Morgunblaðið - 21.10.1961, Page 8

8
MORGVTUl1 4Ð1Ð
Laugardagur 21. okt. 1961
Sr. Bjarni Jónsson
áttræöur í dag
Annað aðalmál landsfundarins er afgreiðsla nýrra skipulags-
reglna fyrir Sjálfstæðisflokkinn. Hér á myndiimi er Birgir
Kjaran, formaður skipulagsnefndar flokksins, að flytja fram-
söguerindi fyrir hinum nýju reglum.
HIÐ fyrsta, sem mér var sagt
frá séra Bjarna, var saga, sem
mér er í barnsminni.
Þegar móðir mín og systur
hennar fóru fyrir nær þremur
aldarfjórðungum úr Engey í
kynnisför til frændfólks síns í
landi, komu þær fyrst í Mýrar-
holt. Þar var þá lítill drengur
á reki við þær systur, Bjarni
að nafni, og brá hann yfir sig
pilsi af mömmu sinni, fór svo
upp á stól og prédikaði.
Síðar heyrði ég hann og föð-
ur minn rifja upp, að þegar þeir
Séra Bjarni Jónsson
voru í skóla, hafði pabbi komið
inn í bekkinn, þar sem Bjami
sat og spurt, hvort satt væri
að búið væri að „kanoniséra"
hann. Á Bjarna kom, því að
hann vissi þá enn ekki, hvað
þessi latína þýddi. E&i fylgdi
sögunni, hvernig honum varð
við, þegar hann fræddist um, að
merkingin væri sú að taka ein-
hvem í helgra manna tölu. En
sú mun hafa verið orsök þess-
ara orðaskipta, að Jón Helga-
son, síðar biskup, sem þá kenndi
kristin fræði, hafði farið sér-
stökum lofsorðum um þennan
lærisvein sinn.
Ég rifja þetta upp vegna þess,
að það sýnir, að snemma beyg-
ist krókurinn til þess, er verða
vill. Bjama mun aldrei hafa
komið til hugar annað en að
læra guðfræði, svo að hann
gæti orðið prédikari.
C ðfræði lærði hann og þótt
haun ""eri blásnauður lét hann
Sér ek nægja að nema hana
á presi. 'úanum hér heima
heldur fór til Kaupmannahafn-
ar og tók þar guðfræðipróf að
loknu háskólanámi.
Bjami undi Hafnardvölinni
svo vel, að enginn hefur
skemmtilegar lýst því, hversu
ánægjulegt hafi verið að búa á
Garði. Átti hann þá þó oft við
þröngan kost að búa og námið
sat skemmtunum áreiðanlega í
fyrirrúmi. Enda várð Bjami vel
lærður guðfræðingur og hefur
hald.ið lærdómi sínum við fram
á þennan dag. Hann hefur ætíð
kunnað að meta hvem þroska
hann sótti til Danmerkur, enda
er hann manna trygglyndastur.
Að prófi loknu gerðist Bjarni
um skeið skólastjóri á ísafirði.
Ekki veit ég, hvort hann kynnt-
ist sinni góðu og glæsilegu konu,
frú Áslaugu Ágústsdóttur, þar,
en þaðan er hún, þótt þau gift-
ust nokkrum árum eftir að
hann hafði fyrir fullt og allt
setzt að í Reykjavík. Frá Isa-
firði er því mesta gæfa séra
Bjarna sprottin.
Árið 1910 var Bjarni skipað-
ur prestur við Dómkirkjuna í
Reykjavík að undangenginni
ko^ingu. Síðan hefur hann
gégnt prestsþjónustu hér í bæ,
þótt hann hafi tæplega sjötug-
ur formlega látið af prestsem-
bætti. Þá var hann lengi bú-
inn að vera dómkirkjuprestur,
[prófastur í Kjalamesprófasts-
dæmi og síðan dómprófastur.
Vígslubiskup Skálholtsbiskups-
dæmis hefur hann verið frá
1937 fram á þennan dag.
Prestsstörfum séra Bjarna
þarf ekki að lýsa. Þau þekkir
hvert mannsbam á íslandi, sem
lætur sig kristindóm nokkru
skipta. Rangt væri að segja,
að öllum líki jafnvel við séra
Bjarna. Til þess hefur hann of
ákveðnar skoðanir og er sjálfur
of atkvæðamikill. Hann prédik-
ar eftir eigin sannfæringu,
heldur fast við sína trú og læt-
ur engar tízku-kenningar hagga
henni,
Um hitt verður ekki deilt, að
hann er frábær prédikari. E.t.v.
þarf að venjast þeirri ræðu-
mennsku hans til að meta hana
til fulls. Víst er, að sá maður,
sem sjálfur var afbragðs ræðu-
maður, þegar honum tókst upp,
dr. Magnús Jónsson prófessor,
taldi séra Bjama fremsta prédik
ara landsins. Guðfræðideild Há-
skóla íslands gerði hann og að
heiðursdoktor ekki sízt fyrir pré
dikanir hans.
Sá, sem einungis hefur heyrt
til séra Bjarna í kirkju, hefur þó
ekki kynnzt nema annari hliðinni
á ræðusnilld hans. Hann er tví-
mælalaust sá, sem bezt kann
að tala í hóflegum gleðskap af
öllum þeim, er ég hefi heyrt
til. Þar á hið óvænta, gaman-
semin og glettnin hjá hinum
virðulega preláta, sinn hlut í, en
nægir þó engan veginn til skýr-
ingar. Nú þegar höfð eru eftir
hinum heilaga föður í Róm, Jó
hannesi páfa hnyttin tilsvör,
sem berast um allan heim, kem
ur manni oft í huga, að þau
gætu eins vel verið sögð af
séra Bjarna. Slík ræðumennska
og tilsvör spretta af miklu
mannviti og margháttaðri mann
þekkingu, ef til vill stundum
blandinni nokkurri kaldhæðni
gegn sjálfum sér og öðrum.
Vinir séra Bjarna vita, að
hann er maður óvenju við-
kvæmur í lund og þarf ekki að
eyða orðum að því, að hann
hefur oft í prestsstörfum sín-
um þurft að taka nærri sér
til að geta huggað * aðra. Þar
heíur gamansemin orðið eins
konar þrumuleiðari til að létta
á honum. Víðsýnin, það að sjá
bæði björtu og döpru hliðarnar,
hefur gert honum lífið bærilegt.
Svipað er með guðfræðiskoðanir
hans. Sumir saka hann um of
mikla íhaldssemi í þeim efnum.
Þar er sannfæring hans sjálfs á
bjargi reist en skoðanir ann-
arra skýrir hann með því að
segja: „í húsi föður míns eru
margar vistarverur“.
Þrátt fyrir háan aldur og
erfiða heilsu öðru hvoru, geng-
ur séra Bjami enn um bæinn,
glaður og reifur, gegnir prests-
verkum fyrir vini sína og er
prýði höfuðborgarinnar. Allir
vinir hans óska honum langra
og heillaríkra lífdaga.
Bjarni Benediktsson.
Leiðrétting
MISSKILNINGS gætti í frásögn
af fingrafaratöku á Akranesi hér
í blaðinu í gær. Sagt var að verk
ið sé unnið í Reykjavík, en hið
rétta er að lögreglan hyggst ná
á skrá sína fingraförum allra
þeirra, sem að undanförnu hafa
unnið á Akranesi, eða vinna þar
á vertíðum en eiga heimili ann
arsstaðar á landinu. Margt þess-
axa manna býr í Reykjavík og
hefur þurft að ná af þeim fingra
förum hér af þeim sökum.
— Landsfundurinn
Framh. af bls. 1
rætt um það, að gerðar yrðu ráð
stafanir til, að bændur, sem
komnir eru til landsfundarins
víðs vegar að af landsbyggðinni,
hittust sérstaklega til að ræða
sín mál. Boðaði landbúnaðar-
ráðherra, Ingólfur Jónsson, þá
til fundar við sig miðdegis 1
dag.
Skipulagsmálin tekin fyrir
Þessu næst voru skipulags-
málin tekin á dagskrá, en þau
eru sem kunnugt er annað aðal-
mál landsfundarins. Tók fyrstur
til máls Birgir Kjaran, form.
Skipulagsnefndar Sjálfstæðis-
flokksins.
1 upphafi máls síns minnti
ræðumaður á, að í lýðræðis-
þjóðfélagi ættu stjórnmálaátök-
in að vera barátta án vald-
beitingar. Þar skiptust á sókn
og vöm. í þeirri baráttu væri
beitt mannviti og mannafla. Þar
vaeru gerð bandalög, samin
vopnahlé en sjaldan væri um
hreina uppgjöf eða algeran sig-
ur að ræða. í þessum átökum
sem öðrum skiptu vopnin, liðs-
aflinn og vígstaðan meginmáli.
Vopn Sjálfstæðismanna væri
flokkur þeirra og sú hugsjón,
Sjálfstæðisstefnan, er hann
byggði á.
Traustir hornsteinar —
síung stefna
Ræðumaður kvað það vera
margt, sem orkaði á flokka-
skiptingu í nútímaþjóðfélagi. —
Hugsjónir, skoðanir, hagsmunir,
uppeldi og þjóðfélagsaðstaða
skipaði mönnum með öðru í
mismunandi stjórnmálaflokka.
Samstaða Sjálfstæðismanna í
stjórnmálabaráttunni væri í
flestum tilfellum sprottin af
svipuðum sjónarmiðum og skoð-
unum. — Drap ræðumaður á
gildi flokksstarfsins fyrir fram-
gang hinnar sameiginlegu stefnu
þess fólks, sem hefði skip-
að sér í hans raðir. Sjálfstæðis-
flokkurinn hefði borið gæfu til
að byggja stefnu sína stöð-
ugt á þeim traustu homsteinum,
sem lagðir hefðu verið við stofn
un hans, en um leið hefði ávallt
verið tekið fullt tillit til við-
fangsefna nýrra tíma og tækni.
Stefnan hefði haldizt síung. Af
þessari ástæðu hefði flokknum
um langt árabil tekizt að kalla
undir merki sín meiri fjölda
landsmanna en nokkrum öðr-
um flokki í okkar þjóðfélagi og
í raun og veru tekizt að skapa
sér hvað stærð og valdaaðstöðu
snerti sérstöðu meðal borgara-
flokka á Norðurlöndum og þótt
víðar væri leitað.
Ný kjördæmaskipun
— breytt skipulag
Að svo mæltu vék Birgir
Kjaran að skipulagsmálum
flokksins, drap á sögu þeirra frá
stofnun hans, rakti aðdraganda
þeirra tillagna sem fyrir lands-
undinum lægju og skýrði loks
einstök atriði þeirra. I tUlögun-
um felast víðtækar breyting-
ar á þeim skipulagsreglum, sem
í gildi hafa verið á undanföm-
um árum og eiga breytingarnar
ekki hvað sízt rætur að rekja
til hinnar nýju kjördæmaskip-
unar.
Birgir Kjaran kvað það hafa
verið meginsjónarmið nefndar-
innar við samningu skipulags-
frumvarpsins, að flokksbygging-
in væri sem lýðræðislegust og
því væri landsfundi flokksins
ætlað æðsta vald hans. Skipu-
lag það og skipulagning, sem
hér væri til umræðu og í senn
væri talin nytsamleg og nauð-
synleg, kæmi neðan að, frá fólk
inu sjálfu og væri tilætlunin sú
að samhæfa starfskrafta fólks-
ins til betri nýtingar. Það væri
hins vegar eftir sem áður starf
áhugasamra flokksmanna, hug-
sjónamóðurinn, sem væri orka
flokksins.
Að framsöguræðunni lokinni
var orðið gefið fr’álst og tóku
þessir til máls: Ingólfur Möller,
skipstjóri. Rvík, Karl Halldórs-
son, tollv., Mosfellssveit, Jón
ísberg, sýslumaður, Blönduósi,
Verharður Bjarnason, fram-
kvæmdastjóri, Húsavík, Guðni
Þorsteinsson, Selfossi, Stefán
Jónsson, forstjóri, Hafnarfirði og
Aage Schiöth, lyfsali, Siglufirði.
— Síðan var fundi slitið.
Áframhald funda
eftir hádegi.
Þegar komið var saman að
nýju um kl. 14 tók við fundar-
stjórn Sigmundur Sigurðsson,
bóndi, Syðra-Langholti; fundar-
ritarar voru þeir Halldór Þ.
Jónsson, framkv.stj., Sauðár-
króki og Páll V. Daníelsson, við
skiptafræðingur, Hafnarfirði.
Áður en gengið var til fund-
arstarfa gat Bjarni Benediktsson
þess, að einn af ötulum stuðn-
ingsmönnum Sjálfstæðisflokks-
ins um árabil, Jón Bjarnason á
Akranesi ætti sjötugsafmæli þá
um daginn. Lagði hann til að
Jóni yrði send kveðja frá fund-
inum og voru fulltrúar á einu
máli um það.
Fundarstjóri gaf síðan fjár-
málaráðherra, Gunnari Thorodd
sen, orðið. Ræddi hann ítarlega
um ýmsa þætti fjármála ríkis-
ins, tolla-, skatta- og útsvars-
mál, þær breytingar, sem orðið
hefðu á þeim efnum í tíð núver
andi ríkisstjómar og frekari
ráðstafanir, sem fyrirhugaðar
væru og gera þyrfti til þess að
atvinnulífið fengi blómgazt og
dafnað almenningi til hagsbóta.
Er ræða ráðherrans birt á
öðrum stað í blaðinu.
Ungir Sjálfstæðismenn
hittast
1 rúmlega klukkustundar hléi,
sem gert var á landsfundarstörf
um um miðjan daginn, beitti
stjórn Sambands ungra Sjálf-
stæðismanna sér fyrir sameigin-
legri kaffidrykkju allra fulltrúa
35 ára og yngri. Fór hún fram
í Tjarnarkaffi. Þar flutti ávarp
formaður SUS, Þór Vilhjálms-
son, lögfræðingur.
Laust fyrir kl. 17 var svo
enn haldið áfram störfum. Til
fundarstjórnar var þá kjörinn
Kristján Jóh. Kristjánsson, for-
stjóri, en ritarar þeir Styrmir
Gunnarsson, stud. jur., Rvík og
Leifur Auðunsson.
Ræða landbúnaðarráðherra
Þá tók til máls landbúnaðar-
ráðherra, Ingólfur Jónsson, sem
í yfirgripsmikilli ræðu gerði
grein fyrir ýmsum þeirra mála,
er undir hann heyra í ríkis-
stjórninni. Um landbúnaðarmál-
in sagði hann m. a., að nauð-
synlegt væri að auka gróður-
lendi til sveita, efling kornrækt
ar væri fyrirhuguð, og að í und
irbúningi væru hjá ríkisstjórn-
inni ráðstafanir til þess að
greiða úr erfiðleikum sjóða land
búnaðarins, sem nú væru á helj-
arþröm. Síðan ræddi ráðherrann
m. a. raforkumál, fiskræktar-
stöðvar, póst- og símamál og
framkvæmdaáætlun þá, er rík-
isstjórnin hefur látið leggja
drög að. Að lokum ræddi hann.
um viðskilnað vinstri stjómar-
innar og efnahagsráðstafsmir
ríkisstjórnarinnar, sem þegar
hefðu borið góðan árangur. —
Ræða ráðherrans verður birt
hér í Mbl. á morgun, sunnu-
dag.
Að ræðunni lokinni var lesið
upp skeyti til landsfundarina
frá Gunnari Bjarnasyni, skóla-
stjóra á Hólum, og var sam-
þykkt að senda honum kveðju.
Magnúsi Jónssyni þakkað
Næst á dagskrá fundarins var
greinargerð framkvæmdastjóra
flokksins, Þorvaldar Garðars
Kristjánssonar. Hann hóf ræðu
sína með því að drepa á, að
hann hefði tekið við núverandi
starfi sinu um síðustu áramót
af Magnúsi Jónssyni, alþm. frá
Mel, sem verið hefði fram-
kvæmdastjóri flokksins síðan
1953. Fór Þorvaldur síðan miki-
um viðurkenningarorðum um
störf Magnúsar og kvað hann
eiga æmar þakkir skyldar fyr-
ir. Árnaði hann Magnúsi heilla
í því nýja og ábyrgðarmikla
starfi, sem hann nú gegndi. —•
Tóku landsfundarfulltrúar und-
ir þessi ummæli með kröftugu
lófaklappi.
Að svo búnu rakti Þorvaldur
ýmsa þætti í flokksstarfinu að
undanförnu og minntist mála,
sem á döfinni væru og taka
þyrfti til meðferðar í framtíð-
inni. Hann lagði áherzlu á mik-
ilvægi þess, að flokksmenn létu
málefni flokksins til sín taka og
stuðluðu með því að betri
árangri allrar starfseminnar.
Ekki flokkspólitík ein
Undir lok ræðu sinnar komst
Þorvaldur Garðar Kristjánsson
m. a. svo að orði, að þótt hann
hefði einkum vikið að flokks-
starfinu, ýmsu því er miðaði að
eflingu þess og aukningu, mætti
þó enginn skilja orð sín svo,
að allt í lífinu ætti að snúast
um flokkspólitík. í því efni
greindi Sjálfstæðismenn á við
andstæðinga sina, sem haldnir
væru hinu kommúnistíska hug-
arfari, hvort sem þeir væru vist
aðir með sósíalistum eða fram-
sókn. Þeirra háttur væri að
vega og meta flesta eða alla
hluti á vogarskálum flokkshags-
muna. Afstaða þeirra í flestum
greinum mótaðist af því, hvað
þeir teldu þjóna pólitískum
hagsmunum þeirra — og rydd-
ust í því skyni inn á flest svið
í einkalífi manna jafnframt því
að beita samtökum almennings
flokkshagsmunum sínum til
framdráttar, hvar sem þeir
kæmu því við. Þeim væri ekk-
ert svo heilagt eða mikilvægt,
að ekki þjónaði undir hina
þrengstu flokkshagsmuni. —•
Allt mætti nota og misnota i
þágu flokksins. Tilgangurinn
helgaði meðalið. Þetta fyrirbæri
væri kunnugt úr stjórnmálasög
unni hvar og hvenær, sem
stjómmálaflokkar væru haldnir
ofstækiskenningum og túlkuðu
og boðuðu stefna sína sem trú-
arboðskap.
Styrkur í baráttunni
Ræðumaður kvað þetta sjón-
armið framandi Sjálfstæðismönn
um og andstætt þeirra lífs-
skoðun. Þeir teldu fjölmargt ut-
an við svið stjórnmálanna og
margt, sem gæfi lífinu gildi
annað en pólitík, þótt stjórn-
málin væru vissulega þýðingar-
mikil. Þau svið mannlegs lífs
væru til, sem virða bæri þann-
ig, að flokkabaráttan væri ekki
inn á þau leidd. Slíkt væri einn-
ig nauðsynlegt, til þess að hver
og einn einstaklingur gæti lifað
sínu eigin lífi. Það væri loka
nauðsynlegt fyrir þjóðfélagið I
heild, svo að það fengi þróazt
og staðizt til frambúðar. E£
flokksbaráttunni yrði haslaður
þessi völlur, veikti það ekki
flokkinn gagnvart andstæðing-
unum, sem öll ráð notuðu j
baráttunni, heldur þvert á móti.
Það væri styrkleiki — en ekki
veikleiki.
— Þegar því er ógnað, sem
gefur lífinu gildi, rennur okk-
ur blóðið til skyldunnar, sagði
ræðumaður. Því meiri, sem
Framhald á bls. 17.