Morgunblaðið - 22.11.1961, Blaðsíða 13

Miðvikudagur 22. nóv. 1961
MORGVNBLAÐIÐ
13
Reynt að bjarga
fornum rústum
HINUM stórkostlegu musterum
Abu Simbel verður e.t.v. bjargað
undan flóði með snilldarhug-
mynd jafnsnjallri hir.ni, er
byggði þau í upohafi.
ítalskur prófessor í þjónustu
Sameinuðu þjóðanna fann ráð-
ið. Nefnd hafði verið köll-
uð saman tii þess að ræða
möguleika á því að bjarga must-
erunum frá flóðinu, sem hin
stóra Aswanstífla mun valda eft-
ir 5 til 6 ár, þegar hún verður
tekin í notkun. Aswanstíflan,
fimm km löng og yfir 73 m á
ihæð, mun stöðva rennsli Nílár
og mynda öðuvatn 470 km
á lengd. Vatnsborðið mun smám
eaman hækka um 65 m og færa
allt í kaf, sem liggur lægra en
það. Ekki aðeins Abu Simbel
heldur einnig fjölda minja, sem
prýtt hafa bakka Nílar allt frá
dögum Faraóanna.
' Þessar fornleifar verða þó að
engu við hliðina á hinum tveim
xnusterum Abu Simbel- Til þess
að varðveita mikilleik þeirra
kom fornleifafræðiprófessorinn
Piero Gassola frá Milano með e£t
irfarandi uppástungu: „Lyftið
þeim upp“, sagði hann. „Lyftið
musterunum og setjið þau á nýj
ar undirstöður nægilega háar,
svo að vatnið nái ekki til þeirra.“
Einfalt, eða hvað finnst þér?
l?að er þó eitt sem mælir á
móti. Musterin eru höggvin í
fjall. Þegar Ramses II. byggði
þau á þrettándu öldinni fyrir
Krist, sparaði hann ekkert til
þess að gera þau sem mikilfeng
legust- Annað musterið var helg-
að hinum þrem þýðingarme&tu
Guðum Egypta: Horus, Amon og
Ptah, hitt helgaði Ramses drottn
ingu sinni, Nefetari. Fyrir fram-
an bæði musterin eru risastórar
styttur — út af fyrir sig furðu-
verk einnig, þar sem þær eru
líka höggnar í fjallið. Stærra
musterið er 33 metra hátt og 40
metra breitt. Það nær 65 metra
inn í fjallið. í einni aðalhvelfing-
Hinir innfæddu fyrir framan Stóra hofið á bökkum Nílar líta út eins og putar samanbornir við
hinar 23 nt.etra háu risastyttur, byggðar af Ramses fyrir 33 öldum.
unni eru margar styttur. Þó að-
eins 10 metra háar og því litlar
í samanburði við 22-metrungana
fyrir utan.
Að bjarga Abu Simbel muster-
unum þýðir því að skera út helj-

ar mikið grettistak úr fjallinu og
•lyfta því síðan upp sem svarar
16 húshæðun..
Hugmyndin er samt álitin
framkvæmanleg, og eftir að
egypzka ríkisstjórnin lýsti opin-
berlega stuðningi sínum við
framkvæmdina, hefur komizt
skriður á málið. Alþjóðanefnd
verkfræðinga var kölluð saman
til þess að dæma í málinu og á-
kveða hvað gera skyldi. Tillaga
hafði einnig komið frá Frökkum:
að byggja sérstaka stíflu um-
hverfis musterin til þess að
hindra aðgang vatnsins. ítalska
tillagan varð þó ofan á við at-
kvæðagreiðslu og nú skal sagt
hverning hin þrjú fyrirtæki —
Italuonsult, Imprese all’estro og
Ing- Logdigiani — hugsa sér að
gera framkvæmdina:
Fyrst verður berggrýtið fyrir
ofan musterin höggvið burt. Síð-
an verður höggvið niður með
hliðunum (engar sprengingar
leyfðar) og undir musterin og að
lokum munu musterin eins og
þau leggja sig verða steypt inn
í höggþéttan steinsteypukassa,
sem mun vernda þau fyrir öllu
hnjaski og auðvelda framkvæmd
ina.
Vöðvakraftinum við fram-
kvæmdina munu 308 dúnkraftar,
staðsettir undir kassanum, sjá
fyrir. Til þess að þeir vinni rétt
verða dúnkraftarnir undir stjórn
rafeindatækja, sem sjá til þess
að þeir vinni allir samtímis eða
alls ekki.
Aðaláhyggjuefni verkfræðing-
anna er þó ekki það. að dúnkraft
arnir muni renna til eða mistak-
ast að lyfta sínum hluta (Saman*
lagt verður það sem lyfta þarf um
300,000 tonn og hver dúnkraftur
mun taka 1.000 tonn auðveld-
lega), heldur hitt, að þar sem
þyngdin mun verða misjafnt
dreifS vegna holrýmisins og
bergið alls ekki þannig að það
þoli mikla áreynslu (margar
sprungur þegar í berginu), þá
muni misvægið geta framkallað
hættulegt rennsli-
Til þess að koma í veg fyrir
slíkt munu dúnkraftarnir aðeins
lyfta um 1 mm í einu. Með því
að vinna í svo litlum áföngum
mun sérhver dúnkraftur geta
sjálfkrafa stillt þrýsting sinn eft
ir þeirri mótstöðu, sem hann verð
ur fyrir.
Þegar dúnkraftarnir hafa
lokið sínu verki, mun ný
undirstaða verða steypt undir
musterin og hlífðarkassinn tek-
inn utan af þeim. Eftir það munu
landslagssérfræðingar sjá um
verkið.
Ef vinnan á staðnum byrjar 1
maí 1962 reikna sérfræðingarnir
með því, að musterin eigi að geta
verið komin á sínar nýju undir-
stöður árið 1965. Fínslípingin á
verkinu mun síðan taka önnur
þrjú ár- Hvað mun verkið kosta?
Erfitt er að segja fyrir um það,
en 75 milljón dollarar virðist lik
legast. Enda þótt Egyptar muni
sjálfir útvega hluta af fjármagn-
inu, mun megnið þó koma frá
söfnunum sem deild innan Sam-
einuðu þjóðanna mun standa fyr
ir. Kennedy forseti hefur þegar
beðið ríkisstjórn Bandaríkjanna
um tíu milljón dollara.
myndimu má sjá, hvernlg gengið hefur verið frá blokkunum og þarf
ekki skýringa við.
Ljósm. Ol. K. M.

Athyglisvert framtak
ÞAÐ hefur löngum veriS metn-
aðarmál allra Reykvíkinga að
fegra bæinn eftir föngum, og flest
ir eru líklega sammála um, að
Reykjavík sé fallegur bær. Oneit-
anlega skiptir mestu máli í þess-
ari viðleitru, að bæjarbúar sjálf-
ir ,«appkosti að ganga svo vel frá
útíiti Og umhverfi húsa sinna og
nokkur kostur er, þótt ýmislegt
íleira hafi að sjálfsögðu mikið að
segja.
Gott dæmi um framtak bæjar-
búa í þessa átt er Gnoðavogs-
bloKKÍrnar. Þótt aðeins séu þrjú
ár siðan fyrsta blokkin var reist
og eitt ár frá því þær allar voru
tiibúnar, vantar ekki nema
lierzlumuninn á, að endanlega sé
frá lóðunum gengið. Frétta-
manni Morgunblaðsins lék for-
vitni á að vita, hvernig á þessu
8tæði, að íbúar blokkanna allra
voru svO samhentir um þetta.
Hann snen sér því að Kristjáni
Enendssyn::
— Hverju þakkið þér það helzt,
Kristján, hve fljótt og vel ykkur
hefur tekizt að ganga frá lóðun-
um?
— I desember 1959 komu
ibúarnir hér í blokkunum saman
í þessu augnamiði og stofnuðu
félag, Gnoð. sem á að gæta hags-
rnuna íbúánna í blokkunum, alls
120 manns, i hvívetna. I febrúar
s.l. hófumst við svo handa, það
var metnaður hjá okkur öllum
að gera eins fljótt fallegt og
skemmtilegt i kringum okkur og
kostur var.
— Og hvernig var jarðvegur-
inn búinn undir þessar fram-
kvæmdir?
— Ekki vel. Það var töluvert
af grjóti hérna beggja vegna, sem
þurfti að fjaiiægja. Töluðum við
um það við yfirverkstjóra og mér
þykir vænt um að segja, að hann
lét það þegar í stað. Einnig þurft-
um við að fá mold. Hana fengum
við hjá blokkunum í Alfheimum.
Síðan ýmist þöktum við eða sáð-
um i lóðirnsi. Einnig höfum við
iagt stéttir eða steypt í kringum
hverja einustu blokk og gert okk-
ur bílastæði I vor er svo ætlun
okkar að groðursetja tré og blóm
umnverfis loðirnar.
— Eg veitti því athygli, að
neðsti hluti neðstu lóðarinnar er
sKummra a veg komiiMSí
— Já, það er rétt. Þegar stjórn
Gnoðar fékk næð punkta lóðanna
í febrúar s.i. var ekki búið að
skipuleggja þá lóð. Því var ekki
iokið fyrr en seint í haust, en þá
var þegar hafizt handa um að
slétta hana og lagfæra.
— En þetta hlýtur að vera tölu
vert dýrt?
— Það iætur nærri, að þetta
hafi kostað um 1700—2000 kr. 1
beinhörðum peningum í beinum
kosmaði en auk þess 100 vinnu-
stundir á hverja íbúð.
— En verða lóðirnar fyrir
ágangi t. d. vegfarenda?
— Já, noKkuð er um það og
mæðir mert a austustu blokkinni
i því sambanai. Fólk gengur yfir
hana til þess að stytta sér leið,
tii þess að Komast í strætisvagn,
þótt girt sé, en það er sáð i blett-
inn, þess vegna er þetta mjög
bagalegt. Og mikið værum við
þakklát fóiki, ef það vildi taka
tillit til þess.
— En börnin?
— Börnin sýna þessu skilning
og virðast skilja þetta. Þau hafa
njálpað tii, eins og þau hafa
getað, og aliir, konur jafnt og
karlar.
Til að byrja með voru ræddir möguleikarnir á því að byggja
73 metra háan varnargarð umhverfis musterin og bjarga þeim
þannig frá yfirflæðingu. Franskt fyrirtæki undirbjó verkið
og byggði modelið, sem sést hér á myndinni. Hugmyndin
reyndist þó ekki ákjósanleg, og Frakkar urðu að láta í minni
pokann fyrir ítölum, sem vildu gera enn róttækari ráðstafan-
ir, þ. e. flytja musterin.
Mikið átak
Strassborg, 20. nóv.
NTB-AFP.
EFNAHAGSMÁLARÁÐHERRA
Vestur-Þýzkalands, Ludvig Er-
hard, flutti ræðu í dag á þing-
mannaráðstefnu Efnahagsbanda-
Iags Evrópu og ræddi þar um
skoðanamun hinna ýmsu aðildar-
ríkja varðandi ýmis vandamál
1 bandalagsins.
Erhardt sagði, að mikið átak
þyrfti til að koma á öðru stigi
bandalagsins, en það er aðal-
umræðuefni ráðstefnunnar- Enn-
fremur verður rætt um umsókn-
ir Bretlands og Danmerkur svo
og endurskoðun ýmissa samninga
sem tengja 16 Afríkuríki
Efnahagsbandalaginu. Ráðstefn-
an hófst í dag og stendur tvo
daga. Formaður hennar cr hans
Furler frá V-Þýzkalandi.