Morgunblaðið - 17.11.1961, Blaðsíða 23

Fcistudagur 17. nóv. 1961
MORCVTSBI AÐIÐ
23
— Skipulagið
Frh. af bls. I
efni. Það hefði siðan orðið að
ráði, að ráðunautur Reykjavíkiur
bæjar um skipulagsmál, prófess
or Bredsdorff, hefði tekizt á hend
ur undirbúning að heildarskipu-
lagningu svæðisins í náinni sam
vinnu við íslenzka aðila og þá
einkum skipulagsstjóra bæjar-
ins.
Vék börgarstjóri nú nokkuð að
efni þeirrar greinargerðar, sem
prófessor Bredsdorff hefur sam
ið.
Fólksfjölgun og atvinnuvegir.
1) Miðað er við, að árleg fólks-
fjölgun á íslandi verði 2%, og
yrðu íbúar landisins þá 265 þús.
1980. Ætla má, að aðalfólksfjölg
u'nin verði þá á svæði því, sem
kallað er Reykjavíkursvæðið, en
það er Reykjavík, Kópavogur,
Hafnarfjörður, Seltjarnarness-
Ihreppur, Garðahreppur, Bessa-
staðahreppur og MoSfellssveit.
Þar muni um 1980 búa 60% þjóð
arinnar eða um 160 þús. manns.
2) Að því er atvinnuvegunum
viðkemur, er gert ráð fyrir því
að landbúnaður haldi sinni að-
stöðu, fullnægi innlandsmarkaði
hvað matvælaframleiðslu snertir.
Þá er miðað við að fiskveiðar
skapi sem hingað til megnið af
útflutningsvörum landsins og
fiskiðnaður ýmiss konar aukizt
stórlega. Gert er ráð fyrir aukn
ingu skipasmíða, vinnslu jarð-
efna og stóraukinni hagnýtingu
vatnsorku til ýmiss konar starf-
semi. Um Reykjavík sérstaklega
segir t.d.: Fiskveiðar munu
skipta tiltölulega minna miáji fyr
ir Reykvíkinga en áður var, hins

- Miðbærinn
Framh. af bls. 10. ^
álíka mikið og að undanförnu
verður ca. 80 þús. manna aukn
í 1 ing í ölium bænum á næstu
‘ i 20 árum, svo að árið 1980
i verða íbúar bæjarins ca. 160
þús. Er reíknað með að sunn-
i an og austan Snorrabrautar og
Flugvall'arbrauitar verði íbú-
arnir orðmr um 100 þús. Og
þar sem almennt er reiknað
með að bílaeigendum fjölgi
úr sem svarar 125 bílum á
1000 íbúa í 300 á sama fjölda,
' þá. verður umferðarmagnið
1 alls 5 smnum meira en það
I er i dag.
I framtíðarskipulagi bæjar-
ins verður því bæði að gera
það fært að göturnar geti tek-
ið við þeirri umferð og sjá fyr-
i ir bílastæðum, þannig að fjár-
hagslega sé viðráðanlegt og við
hlýtandi frá skipulagssjónar-
miði. Þar sem varla er
f hægt að halda niðri bílaukn-
ingunni á ákveðinn fjölda
ibúa, vu ðist prófessornum
raunsærra að byggja heldur á
takmarkaðri stækkun miðbæj-
arins í framtíðinni. En það er
því aðeins hægt með því að
létta á núverandi miðbæ og
koma upp „viðskiptahverfi"
til viðbótar annars staðar.
I gamla miðbænum er gert
ráð fyrir að við aðalumferð-
í inni taki göturnar Hringbraut
1 — Sóleyjargata —- Frikirkju-
f vegur — Lækjargat — Kal-
, kofnsvegur — Skúlagata og
f vantar þá umferðarlínu frá
austri tii vésturs milli Lækj-
argötu og Ananausta.
Próf. Bredsdorff telur meiri
en eina iausn á þvi máli hugs-
anlega. Hann álítur þó að Mýr
argata sé raunsæjasta lausnin
á austur-vestur umferðar-
vandamálinu og síðan annað
hvort Tryggvagata eða Geirs-
gata meðfram hafnarbakkan-
um. Til greina kemur að
breikka Tryggvagötuna eins
og hægt er, án þess að
fjarlægja húsin við hana
eða að breikka annað hvort
Geirsgötu eða Tryggvagötu
í þriggja akreina götur í
hvora átt, ef Tryggvagatan
yrði fyrir valinu, yrði að fjar
lægja mikið af húsum, auk
þess sem aldrei gæti orðið eins
liðug umferð um hana og
Geirsgötu. Þessvegna álítur
hann Geirsgötuna raunsæjasta
möguleikann til lausnar á mál-
inu. Og í því sambandi bendir
hann á, að hafnargarðurinn
þurfi brátt að endurnýjast og
þar skapist tækifæri til að
ieggja þess aðalumferðaræð
eftir Geirsgötunni.
Þá er búið að umkringja
miðbæinn umferðum, en göt-
urnar innan þessa ferhyrnings
vegar mun iðnaður skipta meira
máli og er hann nú þegar mjög
alhliða.
Landrými.
1 skipulagningu verður að miða
við aukið landrými á íbúa. Meðal
annars vegna þess að fjölskyldur
verða fámennari, vaxandi til-
hneiging er til bygginga smá-
húsa í stað fjölbýlishúsa.
Vaxandi bifreiðaeign krefst
aukinna gatna og bifreiðastæða
og aukin almenn velmegun skap
ar kröfur um meiri þjónustu
hins opinbera.
Þá gerði borgarstjóri grein fyr
ir því hvernig fjölskyldustærð
hefir farið minnkandi í Reykja-
vík undanfarna áratugi frá því að
meðalstærð fjölskýldu var 1920
4,85, en var 1950 3,28 og í greinar
gerðinni er miðað við að meðal-
stærð fjölskyldu verði 2i,8 árið
1980. Miðað við þá þróun, sem
verið hefir, undanfama áratugi,
þar sem íbúum í hverri íbúð
hefði stöðugt farið fæfekandi,
mætti ætla að árið 1980 yrði
þörf á 47 þús. íbúðum eða einni
íbúð fyrir 3,5 íbúa. Mætti gera
ráð fyrir, að á næstu 20 árum
þyrfti að bæta við 25 þús. íbúð
um eða 1250 íbúðum á ári.
Atriði er máli skipta um stað-
setningu fyrirhugaðrar byggðar.
a) Við staðsetningu íbúðar-
svæða þarf að gæta þess, að þau
liggi vel við samgönguæðum,
bæði til miðbæjarins og vinnu-
staða. b) Líklegast virðist, að ný
höfn komi við Elliðaárvog, en
jafnframt verði höfnin í Hafnar
firði nýtt svo sem unnt er. Flug
völlurinn liggur mjög heppilega
miðað við innanlandsflug og er
taka þá umferðina í miðbæn
um sjálíum.
Annar „miðbær“
Það mun vera æði misjafnt
eftir bæjum hve stórt við-
skiptahverfi þarf miðað við
íbúatölu. En þegar tekið er
með í reikninginn að viðskipta
hverfi Reykjavíkur þarf auk
þess sem það þjónar bæum
sjálfum að vera miðpunktur
alls kyns ríkisstarfsemi, þykir
próf. Bredsdorff rétt að álykta,
að árið 1980 þurfi ca. 330 þús.
ferm. gólffleti að byggja undir
slíkt hverfi. Ef reiknað
væri með ca. 80 þús. ferm.
í Aturænmubsu ólf7 rs
í Austurbænum, sem ekki
mun vera hægt að auka
við, þá er 250 þús. ferm. svæði k
eftir. Með því að reyna að /
koma þeirri starfsemi sem
minnsta umferð krefur og fæst
bílastæði i miðbænum, eins og
t. d. aðaiskrifstofum stórfyrir-
tækja, bönkum, tryggingarfé-
lógum, ríkis- og bæjarskrif-
stofum og sérverzlunum, þá
telur hann að áuka megi skrif-
stofu og verzlunarhúsnæði sem
þar er i ca. 60 þús. ferm. af
skrifstofum og ca. 20 þús.
ferm. áf verzlunum, sem svar-
ar til ca. 1300 m. verzlunar-
framhliðai með 15 m dýpt. En
það mun svara nokkurn veg-
inn til framhliðar þeirra verzl
unarhúsa sem koma má fyrir í
Grjótaþorpi, Austurstræti,
Posthússtræti og Hafnar-
stræti.
Því verður enn að sjá fyrir
viðskipt^verfi utan við mið-
bæinn sem er ca. 170 þús.
ferm. Með öðrum orðum, það
verður að fá nýjan „miðbæ“
sem að nokkru leyti er ólíkur
gamla njiðbænum og verður
meira verzlunarhverfi.
Telur próf. Bredsdorff að
svæði sunnan Miklubrautar og
austan Kringlumýrarbrautar,
hafi þá kosti sem slíkt við-
bótarhverfi þarfnast, en Aust-
urbæinn núverandi telur
hann ekki hentugan, bæði
vegna erfiðleika umferða og
þess hversu mikið er þegar
byggt þar. Hið nýja hverfi er
í sambandi við aðalumferðar-
netið. Þaðan er góð umferð til
suður tii Kópavogs, í Garða-
hrepp og Hafnarfjörð, í austur
yfir El'iðaárnar til Suður-
lánds- og Vesturlandsvegar, í
nOrður að Kringlumýrarbraut
í væntaniegt iðnaðar og hafn-
arhverfi og um Miklubraut
inn í gamla bæinn. Það liggur
í nánd við íbúarhverfi, sem
þegar eru til, og það er nægi-
lega langt frá núverandi mið-
bæ, til að ekki verður ónauð-
synleg umferð þar á milli, er
þó ekki „langt fyrir utan mið-
bæinn“.
Ekki er rúm til að rekja
greinargerð prófessorsins um
þetta efni nánar.
miðað við hann verði notaður
næstu 20 ár.
Er í greinargerðinni gert ráð
fyrir, að unnt muni að koma fyr
ir flugvelli sunnan Hafnarfjarðar.
c) Frárennslismál, sem víða er-
lendis valda miklum erfiðleik-
um, virðast heldur auðveld við-
fangs á svæðinu. d) Gera þarf i
ráð fyrir hitaveitugeymum og er I
mjög nauðsynlegt að samvinna ]
komizt á vatnsveitumál svæðis- j
ins. Nauðsynlegt er vegna vatns- ]
bóla, að óbyggt verði á tilteknu
svæði við Elliðavatn. e) Við stað
setningu íbúðahverfa verður að
gæta þess vandlega, að tryggt sé
sem bezt útsýni. Þá ber einnig af
fremsta megni að skapa skjól. f)
A vissum svæðum er ekki gert
ráð fyrir byggingum, til dæmis
ekki við Elliðavatn, eins og áður
segir og ekki heldur í Heiðmörk
eða í Garðarhauni. g) Öæskilegt
er að byggt verði þar, sem járð
vegsdýpi er mikið, þ.e. meira en
4 metrar, eða þar sem klöpp
liggur grunnt og því sprenginga
þörf.
Miðbærinn.
Greinargerðin og tillögurnar
fjalla um svæðið milli Lækjar-
götu og Garðastrætis, Tjarnar-
innar og Hafnarinnar. Byggist
greinargerðin á upplýsingum,
sem fjölmargir starfsmenn bæjar
ins og skipulagsnefndar hafa
látið í té og er gerð í náinni sam
vinnu við skipulagsstjóra Reykja
víkur.
Umferðarmál.
A grundvelli umferðartalning
ar, sem fram fór í des. s.l. og
ýmsum fleiri upplýsingum, virð
ist sýnt, að umferðarmagn muni
stóraukast á næstu 20 árum. Verð
ur við endurskipulagninguna að
stefna að því að auka afkasta-
möguleika gatnanna Og sjá fyrir
bifreiðastæðum, þannig að við-
unandi sé skipulagslega og við-
hlítandi fjárhagslega.
Arið 1980 má ætla, að 50 þús-
und bifreiðar verði á Reykja-
víkursvæðinu, og skapast að sjálf
sögðu við þessa fjölgun mikil
þörf fyrir ný bifreiðastæði. Má
gera ráð fyrir, að í miðbænum
verði að reikna með 1400 bif-
reiðastæðum í stað 800 nú.
Skipulag miðbæjarins.
Lögð er áherzla á, að reynt
verði sem víðast að útbúa svæði
ætluð fótgangandi einum, og
reynt verði að skapa möguleika
á byggingum bílageymsluhúsa.
Öhjákvæmilegt er að fram-
fylgja stranglega reglum um út-
vegun bifreiðastæða.
Ef mönnum verður heimilað
að leysa sig undan því með fjár-
greiðslum að sjá fyrir bifreiða-
stæðum inni á lóðum, verður að
nota það fé, sem inn kemur til
kaupa á eignum í Grjótaþorpi og
bygginga bílageymsluhúsa.
• 1 tillögunum er miðað við þá
hóflegu hæð húsa, sem er í mið
bænum.
Þar sem hús í Grjótaþorpinu
eru yfirleitt léleg, virðist endur
bygging þar sjálfsögð að því
leyti sem svæðið fer ekki undir
bifreiðastæði. Nokkurt vafamál
er hve mikið á að leggja upp úr
þeim möguleika, að einstakir
lóðaeigendur geti byggt á lóðum
sínum. 1 eldri tillögum var meira
stefnt í þá átt, en hins vegar
gera tillögurnar, sem nú liggja
fyrif, ráð fyrir allmikilli milli-
göngu bæjarins í sambandi við
endurbygginguna
Grjótaþorpið.
1 einni framlagðri tillögu próf.
Bredsdorff er gert ráð fyrir því,
að byggingarlína Landssímahúss
ins ráði austurhlið Aðalstrætis
að Vallarstræti, en síðan Veltu-
sund. Morgunblaðshúsið ráði vest
urhliðinni lítið eitt suður fyrir
Bröttugötu. Þar komi aftur bygg
ing þvert yfir Aðalstræti. Bygg
ingarlína verði aftur á móti all
miklu vestar en Mbl.-húsið er,
þegar kemur suður fyrir það hús,
allt að Túngötu. 1 þeim ferningi,
sem þar myndast verði almenn-
ingsgarður, enda bæjarstæði
Ingólfs á þessum slóðum og
gamli kirkjugarðurinn. Sá garð
ur verði tengdur Austurvelli með
gróðurbelti meðfram Kirkju-
stræti norðanverðu.
Neðan þverbyggingarinnar á
Aðalstræti komi mikið torg, ætl
að fótgangandi fyrst og fremst,
og verði því lokað að norðan-
verðu með byggingum. Vestur-
gatan verði lögð niður frá Hafnar
stræti að Garðastræti.
Borgarstjóri lagði áherzlú á,
að þótt samkomulag ríkti alger-
lega um skipulag miðbæjarins
vestur að Aðalstræti, þá væru
fleiri tillögur um skipulag við Að
alstræti og í Grjótaþorpi, sem
ýmist gera ráð fyrir Aðalstræti
Undanfarið hafa verið sýnd málverk eftir Sigfús Halldórsson
í glugga Morgunblaðsins. Síðustu dagar sýningarinnar er í
dag. — ÓI. K. M. tók þessa mynd af einu málverka Sigfúsar.
opnu að Kirkjustræti í fullri 44
metra breidda eða mjórri. Enn
fremur væri gert ráð fyrir gróður
belti er tengdi Austurvöll og
gamla kirkjugarðinn við Aðal-
stæti.
Lögð er áherzla á það, að þar
sem samfelld byggð er þegar kom
in, verði ekki leyfð hærri hús,
fremur lægri, enda raskar það
ekki heildarsvip.
Ákveðinn uppdráttur lagður
fyrir bæjarstjóm?
Þórður Björnsson (F) kvaddi
sér hljóðs að lokinni ræðu borg
arstjóra og kvaðst fagna þeim
skrið, sem nú væri kominn á
skipulagsmálin. Hann taldi, að
rétt hafi verið að bjóða full-
trúum nágránnabyggðanna til
samstarfs um þessi mál og að
leita til erlendra sérfræðinga
um tillögur á lausn þeirra. Enn
væri þó ekki hægt fyrir bæjar-
stjóm að gera neina samþykkt
á grundvelli þeirra tillagna, sem
fyrir lægju. Beindi ÞB tveim
spurningum til borgarstjóra varð
andi framkvæmd skipulagsmál-
anna: ‘Er ætlunin að leggja fyr-
ir bæjarstjóm á næstunni end-
anlegar tillögur, sem bæjar-
stjórnin taki afstöðu til? Hvar
er staðsetning ráðhúss borgár-
innar fyrirhuguð í tillögunum?
Lóðaeigendur í miðbænum
óánægðir?
Guðm. Vigfússon (K) kváð
það mikið ánægjuefni eftir hið
langvarandi skilningsleysi bæj-
arstjórnarmeirihlutans á þessum
málum, að nú skyldi eiga að fara
að taka þau öðrum og fastari
tökum. Kvaðst GV þeirrar skoð-
unar, að rétt og skynsamlegt
hefði verið að taka upp samráð
við nágrannabyggðirnar, en það
mætti þó ekki hafa í för með
sér, að ákvarðanir um heildar-
skipulag Reykjavíkur drægjust
úr hömlu. Sagði Guðm. að sér
litist í meginatriðum vel á til-
lögur hins danská prófessors. —
Sérstaklega litist sér vel á þá
hugmynd hans, að byggðin í mið
bænum verði yfirleitt lág, en
það mætti segja sér að lóðar-
eigendur í miðbænum yrðu ekki
eins ánægðir með þessa stefnu.
Ráðhúsið við norðurenda
Tjarnarinnar.
Geir Hallgrímsson borgarstjóri
kvaddi sér nú hljóðs til þess
að svara fyrirspurnum Þórðar
Björnssonar. Kvað hann ráðgert
að á næstunni yrði endanlega
gengið frá tillögum um skipu-
lag miðbæjarins, sem þá yrðu
lagðar fyrir skipulagsnefnd, bæj
arráð og síðan bæjarstjórn. Fyr-
irspurn ÞB um staðsetningu ráð
hússins svaraði hann svo, að
próf. Bredsdorff gerði ráð fyrir
ráðhúsinu við norðurenda Tjarn
arinnar.
Þórður Björnsson kvaðst
fagna þeirri yfirlýsingu, að end-
anlegar tillögur um skipulag
miðbæjarins verði lagðar fram
í bæjarstjórninni á næstunni.
Beindi ÞB síðan þeirri spurn-
ingu til borgarstjóra hvort próf.
Bredsdorff hefði látið í ljós
skoðun sína á því, hve hátt
ætti eða mætti byggja í mið-
bænum.
Ný skipulagslög.
Ingi R. Helgason (K) lagði þá
spumingu fyrir borgarstjóra
hvort bæjarráð hyggðist hlutast
til um endurskoðun skipulags-
laganna.
Geir Hallgrímsson tók nú á
ný til máls til þess að svara
fyrirspurnum ÞB og IRH. Varð-
andi fyrirspum ÞB kvaðst hann
vilja endurtaka það, sem fram
hefði komið í framsöguræðu
sinni, að í greinargerð prófess-
orsins væri gert ráð fyrir frem-
ur lágri byggð í miðbænum,
þannig að byggðin við Austur-
stræti og Hafnarstræti héldist
líkt og nú er og yrði sums stað-
ar lægri. Vegna fyrirspumar
ÍRH upplýsti borgarstjóri, að
skipulagsnefnd ríkisins myndi
nú hafa skilað frumvarpi til
nýrra skipulagslaga til viðkom
andi ráðuneytis og mætti því
vænta þess, að það færi að sjá
dagsins ljós.
— Sæsíminn
Framh. af bls. 24.
eyjum í sambandi við þetta mál.
Hann sagði tengingar milli
strengjanna fara fram um borð
í Alert og var búizt við að þær
hæfust kl. 7 í gærkvöldi og
tækju um 10 klst. Verk það
vinna sérfræðingar, sem eru um
borð 1 skipinu. Þegar því er
lokið fara fram mælingar og
prófanir á strengnum með sam-
tölum við Færeyjar. Skipið er
þá úr öllu sambandi við streng-
inn og heldur heim á leið eftir
að hafa komið sérfræðingunum
á land, en þeir fylgjast með
prófunum en halda síðan flug-
leiðis heim á leið.
í Vestmannaeyjum eru nú
staddir menn frá Mikla nor-
ræna ritsímafél. og frá Stand-
ard Telephone Cables í Lond-
on og vinna að því að setja upp
tækin, sem tengd verða við
strenginn. í strengnum verða 24
talrásir og við ritsímanotkun er
hægt að nota hverja talrás fyrir
fleiri en eitt samband í einu en
ekki er hægt að nota hverja rás
nema fyrir eitt samtal í senn.
Þetta gerbreytir allri símaþjón-
ustu milli íslands og Evrópu.
Lokið um áramót
Það mun taka 4—6 vikur að
prófa og stilla sæsímastrenginn
en um áramót má búast við að
sambandið komist á.
Sæsímasambandið vestur á
bóginn mun komast á á næsta
ári, en þa verður lagður streng-
ur héðan frá íslandi og til
Grænlands og Kanada.
Jón sagði að lokum að lagn-
ing sæstrengsins hefði gengið
vel. Hann hefði verið lagður
með 6 mílna hraða en vega-
lengdin er 408 mílur frá Fær-
eyjum. Alert er 5—6000 tonna
skip.
— Reykjavik
og nágrenni
Framh. af bls. 11.
að hafa landrými fyrir skóla með
iþróttavelli, barnaleikvöll og
vöggustofu, frístundaheimili og
almenningsleikvöll, bókasafn,
kirkju fyrir annað hvert hverfi
og ca 6000 ferm. lóð fyrir verzl-
anir og smáverkstæði. Hverju
hverfi megi ljúka á nokkrum ár-
um og ganga frá görðum og gras-
blettum.
Og ef íbúafjöldinn skyldi ekki
aukast eins ört og gert er ráð
fyrir í áætluninni, má auðveld-
lega fækka eða fjölga nýju „smá
bæjunum".
Að sjálfsögðu kemur próf.
Bredsdorff inn á miklu fleira í
tillögum sínum, en ekki verður
| hægt að rekja það nánar hér.