Morgunblaðið - 18.10.1961, Qupperneq 1

48. árgangur
24 síður
Við eigum aö gæta víðsýni og hagsýni
í fjármálum
} Rekstrarútgjöld rtkisins hefBu lækk- J
| að á árinu 1962 — ef kauphækk- [
I /inírnm' fiatön alsfsí Ar^Sí^S ^
Fjárlagarœða Cunnars Thoroddsen
FYRSTA umræSa um fjárlagafrumvarp ársins 1962 fór
fram á Alþingi í gærkvöldi og var henni útvarpað. Gunn-
ar Thoroddsen, fjármálaráðherra, fylgdi frumvarpinu úr
hlaði með yfirgripsmikilli og glöggri ræðu, þar sem hann
gerði grein fyrir afkomu ríkissjóðs á árinu 1960, afkomu-
horfunum í ár — og rakti og skýrði einstaka liði hins
nýja fjárlagafrumvarps.
Þá kom m. a. fram í ræðu ráðherrans, að greiðsluaf-
gangur hefði orðið á árinu 1960 og útgjöld ríkisins þá
í fyrsta skipti orðið undir áætlun. I»á teldi hann nú ein-
sýnt, að hrakspár stjórnarandstæðinga um greiðsluhalla á
þessu ári mundu ekki rætast — heldur enn verða hallalaus
afkoma. Vegna kauphækkananna í sumar og afleiðinga
þeirra, ykjust rekstrarútgjöld ríkissjóðs á árinu 1962 um
138 milljónir króna — en á móti kæmu lækkanir, sem
leiddu til þess, að heildarhækkun útgjaldanna á fjárlaga-
frumvarpi næsta árs næmi ekki nema 126 milljónum kr.
hetta þýddi það, að ef ekki hefði komið til nýrra kaup-
hækkana hefðu rekstrarútgjöld ríkissjóðs getað lækkað á
næsta ári. Gat ráðherrann um margvíslegar sparnaðar-
ráðstafanir, sem ýmist væru í undirbúningi eða þegar
komnar til framkvæmda.
Óvissa um stjórnar-
myndun í Tyrklandi
Samsteypustjórn óumflýjanleg
Fer framsöguræða fjármálaráð
herra hér á eftir í heild:
Frumvarp til fjárlaga fyrir ár-
Jð 1961 liggur hér fyrir til 1.
umræðu. Aður en ég sný mér að
frumvarpinu sjálfu vil ég gera
tiokkra grein fyrir afkomu ríkis-
sjóðs á síðastliðnu ári og því
hvernig horfir um afkomu hans
á þessu ári.
Uppgjöri rikisreiknings fyrir
Érið 1960 var lokið á miðju ári.
Yfirskoðunarmenn hafa að und-
enfömu endurskoðað reikning-
inn og verður frumvarp til laga
um samþykkt á honum lagt fyrir
Alþingi í nóvembermánuði.
Ætlunin var að sjálfum reikn-
ingnum yrði útbýtit á Alþingi
prentuðum fyrir þessa 1. umræðu
fjárlaga, eins og gert var í fyrra.
En vegna óvenjulegra anna í
Ríkisprentsmiðjunni hefur ekki
tekizt að ljúka prentun reikn-
ingsins. Þegar sýnt var að prent-
un yrði ekki lokið fyrr en eftir
nokkra daga, þótti þó ekki rétt
að lába fjölrita reikninginn og
efhenda hann þingmönnum þann
ig, eins og stundum hefur verið
gert, enda tvíverknaður og auka-
kostnaður. Ræðumönnum hv.
etj órnarandstæðinga hér í þess-
um umræðum var því gefinn
kostur á að kynna sér reikning-
inn hjá ríkisbókara í próförk, og
vona ég að þessi seinkun prent-
unar komi ekki að sök.
Afkoma ríkissjóðs 1960.
Vil ég þá víkja að afkomu
ríkissjó& á siðastliðnu ári.
Þegar fjárlög fyrir árið 1960
voru undirbúin og afgreidd, var
meiri vandi á höndum en oftast
éður um flestar áætlanir, eink-
um þær, er snertu tekjur ríkisins.
J_.águ til þess ýmsar ástæður.
Miklar breytingar voru gerðar á
Bkattakerfinu á því þingi. Tekju
Bkattur var afnuminn af almenn
um launatekjum. Felldur var nið
ur 9% skattur á innlendBM^am-
leiðslu og þjónustu, en í staðinn
lögtekinn 3% söluskattur í smá-
sölu og hækkaður söluskattur af
innfluttum vörum. Erfitt var að
áætla nákvæmlega, hvernig þess
ar breytingar myndu verka á
tekjur ríkissjóðs. 1 annan stað
var ljóst, að breytingin á gengis-
skráningunni mundi draga úr
innflutningi erlendra vara, enda
til þess ætlazt. En ógerlegt var að
sjá fyrir, hve mikil sú hækkun
myndi verða og hversu misjöfn
áhrifin á innflutning einstakra
vörutegunda. 1 þriðja lagi kom
til hið aukna viðskiptafrelsi.
Einnig hlaut gengisbreytingin að
hafa ýmis konar áhrif á útgjöld-
in.
Um leið og höfð voru í huga
þessi allmörgu óvissu atriði, sem
Framhald á bls. 8.
Moskva, 17. okt. —
únistaflokksins flutti Krú-
sjeff ræðu, sem stóð í 6 klst.
og 20 mínútur. Var þingið sett
í nýjum samkomusal í Kreml
að viðstöddum hátt á fimmta
þúsund áheyrendum.
Gunnar Thoroddsen
Kennedy
skorar á
Krúsjeff
WASHINGTON, 17. október —
Kennedy Bandarikjaforseti sendi
ráðstjórninni í kvöld áskorun
um að hætta við að sprengja 50
megatonna kjarnorkusprengj-
una, sem Krúsjeff skýrði frá i
dag. Sagði Kennedy, að hann
bæri þessi tilmæli fram í þágu
alls mannkyns, því þessi stóra
sprenging gæti haft alvarlegar
afleiðingar. — Ennfremur sagði
Kennedy, að Bandarikjamenn
hefðu getað gert slíka sprengju
1957, en þeir teidu enga nauðsyn
bera til þess.
100 megatonn.
Krúsjeff sagði í sinni löngu
ræðu, að Rússar mundu sprengja
kjarnorkusprengjur fram til
næstu mánaðamóta. Sú síðasta
yrði stærst, um 50 megatonn, eða
sem svarar 2,500 sprengjum af
þeirri stærð, sem varpað var á
Hirosima. Sagðist Krúsjeff eiga
ANKARA, 17. okótber. — Úrslit
þingkosninganna í Tyrklandi
urðu á þá lund, að enginn flokk-
anna hlaut nægilegt fylgi til þess
að geta myndað stjórn. Sam-
steypustjórn virðist því óumflýj-
anleg.
♦ * *
Lýðveldisflokkurinn undir for-
ystu Ismet Inönu, en studdur af
Gursel hershöfðingja, er nú
stærsti flokkur landsins Og hlaut
180 sæti í fulltrúadeildinni. Rétt-
lætisflokkurinn, sem studdur
var af áhangendum Menderes
hlaut 150 sæti, en hins vegar 68
sæti í öldungadeildinni. Vantar
þá lítið upp í meirihluta, því í
deildinni sijta 140 þingmenn. Lýð
veldisflokkurinn hlaut 45 sæti.
* * *
Nýi tyrknesi flokkurinn, sem
fékk 61 sæti í fulltrúadeildinni
Og 21 í öldungadeildinni kemur
e. t. v. með að hafa úrslitaáhrif
um myndun. stjórnar. Formæl-
andi réttlætisflokksins sagði í
dag, að hans flokkur væri reiðu-
búinn að ganga til stamstarfs með
þessum flokki, en mundi ekki
vinna með lýðveldisflokknum.
Fjórði og minnsti flokkurinn
er bændaflokkurinn, sem hlaut
Adenauer
dregur sig í hlé
BONN, 17. október. — Þó að ég
verði endurkjörinn kanslari til
næstu fjögurra ára, þá mun ég
ekki sitja út allt kjörtímabilið,
sagði Adenauer kanslari í dag.
Hann ætlar hins vegar að sitja
nokkurn tíma til þess að búa
eftirmann sinn vel undir kansl-
arastörfin.
LONDON, 17. október — Mac-
millan og de Gaulle hittast senni
lega innan tíðar til þess að ræða
ástand heimsmálanna.
helmingi stærri sprengu en hún
yrði ekki reynd núna.
Sagði hann, að Rússar ættu
kjarnorkukafbáta, sem hefðu
fjarstýrð flugskeyti og síðan
snéri hann að utanríkismálun-
um, en hann varði mestum tíma
til þess að gera þeim skil.
Neitaði hann því, að Rússar
hefðu sett fram úrslitakosti í
Berlín. Sagði, að hugsanlegt væri
að slá friðarsamninglum við A-
Þýzkaland á frest fram til ára-
móta, því viðræður Gromykos
við ráðamenn á vesturlöndum
hefðu leitt í ljós, að þar væri
vilji fyrir hendi til lausnar mál
inu með fi' i ðsamleg u m hætti.
49 sæti í fulltrúadeildinni og HS
í öldungadeildinni.
. * * *
Síðari fréttir: Tyrkneska bylt-
ingarráðið, sem stjórnað hefur
Tyrklandi síðan Menderes var
velt úr stóli í maí 1960, fór þess
á leit við förystumenn allra fjög-
urra stjórnmálaflokkanna í
kvöld, að þeir mynduðu sam-
steypustjórn. Undirtektir munu
í fyrstu hafa verið daufar.
X15
flaug með sex-
földum hraða
hljóðsins
Edwards-flugstöðinni,
Kaliforníu, 17. okt.
BANDARÍSKA rakettuflug
vélin X-15 setti enn nýtt
hraðamet í dag, er tilrauna-
flugmaðurinn Joe Walker
flaug véliikni með 3920 mílna
hraða, eða næstum sex sinn
um hraðar en hljóðið. Hann
hafði lofthemlana niðri til
þess að fara ekki enn hrað-
ar.
Hreyfill flugvélarinnar
var aðeins í gangi í 80 sek-
úndur og náði Joe Walker
110 þús. feta hæð, en áður
hefur X-15 farið upp í
117,000 feta hæð.
Lofthemlarnir voru gló-
andi af hita, sem myndaðist
vegna loftmótstöðunnar.
Hitnuðu þeir upp í 1,100
gráður á Fahrenheit en búk
ur upp í 1000 gráður. Há-
marksþol málmsins, sem
flugvélin er smíðuð úr, er
1,200 gráður.
Stefnuskráin.
Hann krafðtst þess, að kín-
verska kommúnistastjórnin yrði
tekin í S.Þ. svo og stjórnir
beggja hluta Þýzkalands. Þá
sagði hann, að kominn væri tími
til að þrjú helztu öflin í heimin-
um, kommúnistaríkin, hlutlausu
ríkin svonefndu og lýðræðisrfk
in skiptu með sér öllum stofnun
um S.Þ.
Annars dró hann utanríkis-
málastefnuna sarnan í sex megin
atriði:
1) Friðsamleg sambúð verði
grundvallarreglan.
Framhald á bls. 23.
Við eigum stærri sprengjur
sagði Krúsjeff, en viðurkenndi, að enn
væri matvælaskortur i Rússlandi