Morgunblaðið - 18.11.1961, Blaðsíða 12

12
MORG VNBL AÐIÐ
Laugardagur 18. nóv. 1961
Cftgefandi: H.f Arvakur. Reykjavlk.
Framkvæmdastjóri: Sigfús Jónsson. .
Ritstjórar: Valtýr Stefánsson (áftm.)
Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Matthias Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Lesbók: Arni Óla, sími 33045.
Auglýsingar: Arni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn: Aðalstræti 6.
Auglýsingar og avgreiðsla: Aðalstræti 6. Sími 22480.
Askriftargjald kr. 55.00 á mánuði innanlands.
1 lausasölu kr. 3.00 eintakið.
SKIPULAGIÐ í REYKJAVIK
OG NÁGRENNI
k bæjarstjórnarfundi í fyrra
** dag gerði Geir Hallgríms-
son, borgarstjori, grein fyrir
tillöjgum, sem prófessor Breds
dorff, danski skipulagsfræð-
ingurinn, sem hér hefur
starfað að undanförnu, hefur
nú gert, annars vegar um
heildarskipulag hins svo-
nefna Reykjavíkursvæðis og
hinsvegar um skipulag gamla
Miðbæjarins.
Fyrir forgöngu bæjarstjórn
ar Reykjavíkur var hafin
samvinna milli skipulags-
nefndar ríkisins og bæjar-
og sveitarfélaganna, á svæði
því sem nær frá sjó, upp eft-
ir Mosfellssveit og suður
um Hafnarfjörð. Er þar um
að ræða Reykjavík, Kópa-
vogskaupstað, Hafnarfjörð,
Seltjarnarneshrepp, Garða-
hrepp, Bessastaðahrepp og
Mosfellssveit. — Var hinum
danska sérfræðingi falið að
gera drög að skipulagi alls
þessa svæðis og liggur það
nú fyrir.
Jafnframt fól bæjarstjórn
Reykjavíkur prófessor Breds
dorff að gera tillögu að
skipulagi Miðbæjarins í
Reykjavík. Hefur prófessor-
inn gert fjórar tillögur og
mælt sérstaklega með einni
þeirra. Aðalsteinn Richter,
skipulagsstjóri Reykjavíkur-
bæjar, hefur unnið með pró-
fessornum og hefur hann
gert sjálfstæða tillögu um
skipulag Miðbæjarins. Allar
skipulagstillögurnar eru nokk
um veginn samhljóða að því
er varðar verulegan hluta
gamla bæjarins, en hinsveg-
ar skiptar skoðanir um
skipulag við Aðalstræti,
Grjótaþorp og nokkrar teng-
ingar umferðaræða.
Að sjálfsögðu sýnist sitt
hverjum um skipulagstillög-
ur sem þessar. Almenningi
hefur nú verið gerð grein
fyrir þeim, og er ekkert eðli-
legra en umræður fari fram
um þær, gagnrýnt verði það,
sem miður þykir fara, og
bent á betri leiðir. Borgar-
stjóri sagði í ræðu sinni á
bæjarstjórnarfundi, að á-
herzla yrði lögð á að hraða'
endanlegri samþykkt skipu-
lagsins, hvort sem það yrði
nákvæmlega í samræmi við
tillögur prófessors Breds-
dorffs eða frávik yrðu gerð
frá þeim.
Aðalatriðið hlýtur að vera
að ganga endanlega frá
skipulaginu, jafnvel þótt all-
ir geti ekki orðið á eitt sátt-
ir, því að sérhvert vel unnið
heildarskipulag hlýtur að
vera betra en skipulagsleysi
eða takmörkun skipulagsins
við tiltölulega lítil svæði. —
Mjög ber því að fagna þessu
stóra átaki bæjaryfirvalda
Reykjavíkur, enda lýstu full-
trúar minnihlutaflokkanna í
bæjarstjórn yfir ánægju sinni
með þessar aðgerðir, svo að
fullur einhugur virðist ríkja
um þær.
SKRÍTINN
SAMDRÁTTUR
k öðrum stað í blaðinu er
birt fréttatilkynning frá
Sambandi íslenzkra sam-
vinnufélaga, þar sem frá þ.ví
er skýrt, að velta félagsins
hafi stóraukizt og hagur þess
sé góður, enda hafi mikillar
bjartsýni gætt á fundi félags
ins og ekki sízt í ræðu for-
stjóra þess.
Fundarmenn hefðu rætt
ákaft um framtíðarfyrirætl-
anir og var augljóst, að þeir
töldu ótal tækifæri til nýrra
framkvæmda, því að blóm-
legt væri um að litast í ís-
lenzku þjóðlífi.
Fregn þessi, eins og raun-
ar allar aðrar, sem berast af
framkvæmdum og atvinnu-
lífi landsmanna, stinga illi-
lega í stúf við kreppu- og
samdráttaráróður málgagns
Framsóknarflokksins. Hvað-
anæva berast fregnir af stór-
framkvæmdum og fyrirhug-
uðum átökum til umbylting-
ar íslenzks athafnalífs, en
Tíminn talar um kreppu. Um
allt land er meiri' eftirspurn
en framboð vinnuafls, en
Tíminn sér fyrir sér sam-
drátt.
Morgunblaðið hefur marg-
spurt Tímann að því, hvar
samdrátturinn lýsti sér, hvar
hið mikla atvinnuleysi væri.
Framsóknarmálgagnið hefur
ekki fengizt til að svara
þeim spurningum, sem von-
legt er, en Erlendur Einars-
son hefur nú tekið af blaði
sínu ómakið. Hann segir hik-
laust, að blómlegt sé um að
litast í íslenzku þjóðlífi — og
eru það orð að sönnu.
SKRUM UM
HÚSNÆÐISMÁL
17’ ommúnistaþingmenn hafa
“• á Alþingi flutt frum-
varp, sem leysa á allan
vanda húsbyggjenda. Kennir
þar ýmissa grasa og skal
ekki farið út í að rekja efni
frumvarpsins. Á hitt skal aft
ur á móti bent, að þetta er
ekki í fyrsta skipti, sem
...r fi
uz YM&m

SENEGAMBIA
Nýtt ríki verður væntanlega myndað í
Afríku á næsta ári, þegar Senegal og
Gambía sameinast

vf 9 ./VJ
teþ&L /ay «•*> Bécha
rrrmnout (kol>
ir-l'k!íLS,R

E F Iitið er á landabréf
yfir vestasta tanga Afríku
má þar sjá fyrrverandi
frönsku nýlenduna Sene-
gal, sem liggur milli
Mauretaníu og Portúgölsku
Guineu. En skammt fyrir
Tsjombé
neitar sak-
argiftum
EtiISABETHVILLE, Katanga,
16. nóvember (AP) — Moise
Tsjonr.be, forsætisráðherra
Katangafylkis. ræddi við
fréttamenn í dag- um skýrslu
bá. sem rannsóknarnefnd Sam
einuðu þjóðanna hefir gefið
út um morð Patrice Lum-
umba. fyrsta forsætisráðherra
ttongó. — Lýsti Tsjombe það
„svívirðileg ósannindi“, að
belgiskir málaliðar hafi myrt
Lumumba og félaga hans
tvo, með vilja og vitund Kat-
angastjórnar — og jafnvel að
ráðherrum hennar ásjáandi.
Hvers vegna kom þessi
nefnd ekiki- hinigað til þess fcð
leita sannleikans i málinu,
sagði Tsjombe, — við hefðum
getað gefið henni fullar upp-
lýsingar. Hún gat aldrei
vænzt þess að komast að himi
sanna með því að sitja um
kyrrt í Genif allan tímamn.
„Látuim nefndina koma hing-
að og rannisaka mál'ið að nýju
— og síðan gefa út aðra
skýrslu," sagði Tsjombe.
sunnan höfuðborgina Dak-
ar teigir brezka nýlendan
Gambia sig langt inn í
Senegal. Gambia er þarna
eins og rani, 500 kílómetra
langur og 40 km breiður,
sem nærri klýfur Senegal
í tvennt. — Nú mun þess
ekká langt að bíða að Gam
bia hljóti sjálfstæði og er
almennt talið að þegar það
verður mimi löndin tvö
sameinast.
• Sjálfstæðí á næstu
grösum
Fyrir nokkru var ákveðið
eftir brezk-gambiskar viðræð-
ur að í maí n.k. skuli, fara
fram kósningar í Gambiu. Þá
eiga íbúarnir, sem eru um
300.000, að kjósa 32 fulltrúa
á þing landsins. En eftir þess-
ar kosningar hlýtur Gambia
takmarkað sjálfstæði, þar verð
ur mynduo ný ríkisstjórn og
hennar fyrsta verkefni verður
að ákveðc- hvenær landið á
að fá fullkomið sjálfstæði. A-
ætlað er að það geti orðið
næsta haust.
Nú er það svo að af fjár-
hagslegum éstæðum getur
landið ekki staðið eitt. Um
tíma var í athuguri sameining
þess við Sierra Leone, sem
varð sjálfstætt ríki í ár. En
margí rnælti gegn þeirri sam-
einingu. I fyrsta lagi er Sierra
Leone mörg hundruð kíló-
metrum fyrir sunnan Gambiu
og auk þess eiga íbúar land-
anna ekkert sameiginlegt.
• Þjóðirnar skyldar
Hinsvegar er mikill skyld-
leiki milli íbúa Gambíu Og
Senega!. Báðar þjóðirnar eru
af sama ættstófni, tala sömu
tungu og eru Muhammeds-
trúar. Margir Gambíubúar
eiga sky!dmenni í Senegal og
öfugt, Og margir fyrrverandi
íbúar Gambíu eru nú búsettir
í Senegal. Og á uppskerutím-
anum í Gambíu koma þangað
þúsundir manna frá Senegal
til að vinna á ekrunum. En
hnetur eru einasta útflutnings
vara landsins.
Þá er einnig það, sem minnst
var á hér að ofan, að Gambía
og Senega! eru í rauninni.ein
heild, þar sem Gambía er að-
eins ram inn í landsvæði Sene-
gal. Þessi rani lokar svo til
suðurhérað Senegal, Casam-
■ví—i -■ _____
®f/ Am»r j
'WJt ! V
/^Pt.OoUMUd »
/
r Mara /
kopar AA
1 FRANSKA
VfSÝUR'-AFRÍKA
^TimOuk
SIESKA l,
_JU L
apce, frá öðrum landshlutum.
Það er því ekki undarlegt
þótt þessar tvær þjóðir finni
til skyldieikans og að Oft sé
rætt um sameiningu landanna.
Þegar þessi sameining er rædd
í Dakar eða Bathurst (höfuð-
borg Gambíu) hreyfir yfirleitt
enginn mótmælum. Og þegar
síðast fóru fram kosningar í
Gambíu hmn 15. okt. 1959,
hlutu þeir frambjóðendur
einir kosningu, sem vildu sam-
einingu rikjanna.
• Ekki hvort, heldur hvenær
Nú þegar ríkir náin sam-
vinna miili landanna á ýmsum
sviðum, svo sem um vegamál,
póst, síma o. fl. Og háttsettir
embættxsmenn beggja landa
hittast að jafnaði í Dakar eða
Bathurst til að ræða sameigin
ieg vandamál. Auk þess hittast
ieiðtogar landanna, P. S. N’Jie
aðalráðherra Gambiu og Leo-
pold Senghor forseti Senegal,
oft til að ræða sameininguna.
Hvað Bretum viðvíkur, þá
telja þeir að ekkert sé því til
fyrirstöðu að löndin verði sam
einuð. Að vísu hafa Bretar
þarna nokkurra hagsmuna að
gæta, en landið hefur verið
þeim fjárhagsleg byrði. Spurn
ingin virðist því ekki vera sú
hvort úr sameiningunni verð-
ur, heidur hvenær úr henni
verður.
Gambia er í rauninni land-
fræðilegur vanskapnaður -og
g!öggt dæmi þess hvernig ný-
lenduríkin ákváðu landamæri
nýlenda sinna. Sameining
Gambíu og Senegal ætti að
verða öllum til hagsbóta
ekki sízt vegna þess að með
þessu, eins og með sameiningu
írönsku og brezku Cameroon
í eitt sjáifstætt ríki, er unnið
að bættum tengzlum ensku og
fiönskumælandi landa í
Afríku.
kommúnistar ætla að bjarga
þeim, sem eru að brjótast í
að koma sér upp þaki yfir
höfuðið.
Þegar vinstri stjómin tók
við völdum var eitt megin-
stefnumið hennar að leysa
vandamál allra húsbyggj-
enda. Mál þessi heyrðu und-
ir kommúnistaráðherrann
Hannibal Valdimarsson. Það
var því á hans valdi að fram-
fylgja stefnu stjórnarinnar.
En hver var árangurinn af
starfi hans?
Þegar vinstri stjórnin tók
við völdum hafði hið al-
menna veðlánakerfi starfað í
átta mánuði og veitt nærri
70 millj. kr. lán, eða 8,7
millj. kr. á hverjum mánuði.
Á valdatíma vinstri stjórnar-
innar voru hinsvegar ekki
veitt lán nema sem námu 3,9
millj. kr. mánaðarlega. Lán-
veitingar úr veðlánakerfinu
voru fyrir vinstri stjórnina
55 þúsund krónur á hverja
íbúð, en vinstri stjórnin
lækkaði þessi lán niður í 36
þúsund krónur að meðaltali
á íbúð.
Þar að auki hækkaði bygg-
ingarkostnaður á tímum
vinstri stjórnarinnar, þannig
að þegar hún hrökklaðist frá,
kostaði 100 fermetra íbúð 375
þúsund krónur, samkvæmt
hagskýrslum, en hafði kost-
að, þegar vinstri stjórnin tók
við völdum, 280 þúsund. Af-
leiðing þessarar stefnu varð
líka sú, að stórlega dró úr
íbúðabyggingum og lækkaði
tala íbúða í smíðum í
Reykjavík ár frá ári, meðan
vinstri stjórnin sat að völd-
um. —
Þessar staðreyndir er rétt
að menn hafi í huga, þegar
kommúnistar berja sér nú á
brjóst og segjast á ný vera
færir um að leysa allra
manna vanda.