Morgunblaðið - 18.10.1961, Síða 16

16
MORGVNBLAÐIb
Mlðvikudagur 18. okt. 1961
— Fjárlagaræðan
Frh. af bls. 8.
13,8%, fyrstu fimm mánuði árs-'
ins, en frá og með 1. júní 4% til
viðbótar þeim launum, sem þá!
verða greidd. Launaliðir í frv. ‘
Isekkuðum beinum gjöldum hækka því af þessum sökum um
manna til ríkis. bæja og sveita 16,5% frá fjárlögum yfirstand-
Viðtæk athugun var hafin og leit andi árs
f® f sParnaðar og auk- Enn fremur hækkar rekstur5_
innar hagkvæmm i opinberun.t kastnaður af völdum k,auphækk.
wXí fu g Vlðl6uni Í1 ana og gengisbreytingarinnar
hagsyslu og bættra vinnubragða sem af |.eim leiddi Heflfr -
Við samnmgu þess frumvarps rági vig Hagstofuna verið gerð
fynr anð 1961 var a þessum áætlu um það hver áhrif þsetta
grundvelh unnið að þvi að fæta hefur á einstaka rekstrarliði.
mður utgjold rikistns eftir þvi E skal ^ víkja nánar að
sem fært þotti, halda 1 horftnu fekiuáætluninni
og gæta hófs í öllum útgjöldum.j Aætlun um aðflutningsgjöldin
Þessi viðlettni bar þann arang- j fjárlögum er að sjálfsögðu
ur, að þott 4 af 14 utgjalciagrein. bygg"ð á innflutningsáætlun. Þeg
um fjarlaga hlytu að hækka, þ ar fj.árlögin fyrir 1960 Voru sam-
e. skolakostnaður, sjukrakostnað in var byggt á þvi> að innflutn.
ur, almannatryggingar og eftir- ingUrinn yrði að verðmæti um
laun tokst að lækka allar hinar 2200 millj. króna. Við samningu
V'í?a uflMjeiIi?ri fjarlaganna. | núgildandi fjárlaga var gert ráð
Þott hendarhækkun vegna fyrir ag ínnflutningurinn yrði að
tryggmga ellilauna, skola- og vergm8eti 2400 millj. króna. Sú
sjukramala næmu hærri upphæð Upphaeð samsvarar um það bil
samtals en lækkunin a hmum 10 2700 millj. króna með núverandi
greinum, þa var her synilega ogj gengi. Aætlunin um aðflutnings-
sannanlega breytt fra fyrri fjar-j gjöld í lagafrumvarpinu, sem hér
malastefnu. Það var fastur asetn liggur fyrir er byggð á innflutn-
mgur nkisstjornarinnar ogstjórn1 ingsvergmæti rúml 2800 millj.,
arflokkanna að halda afram a miðag við núverandi gengi, og er
þeirri braut Hefði efnahagsjafn-, það tæplega 5% aukning frá því
vægið fengið að haldast og kaup-' • ár
hækkanir verið það hóflegar, að
efnahagslífið hefði þolað, án sér-
•takra aðgerða, þá hefði frum-
varp til fjárlaga fyrir árið 1962,
það, sem hér liggur nú fyrir, bor-
ið sama svip og frumvarpið fyr-
ir 1961.
En j sumar gerðust þeir at-
burðir, að leiðtogar stjómarand-
stöðunnar beittu sér fyrir stór-
felldum kauphækkunum og
ákváðu þar með lækkun islenzku
krónunnar.
Tekju- og eignaskattur er
áætlaður 95 millj. kr. eða 20 millj
kr. hærri en í fjárlögum 1961.
Höfð er hliðsjón af álögðum
skatti 1961, svo og því að gera
má ráð fyrir nokkurri tekjuhækk
un vegna kauphækkana þeirra,
sem orðið hafa.
Vörumagnstollur er áætlaður
33,0 millj. kr. eða 2 millj. kr.
lægri en í fjárlögum nú.
Verðtollur er áætlaður 395,0
millj. kr. Er það 42 millj. kr.
Austin S even 850.
en stutt milli hjóla, svo lítil hættá
er á að hán taki niðri. Farþegar
sitja þægilega og útsýni er mjög
gott. Bifreiðin er ný, svo ekki var
unnt að spretta úr spori, en strax
mátti finna að hún lá vel á vegi
og skarpar beygjur voru teknar
án þess að bifreiðin hallaðist. i
fjórða gír var ekið á 20 km hraða
án þess að vélin erfiðaði, svo
sýnt er að orka er nægileg. Var
þetta í alla staði hin ánægjuleg-
asta ökuferð og þægindin ótrúleg
i jafn lítilli bifreið.
ENGAR ÝKJUR
Framleiddar eru aðallega fjór-
Ný fjölskyldubifreið
Þetta fjárlagafrumvarp ber hærr,a en f fjárlögum 1961. Höfð
onjákvæmilega merki þessara at: er hiiðsjón af reynslu yfirstand-
burða. Útg^aldaliðir, ^sern hefðu andi árs og enn fremur tekið til-
_ _ i — lit til ahrifa gengisbreytingarinn-
getað staðið í stað eða lækkað
verða nú að hækka vegna kaup-
hækkana og þar af leiðandi geng
i*breytingar.
Þær breytingar frá fjárlögum
yfirstandandi árs, sem þetta
frumvarp felur í sér, stanöa fyrst
og fremst í sambandi við þær
miklu kauphækkanir, sem áttu
sér stað á s. 1. sumri, og þá geng-
islækkun sem af þeim leiddi.
Aætla má, að rekstrarútgjöld
ríkissjóðs hækki beinlínis vegna
kauphækkananna um 70 millj.
kr. Þar við bætist svo sú hækkun
til félagsmála, sem af því leiðir,
a8 lifeyrir og bætur almenna-
trygginga hækka í sama hlutfalli
ar á tollverð innfluttra vara.
Innflutningsgjald af benzíni er
áætlað 58 millj. kr. eða óbreytt
frá gildandi fjárlögum.
Gjald af innlendum tollvörum
er áætlað 37 millj. kr. eða 1 millj.
hærra en í fjárlögum 1961.
Bifreiðaskattur er áætlaður 20
millj. kr. Hækkar um 2 millj.
frá gildandi fjárlögum.
Aukatekjur eru áætlaðar
óbreyttar frá gildandi fjárlögum,
26 millj. kr.
Stimpilgjald er áætlað 43 millj.
kr. eða 2 millj. kr. hærra en í
fjárlögum nú.
Söluskattur af innfluttum vör-
FYRIR HELGINA síðustu
gat hér að líta á götum
Reykjavíkur nýjan „smábíl“
frábrugðinn þeim, sem dag-
lega sjást. Við nánari athugun
kom í ljós að þetta var bif-
reið af gerðinni Austin Seven
850, sem mjog hefur „slegið
í gegn“ erlendis. í gær bauð
umboðið, Garðar Gíslason h.f.
fréttamönnum að skoða þessa
nýstárlegu bifreið.
VÉLIN ÞVERSUM
Austin Seven 850 kom fyrst á
markaðinn fyrir rúmu ári og hef-
ur vakið feikna athygli. Bifreiðin
er mjög breið (1,41) miðað við
lengd (3,05 m.), með „station"
yfirbyggingu. Við fyrstu sýn er
unnt er að koma vélinni fyrir ar gerðir af Austin Seven 85®,
í bifreiðinni, því svo virðist sem
allt rýmið sé ætlað farþegum. En
Marinó, forstöðumaður bifreiða-
deildar Garðars Gíslasonar h.f.
var fljótur að koma með skýring
una. Þegar vélarhúsið var opnað
kom í ljós að vélin liggur þvers-
um fremst í bifreiðinni og er drif
á íramhjólum.
FER VEL Á VEGI
Til áð sanna ágæti bifreiðar-
innar var fréttamönnum boðið i
ökuferð um bæinn. Dyrnar eru
breiðar og auðvelt að stíga upp
í bifreiðina. Sæti eru þægileg og
rúmgóð íyrir fjóra. Svo var hald-
ið af stað.
Ekið var út úr porti G. G. h.f.
við Hverfisgötu. Þar eru tals-
verðar mishæðir á leiðinni, en
farþegar urðu þeirra lítt varir.
erfitt að átta sig á því hvernig iBifreiðin er á 10 tommu felgum,
og kosta þær hér frá kr. 104.000,—
til kr. 123.400,— Auk þess er sv®
fimmta gerðin, Austin Cooper,
sem er með tvo blöndunga og
öflugri vél. Síðastnefnda bifreið-
in er gefin upp fyrir 145 km há«
markshraða á klst. og þótti ýms-
um það nokkuð hátt fyrir svon»
„smáþíl“. Fyrir nokkrum dögum
var Austin Cooper bifreið, sen»
seld hafði verið til Frakklands;
tekin til reynsluaksturg á Mont«
hlery, brautinni nálægt París,
Var bifreiðinni ekið stanzlaust f
12 klukkustundir, samtalg 1627
kílómetra vegalengd, eða með
meðalhraða 135,6 km/klst. Þótti
þá hámarkshraðinn síður en sv®
ýktur.
Austin Seven 850 verður til
sýnis hjá Garðari Gíslasyni næstu
daga.
samtals 563 þús. kr. Um helm- í byrjun næsta árs í stað leigu- ár. Hefir þótt rétt að gefln væri
og kaupgjald. Þetta nemur um um (7%) er áætlaður 165 millj.
52 millj. kr. Þá hækka útgjöldi kr, eða 8,5 millj kr. hærri en í
um 16 millj. kr. vegna gengis- fjáriögum nú. Söluskattur af
breytingarinnar. Samanlögð áhrif vörusölu og þjónustu innanlands. um 383 þús. kr. og fra
kauphækkana og gen-gisbreyting (3%) er aætlaður 200 millj. kr.,| Atlantshafsbandalagsins
ar á rekstrarútgjöldin eru því en það er 15 millj. kr. hærra en'þús. kr. Þá eru nýir liðir, sem
milli Irr npttn I í camtalc npma hi’íci Iru Nnlrlr
ingur þeirrar fjárhæðar er
vegna of lágrar áætlunar und-
anfarið á kostnaði við sendiráð-
ið í Osló. Framlag til gæzluliðs
afSameinuðu þjóðanna hækkar
framlag til
um 60
138 millj. kr. nettó.
Hækkun útgjalda samkvæmt
þessu frumvarpi er þó nokkru
í gildandi fjárlögum.
Loks er bráðabirgðasöluskatt-
ur áf innflutningi (8%) áætlað-
minni en Þetta, eða l26 millj. kr.|ur 188 millj kr eða 20 millj.
Stafar þetta af því, að ýmsar,kr hærri en í fjárlögum nú.
hækkanir og lækkanir verða af,Hækkun á innflutningssöluskatti
öðrum ástæðum en her eru nefnd stafar af svipuðum ástæðum og
ar, og nema þær breytingar sam-
tais 12 miilj. kr. lækkun. Að
venju verður nokkur hækkun á
slíkum liðum sem kennslumál-
um og dómsmálum. Gegn þvi
getið um
kemur svo, að gert er ráð fyrir
nokkurri lækkun á 19. gr. vegna
væntanlegra breytinga á niður-
greiðslum, og að einnig er gei-t
ráð fyrir , að framlag ríkisins til
atvinnuleysistryggingarsj. verði
greitt með skuldabréfum.
Aætlað er, að rekstrartekjur
hækki um nær sömu upphæð,
eða um 132 millj. kr. Stafar
það fyrst og fremst
hér að framan var
verðtoll.
Hluti Jöfnunarsjóðs sveitarfé-
"i laga, skv- lögum, 20% af 3% og!
8% söluskatti, hækkar úr 71 '
millj. kr. í 78 millj. kr.
Innflutningsgjald er áætlað
155 millj. kr. eða 20 millj. kr.
hærra en í fjárlögum nú. Er sú
hækkun gerð með hliðsjón af
reynslu yfirstandandi árs, svo og
þeirri hækkun, sem verður á
tollverði vara vegna gengisbreyt
ingar.
fl Gjald af bifreiðum og bifhjól-
um samkv. 16. gr. laga nr.
áhrifum gengisbreytingarinnar &| "er áætiað 45 millj kr
aðflutningsgjöld, en einnig að 4/1960’ „[nf* rhær5ra^ni f£
nokkru af þeim áhrifum, sem eða 11 Kr- nærra “‘ilí
gera má ráð fyrir, að kauphækk-
anir og gengisbreyting hafi á
ýmsa aðra tekjuliði.
Eins og gert var við undirbún-
ing fjárlága fyrir yfirstandandi
ár, hefur nú verið reynt að lækka
lögum nú. Ér það gert með tilliti
til þess að innflutningur bif-
reiða hefur nú verið gefinn
frjáls.
Ríkisstofnanir er gert ráð fyr-
ir að skili 7 millj. hærri rekstr-
útgjöld eins mikið og kostur þef arafgangi en 1 gildandi fjarlog-
ur verið, án þess að gera áætl- um; _
anir óraunhæfar. Er þetta nauð-| Varðandi gjaldahlið frv. verð-
synlegt ef ná á því marki, að ur } storum drattum gerð grein
fjárlög ársins 1962 verði halla-
laus, en á þvi er ekki siður nauð-
syn 'en verið hefur á undanförn-
um árum. Haldið er áfram því
starfi, sem hófst á s.l. ári, til, að
auka hagkvsémni í rekstri ríkis
og ríkisstofnana. Verulegan ár-
angur má þegar sjá af þessu
starfi. A hinn bóginn eru því að
sjálfsögðu þröng takmörk sett,
hversu langt er hægt að komast
til lækkunar útgjalda á skömm-
um tíma, án þess að skerða eðli-
lega og nauðsynlega starfsemi
ríkisins.
fyrir helztu breytingum a ein-
stökum greinum, sem stafa af
öðru en aflelðingum kauphækk
ana og gengisbreytingar og er
þá miðað við fjárlög yfirstand-
andi árs.
7. grein, vextir af lánum,
lækkar um 618 þús. kr.
8. grein, æðsta stjórn landsins,
9. grein, alþingiskostnaður og
10. grein I, stjórnarráðið, hækka
ekki umfram það sem kaup-
hækkanir og aflelðingar þeirra
valda.
10. grein II, utanríkismál,
Svo sem fram kemur í 23. gr.jhækkar af ýmsum ástæðum um
frumvarpsins er gert ráð fyrir að 1.112 þús. kr. Nokkur hækkun
greiddar verði á næsta ári launa er á sendiráðunum í Kaupmanna
bætur til ríkisstarfsmanna, höfn, Osló, Bonn og Moskva,
samtals nema 648 þús. kr. Nokk
ur lækkun er á sendiráðunum í
Washington og París, samtals
542 þús. kr.
II. grein A, dómsmál, hækka
um 5.770 þús. kr. Það sem
einkum veldur þeirri hækkun er
aukinn tilkostnaður við land-
helgisgæzlu, en þar er m. a.
ráðgerð flokkunarviðgerð á Ægi
sem áætlað er að kosti um 3
millj. kr. Þá kemur nýr liður,
rúml. ein millj. kr., sem er
kostnaður við embætti saksókn-
ara ríkisins, sem stofnað var með
lögum frá síðasta þingi.
11. grein B, innheimta tolla
og skatta, hækkar um 150 þús.
kr. vegna of lágrar áætlunar.
12. grein, heilbrigðismál, hækk
ar um 4.800 þús. kr. Munar
mest um hækkun þá, sem leiðir
af aukinni starfsemi Landsspítal
ans, en sá kostnaðarauki er á-
ætlaður 3.550 þús. kr. Þá hækk-
ar rekstrarstyrkur til sjúkrahúsa
um 500 þús. kr. auk þess sem
kostnaður við fæðingardeild,
Vífilsstaðahæli og Kleppsspítala
hækkar um rúmar 700 þús. kr.
13. gr. A, vegamál, hækkar um
1.113 þús. kr. Framlag til nýrra
akvega hækkar hér um 4 millj.
kr., þar eð rétt hefur þótt að
flytja þær 4 millj. kr., sem ætl-
aðar eru af atvinnuaukningar-
fé til samgöngubóta á landi, af
20. gr. yfir á þessa grein. Fjár-
veiting á þessa árs fjárlögum til
vegargerðar á Mýrdálssandi,
4.300 þús. kr., fellur nú niður.
Framlag til kaupa á vegavinnu-
vélum hækkar um 1.320 þús. kr.
13. grein B, samgöngur á sjó,
13. gr. D, flugmál og 13. gr. E,
veðurþjónusta, eru ýmist ó-
breyttar eða lækka örlítið.
13. grein C, vita- og hafnar-
mál, hækka um 2.139 þús. kr.
vegna aukinnar fjárveitingar til
áhaldakaupa um 1.050 þús. kr.
og aukins kostnaðar af vitaskipi,
en áætlað er að nýtt skip komi
skipa hluta úr ári, svo sem ver
ið hefur undanfarið.
13. grein F, ýmis samgöngu-
mál, lækkar um 871 þús. kr.,
þar eð fjárveiting til umferðar-
miðstöðvar í Reykjavík lækkar
um 500 þús. kr., auk smærri
breytinga.
14. gr. A, kennslumál, hækkar
um 12.215 þús. kr.
Kostnaður við háskólann
hækkar um 488 þús. kr. Mennta
skólann i Reykjavík um 561 þús.
kr. aðallega vegna fjölgunar
bekkjardeilda. Iðnfræðsla hækk-
ar um 734 þús. kr. Barnafræðsla
hækkar um 6.880 þús. kr., þar
af hækkun á framlagi til bygg-
ingar skóla 2.325 þús. kr.
Kostnaður við gagnfræða-
menntun hækkar um 2.640 þús.
kr.
Þá kemur inn nýr liður, 510
þús. kr. til handritastofnunar,
auk hækkana á ýmsum smærri
liðum, sem ekki er ástæða til
að rekja nánar.
14. grein B, listir og vísindi,
hækkar um 98 þús. kr.
15. grein, kirkjumál, hækka
um 647 þús. kr., sem stafar að
langmestu leyti af aukinni fjár-
veitingu til endurbóta á gömlum
íbúðarhúsum á prestssetrum, um
430 þús. kr.
16. grein A, landbúnaðarmál,
hækka um 1.110 þús. kr. Fram-
lag samkv. lögum um landnám,
ræktun og byggingar í sveitum
hækkar um 3 millj. kr., samkv.
lagabreytingu frá síðasta þingi,
en til frádráttar koma lækkanir
um 1.915 þús. kr., aðallega
lækkun bóta vegna sauðfjár-
sjúkdóma, 1.495 þús. kr.
16. grein -B, sjávarútvegsmál,
lækka um 545 þús. kr., þar eð
niður falla 500 þús. kr. til síld-
arverksmiðjanna í Krossanesi og
Hjalteyri vegna síldarflutninga.
16. grein C, iðnaðarmál, hækka
um 230 þús. kr. Kemur hér inn
nýr liður, til verkstjóranám-
skeiða, 221 þús. kr., en um
þetta efni voru sett lög á síð-
asta þingi.
16. gr. D, raforkumál. Varð-
andi jarðhitadeild er breytt upp
setningu á þeim lið í frv. frá
því sem verið hefir undanfarin
heildarmynd af rekstri deildar-
innar, á sama hátt og gert er
nú um Rafmagnsveitur ríkisins
samkv. tillögu raforkumála-
stjóra.
Ráðgert er að jarðhitarann-
sóknir verði stórauknar á næsta
ári. Ríkissjóður mun leggja jarð
hitasjóði, sem stofnaður var mei
lögum nr. 55/1961 6 millj. kr.
Er það jafnhátt framlag og á-
kveðið er í fjárlögum nú til jarð
borana. Að öðru leyti er lagt
til að aflað sé með lántökum
þess, sem á vantar, til þess að
standa straum af rannsóknar-
kostnaði. Er þetta í samræml
við það, sem fram kom, þegar
fjárlög fyrir yfirstandandi ár
voru undirbúin en þá var frá
því skýrt i grg. með fjárlaga-
frumvarpi að í athugun væri
að sjá fyrir fjárþörf til þessarar
starfsemi með öðrum hætti en
beinum fjárframlögum úr ríkis-
sjóði. Leiddi sú athugun til þess
að sett voru lögin um jarðhita-
sjóð en í þeim er m. a, gert
ráð fyrir að jarðhitasjóður greiði
kostnaðarhluta ríkisins af jarð-
borunum og að honum sé heim-
ilt að taka lán til starfsemi sinn
ar.
16. grein E, rannsóknir í þágn
atvinnuveganna, hækka um 434
þús. kr., sem stafar af fjölgun
sérfræðinga við atvinnudeild
háskólans um tvo og auknn
rekstrarfé búnaðardeildar um
284 þús. kr., sem hefur veriS
of lágt áætlað undanfarið.
17. grein, félagsmál, ÁkveSiS
hefur verið að greiða framlag
rikissjóðs, 28.5 millj. kr., til
atvinnuleysistrygginga meS
skuldabréfum.
18. gr. eftirlaun, hækka un»
2.155 þús. kr., sem bæði stafar
af árlegri fjölgun slarfsmanna
og of lágri áætlun.
19. grein, óviss útgjöld, lækk-
ar um 7.400 þús. kr. Til niður-
greiðslu á vöruverði og upp-
bætur á útfluttar landbúnaðar-
afurðir er nú sameinað í eina
lið og lækkar um 14.® millj,
kr. en athugun og endurskoðu®
fer nú fram á þessum liðum.
Útgjöld samkv. 22. gr. og 28,
gr. hækka um 2 millj. kr., fyrn-
ingar hækka um 2 millj. kr. og