Morgunblaðið - 28.10.1961, Blaðsíða 7

Laugardagur 28. okt. 1961
MORGVTSBLAÐIÐ
7
Almenninsur hefur metið einurð ríkis-
stjórnarinnar
Herra forseti. .
Háttvirtu hlustendur.
Enn flytja þeir vantrausts-til-
lögu á ríkisstjórnina.
Framsóknarmönnum virðist
það álíka sjálfsagt og að rjúfa
stjórnarsamstarf, sem þeir hafa
Stofnað til við aðra flokka.
Formaður Framsóknarflokks-
reið á vaðið í þessum umræðum.
Þessum þingmanni finnst, að
lýðræðið í landinu sé nú að verða
markleysa, vegna þess að hjá nú-
verandi stjórnarflokkum hafi „öll
loí'orð og áform, — sem gefin
voru fyrir kosningar — farið í
sömu gröfina“, eins Og hann
ikomst svO smekklega að orði.
Að minna á sig með þessum
hætti er furðudjarft hjá fyrrver-
andi forsætisráðherra vinstri
Stjórnarinnar.
Hefir og verið að því vikið í
þessum umræðum.
í málefnasamningi vinstri
Stjórnarinnar var m. a. lýst yfir:
Aff varnarliðið yrði tafar
laust látið hverfa úr landi.
Allir þekkja efndir þess.
Að lokið verði á starfstíma
etjórnarinnar endurskoðun
stjórnarskrár lýðveldisins og
kosningalaga. Allir þekkja
efndir þess.
Að leitað skyldi eftir er-
lendum lánum í landbúnaði,
iðnaði og hafnargerðum. Al-
kunn er hin niðurlægjandi
betliganga vinstri stjórnar-
innar til NATO-ríkjanna.
Að smíðaðir skyldu 15 stórir
togarar og aflað lánsfjár til
þess. Efndirnar urðu hin 12
misheppnuðu smáskip — svo-
nefndir „tappa“-togarar.
Að stjórnin mundi láta gera
heildaráætlun um framkvæmd
ir á næstu árum og nýmæli
í því sambandi og birta hana
þjóðinni. Aldrei sá hún dags-
ins ljós. Nú talar Hermann
Jónasson um framkvæmda-
áætlun núverandi ríkisstjórn-
ar, sem langt er komið og verð
ur senn lögð fram, sem aug-
iýsingaskrá eða loforðaskrá í
blekkingaskyni.
Og loks:
Að ríkisstjórnin mundi þeg-
ar í samráði við stéttasamtök-
in skipa nefnd sérfróðra
manna til þess að rannsaka
ástand efnahagsmála þjóðar-
innar, með það fyrir augum að
sem traustastur grundvöllur
fáist undir ákvarðanir hennar
í þeim m álum.
Hversu traustur reyndist
sá grundvöllur?
"■ Formaður Framsóknarflokks-
Ins sagði í umræðunum í gær-
kvöldi, að það sé „beint öfug-
mæii“, sem búið sé að margend-
urtaka, að Framsóknarflokkur-
jnn hafi gefizt upp í ríkisstjórn
ymstri manna 1958.
En sjálfur lýsti hann yfir hér
I sölum Aiþingis 5. des. 1958, að
hann hefði þá samdægurs beðizt
lausnar fyrir sig oð ráðuneyti
sitt — — þar sem
„ný verðbólgualda værl skoll-
in yfir“ — — og við þetta
hafði hann því einu að bæta
— — „að í rikisstjóminni
Væri ekki samstaða um nein
úrræði“. eins og hann komst
að orði!
S>að er þó mála sannast á hinn
hóginn, að núverandi ríkisstjórn
hefir fengið á sig almannaorð
fyrir að vera mjög framtakssöm
og einörð og hafa fylgt fast eftir
si) ni upphaflegu stefnu, enda
þótt þurft hafi að grípa til ráða,
sem vita mátti að í upphafi gátu
cætt verulegri gagnrýni og valdið
jjafnvei almennri óánægju fyrst
í stað. Þegar á allt er litið er
Ijóst, að almenningur hefir látið
cér skiljast hið erfiða hlutverk,
eem ríkisstjórnin hafði að gegna
og hefir metið einarða afstöðu
hennar til þess að snúast á hverj-
um tíma gegn vandanum. Enda
þarf engum að blandast hugur um
það að ríkisstjórnin og stuðn-
jngsflokkur hennar óska að sjálf-
sögðu eftir sem beztu, friðsæl-
ustu Og farsælustu samstarfi við
»llar stéttir og starfsgreinar þjóð-
félagsins.
Staðið við
gefin fyrirheit
Eg skai í mínum stutta ræðu-
staðið hefir verið að málum.
Þegar vinstri stjórnin gafst
upp í desember 1958, samþykkti
flokksráð Sjálfstæðisflokksins
yfirlýsingu um efnahagsmál o. fl.,
sem mynda skyldi meginstoðir
tíma minna nokkuð-- á hvernig
undir hugsanlegt stjórnarsam-
starf Sjálfstæðismanna við aðra
flokka. Þetta var áréttað á Lands-
fundi og fyrir alþingiskosningarn
ar 1959.
Hér verður að fara stutt yfir
sögu:
1. Tafarlaust yrðu gerðar
ráðstafanir til að stöðva verð-
bólguna. Var gert með lögum
um niðurfærslu verðlags og
launa í janúar 1959.
2. Að lögfest yrði breyting
á kjördæmaskipuninni. Var
gert á miðju ári 1959.
3. Að nýta þyrfti betur auð
lindir landsins og byggja upp
stóriðju, til þess að tryggja
þjóðmni góð og örugg lífskjör
með fjölþættara atvinnulífi.
Víðtækar athuganir óg undir-
búningur þessa máls er í fram-
kvæmd.
4. Stefnt að því að afnema
uppbótakerfið og skráð eitt
gengi á erlend. jn gjaldeyri.
Framkvæmt með efnahagslög-
gjöíinni 1960.
5. Lagður grundvöllur að
freisi i atvinnurekstri og við-
skiptum, svo að hægt sé að
afnema þau höft, sem nú eru
á viðskiptum og framkvæmd-
um. — Gert með nýrri skipan
innflutnings- gjaldeyris- og
fjaríestingarmála fyrri árs-
hebning 1960.
6. Fjölskyldubætur auknar
og bemir skattar lækkaðir.
Hefir verið framkvæmt.
V. Vísitölukerfið endurskoð-
að. Einnig framkvæmt.
8. Fjármál ríkisins tekin til
gagngerðrar endurskoðunar.
Þeirri framkvæmd var ræki-
lega lýst af fjármálaráðherra
nýlega.
9. Framkvæmd heildarend-
urskoðun á tolla- og skatta-
keiíinu. Verður lokið á þessu
þingi.
10. Sett ný og heilsteypt
löggjöf um Seðlabanka Is-
lands. Bankalöggjöfin að öðru
leyti endurskoðuð. Allt komið
til framkvæmda.
11. Sett lög um atvinnuaukn
ingarsjóð og jafnvægi í byggð
landsins. Frumvarp liggur
fyrir þessu þingi.
12. Að vaxandi framkvæmd
ir byggist á eðlilegri spari-
fjármyndun, án þess að þjóð-
inni sé reistur hurðarás um
öxl með óhóflegum eiýendum
lánum. — Ráðstafanir í pen-
ingamáium hafa miðast við
þetta.
Þá er ótalið, að stefna bæri að
því, að kjarasamningar séu
gerðir til lengri tíma en nú tíðk-
ast og koma þurfi upp samvinnu
stofnun launþega, vinnuveitenda
og ríkisvaldsins, er fylgist með
afkomu atvinnuveganna og afli
sem gleggstra upplýsinga um
alla þætti efnahagslifsins, til af-
nota við samninga um kaup og
kjör. Hér er enn miklu verki
ólokið.
En ég get ekki varizt því, herra
forseti, að láta í ljósi, að lýð-
ræðinu í landinu er ekki hætta
búin af slíkri framkvæmd þjóð-
máia — en vissulega fremur hinu,
þegar forvztumenn stjórnarand-
stöðunnar tala jafn utangátta á
A.þingi og raun hefir borið vitni
að þessu sinm.
„Lykilaðstaða
S.iálfstæðismanna“
Mig undrar margt, sem fram
hefir komið í þessum umræðum,
af röngum staðhæiingum og óljós
um upplýsingum.
Björn Fr. Björnsson: 4. þm.
Sunnl. talaði með tilfinningahita
um framfarirnar hér sem Fram-
sóknarfl. hefir haft foryztu um.
Þingmaðurinn mun ekki eiga við
kreppuárin 1934. Hann mun senni
lega eiga við tímabilið, sem Tím-
inn lýsti svo fyrir kosningarnar
1956;
„Ovíða í heiminum hafa ver
ið meiri framfarir en hér á
landi síðustu áratugina. Lífs-
Jóhann Hafstein
segja þessir spekingar og bera
fyrir sig aðra spekinga.
A yfirstandandi ári hafa út-
gerðinni verið veittar um 40
miilj. kr. í stofnlán til greiðslu
á gjaldföllnum og óumsömdum
skuldum, sem orsökuðust öðru
fremur af fjárfestingarlánaskorti
þessarar atvinnugreinar á liðnum
árum. Fiskveiðasjóður hefir til
septemberloka á þessu ári veitt
105 millj. kr. í lánum til smíða
fiskiskipa innanlands og til kaupa
erlendis frá.
1 fyrra veitti sjóðurinn lán til
fiskiskipa aðeins nýsmíði fyrir
137 millj. kr., en alls, með við-
gerðum og vélakaupum það ár
kr. 183 millj.
Bændur fá hliðstæða aðstoð
með br. víxillána í löng lán. En
áður hafði ríkisstjórnin bjargað
stofnsjóðum þeirra í Búnaðar-
bankanum frá gjaldþroti. Iðn-
lánasjóður hefir verið stórefldur
með auknum ríkisframlögum og
útvegun erlendis hagstæðs láns,
um 21 millj. kr.
Háttv. 3. þm. Rvík. sagði eitt-
hvað á þess leið:
„Kardinálar heimsauðvaldsins“
eins og bann nefir okkur stjórn-
— Ræða Jóhanns Hafsleiii, déms
máiaráðlierra í lok vantrausts-
umræónanna
kjörin hafa breytzt og batnað
svo undrun sætir“.
En það var einmitt um þetta
leyti, fyrir kosningarnar 1956,
sem form. Framsóknarflokksins
sagði að „Sjálfstæðismenn hefðu
haft lykilaðstöðu í stjórnmálum
landsins síðastliðin 17 ár“. For-
ystan var m. ö. o. ekki meira en
svo í höndum Framsóknarmanna
á þessu framfaratímabili þjóðar-
innar, þvert á móti----Og þetta
passar heldur ekki við það sem
E. J. sagði áðan, að Framsóknar-
menn hefði rifið fólkið upp úr
fátæktinni.
Þarf að deila un
g jaldey risstöð una ?
Lúðvík Jósefsson sagði, að
gjaldeyrisstaða þjóðarinnar í
heild hafi versnað um 500 millj.
kr. á árinu 1960. Minnkandi birgð
ir útflutningsvöru taldi hann
rúmar 200 millj. kr. á árinu.
Þessa upplýsingu má lækka um
ca. 80 millj. kr., miðað við það
verð, sem vörurnar seldust á,
eftir verðfall á lýsi, mjöli o. fl.
Er þá hallinn í dæmi Lúðvíks
rúmar 400 millj. kr. En verðmæti
innfluttra skipa eingöngu nam á
sjötta hundrað millj. króna. Það
gerir líka meira en skýra það,
sem honum fannst óverjandi, að
umsamdar skuldir við útlönd
hefðu hækkað á árinu 1960 um
350 millj. kr. Til þessa mikla
skipainnflutnings var áður stofn
að, en hve afdrifaríkur hann er,
sézt á þessum samburði á verð-
mæti innfluttra skipa undanfarin
ar:
Ar 1960 518 millj. kr.
— 1959 256 — —
— 1958 201 — —
— 1957 100 — —
Formaður Framsóknarflokks-
ins var enn stórtækari. Sagði, að
skuldasöfnunin erlendis væri 800
millj. kr., „sem notað hefði verið
til eyðslu
Auðvitað á ekki að þurfa að
deila hér á Alþingi um slíkar töl-
ur. Það sem máli skiptir — og
sker úr er þetta:
Gjaldeyrisstaða bankanna fer
stórum batnandi. Og í henni eru
talin yfirdráttarlánin eða yfir-
dráttarheimildir hjá Alþjóðagjald
eyrissjóðnum og Evrópusjóðnum,
sem Hermann Jónasson er líklega
með i huga — að hámarki 800
millj. kr., en aðeins notaðar að
nokkru, og um leið auknar inni-
stæður bankanna hjá öðrum pen-
ingastofnunum, eða minnkandi
skuldir þeirra hjá þeim.
Frá ágústlokum 19^0 ög til
ágústloka 1961 batnaði gjalueyris
staða bankanna um 3., millj. kr.
og birgðaaukning útfiutningsverð
mæta nam á sama, tíma nærri
70 milij. kr.
Hvers vegna þarf að segja fólk
inu ósatt eða aðeins hálfan sann-
’eikann eða bara brot úr sann-
leiJra?
Atvinnuvegirnir verið studdir
Það er exxert sKordyraextur,
sem drepur kvikindi eins snögg-
lega og „viðreisnin útgerðina",
arsinna, „hafa nú ákveðið að
stela sjálfstæðinu af þjóðinni
eftir að vera búnir að stela laun-
um af fólkinu“.
Þetta er sagt í sambandi við
hugsanlega aðild að Evrópubanda
laginu.
„Maðurinn, manngildið Og lífs-
haminja fjöldans er þessum mönn
um einskis virði“, sagði þessi
þm.
Eg vil aðeins að þessu sinni
segja vegna þessara óstjórn-
legu stóryrða og margra fleiri
sem ég hirði ekki að hafa eftir:
Ríkisstjórnin og stuðningsfl.
hennar vilja einmitt vegna
trúar á manngildi — mannr
helgi og einstaklingsfrelsi
freista þess að slitna ekki úr
tengslum við hinar vestrænu
lýðræðisþjóðir Og þar á meðal
Norðurlöndin í efnahagsupp-
byggingu þeirra til bættra lífs
kjara fyrir alþýðu manna.
Þjóðinni verður gerð full
grein fyrir því, sem um er að
ræða, en það verður aldrei af
núverandi ríkisstjórn gengist
undir nein þau samnings-
ákvæði, sem her eig_, ekki við
og samrýmast ekki ísl. þjóðar-
hagsmunum.
Helryk kommúnismans
Ríkisstjórn Islands og stuðn-
ingsflokkar hennar hafa ekki
eitrað fyrir íslenzka atvinnuvegi
og alþýðu manna, eins og stjóm-
arandstaðan vill vera láta. Það
heíir verið barizt harðri baráttu
til þess að rétta við eftir öng-
þveiti vinstn stjórnarinnar.
En. háttv. þm., andrúmsloftið
er hins vegar eitrað þessa dag-
ana, mánuðum og e. t. v. árum
saman verður það eitrað um gjör
valla heimsbyggðina. Kommún-
istar og handbendi þeirra virð-
ast ekki vilja vita um hið eitraða
helryk, sem nú breiðist út frá
Sovétríkjunum. En ótti og skelf-
ing-býr um sig.
Það væri sannarlega ekki til Of
mikils mælst þótt talsmenn
kommúnista hér í þessum umræð
um gerðu grein fyrir afstöðu sinni
til þessarar ögrunar við lífsham-
ingju fólksins um heim allan.
Og enn eiga þeir þess kost í
kvöld — þó allir hafa þagað
fram að þessu — og eftir því
verður tekið.
Ef til vill eru þau frú Furtseva
og Krúsjeff saklausar friðardúf-
ur. En ef til vill eru þau og þeirra
lið ekki meira mannkostafólk en
þau sjálf lýsa fyrri samherjum
og áður íremstu mönnum hins
kommúnistiska ríkis í austri. Og
þegar slíkt fólk leikur sér að
50 milljón tonn vetnissprengjum
er gjörvóllu lífi ögrað.
Við slik tímamót þykir ekki
öliu máli skipta, hvort kommún-
istum megi takast að komast á
nýjan leik í vinstri stjórn á Is-
land.i
Ríkisstjórn Islands mun beita
sér fyrir þeirri.aðgát og varúð,
sem við verður komið.
Hún víll stuðla að vörnum borg
aranna í öruggri trú á framtíð
þjóðarimiar.
Við Isiendingar missum ekki
trúna á landið og lífið sjálft.
Við tökum undir með þjöð-
skáldinu, Davíð Stefánssyni,
þegar hann kveður á þúsund ára
hátíð Alþingis:
„Við biðjum þess, að
byggðir vorar allar
blómgist og vaxi — næstu
þúsund ár“.
Ræða Gunnars Thoroddsen
Framhald af bls. 5.
um löndum, breytt þvf í ísl. krón
ur, og ef það hefur í sumum lönd
um reynzt hærra í krónutölu,
þannig umreiknað, en á íslandi,
þá þurfi ekki frekar vitnanna
við um launaþrælkun og bágbor
in lífskjör á íslandi.
En launin eru ekki nema einn
þáttur lífskjaranna. Verð á nauð
synjavörum, húsnæði,' ljósi og
hita, tryggingar, fjölskyldubæt-
ur, ellilífeyrir, skattar, vinnutími,
ákvæðisvinna, atvinnuöryggi, að
búnaður á vinnustöðvum, aðgang
ur að barnaheimilum og skólum
og ótal mörg atriði önnur hafa
áhrif á lífskjörin. Og það er
ekki minna im vert, kannske
meira, að bætt sé aðstaðan í sum
um þessara mála, heldur en
hækkun kaupsins.
Afkoman í Kaupmannahöfn
og Reykjavík.
Og þótt kaup sums staðar er-
lendis sé hærra í sumum greinum
en hér, umreiknað í ísl. krónur
með núverandi gengi, er ekki þar
með sagt, að lífskjörin séu betri
þar.
Dálítill samanburður á Kaup-
mannahöfn og Reykjavík er
næsta fróðlegur.
Að sjálfsögðu eru sumar vörur
í Khöfn með svipuðu verði og
hér, eða lægri. En lítum á nokkr
ar helztu nauðsynjar:
1 lítri af nýmjólk kostar
1 kíló af kjöti kostar
1 kíló af þorskj kostar
1 kíló af kaffi kostar
Rafmagn til heimilisnotkunar
kostar hver kílówattstund
Ef við athugum loks beinu
skattana til ríkis og bæjar, þá
borgar kvæntur maður með 2
börn, sem hefur 75 þús. kr. í tekj
ur
í Reykjavík kr. 6,265
í Kaupmannahöfn kr. 8,324
eða nærri 33% hærra en hér.
Til skýringar vil ég taka fram,
að þótt smásöluskattur sé hér, en
ekkj í Danmörku, þá er hann
kominn hér inn í vöruverðið, og
haggar því ekki samanburðinum.
Markmið viðreisnarinnar.
Það er rétt að þessi dæmi koml
fram, enda er ekki æskilegt að
vinna að kjarabótum með vill-
andi samanburði við önnur lönd.
Það er alkunnugt, að lífskjör al-
mennings á íslandi eru betri en
í mörgum löndum öðrum.
En þótt svo sé eru launamenn
vissulega ekki ofhaldnir af kaupi
sínu, þver,t á móti er æskilegt að
bæta kjör þeirra undireins og
hagur þjóðfélagsins leyfir. Og há
skólagengnir menn og tækni-
menntaðir hafa lakari kjör hér
en standa til boða í sumum öðr-
um löndum, enda er launamis-
munur minni hér en annars stað
ar.
Þessvegna ber hikl. að stefna
því að lífskjör þjóðarinnar fari
batnandi. en það er meginmark
mið viðreisnarstefnu s,tjórnar-
Rvík 4,15 í Khöfn 5,19
- — 27,50 - — 34,89
- — 3,50 - — 13,69
- — 51,60 - — 101,11
- — 0,87 - — 1,29
Húsahitun er auðvitað miklu
dýrari þar en á hitaveitusvæðinu
í Reykjavík.
flokkanna áð skapa grundvöll
fyrir varanlegum og raunhæfum
kjarabótum.