Morgunblaðið - 25.10.1961, Blaðsíða 9

Miðvikudagur 25. okt. 1961
MOnCVlSBLAÐlB
9
Lágt áburðarverð og auknar
rannsóknir í þágu bænda
Stjóriiarfrumvarp um áburðar^
verksmiðjuna rætt á Alþingi
FRUMVARP það, er land-
foúnaðarráðherra, Ingólfur
Jónsson, hefur lagt fyrir Al-
þingi, og m.a. miðar að því
að koma á hagkvæmara og
ódýrara fyrirkomulagi en
verið hefur- við verzlun með
tilbúinn áhurð, kom til 1. um
ræðu á fundi Neðri deildar
í gær. Urðu við það tækifæri
talsverðar umræður um á-
fourðarverzlun og Áburðar-
verksmiðjuna.
Efni frumvarpsins
Eins Og áður hefur verið getið
hér í Mbl. er í frumvarpinu gert
ráð fyrir, að Aburðarverksmiðj-
an h.f. annist framvegis og þang-
að til hún sjálf getur fullnægt
þörfum landsmanna nauðsynleg-
an innflutning á áburði — og
selji ailan áburð milliliðalaust til
bænda. Verði Aburðarsala ríkis-
ins þar með lögð niður — en
eignum hennar varið til eflingar
á jarðvegsrannsóknum, sérstak-
iega með hliðsjón af ákvörðun á
áburðarþörf lands. Loks eru í
frumvarpinu ákvæði um framlög
sjóða hennar, fyrningarafskriftir
o. þ. h.
Breytt viðhorf
I umræðunum í gær lagði land-
foúnaðarráðherra, Ingólfur Jóns-
son, áherzlu á nauðsyn þess, að
fyrirkomulag áburðarsölunnar
yrði sem einfaldast, svo að bænd-
ur gætu fengið hann með sem
allra lægstu verði. Viðhorfin
væru nú gjörbreytt, síðan allur
áburður var innfluttur og Aburð-
arsölunnar því ekki lengur
þörf. Ef ástæða þætti
til, gætu líka aðrir en
Aburðarverksmiðjan annast inn-
flutning og sölu áburðar, en með
frumvarpinu væru settar skorð-
ur við því, að hann yrði seldur
aýrar en á kostnaðarverði.
Fyrningarafskriftir
Einar Olgeirssoni ítrekaði ýmis
ummæli sín frá síðasta þingi um
að Aburðarverksmiðjan h.f. væri
og ætti að vera
ríkisfyrirtæki en
verið væri að
reyna að „stela
henni frá rík-
inu“. Hefur E. O.
flutt sérstakt
frumvarp um
verksmiðjuna í
því sambandi og
mun það koma
til umræðu síðar.
t>á endurtók hann staðhæfingar
sínar frá í fyrra um að fyrning-
arafskriftir Aburðarverksmiðj-
unnar hefðu verið hærri en lög
leyfðu og sagði það gert í þeim
tilgangi að reyna að dylja hvað
stórfyrirtækin græddu.
Dilkar með
lélegra móti
Breiðdalsvík, 20. okt.:
SLATRUN fjár er um það bil
að ljúka á Breiðdalsvík. Dilkar
munu hafa reynzt heldur lélegri
en áður, enda margt orðið af
tvíiembingum. Tíðarfar með fá-
dæmum votviðrasamt og ákaflega
erfitt með fjársmölun og flutn-
ing sauðfjár.
S.l. sumar var korn í ca. 9 ha.
lands hér í Breiðdal. Uppskeru
lauk um miðjan okt. og mun
sæmileg miðað við aðstæður og
tíðarfar. Sennilega 15—20 tn. af
ha, en eftir er að þreskja kornið,
sem er mjög blautt við uppskurð.
Bátarnir hér, Bragi og Hafnar-
ey fóru nýlega með ísvarinn fisk
til Þýzkalands. Gekk för þeirra
vel, og salan sæmileg, miðað við
magn. Mun ætlun útgerðarmanna
að fiska aftur í bátarta og sigla
rceð það, og þá e. t. v. til Eng-
lands, með svokallaðan kassafisk.
— Fréttaritari.
Skúli Guðmundsson tók nú
undir staðhæfingar E.O., um að
afskriftirnar hefðu verið of há-
ar og gagnrýndi
að fyrir bragðið
hefðu bændur
orðið að greiða
hærra verð fyrir
áburðinn en á-
stæður voru til.
— Báðir þessir
ræðumenn voru
á móti því að
leggja niður A-
burðarsöluna, er
hefði reynzt gott fyrirtæki. Und-
ir þau ummæli tók einnig Ágúst
Þorvaldsson, sem á hinn bógin
fagnaði því að jarðvegsrannsókn-
ir yrðu auknar. Allir drógu stjórn
arandstæðingar í efa, að sparn-
aður hlytist af breyttu fyrirkomu
lagi áburðarsölunnar.
Brýnasta hagsmunamál bænda
Ingólfur Jónsson svaraði því til,
að færustu lögfræðingar hefðu
látið í ljó's það álit, að afskriftir
verksmiðjunnar væru lögum sam
kvæmar — og þær hefðu heldur
ekki mátt lægri vera, til þess að
verksmiðjan hefði bolmagn til að
eridurnýja þær vélar Oig tæki,
sem úr sér gengju og nú kostuðu
þrefalt meira en upphaflega. —
Ekkert væri þýðingarmeira fyrir
bændur en að verksmiðjan gæti
haldið áfram starfsemi sinni og
héðan í frá sem hingað til lá’tíð
þeim í té áburð á lægra verði en
hann kostar innfluttur. Ráðherr-
ann tók fram, að ekkert sérstakt
hefði verið út á rekstur Aburðar-
áölunnar að setja — en nú væri
hún aðeins orðin óþarfa millilið-
ur, sem ekki hefði nema kostn-
aðarauka í för með sér fyrir
bændur; með því að notast við
birgðaskemmur Aburðarverk-
smiðjunnar, bryggjur hennar og
starfslið, sem ekki þyrfti að auka
við breytinguna, sparaðist kostn-
aður.
Umræðunni var frestað kl. 4,
en þá rann út hinn fasti fundar-
tími deildarinnar.
— Austur
Skagafjörður
Arnarson,
dat.
Framh. af bls. 6
nýútskrifaður kandii-
Aflabrögð
Eins og áður róa til fiskjar frá
Hofsósi allt að 20 trillubátar og I arfjarðar hefur verið slátrað nál.
einn þilfarsbátur. Mjög hefir aflil Þús. fjár, og hjá Verzlunar-
verið miájafn í sumar, en þar félaemu BorS um 11 Þú«- “ J.
sem ötullega hefir verið sótt er
mikill fiskur kominn á land og
afkoma sjómanna því mjög sæmi
leg. Flestar af konum sjómann-
anna eru líka starfandi við frysti
hús Kaupfélagsins. sem tekur
allan afla til vinnslu sem á land
kemur. Er það þv: drjúgur pen-1
ingur sem til heimilanna kemur: ALASUNDI ®g OSLÓ, 24 okt.
fynr fiskafuroir að sumrinu. A /Mrnnt - . , *
haustin er svo margt af þéssu ~ fy^tu nm manuðum
fólki starfandi við sláturhús ^ ars fluttu Norðmenn ut
kaupfélagsins, en á meðan slátur I lestir af nyjum fiski að
tíð stendur yfir er fiskur af þeim! verðmæti um 65 millj. norskra
bátum, sem þá róa, tekinn i(króna (393 millj. ísl. kr.). Á
skreið og saltaður. sama tíma í fyrra nam útflutn-
Eins og eg gat um í byrjun er mgurinn 22'500 lestum fyrir um
til
Hvalbátar við
landhelgisgæzlu
vetur að koma, jörð er nú orðin
hvít af snjó op brim gerði óvenju
Stuðningur við bændur
Lausaskuldum
breytt í 20 ára lan
Frá umræðum í IMeðri deild
Slátrun lýkur í
Borgarnesi
BORGARNESI, 23. okt. — Slátr-
un er nú að Ijúka hér í Borgar-
nesi. Slátrað hefur verið hjá
Kaupfélagi Borgfirðinga rúm-
lega 50 þús. fjár í sláturhúsum
félagsins. Þegar hafa verið flutt
út um 40 tonn af dilkaketi héðan,
og eitthvað af innýflum í dýra-
fóður. Hjá Verzlunarfélagi Borg-
millj. n. kr. Mest var selt
Bretlands. Landhelgismörkin
mikið svo að slíkt hefir ekkiívoru færð ut hinn 1. september
komið í mörg ár. Engar skemmdisl- °g hefur landhelgisgæzlan
ir urðu þó á mannvirkjum eða fengið aukinn flota til umráða.
bátum. Maður sér svo skammt Nú starfa á vegum landhelgis-
fram á við en alltaf er þó vonazt t gæzlunnar fimm hvalbátar, eitt
eftir góðu, vonazt eftir að vetur' rannsóknarskip og auk þess sex
fæn okkur hlýju, heilbrigði og fiskiskip við netagæzlu. Verður
anægju.
— Björn.
gæzluflotinn enn aukinn þegar
líður að vetrarvertíð.
í GÆR var skýrt nokkuð frá
umræðum í Neðri deild Al-
þingis um bráðabirgðalögin
um breytingu á lausaskuld-
um bænda í föst Ián, sem
sett voru á sl. sumri.
í ræðu landbúnaðarráðherra,
Ingólfs Jónssonar, kom greini-
lega fram, að með því að breyta
lausaskuldum bænda í 20 ára lán
væri þeim gert mun léttara en
áður að standa undir þeim skuld-
um, sem á þeim hvíla. Vextina
kvað ráðherrann vera 7%% af
verðbréfum, sem Veðdeild Bún-
aðarbankans gefur út í þessu
skyni, en vextir af lánum væru
hins vegar 8%. Taldi ráðherra að
e. t. v. yrði það
gagnrýnt, að við
aðs t o ð sjúvar-
útvegsins væri
miðað við 6 %%
vexti og mundu
sumir telja, að
bændur ættu að
hafa sömu váxta
k j ö r . Ráðherra
taldi miklum erf
iðleikum bundið að hafa lága
vexti af þessnm lánum, vegna
þess, að bæði sparisjóðir og verzl
anir myndu verða treg til þess
að breýta skuldum í föst lán, ef
vextirnir væru mjög lágir af veð
deildarbréfunum. Einnig væri ó-
víst, að ríkisbankamir hefðu ver
ið fúsir til beinnar og góðrar
fyrirgreiðslu, ef vextirnir hefðu
verið lægri en þetta. Taldi ráð-
herra það mikla bót í máli, að
bændur fengju vaxtakostnaðinn
tekinn að mestu leyti inn í verð-
grundvöll landbúnaðarvara og
greiddu því vextina ekki sjálfir
að þessu ley.ti nema að hluta til.
Bændur teldu að vísu, að þeir
fengju ekki alla vexti tekna inn
í verðgrundvöllinn, en það sem
á vantaði væri ekki þeir vextir,
sem út væru greiddir, heldur
vextir af eigin fé, sem bundið er
í bústofni og býli.
Aðstoð við vinnslustöðvamar
Þá sagði ráðherra, að vinnslu-
stöðvar landbúnaðarins væru
ekki með hafðar í sambandi við
lausn þessa máls vegna þess, að
þær væru yfirleitt sæmilega vel
stæðar og því ekki eins brýn
nauðsyn á beinni aðstoð til
þeirra og t. d. einstakra vinnslu-
stöðva sjávarútvegsins, sem
stöðvazt hefðu vegna fjárskorts.
Taldi ráðherra að sjálfsagt væri
að leysa lánamál vinnslustöðva
landbúnaðarins eftir öðrum leið-
um og hefði það nú þegar verið
gert í mörgum tilfellum.
Með góðum vilja
Ráðherra lýsti þeirri skoðun
sinni, að með góðum vilja
stjórna kaupfélaganna og spari-
sjóða um landið mætti greiða
fyrir því, að lausaskuldum
bænda yrði breytt í föst lán.
Það gæti líka undir mörgum
kringumstæðum beinlínis verið
hagur fyrir verzlanir að lækka
útistandand! skuldir viðskipta-
manna með því að taka veð-
deildarbréf, sem síðar mætti nota
til greiðslu á skuldum út á við.
Mikið gagn — sem bændur gera
sér Ijóst
Að lokum taldi ráðherrann að
það værj ekkert óeðlilegt, þótt
stjórnarandstaðan héldi því
fram, að þessi lög væru ófull-
nægjandi. Það værii eins og
venjulega háttur stjórnarand-
stöðunnar að viðurkenna ekki
það sem ríkisstjórnin gerir — en
lög þessi mundu eigi að síður

gera bændum mjög rnikið gagtl.
Væri ljóst, að bændur hefðu gert
sér grein fyrir því að nú hefðu
sér grein fyrir þessu, því að nú
hefðu borizt umsóknir 1200-1300
kvæmt þessum lögum.
Ganga þarf lengra
Á eftir ráðherranum tók
Halldór E. Sigurðsson til máls.
Gerði hann samanburð á ráð-
stöfunum ríkisstjórnarinnar
vegna lausaskulda útvegsins ann-
ars vegar og bænda hins vegar
— og taldi að þar hallaði á
bændur, þótt eðlilegt hefði verið
að þeir nytu jafngóðs stuðnings.
Ennfremur
m u n d i löggjöf
þessi reynast erf
ið í framkvæmd
>g fyrirgreiðsl-
an koma mjög
misjafnt n i ð u r
eftir landshlut-
um, þ. e. a. s.
velta á þ v í,.
hvort skuldim-
ar væru í banka
útibúum eða ekk
verzlunarfyrirtæ... itrimdtt foiið
bolmagn hafa til að breyta skuld
um viðskiptavinanna í löng lán.
Það væri þó rétt, að eina hugsan-
lega leiðin til þess, hefði verið
sú, að hafa vextina eins háa og
ákveðið hefði verið, en engu að
síður hefði verið þörf á að
láta Seðlabankann greiða þá.
Eins og Framsóknarmenn hefðu
áður bent á, þyrfti að ganga
lengra en þetta ef aðstoðin ætti
að verða bændum að nægilegum
notum.
Að lokum tók Jón Pálmason
til máls og kom fram í ræðu
hans, að hann vantreysti kaup-
félögunum, þar sem hann sagði
að bændur skulduðu mest, til
þess að veita nauðsynlega fyrir-
greiðslu, nema þau væru skyld-
uð til þess með lögum, en í ræðu
ráðherra hafði komið fram, að
hann teldi ekki fært að leggja
slíka skyldu á sparisjóði og kaup
félög. Sagði Jón að lögin næðu
ekki tilgangi sínum að fullu,
nema þeir, er skuldirnar eiga hjá
(bændum, yrðu
(skyldaðir tií að
taka veðdeildar-
bréf upp í skuld
jrnar. A n n a r s
mætti búast
yið, að fyrir-
greiðslan y r ð i
1 í t i 1 í þ e i m
landshlutum, er
Iversta aðstöðu
hefðu haft til þess að eiga við-
skipti við ríkisbankana.
Skólasetning í
Höfn í Hornafirði
HÖFN, Hornafirði, 23. okt. —
Barna- og unglingaskólinn á
Höfn í Hornafirði var formlega
settur í gær. Sóknarpresturinn
Skarphéðinn Pétursson ávarpaði
börnin og skólastjórinn Ámi
Stefánsson flutti skólasetningar-
ræðuna. Gat skólastjóri þess að
nemendur í skólanum væru nú
þegar 120, þar af 35 í unglinga-
deild. Fastir kennarar eru 4 og
scundakennarar 2. Gat skóla-
stjóri þess að hið nýja skólahús
væri nú nokkurn veginn fullgert
innanhúss. Mikill áhugi er fyrir
því að fá einni deild bætt við
skólann, svo unglingar geti lokið
landsprófi heima í héraði.
— Gunnar.