Morgunblaðið - 18.11.1961, Blaðsíða 13

Laugaröagur 18. nóv. 1961
MORGVNBLAÐÍÐ
13
Eftir Sigurð Bjarnason
þess að halda uppi samgöugum
við Berlín.
Þessum skýringum Nehrus á
stefnu Indlands hefur almennt
verið fagnað af hálfu lýðræðis-
þjóðanna enda þótt því fari.víðs
fjarri að hann hafi stigið nokikur
raunveruleg spor í áttina fró
hlutleysisstefnu sinni.
Þeir Kennedy forseti hafa
einnig rætt mikið um ástandið
í Suðaustur-Asíu Hefur forset-
inn lagt áherzlu á að sanna
Nehru nauðsyn aukins stuðnings
við þser þjóðir, sem sókn komm-
únista beinist nú aðallega gegn.
En Nehru hefur ekki haft mik-
inn áhuga fyrir slíkum stuðningi.
Hann virðist ennþá leggja mest
upp úr algeru hlutleysi Laos og
afskiptaleysi af því, sem er að
gerast í. Suður-Vietnam.
Hver sem endanleg niður-
staða verður af viðræðum
Nehrus og Kennedys er almennt
talið að þessi heimsókn forsæt-
isráðherrans til Bandaríkjanna sé
mjög gagnleg fyrir sambúð Ind-
lands og vestrænna lýðræðis-
þjóða. Nehru hefur látið í ljós
hrifningu sína af hinum ungu og
glæsilegu bandarísku forseta-
hjónum og er ákveðið að forseta-
frúin fari í langt ferðalag til
Indlands á næsta ári.
Amerísk blöð hafa undanfarið
hvað gerast mundi ef Bandarik-
in yrðu fyrir alhliða árás í kjarn
orkustyrjöld, sem nýlega var sjón
varpað lýstu vísindamenn m.a.
þeirri skoðun sinni, að 60 millj.
manna af 180 milljónutm íbúa
landsins myndu farast. Líklegt
var talið, að um 6 milljónir
manna af 8 milljónum íbúa New
York borgar myndu 'bíða bana
þegar í sjálfri árásinni og rétt
á eftir.
Líklegt var talið að skýli
gegn geislavirku úrfalli
myndi bjarga milljónum
mannslífa og skapa möguleika
til þess að þjóðin gæti lifað
kjarnorkustríð af.
Rockefeller ríkisstjóri sagði
í ræðu á ríkisþinginu í Al-
bany að tillögur hans um
varnaráðstafanir gegn geisla-
virkni og kjarnorkuárásum
miðuðu að því að bjarga því
sem bjargað yrði.
Enda þótt menn greini veru-
lega á um það, hvOrt yfirleitt
eigi að freista þess að verjast
helrykinu og kjarnorkuspren.gj-
unum virðist þó yfirgnæfandi
meirihluti þeirra, sem láta skoð-
un sína í ljós telja, að slíkar varn
ir séu sjálfsagðar og að það væri
glæpur að láta undan fallast
að vinda að þeim bráðan bug,
eins og ástatt er í heiminum eftir
frystum fiskblokkum að heiman.
A þessu ári er gert ráð fyrir að
framleiðsla verksmiðjunnar verði
um 8000 tonn, og á næsta ári um
10000 tonn.' Eykst framleiðslan
yfirleitt um 1500—2000 tonn á ári.
Verksmiðjan getur nú framleitt
50 tonn af tilbúnum mat á dag
eða sem svarar 400 þús. máltíð-
um, auk síldar og hrogna, sem
nýlega er byrjað að matreiða.
Fiskurinn er ýmist sendur á
markaðinn steiktur í fiskstöngum
og. fiskkökum, eða í ósteiktum
fiskskömmtum tilbúinn til steik-
ingar.
Við fengum steiktan íslenzk-
an fisk að borða þarna hjá lönd-
um okkar og svertingjastúlkun-
um í Nanticoke. Það var stór-
kostleg máltíð. Síld í rjómasósu
á undan, síðan fiskstengur og
fiskskammtar. Aldrei kunnum
við eins vel að meta okkar eigin
matvæli og þegar komið er út
fyrir landssteinana, helzt langt
í burtu. Og íslenzki fiskurinn og
lambakjötið eru veizlumatur.
SELD í 48 RÍKJUM
Framleiðsla Coldwater Seafood
er nú seld við stöðugt vaxandi
vinsældir í 48 ríkjum Banda-
ríkjanna. En það kostar geysi-
lega vinnu að auglýsa hana og
koma henni inn á markaðinn,
sem hörð barátta stendur um.
í þeirri baráttu eru það fyrst
og fremst yörugæðin, sem úrslit-
um ráða. Islenzki fiskurinn hef-
ur mjög gott orð á sér og vinnur
stöðugt á. En fólkið vill fá mat-
inn tiibúinn. Þess vegna varð
Þegar
New York, 11. nóvember.
I»EGAR Nehru, forsætisráð-
herra Indlands, heimsótti 16.
Allsherjarþingið í gær hauð
Mongi Slim hann velkominn
sem fulltrúa austurlenzkrar
vizku og speki.
í ræðu sinni komst Nehru
svo m.a. að orði á þessa leið:
Ég er enginn vitringur, að-
eins maður, sem hef sýslað
við opinher mál í meira en
hálfa öld, og lært ýmislegt
af því. Það sem ég hef fyrst
og fremst lært er það, hve
vitrir menn haga sér oft á-
kaflega heimskulega. — Sú
reynsla verður þess oft vald-
andi að ég dreg í efa mína
eigin vizku, eða hvað þið
viljið nú kalla það. Ég spyr
þá sjálfan mig: Hef ég á
réttu að standa?
Þessi ummæli hins reynda
stjórnmálamanns og læri-
sveins Gandhis vöktu áreið-
anlega miklu meiri athygli,
en það sem hann sagði um
Berlínar-vandamálið, kjarn-
orkusprengingar, nýlendu-
stefnu og afvopnun. — Þau
vöktu menn til umhugsunar
um það, út í hvílíkt forað
ýmsir afburðamenn á sviði
heimsst jórnmálanna h a f a
leitt þjóðir sínar og raunar
mannkynið í heild. Gáfur og
anilld hafa oft hrokkið
skammt þegar skorti á skiln-
ing og innsæi í mannlegt
eðli, og dýpri rök lífs og
framþróunar. Veraldarsagan
geymir þúsund dæmi um
það, að niðurstaðan af starfi
afburðamannsins hefur orðið
neikvæð, hrun í stað upp-
byggingar, afglöp í stað af-
feka. •
t fyrrgrelndum ummælum
Nehrus felst einnig óvenju-
leg hreinskilni og tákn um
þá auðmýkt hjartans, sem er
aðalsmerki sannrar vizku, en
alger andstaða hroka og yfir-
þorðsháttar.
vitrir menn haga
sér heimskulega
Deilur um kjarnorkuskýli — — —
* .*
Islenzkur stóriðnaður í Ameríku
STEFNA INDLANDS
GAGNRÝND
Stefna Indlands, og þá fyrst
og fremst framkoma aðalfull-
trúa þess hjá SÞ, Krisna Men-
ons landvarnarráðherra, hefur
annars verið gagnrýnd mjög und
anfarið af hálfu vestrænna lýð-
ræðisþjóða. Sérstaklega hefur
það þótt fráleitt þegar Krisna
Menon hefur lagt að jöfnu hin-
ar stórkostlegu kjarnorkuspreng
ingar Rússa í gufuhvolfinu og
smásprengingar Bandaríkjanna
neðanjarðar, sem engin áhrif
hafa haft á andrúmsloftið. Men-
on hefur einnig lítið gert úr því
að það voru Rússar, sem rufu
samkomulagið um frestun á
kjarnonkutilraunum, sem staðið
hafði í þrjú ár og unnið hafði
verið að af heilum hug að fram-
lengja af hálfu lýðræðisþjóðanna.
Allt þetta hefur skapað megna
andúð á Krisna Menon og til-
löguflutningi hans um nýtt bann
við kjarnorkutilraunum, án þess
að nokkurt eftirlit væri tryggt
með því að kjarnorkuveldin
fylgdu því fram.
OPINBER HEIMSÓKN
NEHRUS
Nehru, sem verið hefur í op-
in berri heimsókn í Bandaríkj-
unu-m hefur notað tækifærið til
þess að túlka stefnu lands síns
nánar í þessum og fleiri málum,
semæfst eru á baugi. Hann hef-
ur í ræðum sínum hér lýst yfir
þeirri skoðun sinni, að brýna
nauðsyn beri til að koma á samn-
ingi um að banna kjarnorku-
sprengingar í tilraunaskyni. Enn
fremur að viðræður yrðu að
hefjast aftur u-m „almenna og
algera afvopnun“.
Jafnframt hefur Nehru sagt að
kjarnorkusprengingar Rússa hafi
verið „sorglegt og hræðilegt til-
tæki, sem skapað hafi styrjaldar-
ótta“.
Loks hefur forsætisraðherra
Indlands í þessari heimsókn sinni
talað um lögmætan og nauðsyn-
legan rétt vesturveldanna til
skrifað geysi-mikið um Nehru og
land hans og sjónvarpið birtir
nær daglega samtöl við hann og
sýnir myndir frá ferðalagi hans.
DEILUR UM KJARN-
ORKUSKÝLI
Miklar umræður standa nú yf-
ir u-m öll Bandaríkin um by-gg-
ingu skýla gegn geislavirku ryki
og kjarnorkuárásum. Eru það
fyrst og fremst stórsprengingar
Rússa, sem þessum umræðum
valda. Kennedy forseti hefur rætt
um nauðsyn þess að hafizt yrði
handa um gerð kjarnorkuskýla,
en ekki gert tillögur um, hvernig
þeim framkvæmdum skyldi hag-
að. Nelson Roekefel-ler ríkisstjóri
í New York ríiki hefur hins veg-
ar kvatt saman ríkisþing sitt og
látið það samþykkja 100 milljón
dollara fjárveitingu til þess að
byggja fyrir skýli handa skóla-
nemendum og kennurum, sem
samtals eru taldir vera á fimmtu
milljón í öllu New York ríki.
Ætlast Rockefeller til að ríkið
borgi helminginn af kostnaði við
skýlin, en hinn helminginn leggi
skólarnir, opinberir skólar og
einkaskólar fram sjálfir. Einnig
er gert ráð fyrir að einstakling-
um verði veittar upplýsingar og
aðstoð við að koma upp kjarn-
Orkuskýlum við heimili sín.
Raddir heyrast urh það, að
bygging slíkra skýla sé með öllu
gagnlaus og hafi aðeins í för með
sér óhemju eyðslu á fjármunum.
Hafa nær 200 prófessorar í Bost-
on skrifað undir yfirlýsingu þar
sem skýlagerðinni er harðlega
mótmælt. Telja prófessorarnir að
skynsamlegra væri að sameina
þjóðina „ í öflugu átaki um að
hindra að til kjarnoikustyrjald-
ar dragi nokkurntíma, og bægja
þannig tortímingarhættunni fra
með jákvæðum hætti. En ekki
benda þeir þó á, hvernig það
skuli gert.
MYNDU 60 MILLJÓNIR
FARAST?
1 langri dagskrá um það,
Jawaharlal
Nehru: — Eg
er enginn vitr-
ingur, aðeins
maður, sem
hefi sýslað við
opinber mál í
meira en hálfa
öld og lært
ýmislegt af því.
hinar hrikalegu sprengjutilraun-
ir Rússa yfir Norður-Ishafi. Að
sjálfsögðu beri ekki síður nauð-
syn til þess að leggja allt kapp
á að ná samkomulagi við Sovét-
ríkin um bann við öllum kjarn-
orkusprengingum og raunhæf og
svikalaust eftirlit með, að við
þann samning yrði staðið.
ÍSLENZKUR STÓR-
IÐNAÐUR í AMERÍKU
Fyrir skömmu átti ég þess kost
ásamt nokkrum hraðfrystihúsa-
eigend-um og útgerðarmönnum að
heiman að fara suður í Maryland
og heimsækja þar íslenzka verk-
smiðju í boði Jóns Gunnarssonar
framkvæmdastjóra Sölumiðstöðv
ar hraðfrystihúsanna, Þarna suð-
urfrá, í smábænum Nantcoke, hef
ur dótturfyrirtæki SH, Coldwat-
er Seafood, komið sér upp stórri
verksmiðju, þar sem um fjögur
hundruð manns, mest svertingja-
stúlkur, vinna að því með hjólp
margs konar véla og nútíma-
tækni, að matbúa íslenzkan hrað
frystan fisk á hinn lystilegasta
hátt. Morgunblaðið hefur ekki
alls fyrir löngu lýst þessari merki
legu starfsemi ýtarlega og gerist
ekki þörf að endurtaka það. En
mér fannst heimsóknin í hina ís-
lenzku verksmiðju í Nanticóke
svo ánægjuleg að mig langar til
að ræða hana lítillega.
Þrír ungir og vel menntaðir Is-
lendingar, þeir Jóhannes Einars-
son, Pálmi Ingvarsson og Arni
Ólafssoú sýndu okkur verksmiðj-
una og gáfu margvíslegar upp-
lýsingar um framleiðslu hennar.
Þar voru á sl. ári framleidd 6500
tonn af tilbúnum mat úr hrað-
Sölumiðsböðin að ráðast i þenn-
an verksmiðjurekstur hér. Og
engum dylst að þetta er fram-
tíðin. Æskilegast væri að geta
átt slíkar verksmiðjur heima á
Islandi og notað þar íslenzkt
vinrvuafl. En þá myndu hóir
verndartollar á tilbúnum mat hér
í Bandaríkjunum og víðar bægja
okkur frá mörkuðunum.
Við Islendingar tölum otft um
að við þurfum að koma upp stór-
iðnaði í landi okkar. Það er vissu
lega rétt. En við höfum þegar
hafið stóriðnað. Fiskiðnaður ofck-
ar er í dag stóriðnaður og á þeim
iðnaði lifir þjóðin í ríkara mæli
en nokkurri annari abvinnu-
grein.
Framleiðsluafköst þessa
stóriðnaðar er hægt að auka
með tiltölulega litlum tilkosn
aði og hagnýta bæði vélaafl
og mannaafl miklu betur en
gert er í dag. Það er fljótfarn-
asta leiðin til stóraukins út-
flutnings og gjaldeyrisöflunar.
Með þessum staðhæfingum,
sem styðjast við gild rök, er
vissulega ekki verið að letja til
frekari fjölbreytni og uppbygg-
ingar nýs iðnaðar eða atvinnu-
rekstrar. En við skulum gera
fyrst það, sem nærtækast er og
auðveldast er í framkvæmd.
Hinir ungu Islendingar, sem
stjórna verksmiðjunni í Nanti-
coke og sókn íslenzkra afurða
inn á hina gífurlegu markaði
Norður-Ameríku vinna þjóð
sinni mikið og heilladrjúgt starf.
Það var ánægjulegt að vera með
þeim í einn og hálfan dag, sjá
tæknina í þágu íslenzkra bjarg-
Framhald ábls. 16