Morgunblaðið - 12.11.1961, Side 1

II
JNargmiMðftUk
Sunnud. 12. nóv. 1961
r
*
;
1

WMM%I
L1ST
I’AÐ þykir jafnan tíðind-
um sæta, þegar menn rek-
ast á áður ókunn verk
frægra listamanna — eða
verk, sem talin hafa verið
glötuð, koma skyndilega
fram í dagsljósið. Hvað þá
um það, ef menn uppgötva
skyndilega „nýjan“ lista-
mann, sem enginn hefur
vitað, að var til — en lifði
reyndar og starfaði fyrir
einum 800 árum og skap-
aði þá listaverk, sem nú-
tímamenn telja mjög at-
hyglisverð, þá loksins þeir
fá að sjá þau? Þetta hefur
nýlega gerzt. — Reyndar
armál“ sitt í glæsilegri
bók, sem gefin var út af
brezka forlaginu Trianon,
í samvinnu við Collins-út-
gáfuna.
— ★ —
Þessi eingtseða listaverka-
bók ber heitið „Gislebertus,
Seulptor of Autun" (eða
„Gislebertus, myndhöggvar-
inn í Autun“). Höfundurixm,
George Zarnecki og séra
Denis Grivot, segja í for-
mála bókarinnar, að þeir
hafi unnið að rannsóknum á
list Gisleberts, hins ókunna
myndhöggvara, og undirbún-
ingi bókarinnar um tíu ára
skeið — enda má sjá á blaða
umsögnum í Englandi, að
ekki muni kastað höndum til
verksins.
Hluti af Iágmynd á súluhöfði við kirkjukórinn— vitringarnir færa Jesúbarninu gjafir sánar.
GRAFIN UR GLEYMSKU
fundust fyrstu menjar um
verk umrædds listamanns
fyrir allmörgum árum —
en síðan hefur verið unn-
ið að rannsóknum á þeim,
hreinsun og endurbótum,
og það var ekki fyrr en'
um mánaðamótin síðustu,
að menn þeir, sem starfið
unnu, opinberuðu „leynd-
• Einstæður atburður
„Daily Telegraph" sagði
m.a., þegar það greindi frá
útkomu bókarinnar: — Að-
ferðirnar, sem þessir tveir
merku fræðimenn hafa beitt
við rannsóknir sínar undan-
farinn áratug, en þær eru
bæði víðtækar og nákvæmar,
munu eflaust verða ánægju-
legt athugunarefni listfræð-
ingum — en það, sem vekur
almanna-athygli, er auðvitað
fyrst og fremst sú einstæða
staðreynd, að þessum mönn-
um hefur lánazt að kynna
fyrir heiminum mikinn mynd
höggvara, sem mun hafa
verið að störfum nálægt
1100—1150. — Það væri við-
burður að vera kynntur slík-
um listamanni í fyrsta sinn,
á hvaða öld sem hann hefði
lifað — en þegar hann er
(með vissu, að því er virð-
ist) kenndur við 12. öldina,
•sem fyrst og fremst einkenn-
ist af verkum hinna ónafn-
greindu meistara, hlýtur at-
burðurinn að teljast einstæð-
ur. —•
• „Hoc Fecit“
Listfræðingarnir komust
fyrst á spor Gisleberts, er
þeir — eiginlega af hreinni
tilviljun — ráku augun í á-
letrun á ógreinilegri lágmynd
í hvelfingu yfir vesturdyrum
dómkirkjunnar í borginni
Autun í Búrgundhéraði, suð-
austur af París. Áletrun
þessi var svohljóðandi:
„Gislebertus hoc fecit“. —
Við nánari athugun kom í
ljós, að áletrunin var á miðri
táknmynd af dómsdegi.
Með þessa mynd og hina
máðu áletrun að leiðarljósi
tókst þeim Zarnecki og séra
Grivot að færa sönnur á það,
að þessi sami Gislebertus
væri höfundur nær allra
þeirra höggmynda, sem
prýddu Autun-dómkirkjuna,
þar á meðal lágmynd á 50
súlnahöfðum inni í kirkj-
unni. Þeir félagar hafa einnig
eignað honum fallega mynd
af Evu, sem þeir fundu í
vegg einkahúss í Autun. —
Hafði steinninn, sem myndin
var höggvin í, verið notaður
sem hver annar steinn í
bygginguna. Einnig hefur
þeim tekizt að safna saman
fleiri verkum þessa meistara
í Autun.
• Undir „siðferðishulu“
Þeir félagar segja, að það
megi í rauninni þakka af-
vegaleiddum smekk, að verk
Gisleberts í dómkirkjunni
hafa varðveitzt svo vel sem
raun ber vitni. Kórbræðrum
Hluti af myndinnl yfir vesturdyrum dómkirkjunnar — með
áletruninni, sem kom listfræðingunum á sporið.
„FI ó 11 i n n til
Egyptalands“ —
ein af lágmynd-
unum á súluhöfð
unum við kór
kirkjunnar.
kirkjunnar á 18. öld þóttu
myndir listamannsins grófar
og villimannlegar — og
þökktu þær með gipsi og
marmara. Þeir sinntu hins
vegar ekki um að hylja
dómsdagsmyndina yfir vestur
dyrunum mjög nákvæmlega
— og áletrun listamannsins
létu þeir eiga sig. Hún gat
ekki verið saknæm í sjálfu
sér! Og þetta var nóg til þess,
að naskir listfræðingar kom-
ust á sporið — og myndirnar
komu ferskar og lítt skemmd
ar undan „siðferðishulu“ kór-
bræðranna.
Eva Gisleberts, sem var notuð í byggingu íbúðarhúss. List-
fræðingarnir telja, að þessi mynd hafi upphaflega verið í
hvelfingunni yfir norðurdyrum kirkjunnar, sem teknar voru
af fyrir löngu.