Morgunblaðið - 04.11.1961, Blaðsíða 6

6
MORC r V F> r 4 m Ð
Laugardagur 4. nóv. 1961
Hvers vegna flýja
menn ófrelsið?
Austur-þýzkir flóttamenn á fundi
með íslendingum
MIKIÐ fjölmeimi var á fundin-
um í Tjarnarbiói á fimmtudaes-
kvöldið. sem Samtök um vest-
ræna samvinnu og Varðbere efndu
til með tveimur flóttamönnum
frá hernámssvæði Sovétríkjanna
í Þýzkalandi og Rehlinser stjórn
arráðsfulltrúa í Bcnn. Lauslesa
var skýrt frá fundinum í Morir-
unblaðinu í gær, oe í Dagbók í
dafr er viðtal við Þjóðverjana.
Formaður Samtaka um vest-
ræna samvinnu, Pétur Benedikts
son bankastjóri, setti fundinn, en
síðan tóku Þjóðverjamir til máls.
Þeir mæltu allir á þýzka tungu,
og túlkaði Bjarni Guðmundsson
blaðafulltrúi mál þeirra.
Rehlinger, stjómarráðsfulltrúi
I Bonn, talaði fyrstur. Minnti
hann í upphafi á það, að Uibricht
'hefði verið spurður um það á
blaðamannafundi nokkru áður
en markalínan í Berlín var girt
múrum og gaddavír, hvort til
stæði að hindra frekar flótta-
mannastrauminn með því að
girða hemámssvæði Sovétríkj-
anna í Berlín af. Hann svaraði:
„Enginn hefur í huga að reisa
múrvegg".
Gaddavírsgirðingin
Þá sagði Rehlinger: „Gadda-
virsgirðingin í Berlín er greini-
leg gjaldþrotayfirlýsing komm-
únismans á hernámssvæði Sovét
ríkjanna á Þýzkalandi". Atburð-
irnir í Austur-Þýzkalandi hefðu
þýðingu fyrir allar þjóðir, því
að þeir sýndu Ijóslega, að komm
únistastjórn getur ekki sannfært
þegna sína um gildi kenninga
sinna og fengið þá til að vinna
af frjálsum og fúsum vilja að
hinni svokölluðu „uppbyggingu
sósíalismans", heldur verður hún
að beita ofbeldi. A sovétsvæðinu
geta menn ekki látið skoðun sína
í ljós með frjálsum kosningum,
kúgunin er skipulögð út í æsar,
jafnvel í smávægilegustu atrið-
um daglegs lífs. Flóttinn var e.k.
atkvæðagreiðsla með fótunum.
Rehlinger benti á. að síðan
1945 hafa tæpar 4 milljónir Þjóð-
verja flúið að austan, og á árinu
1960 einu t. d. 200.000 marms, eða
fleiri en íbúar Islands eru. Um
það bil helmingur flóttamanna er
wndir 25 ára aldri. Sú staðreynd
sýnir, að kommúnistum hefur
mistekizt að ala æskuna upp í
sínum anda, þótt allt kapp hafi
einmitt verið lagt á það. Flóttinn
hefur verið úr öllum stéttum,
en mismunandi hverju sinni eftir
því, á hverja stéttina kommún-
istar hafa lagt mest kapp í það
skiptið. Bændur og sveitafólk
hafa flúið í stórum stíl, enda eru
95% ræktanlegs lamds á sovét-
svæðinu nú unnið af svonefnd-
um „landbúnðaarframleiðslufé-
lögum“. þ.e. af samyrkjubúum,
sem bændur eru knúnir til að
gefa jarðir sínar og gerast verka
rnenn hjá. A þremur mánuðum
(marz-maí 1960) flúðu 5.706
toændur að austan, (eða fleiri
toændur en eru á íslandi).
Menntamenn flýja.
Gifurlegur fjöldi menntamanna
hefur flúið. 1954—1960 flýði t.d.
3.371 læknir, 1.329 tannlæknar,
16.724 kennarar og hvorki meira
né minna en 17.082 verkfræðing-
ar og tæknifræðingar.
Þessar tölur tala skýru máli.
Kommúnistar halda því fram úti
um heim, að Vestur-Þjóðverjar
lokki landa sína í austri til að
flýja heimkynni sín, þótt allir
Þjóðverjar viti, að enginn ábyrg-
ur stjórnmálam. íþýzka sambands
lýðveldinu hefur nokkru sinni
skorað á íbúa sovétsvæðisins að
flýja. (Þvert á móti hefur ein-
mitt verið skorað á þá í útvarpi,
sjónvarpi og hátölurum að gera
það ekki).
Þá rakti ræðumaður, hvernig
allir íbúar sovétsvæðisins eru
þvingaðir til þess að taka þátt í
alls konar kommúnistiskri félags
starfsemi, þannig að reynt er að
skipuleggja líf hvers borgara, og
þeir neyddir til þess að gefa
stöðugt út yfirlýsingar í einni
eða anharri mynd um trúnað sinn
við stjómarstefnuna.
Ræðumaður tók sem dæmi úr
daglega lífinu, að engin lög eða
reglugerð væru til á sovétsvaéð-
inu, sem bönnuðu að hlusta á
vestur-þýzkar sjónvarps- eða út-
varpsstöðvar. Nú hafa verið skipu
lagðir sérstakir flokkar manna,
sem ráðast undir stjóm kommún-
ista inn á heimili manna og taka
tæki þeirra úr sambandi, ef þau
'eru stillt á vestrænar stöðvar.
Sjónvarpsstengur á þökum uppi
sýna oftast, úr hverri átt er hlust
að. Þótt athæfi þetta sé með öllu
ólöglegt, þorir enginn að kæra
það, enda myndi enginn dómstóll
á sovétsvæðinu taka slík mál
fyrir.
Rehlingar lauk máli sínu með
því að segja, að það væri ekki
einungis fátæktin og vond lífs-
kjör, sem fengi menn til að flýja
vestur og yfirgefa heimili sitt,
lönd og eignir, — „ihr Haus und
Hof, Hab und Gut“. heldur kúg-
unin og skoðanaófrelsið.
Fölsk hugsjón.
Þá talaði læknirinn dr. med.
Ingrid Podlesch. en hún flýði
vestur yfir mörkin 15. ágúst í
krafti læknisvegabréfs síns, en
vinkona hennar leyndist í far-
angursgeymslunni. Dr. Podlesch
bjó í Austur-Berlín. Hún kvað
hina kommúnistísku hugsjón
heita öllum frelsi, velmegun og
friði, og á þetta hefði hún eitt
sinn trúað. Hún kvaðst hins veg
ar hafa sannfærzt um hið gagn-
stæða þau 16 ár, sem hún hefði
búið við kommúnisma.
Ófrjálsar kosningar.
Stjórnmálalegt frelsi var ekki
til. Við kosningar varð maður að
k:ósa hinn eina lista í framboði.
og þeir seðlar, sem voru yfirstrik
aðir í mótmælaskyni voru ýmist
taldir ógildir eða sem já-seðlar.
Ekki var hægt að sitja heima á
kjördegi, því að þá var einhver
„Wahlhelfer" (kosningasnati) á
eftir manni allan daginn. sagði
dr. Podlesch, og léti maður ekki
skipast, kostaði það alls kyns ó-
þægindi á vinnustað.
Þróun efnahagsmála hefði ver
ið með ósköpum á sovétsvæðinu.
Sífellt hefðu verið gefnar út nýj-
ar og nýjar áætlanir, ný loforð,
sem ekki var hægt að halda.
T.d. átti að ná Vestur-Þýzkalandi
á árinu 1961. en einmitt þá hefði
efnahagskreppan á sovétsvæðinu
náð hámarki. Vikum saman voru
nauðsynjavörur eins og t.d. kart-
öflur ófáanlegar, og smjör var
strengilega skammtað. Venjulegt
grænmeti var sjaldséð, og á-
vexti var næstum aldrei hægt að
fá.
Affskilnaður.
Til þess að örðugra væri að
gera samanburð á lífskjörum
manna í V- og A-Þýzkalandi, var
allt gert til þess að koma í veg
fyrir ferðir til V-Þýzkalands. —
Heimsóknir Vestur Þjóðverja til
sovétsvæðisins voru ekki bannað
ar, en mjög takmarkaðar. Ein-
ungis nánustu vandamenn þess.
sem heimsækja átti' eins og fað-
ir og móðir, fengu ferðaleyfi, og
þá aðeins einu sinni á ári. For-
eldrar voru aðskildir frá börnum
sínum, bræður frá systrum. unn
ustar frá unnustum o.s.frv. Nú
hefur jafnvel verið komið enn
rækilegar í vég fyrir heimsóknir
vandamanna: Þær eru algerlega
bannaðar.
Lóðsinn vísar kapteininum leiðina. — Ófrelsið í Austur-
Þýzkalandi er ægilegra en á dögum Hitlers, segja austur-
þýzkir flóttamenn. (tarantel press)
Menningarlegt ófrelsi.
Allt raenningarlíf var í þröng-
um slcorðum. Bókmenntir voru
skammtaðar — bækur eftir vest
ræna höfunda fengust ekki, nema
þeir væru kommúnistar, og jafn
vel voru leikrit ,.leiðrétt“ áður
en þau voru sýnd. Flokksstarfs-
menn ákváðu, hvað væri góð list.
Óhóf og spilling.
Þetta, sem hér hefur verið rak
ið, kvað dr. Podlesch hafa verið
meðal ástæðna þess að hún kaus
að flýja heimkynni sín. Engin
stefnubreyting væri í vændum
fyrir austan. Flokksforingjarnir
búa ásamt þjónustufólki sínu.
vinnukonum, bifreiðastjórum og
þjónum, í sérstöku bæjarhverfi,
þar sem enginn fær aðgang nema
sjálfir þeir og vinnufólkið.
Níðzt á verkamönnum.
Að lokum talaði Kurt Wismach
verkamaður, sá sem stóð uppi j
hárinu á Ulbricht á verkamanna
fundi. eins og frægt er orðið, og
er getið í Dagbók í dag. Hann var
framan af árum enginn sérstakur
andstæðingur kommúnistastjórn-
arinnar, enda vann hann sæmi-
lega vel launaða vinnu, en upp
úr uppreisnartilrauninni 17. júní
1953 fór hann að snúast gegn
henni, eins og svo að segja allir
vinnufélagar hans í verksmiðj-
unni. Kjör verkamanna fóru hríð
versnandi. Jólauppbótin á laun
var afnumin, því að okkur var
sagt. að hún væri ósæmileg ölm-
usa, sagði Wismach. Orlofslaun
voru afnumin með öllu, og að lok
um voru „ástundunaruppbætur14
minnkaðar úr 250 austurmörkum
í 25 mörk að meðaltali. Stórauk-
in afköst voru heimtuð án launa
aukningar, og einkalíf manna var
ekki látið í friði. Ráðið var í stöð
ur og menn hækkaðir í tign ekki
eftr hæfileikum, heldur flokks-
trúnaði.
Frumvarp um skemmt-
anaskattsviÖauka
Á FUNDI neðri deildar í gær
var tekið til 1. umr. stjómar-
frumvarp um, að heimilt sé að
innheimta skemmtanaskatt af
kvikmyndasýningum með 200%
og af öðrum skemmtunum með
20% álagi. Þó skulu leiksýning-
ar, hljómleikar og söngskemmt-
anir innlendra manna auk sýn-
inga á íslenzkum kvikmyndum
undanþegin álaginu.
Menntamálaráðherra Gylfi Þ.
Gíslason skýrði frá því, að sú
venja hefði skapazt, að skemmt-
anaskattsviðauki skuli fram-
lengdur um eitt ár í senn á hinu
háa Alþingi. Og þar sem Al-
þingi hefði ekki séð ástæðu til
að gera þar breytingu á, legði
ríkisstjórnin viðaukann fyrir
þingið á sama hátt og áður.
Matthías Á. Mathiesen (S)
benti á í þessu sambandi, að
með því að undanþiggja Leik-
félag Reykjavíkur til jafns við
Þjóðleikhúsið, gæti það for-
dæmi skapazt, að leikfélög í ná-
grenni Reykjavíkur færu fram
á hið sama.
Frumvarpinu var vísað til 2.
umræðu og menntamálanefndar.
• Þjóðsöngnum
þvælt út
G. A. skrifar:
Hvers á.okkar fagri þjóð-
söngur að gjalda? Enn er vet-
ur genginn í garð og enn býð-
ur okkar vinsæla „Utvarp
Reykjavík" upp á nýja vetr
ardagskrá. Mér þótti vænt um
að heyra það álit útvarps-
stjórans, að engin ástæða sé
tíl að við reynum svO mjög
að etja kappi við erlent út-
varp að við glötum okkar sér-
kennum.
Vegna þessa álits útvarps-
stjórans okkar, vil ég nú bera
fram þá ósk og von, að hann
íhugi hvort eigi sé nú meir
en mál til komið að bjarga
okkar göfuga þjóðsöng frá
því ömurlega híutskipti að
„deyja úr leiðindum", þ. e. a.
s. að honum verði þvælt svo
lengi með því að endurtaka
hann í sífellu kvöld eftir kvöld
og ár eftir ár, þangað til vart
er til það heimilí í landinu,
þar sem fólkið ekki flýtir sér
að slökkva á útvarpinu áður
en þjóðsöngurinn verður leik-
inn í vökulokin eða a. m. k.
langar til að losna við að
hlusta á hann án nokkurs há-
tíðlegs tilefnis.
• Endurtekningar
leiðigjarnar
Nú kynni einhver að spyrja:
Þykir ykkur íslenzki þjóð-
söngurinn ekki fallegur? Jú,
einmitt af því að við dáumst
að honum og þykir vænt um
hann, viljum við ekki láta
gera okkur hundleiða á hon-
um að óþörfu.
Flestir þeir sem komnir eru
til vits og ára hafa rekið sig
á þá óþægilegu staðreynd, að
of tíð endurtekning á því,.sem
annars hrífur hugann meira
eða minna, deyfir furðu fljótt
þá hrifningu, svo hún verður
hversdagsleg — og einskis
virði, hvað sem um er að ræða,
t. d. skartklæði, fögur blóm
Og jafnvel það sem sízt skyldi,
ástvinirnir sjálfir. Sennilega
verður fólk þó á engu eins
fljótt leitt, og síendurteknu
lagi eða ljóði, hversu fagurt
sem það þykir í fyrstunni.
• Við hátíðleg tækifæri
En sé þetta rétt, er ekki að
furða þótt okkar óvenjulega
hátíðlegi þjóðsöngur sé fyrir
löngu hættur að vekja þá
hrifningu meðal fjöldans,
sem honum ber og hann óneit-
anlega gerði áður fyrr, er hann
var leikinn eða sunginn við
hátíðleg tækifæri.
Við eigum sannarlega nóg
af öðrum fallegum lögum, sem
velja mætti til að ljúka með
dagskránni. T. d. mætti leika
hvert lag í eina viku, svo ein-
hver regla væri á þessum
þætti.
Eg vil svo loks ítreka þessa
ósk mína til útvarpsins: Látið
ekki þjóðsonginn okkar vesl-
ast upp vegna þess hversu þióð
in er orðin leið á honum.“