Morgunblaðið - 10.11.1961, Blaðsíða 8

8
MORCVNBLAÐIP
Fostudagur 10. nóv. 1961
Gróði SIS hefði ekki nægt
til að standa undir kauphækkunum
Frá umræðunum á AEþingi i gær
Á FUNDI n«ðri deildar í gær
var enn haldlð áfram 1. umræðu
um frumvarp um Seðlabanka ís-
Iands. en henni hafði verið frest-
að þrívegis áður. Svo fói enn í
gær, að þótt boðað yrði til fram-
ihaldsfundar um frumvarpið,
vannst ekki tími til að ljúka um-
ræðum.
STJÓRNARSKRÁRBROT
Ingi R. Helgason (K) hélt sína
jómfrúræðu um frumvarpið. —
Ságði hann, að til þess að bráða-
birgðalög brytu ekki í bága við
stjórnarskrána, væri ekki nóg.
að þau séu æskileg. skynsamleg
eða eðlileg, heldur þurfi brýna
nauðsyn að bera til. Vitnaði hann
í því sambandi til bókar um
stjórnlagafræði, er Bjarni Bene-
diktsson forsætisráðerra hefði
á sínum tíma skrifað. Þessu
skilyrði hefur ekki verið
fullnægt, sagði ræðumað-
ur. Ennfremur hefði Alþingi
aldrei af augljósum ástæðum
viljað raska því valdi, er það
hefði til gengisskráningar, að
þær aðferðir, að setja slíka lög-
igjöf sem þessa, með bráðabirgða-
lögum. samrýmdust ekki þing-
ræðishugmyndum íslenzka lýð-
veldisins.
v OFT AF MINNA TILEFNI
Jónann Hafstein dómsmálaráð-
herra sagði, að þótt allir stjórn-
arandstæðingar. héldu því fram,
að vísu með mismunandi rök-
stuðningi, að bráðabirgðalögin
væru stjórnarskrárbrot, hvarfl-
aði ekki að sér. að þeir töluðu
í fullri alvöru. Ingi Helgason
hefði vitnað í stjórnlagafræði
Bjarna Benediktssonar forsætis-
ráðherra í því sambandi. Sann-
leikurinn væri sá, að hver ein-
a s t a tilvitnun
hans var í fullu
s a m r æ m i við
túlkun forsætis-
ráðherrans, e r
hann sýndi fram
á, hve fullyrð-
ingar stjórnar-
andstöðunnar
voru gjörsam-
lega úr lausu
lofti gripnar. Bnd-a skal setja
bráðabirgðalög, þegar ekki er
hægt að ráða fram úr vandanum
með almennri stjórnarathöfn og
því var ekki til að dreifa í sum-
ar. Óneitanlega er líka mats-
Jcennt og teygjanlegt. hvenær
brýna nauðsyn beri til, og enginn
tíl að meta það, nema bráða-
birgðalöggjafinn sjálfur. Það er
l£ka svo, að oft hefur af minna
tilefni verið gripið til bráða-
birgðalaga, eins og þegar Hanni-
bal Valdimarsson gaf út bráða-
birgðalög um að fjölga mönnum
i húsnæðismálastjórn rúmum
mánuði áður en Alþ. var kallað
saman.
Þá benti ráðherrann á. að mjög
bagalegt væri, og hefði truflandi
áhrif á efnahagslífið, er gengis-
breyting væri lengi í imdirbún-
iftgi. Slíkt þyrfti að taka sem
allra skemmstan tíma, þegar af
þeim sökum m. a. væri æskilegra
að Seðlabankinn ákveði gengis-
skráninguna.
Á VALDI FORSEÚA
Einar Olgeirsson (K) sagði, að
hér væri á ferðinni einræðistil-
hneiging til að stjórna landinu
meir og meir með bráðabirgða-
lögum. Þó hefði ríkisstjórnin sem
slík ekkert löggjafarvald. Ein-
ungis Alþingi og íorseti gætu
gefið út lög. þó að vísu ráð-
herra þurfi að skrifa undir bráða
birgðalög ásamt forseta. Hins
vegar sé forseti ekki skyldugur
til að fara eftir kröfu ríkisstjórn-
arinnar í þessu efni.
Ú t g á f u bráðabirgðalaganna
sagði hann stjórnarskrárbrot.
Og því verra sem það beinist
gegn valdi Alþingis og ræðu-
maður sagðist staðhæfa, að til
þessa ráðs hefði verið gripið,
vegna þess, að ríkisstjórnin hefði
ekki treyst sér
til að fá frum-
varpið samþ. á
Alþingi án þess.
Þá sagði hann,
aðforsendur
bráðabirgðalag-
anna hefðu ver-
ið rangar. Áhrif
kauphækkan-
anna m u n d u
ekki hafa breiðst út um hag-
kerfið og hækka framfærslu-
kostnað. Einungis hefði verið
um 30 milljón króna tilfærslu
í þjóðarbúinu að ræða. Ekki
hefðu þær heldur leitt til versn-
andi afkomu útflutningsatvinnu-
veganna. með vaxtalækkun hefði
mátt vega þar á móti. Þá hefði
heldur ekki þurft að koma til
atvinnuleysis og gjaldeyrisskorts,
ef innflutningi hefði verið hald-
ið í skefjum.
STANGASTA
Gylfi Þ. Gíslason, viðskipta-
málaráðherra, sagði, að ræður
stjómarandstæðinga hefðu allar
tvennt sammerkt: I fyrsta lagi
hefði efnahags-
s t e f n a ríkis-
stjórnarinnar
v e r i ð búin að
slia svo atvinnu
vegina, að þeir
væru komnir á
miðju þessu ári;
hins vegar full-
kaldan klaka á
yrtu þeir í sömu
ræðunni, að þeir
hefðu fyrirvaralaust getað tekið
á sig 13—19% kostnaðarauka á
rekstri vegna kauphækkananna.
Ekki þarf að eyða miklum
tíma til að benda á, sagði ráð-
herrann, hve þessar fullyrðing-
ar stangast gersamlega á. Og
furðulegt að svo vanir ræðu-
menn og snjallir í rökfimi, eins
og ýmsir stjórnarandstæðingar,
skuli láta þetta henda sig í
sömu ræðunni.
MÁLFLUTNINGUR LÚÐVÍKS
Þá sagði ráðherrann, að hann
mundi gera ræðu Lúðvíks Jós-
efssonar töluvert að umtalsefni
og sanna í eitt skipti fyrir öll,
þótt það taki nokkurn tíma,
hvernig hann hagar málflutn-
ingi sínum. Til þess að sýna,
hve fullyrðingar hans eru gjör-
samlega úr lausu lofti gripnar,
sagðist ráðherrann mundu vitna
til nákvæmra talna, sem allar
væru unnar af opinberum emb-
ættismönnum og sem L. J. hefði
borið fullt traust til, er hann
var ráðherra.
EINS og skýrt var frá í Morgun-
blaðinu í gær. hefur frumvarp
um tímatryggingu verkamanna
verið lagt fyrir Alþingi. Frum-
varp þetta kom til 1. umræðu í
efri deild í gær og var samþykkt
að vísa því til 2. umræðu og
heilbrigðis og félagsmálanefndar.
Flutningsmaður Jón Þorsteins-
son (A) gerði grein fyrir því, að
sú hugsun lægi bak við þá til-
lögu, að hafnarverkamönnum
væri með frumvarpi þessu veitt
meiri vinnutrygging en öðrum
tímakaupsmönnum, þar sem
vi ínutrygging þeirra miðast við
viku en ekki mánuð, að vinna
þeirra væri óöruggari. Hann
undirstrikaði. að eðlilegt væri
að miða vinnutryggingu þeirra
verkamanna, er njóta mánaðar-
L. J. sagði, að ég hefði talað
um gífurlegt aflaleysi, sannleik-
urinn var sá, sagði ráðherrann,
að ég minntist aldrei á orðið
aflaleysi í ræðu minni. Ég sagði
einungis, að aflinn hefði verið
minni 1960 en 1959. Og rétt á
eftir að hann hafði sagt, að ég
færi með óskammfeilni með töl-
ur, les hann upp tölur er sanna
mál mitt.
L. J. sagði, að sleppa ætti tog-
araútgerðinni végna þess, að
önnur veiðiaðferð væri viðhöfð,
þ. e. meir um siglingar. Sann-
leikurinn væri sá, að þegar mið-
að væri við hvern úthaldsdag,
þegar landgð var á innanlands-
markað, héfði aflinn verið 3,1
smálest minni. Þá hefði Lúðvík
viljað sleppa auknum rekstrar-
kostnaði, þó skipaflotinn hefði
aukizt um 17% árið 1960 og afl-
inn samt verið minni en 1959,
og rekstrarútgjöld til síldveiða
hefðu stóraukizt m. a. vegna
kaupa á netum og kraftblokk-
um. —
AFURÐAVERÐ ENN L/EGRA
Þá vitnaði ráðherrann til
þeirra ummæla L. J. er hann
sagði: þá áttu að hafa orðið
slíkt verðfall á útflutningsvör-
um, að þjóðfélagið varð fyrir
skakkaföllum. Það verðfall varð
miklu fyrr, á miðju ári 1959, og
tillit var tekið til þess við út-
reikninga viðreisnarinnar.
Ráðherrann las upp úr skýrsl-
um frá útflutningsdeild sjávarút
vegsmálaráðuneytisins, er sýndu
að verð á fiskimjöli var 40%
lægra á miðju ári 1960 en um
áramótin 1959—1960, er viðreisn
in var undirbúin, og núverandi
verð 10% lægra en um þau ára-
mót.
A sama bátt sýndi ráðherrann
K\ikmyii(lasýniii«í
Germaníu
E I N N þekktasti rithöfundur
Þjóðverja á þessari öld er án
efa Thomas Mann, er hlaut á
sínum tíma Nobelsverðlaunin
fyrir verk sín og nú er látinn
fyrir fáum árum. Eru skáldsög-
ur hans víðfrægar og mikið lesn
ar víða um heim enn í dag. Ein
hinna þekktari er Bekenntnisse
des Hochstaplers Felix Krull
(Játningar fjárglæframannsins
Felix Krull), og hefur nýlega
verið gerð kvikmynd eftir henni.
Hefur félagið Germania fengið
kvikmynd þessa til umráða til
einnar sýningar og þykir mikill
fengur í því að geta með kvik-
mynd þessari kynnt verk Thom-
asar Mann lítillega hér í bæ, en
þau eru því miður of lítt kunn
hér á landi.
Kvikmyndasýningin verður í
Nýja bíói á morgun, laugardag,
og hefst kl. 2 e.h. — Öllum er
heimill ókeypis aðgangur, börn-
um þó einungis í fylgd með full-
I orðnum.
uppsagnafrests, við 8 klst. á dag,
þar sem lítil trygging væri í
mánaðaruppsagnarfresti, ef menn
fengju ekki nema takmarkaða
vinnu það tímabili.
Björn Jónsson (K) taldi frum-
varpið að vísu í áttina> þótt ekki
fælist annað í því, en tryggja
verkamönnum þann rétt, er þeir
raunverulega höfðu fyrir í reynd.
Þá taldi hann, að vinnuöryggi og
sjúkrabætur þyrftu að ná til
fleiri og endurskoða þyrfti i
heild löggjöfina um rétt verka-
fólks til uppsagnarfrests frá
störfum og rétt þess og fastra
starfsmanna til sjúkdóms og
slysaforfalla.
Báðir ræðumenn tóku aftur til
máls, en ekki þykir ástæða til-
að rekja þær ræður frekar.
fram á, aö ummæli sín um verð-
fall á síldarlýsi hefði haft við
rök að styðjast. Þá gerði ráð-
herrann grein fyrir, hvernig með-
altölur sínar væru fenignar. Tek-
ið væri meðaltal af þeim sjávar-
afurðum, sem hækkað hefðu, og
þeim, sem lækkað hefðu, og það
sýndi, að enn væri meðalverð
1,8% lægra en í ársbyrjun 1960,
er gengisfellingin var ákveðin,
þótt það hafi hækkað nakkuð.
LÚÐVÍK EKKI TREYSTANDI
Þessar tölur, sagði 'ráðherrann,
taka af öll tvímæli um, hvernig
verðlagið sé og hafi verið. Og
þó L.J. endurtaki fullyrðingar
sínar þúsund sinnum, verða þser
því miður ekki réttar. En þetta
sýni, að ummælum L.J. er ekki
treystandi, jafnvel þagar hann
talar um hluti, sem hann ætti
að geta fengið öruggar tölur um.
SÍS STÓÐ EKKI UNDIR
KAUPHÆKKUNUM
Ráðherrann drap á, að komið
hefði -fram sú skoðun,^ að með
vaxtalækkun hefði mátt bæta
upp kauphækkanirnar að fullu.
Þetta þýddi raunar, að hægt hefði
verið að velta kauphækkununum
á herðar sparifjáreigendum. Þá
mætti benda á, að hefðu vextir
lækkað um 2% hefði sú upphæð
ekki verið nema brot af kaup-
hækkuninni. Þar væri um að
ræða tölur af svo ólí'kri stærð, að
þar kæmist enginn samjöfnuður
á. Um þá fullyrðingu, hvort at-
vinnuvegirnir hefðu borið sig,
mætti til dæmis taka rekstur
SÍS. Ekki sé umdeildt, að aukinn
koatnaðarauki vegna kauphækk-
ananna nemi 15%, eða 7,5 milljón
úm í auknum launatekjum hjá
SÍS. Gróðinn 1960 hefði hins veg-
ar aðeins numið 6 milljónum
króna. Og svo leyfði Eysteinn
Jónsson, sem er í stjórn þessa
fyrirtækis, sér að segja, að at-
vinnuvegirnir hefðu hæglega get
að. tekið á sig auknar kauphækk-
anir.
DÁVALDURINN Peter Lie hélt
7. sýningu sína og skemmtun í
Bæjarbíói í Hafnarfirði í gær-
kvöldi við mikla hrifningu á-
horfenda. Áttundu og siðustu
sýningu sína í Rvík heldur hann
svo í kvöld í Austurbæjarbíói kl.
11.15. Á laugardag skemmtir
hann í Keflavík og á sunnudag
á Hvoli. Síðan heldur hann til
Akureyrar, þar sem hann mun
halda sýningu á vegum Lions-
klúbbsins þar.
Sýningar dr Lie hafa vakið
kátínu áhorfenda, sem hafa látið
hrifningu sína óspart í ljós, enda
er það ekki á hverjum degi. sem
tækifæri gefst til að sjá dáleiðslu
hér á landi. Þau atriði, sem hvað
mesta hrifningu hafa vakið eru:
Þegar hann „breytir" fullvöxn-
um karlmanni í 7 ára barn,
þ.e.a.s. hinn fullvaxni hegðar sér
í einu og öllu eins. þegar hann
var á þessum aldri, meira að
Þorvaldur Jón
Garðar Pálmason
Taka sæti á
Alþingi
ÞORVALDUR Garðar Kristjáns-
son hefur tekið sæti Gísla Jóns-
sonar á Alþingi, en hann er far-
inn á fund stjórnar Norðurlanda-
ráðs, sem haldinn er í Stokk-
hólmi; þaðan mun hann svo
halda til Parísar á þingmanna-
fund Norður-Atlantshafsbanda-
lagsríkjanna.
Þá hefur Jón Pálmason tekið
sæti Einars Ingimundarsonar á
þingi, en Einar mun taka þátt?
í þingmannafundinum.
Óeðlileg skerðing
á rétti til verzl-
nnarrekstrar
UTHLUTAÐ hefur verið á Al-
þingi frumvarpi frá Einari Sig-
urðssyni, þar sem lagt er til, að
eftirfarandi ákvæði í lögum um
verzlunaratvinnu falli brott;
„Leyfi til sveitaverzlunar má
ekki af hendi láta, nema sýslu-
nefnd týji heppilegt, að verzlun
sé í þeirri sveii, enda sé umsækj-
andi þar hermilisfastur og a'ð
hennar dómi hæfur til að reka
verzlur.ina."
Segir í greinargerð, að í grein
þessari feiist óeðliieg skerðing á
ré'.ti tii verziunarrekstrar, ef um-
sækjendui- að öðru leyti upp-
fyili ákvæði xaganna, enda ekki
ákvæði um, að bæjarstjórnir
mæli með þeim, er sækja um leyfi
til verziunar í kaupstað.
segja röddin breytist í samræmi
við aldurinn. Það er heppilegt,
að dávaldurinn „breytir“ ekki
fullvöxnum karlmanni í tveggja
ára barn — bleyjualdurinn! Þá
lætur hann mann stjórna 35
manna hljómsveit — án tillits til
þess. hvort hann hefur nokkurt
mússíkeyra — og hann leysir það
af hendi eins og þrautþjálfaður
hljómsveitarstjóri. Margt fleira
mætti telja upp, t d. þegar hann
breytir vatni í vín o. s. frv. —
Á myndinni hér með, er nýlokið
atriði, þar sem þeasum mönnum
gafst færi á að ,sjá“ spreng-
hlægilega gaman.,,ynd —• ókeyp-
is — og dávaldurinn ér að búa
þá undir annað atriði, þar sem
þeir eru látnir halda á eldspýtu-
stokki, sem hann segir þeim að
hitni og hitni æ meir og sömu-
leiðis stóllinn, unz þeir þola hit-
ann ekki lengur og stökkva upp
af stólnum og fleygja stokkunum
— óbrenndir.
Álto klukkustundo kuuptrygging
Síðasta sýning dávalds-
ins dr. Lie ■ Reykjavík