllin, firðirnir
og hið harða loftslag. Skáldkon-
an hefur fundið einstaklega við-
eigandi stíl fyrir sögu sína. Hann
er einfaldur og algerlega í anda
hinna fornu sagna, og víða berg-
málar hann íslendingasögur. En
hann er samt auðugri en sagna-
stíllinn og sneyðir hjá hinum tíðu
endurtekningum íslendingasagna.
Prescott lýkur ritdómi sínum
með því að lýsa því yfir, að „Fire
in the Ice“ sé ein bezta sögulega
skáldsaga sem út hefur komið
á síðustu árum.
— Bókabáttur
Framh. af bls. 6
hugsun og viðhorfum, en orð-
færi hans er oft einkennilega
fjarri því sem við eigum að venj-
ast hér í höfuðborginni, og stafar
það sennilega af því að hann er
alinn upp við aðrar hefðir í máli
og skírskotun.
Kápumyndin á „Nei“ mun vera
gerð af Degi Sigurðarsyni. Hún
minnir mig óþægilega á bæklinga
einhvers amerísks sértrúarflokks
sem var dreift hér fyrir stríð.
Framan á þeim voru myndir a£
blóði drifnum rýtingum, brenn-
andi borgum og flýjandi fólki.
Einn þeirra hét, að mig minnir,
„Flýjum til fjaílanna". „Nei-ið“
hans Ara gat varla fengið smekk-
lausari og óheppilegri umbúðir.
Sigurður A. Magnússoiu.
Skoda Felicia
I LOK AGOST kom út í Banda-
ríkjunum skáldsaga, sem vakið
hefur talsverða athygli. Nefnist
hún „Fire in the Ice“ (Eldur í
ísnum) og er eftir bandarísku
skáldkonuna Dorothy James Ro-
berts. Söguhetjan er engin önnur
en Hallgerður langbrók, og hef-
ur skáldkonan sótt efnivið sinn
í Njálu og Laxdælu. Er lífssaga
Hallgerðar rakin frá bernsku til
dauðadags og brugðið jafnframt
upp mynd af lífsháttum og aldar-
anda á íslandi á söguöld. Lýsing-
in á Hallgerði er skýr og máttug,
en kannski dálítið einhliða.
Dorothy James Roberts hefur
skrifað tíu skáldsögur áður,
þeirra á meðal tvær sem byggð-
ar eru á enskum miðaldasögnum
um Arthur konung og kappa
hans. Fjaliar önnur run Launce-
lot Og hin um Tristram. Ritdóm-
ari bandaríska stórblaðsins „The
New York Times“, Orville Pres-
cott, skrifar mjög lofsamlegan
riAm nm Firo in +V»o Tno<( 8 oont
sl. og segir m.a., að allar fyrri
skáldsögur Dorothy James Ro-
berts verði að skoðast sem undir-
búningur undir þetta mikla verk.
Hann segir orðrétt: „Skáldsagan
„Fire in the Iee“ er svo trú bók-
staf og anda ákveðins tímabils
í lífi miðalda og dregur upp svo
stórkostlega mynd af merkilegri
konu, að henni má jafna við skáld
söguna „Kristin Lavransdatter”
eftir Sigrid Undset".
Prescott bendir á, að allir
helztu viðburðir sögunnar og
mörg tilsvörin séu sótt beint í
Njálu, en skáldkonan hafi einnig
stuðzt við Laxdælu. Með því að
einskorða sig við eina persónu
og segja söguna alla út frá sjón-
armiði hennar, hefur skáldkonan
gefið bókinni heildarmynd og
sneytt hjá öllum aukaatriðum Is-
lendingasagna, svo sem ættartöl-
um og aukapersónum, segir Pres-
cott.
Hann segir ennfremur, að í
Fire in the Ice“ sé Hallgerður
markalaus og fyrirlitning hennar
á gætni, forsjálni og málamiðlun
botnlaus.
Þó sagan sé full af morðurn,
bardögum og vígaferlum, er hún
ekki saga um atburði, heldur er
hún fyrst og fremst persónulýs-
ing og í annan stað stórkostleg
lýsing á lífi íslendinga fyrir þús-
und árum, segir Prescott, og hann
heldur áfram: Með listrænum og
einföldum hætti gefur skáldkon-
an í skyn án þess að segja bein-
línis frá því, hvernig landnáms-
menn íslands lifðu í hinu hrjóstr-
uga landi, hvernig þeir byggðu
ÞAÐ vekur litla athygli almenn-
ings, þótt samin sé og gefin út
námsbók handa börnum.
Þó getur það vakið athygli
- Billinn
Framh. af bls. 5
um, þrátt fyrir brekkur. En
sérfræðingurinn er ekki
ánægður með fjöðrunina. —
Drifskaftið liggur innbyggt í
grindina og kúlan því föst,
en afturöxlar á hjörum. Veld
ur það því að þegar bifreið-
in er óhlaðin að aftan halla
afturhjólin mjög inn að neð-
an og bifreiðin liggur ekki
vel á vegi. Þverfjöður er að
barnanna og forvitni að skyggn-
ast í slíka bók, þegar þau eignast
hana.
Verðúr þeim þá jafnan fyrst
fyrir að skoða myndir bókarinn-
ar, ef þær eru einhverjar og
grípa niður í lesmálið og aðgæta,
hvoxt þar sé ekki eitthvað, sem
girnilegt sé til lestrar. En of fáar
námsbækur hafa reynzt meira en
skammvinnt yndi. Þó er mér
kunnugt um eina undantekningu.
Það eru dýrafræðibækur Jónas-
ar Jónssonar.
Þegar fyrsta bókin köm út árið
1922, vakti hún mikla athygli,
því að hún var mjög frábrugðin
öðrum námsbókum barna á þeim
árum, og tóku þau henni yfir-
leitt með fögnuði.
Flest börn eru dýravinir og
sólgin í að lesa og heyra sagt frá
lífi dýranna og háttum þeirra. Og
í þessari bók fengu þau lifandi
ög litríkar frásagnir um dýr og
dýralíf í öllum álfum heims.
í formála fyrsta heftis bókar-
innar gerir höfundurinn grein
fyrir samningu hennar og til-
gangi.
Þar stendur þetta: — — —
„Með miklum rétti mætti segja,
að slíkar bækur ætti ekki að
semja aðrir en sérfræðingar í nátt
úrufræði“. — En höfundurinn
gerir jafnframt grein fyrir því,
hvers vegna barnakennarar verði
sjálfir að semja námsbækur
barna,------— „jafnvel í þeim
greinum, þar sem aðrir standa
þeim framar að þekkingu".
Nokkru síðar komu út eftir
sama höfund annað Og þriðja
hefti námsbóka um dýrin.
Þær voru samdar og ætlaðar til
náms á sama hátt og fyrsta heft-
ið. Allar dýrafræðibækurnar
urðu mjög vinsælar, og þar sem
þær voru notaðar í skólum, létu
börnin sér ekki nægja það, sem
í bókunum var að fá af fróðleik,
heldur urðu kennararnir að segja
þeim til viðbótar sögur um dýrin.
aftan, en gormar að framan
og þótti sérfræðingnum hvort
tveggja nokkuð stíft, en
taldi að það lagaðist með til-
keyrslu. Segir hann að bif*
reið þessi hafi unnið mjög á
í Danmörku og búizt sé við
að innflutningur á þessu ári
verði um 1000 bifreiðir, sem
sé mikið þar í landi.
Verð Skoda Octavia hér er
um kr. 102.000.00—112.000.00.
Umboð: Tékkneska bifreiða
umboðið á ísiandi hf.,
Reynsla þeirra kennara, sem
notuðu bækurnar, sýndi ljóslega,
að hér var tekið réttum tökum.
Enda er höfundurinn afburða
kennári og hafði þá þegar mikla
reynslu og sér þekkingu í kennslu
fræði. Hann hafði og um nokkur
ár verið æfingakennari í Kenn-
araskólanum, eins og kunnugt
er. —
Dýrafræðibækur Jónasar Jóns-
sonar hafa verið mörgum börn-
um brunnur fróðleiks og gleði-
gjafi. Þær hafa glætt fróðleiks-
löngun þeirra, af því að þær eru
lifandi frásagnir um hugðarefni
flestra barna. Og dæmi eru til
þess, að börn hafa ótilkvödd lært
yfirlitið um sérkenni spendýra-
flokkanna aftast í fyrstu bókinni
um dýrin, „af því að það er sv»
gaman að vita þetta“.
Haustið 1959 kom svo frá Bóka
förlagi Odds Björnssonar á Akur
eyri ný útgáfa af fyrsta hefti
dýrafræði J. J.
Þegar þessi nýja útgáfa barst
mér í hendur, hvarflaði hugur-
inn til þeirra björtu stunda, þegar
ég hafði á hendi kennslu 1 dýra-
fræði um tugi ára og notaði
kennslubækur J. J. —
Sannreyndi ég þá ágæti þeirra
Og ennfremur það, að með þein*
mátti glæða námsbókaáhuga
barna í öðrum greinum.
Eg minntist hvorki deyfðar né
áhugaleysis barnanna, en aftur á
móti sífelldra óska um fleiri Og
fleiri sögur af dýrum.
Ég færi höfundinum þakkir
fyrir allar dýrafræðibækurnar,
og Bókaforlagi Odds Björnssonar
fyrir þessa nýju útgáfu á fyrsta
heftinu. Og ég vænti þess enn-
fremur, að forlagið sjái sér sem
fyrst fært að senda á bókamark-
aðinn hin hefti dýrafræðinnar.
Megi svo þessar bækur enn
lengi glæða námslöngun barna
og góðvild þeirra tíl allra liíandi
vera. ,
Egill Þórlákssoa.
Stærsta húsgagnaverzlun fandsins býður yður:
9 gerðir svefnherbergissett
5 gerðir borðstofuhúsgögn
13 gerðir sófasett
11 gerðir sófaborð
■■■■■
! ! í ! ..
=
i
7 gerðir skrifborð
7 gerðir
eins og tveggja manna sófor
ÍSKEIFANX
SVEFNSTÓLAR. ALLT I
HANSASAMSTÆÐUNA.
BARNARÚM. BARNAKOJUR.
SKRIFBORÐSSTOLAR.
STAKIR STÓLAR.
Aklseði ! 99 mismu/lðndi lítum
03 qerðum
‘O
l/l
Kjörqqroi
Ulllll
KJALLARINN
KJALLARINN
KJALLARINN
Góð námsbók í þrem heftum