Morgunblaðið - 31.10.1961, Blaðsíða 24
Morðið á Kirov
Sjá bls. 10.
246. tbl. — Þriðjudagur 31. október 1961
ÍÞRÓTTIK
Sjá bls. 22
initlandi?
Helsingfors, Stokkhólmi og París, 30. okt. — (NTB-AP) —-
GROMYKO, utanríkisráðherra Sovétríkjanna, afhenti í dag
sendiherra Finnlands í Moskvu, Eero Wuori, orðsendingu
sovétstjórnarinnar til Finnlandsstjórnar, þar sem farið er
fram á viðræður í samræmi við finnsk-sovézka varnar- og
vináttusáttmálann, vegna hættunnar, sem friðinum í Ev-
rópu stafi af „vestur-þýzku hernaðarsinnunum“ — og í
ljósi þess samstarfs, sem sum Norðurlandanna hafi við þá.
Er í orðsendingunni beint hvössum skeytum að ríkisstjórn*
um Noregs og Danmerkur fyrir samstarfið við V.-Þýzka-
land innan NATO — og Svíar fara ekki heldur varhluta
af umvöndunum sovétstjórnarinnar.
AP-fréttastofan telur ekki ólíklegt, að Rússar muni í
viðræðum þeim, sem farið er fram á í orðsendingunni,
krefjast herstöðva í Finnlandi. Engin bein staðfesting er
þó á því í þeirri óopinberu þýðingu orðsendingarinnar,
sem birt var í Helsingfors í kvöld.
Smyrðlingar Stalíns osr Leníns hliff viff hliff í grafhýsinu viff Rauffa torgiff.
Framhald á bls. 23.
Lík Stalíns flutt ur grafhýsi Lenins
0 ÞAÐ bar við á 22. flokksþingi kommúnista í Moskvu
í gær, að samþykkt var tillaga þess efnis, að flytja skyldi
hið smurða lík Jósefs Stalíns burt úr Stalín-Lenín graf-
hýsinu við Rauða torgið í Moskvu. Á laugardag höfðu
stúdentar við Moskvuháskóla krafizt þess, að svo yrði gert.
0 Á sunnudag var grafhýsinu lokað, og lögreglumenn,
er þar stóðu vörð, tjáðu þeim, sem vildu skoða grafhýsið
og það væri lokað vegna viðgerða.
0 Ræða Krúsjeffs, sem hann hélt á flokksþinginu á
föstudag, hefur verið birt í dagblöðunum Pravda og
Izvestía. Eru þar birtar afhjúpanir hans á glæpum Stalíns,
sem fyrst komu fram í „Ieyniræðunni“ um Stalín, er
Krúsjeff flutti á 20. flokksþinginu árið 1956 — en það
mun vera fyrst nú, sem almenningi í Sovétríkjunum er
skýrt frá þeim.
0 I ræðu sinni boðar Krúsjeff rannsókn á morði Sergei
Kirovs árið 1934, sem varð upphaf „hreinsananna“ miklu
og ennfremur boðaði forsætisráðherrann, að reistur skyldi
í Moskvu minnisvarði fórnarlamba Stalíns.
0 Ekki er enn vitað, hvort smurðlingurinn hefur verið
fluttur eða hvert farið verður með hann. Mikill mann-
fjöldi safnaðist saman á Rauða torginu í dag og ríkti þar
forvitni og eftirvænting.
• Ræða Krúsjeffs birt
Upphaf þessara atburða er,
að á laugardag var birt í dag-
blöðunum Pravda og Izvestía
ræða sú, sem Krúsjeff flutti á
flokksþinginu á föstudaginn. —
Fréttamenn segja, að blöðin
hafi verið rifin út hjá blaðsöl-
um og fólk lesið með ákafa
það, sem þar gat að líta. Haft
er eftir fréttamanni norska út-
varpsins, að nú hafi í fyrsta
sinn verið skýrt opinberlega frá
ferli Stalíns og ekkert undan
dregið. Þess er skemmzt að
minnast, er Krúsjeff afhjúpaði
glæpi Stalíns á 20. flokksþing-
inu árið 1956. Sú ræða mun
aldrei hafa verið birt opinber-
lega í Sovétríkjunum. Frétta-
maðurinn segir, að í ræðunni
á föstudag hafi Krúsjeff gert
upp sakirnar við Stalín, persónu
dýrkunina og ógnarvaldið. Hann
hafi jafnframt boðað í ræðunni,
að reistur verði minnisvarði um
fórnarlömb Stalíns.
Þá skýrði Krúsjeff frá því
að nú færi fram rannsókn á
morðinu á Sergei Kirov árið
1934, en hann var sem kunn-
ugt er, aðalleiðtogi kommúnista-
flokksins í Leningrad. Segir
ÍSAFIRÐI, 30. okt. — Sviplegt
slys varff hér afffaranótt sunnu-
dags er Jón Gestsson- rafveitu-
stjóri, fékk í sig sterkan raf-
straum og beiff bana samstundis.
Nánari tildrög voru sem hér
segir. Um miðnætti aðfaranótt
sunnudags kom upp eldur á
bænum Hafrafelli í Skutulsfirði.
Reyndist þar hafa kviknað í út
fréttamaðurinn norski, að nú
hafi í fyrsta sinn heyrzt af op-
inberri hálfu, að Stalín hafi
sjálfur staðið að morði Kirovs,
til þess að fá með því átyllu
til að ryðja úr vegi ýmsum leið-
togum ílokksins — en upp úr
þessu morði hófust hinar stór-
felldu ,,hreinsanir“ sem svo
voru nefndar. Voru þá tugir
framámanna flokksins sakfelldir
og teknir af lífi.
Krúsjeff sagði, að á þessu
flokksþingi — hinu 22. — sætu
margir mætir menn, sem hefðu
setið árum saman í fangelsi í
stjórnartíð Stalíns — og margir
orðið að þola pyndingar fyrir
tilbúnar sakir, svo sem að hafa
stundað njósnir fyrir erlend
ríki.
Fréttamaður norska útvarps-
ins segir, að nú vilji Krúsjeff
bersýnilega leggja áherzlu á að
tími hins blóðuga veldis sé lið-
inn og komi ekki aftur. Hann
segir og, að almenningur í Sov-
étríkjunum hafi ekki fengið
vitneskju um þessa atburði fyrr
en nú og hafi fregnirnar vakið
feikilega athygli.
• „Grafhýsiff lokaff vegna
viðgerffar“
Er stúdentar við Moskvu-
háskóla höfðu lesið ræðu Krús-
jeffs á laugardag, kröfðust þeir
þegar að lík Stalíns yrði flutt
gafli hússins. Eldurinn var fljót-
lega slökk.ur með slökkvitæki.
Reistur var stigi upp með hús-
gaflinum, og fór Jón Gestsson
upp stigann til að aðgæta orsakir
eldsupptakanna. Þegar hann
kom upp á móts við heimtaug-
ina, fékk hann í sig háspennu-
straum og féll úr stiganum. Var
hann þegar örendur.
Þannig hagar til við Hafrafell,
á brott úr grafhýsi Lenins við
Rauða torgið. Stúdentarnir telja
óviðunandi, að bölvaldurinn
Stalín fái að hvíla við hlið Len-
ins — því beri að fjarlægja hið
smurða lík hans.
Á sunnudag var grafhýsinu á
Rauða torgi lokað. Algengt er
að mikill mannfjöldi safnist
þar saman og skoði grafhýsið
að innan, en það hefur verið
helgur reitur kommúnista. En
aðkomugestum á sunnudag var
sagt, að grafhýsið væri lokað
vegna viðgerðjy'.
Loks var á flokksþinginu í
gær, mánudag, samþykkt að
flytja lík Stalíns úr grafhýs-
inu og tilkynnti Moskvu-útvarp-
ið þá ákvörðun. Verður graf-
hýsið héðan í frá aðeins nefnt
Lenin-grafhýsið.
Það var flokksdeildin í Len-
ingrad, sem bar fram tillöguna
um brottflutning líks Stalíns.
Formælandi hennar var Ivan
Spiridanoff, formaður kommún-
istaflokksins í Leningrad, sem
sagði, að óhæft væri að hafa
lík Stalíns við hlið Lenins, eftir
að upp hefði komizt um glæpi
hans. Hann sagði í ræðu sinni,
að samþykkt hefði verið á fund-
um verkamanna heima í Lenin-
grad, að fara þessa á leit við
flokksþingið.
Tillagan hlaut stuðning margra
ræðumanna og var síðan sam-
220 volta lína í húsið. Hvasst var
af norðri, og er álitið, að teng-
ing hafi losnað milli háspennu-
línunnar og spennibreytisins,
og taugin slegizt í lágspennu-
vírinn í þann mund. er Jón var
í stiganum.
Jón Gestsson var 37 ára gam-
all og lætur eftir sig. eiginkonu,
Margréti Pétursdóttur, Jónsson-
ar óperusön.gvara, og tvö ung
börn. Hann var sonur hjónanna
Hólmfríðar Jónsdóittur (frá
Múla) og Gests Jóhannssonar á
Seyðisfirði. — A, K. S.
frá rafmagni. Er slökkvilið ísaj a
fjarðar kom á vettvang ásarnA , . + ,
Jóni Gestssyni, rafveitustjóran%ra husinu. I honum er spennu-
var farið að loga við inntak i' breytir og frá honum liggur
að háspennustaur er skammt
Beið bana af rafstraumi
þykkt við mikið lófatak og
mikla hrifningu, að því er
Moskvu-útvarpið segir.
Fregnin í Moskvu-útvarpinu
var stutt og laggóð og hljóðaði
þannig, að sögn fréttaritara
NTB:
„22. flokksþing sovézka komm
únistaflokksins ákveður:
1. Grafhýsið á Rauða torgi
við Kreml-múrinn, sem reist
var fyrir jarðneskar smurðar
leifar Vladimirs Iljitsj Lenins, I
því skyni að halda í heiðri um
alla framtíð minningu hans sem
stofnanda kommúnistaflokksins
og Sovétríkjanna og leiðtoga
og kennara gervalls heims —■
skal héðan í frá heita „Grafhýsi
Vladimir Iljitsj Lenins“.
2. Það viðurkennist óhæfa, a5
smurðar jarðneskar leifar Jósefs
Vissarionovitsj Stalins, verði á-
fram geymdar í grafhýsinu, sak-
ir brota hdns gegn fyrirmælum
Lenins, misnotkun valds, fjölda-
Framhald á bls. 23.
Stríð
i Kaianga?
LEOPOLDVILLE. 30. okt.
(AP) — Cyrille Adoula. for-
sætisráffherra Leopoldville-
stjórnarinnar, tilkynnti í
kvöld, aff hafnar hefffu veriff
„lögregluaffgerffir“ í því skym
að binda endi á affskilnað Kat
anga viff aðra hluta Kongó.
,Her vor hefir ákveffiff aff berj
ast nú til þrautar,“ sagffi
Adoula osr skírskotaffi til borg
aranna aff sýna nú einhug og
einbeitni „á þessum erfiffu
stundum".
Adoula, sem með þessu er
raunverulega talinn hafa lýst
stríði á hendur Katangastjórn.
sagði aff þrautreyndar hefffu
veriff allar leiffir til þetss aff
koma á einingu meff friffsam-
legum hætti. — Tsjombe, for-
stætisráffherra Katanga. er nú
staddur í Genf.