Morgunblaðið - 23.11.1961, Qupperneq 8

8
MORGUNBL 4Ð1Ð
Fimmtudagur 23. nóv. 1961
Rafvæðing N-austur-
lands og - öryrkjamál
Fyrirspurnum svarað a Alþingi
Frá umræðunum á Alþingi:
Viðurkenning Vestur-Þýzka-
lands á fiskveiðilögsögunni
Færeyingum heimil ha ndfæraveiði
Á FUNDI sameinaðs þings í gær
var m.a. tekin til umræðu þings-
ályktunartillaga um staðfestingu
á samkomulagi um viðurkenn-
ingu Sambandslýðveldisins Þýzka
lands á 12 mílna fiskveiðilögsögu
við ísland og þingsályktunartil-
laga um staðfestingu á samkomu
Iagi um aðstöðu Færeyinga til
handfæraveiða við ísland. Uagt
var til, að tillögunum yrði vísað
til utanríkisnefndar, en atkvæða
greiðslu um það var frestað.
VIÐURKENNING
Á LANDHELGINNI
Guðmundur í. Guðmundsson
utanríkisráðherra rifjaði upp í
iþessu sambandi, að í marz sl.
(hefðu ríkisstjórnir íslands og
Bretlands gert með sér samkömu
lag til lausnar landhelgisdeilunni,
sem staðið hafði frá 1. sepfember
1958. Aðalatriði
þess sam.nings
hef ðu verið
þ e s s i : Annars
vegar að Bretar
viðurkenndu á
landhelginni stór
fellda útvíkikun
frá 1958 með því
að fækka grunn-
línupunktunum
og jafnframt rétt íslendinga á
12 mílna fiskveiðilögsögu frá
þeirri grunnlínu; hins vegar
hefðu Íslendingar failizit á, að
íbrezk fiskiskip mættu stunda
fiskveiðar á takmörkuðum svæð-
um ákveðinn tíma úr árinu
xiæstu þrjú árin. Skömrnu eftir
að þetta samkomulag var gert,
leitaði ríkisstjórn Þ-ýzkalands efb
ir því, hvort Þjóðverjar gætu náð
svipuðum samningum og Bretar.
En sem kunnugt er, hefur mikill
fjöldi þýzkra fiskiskipa fiskað
hér undanfarin ár og korna Þjóð-
verjar næst Bretum hvað snert-
ir lengd veiðitíma á hverju ári
og árafjölda, fjölda skipa og aíla
magn, þar kemst engin önnur
þjóð í samjöfnuð. Þá minnti ráð-
herrann á, að Þjóðverjar hefðu
mótmælt útvíkkun landhelginn-
ar 1958, en fljótlega hefði þó
komið í ljós, að þeir vildu fall-
ast á sams konar lausn og Bretar
og viðurkenna fiskveiðilögsög-
una, eins og hún nú er.
Ríkisstjórn íslands hefði talið
rótt að gera slíkan samning, en
þó þannig, að hann rynni úr gildi
samtimis samningnum við Breta
og með þeim fyrirvara, að Al-
þingi samþykki hann.
EÐLILEGT FRAMHALD
Karl Guðjónsson (K) sagði, að
þessir samningar við Þjóðverja
væri eðlilegt framhald samning-
anna við Breta. Eigi að síður væri
Alþýðubandalagið andvigt þess-
um samningum,
þar eð lýst hefði
verið yfir, að það
væri andvígt því
að leyfa erlend-
um aðilum rétt
til veiða innan
12 mdllna mark-
anna. í þessum
samningi væri
þar að auki 12
mílna reglan ekki viðurkennd,
þar sem einungis væri fallið frá
mótmælum. Þá sagði hann, að
Morgunblaðið sparaði fyrirsagn-
ir sínar yfir fréttum af veiðar-
færa tjóni af völurn erl. fiski-
skipa, þar sem Morgunblaðsmenn
heyrðu aðeins það, sem þeir vilja
heyra, og sjái aðeins það, sem
þeir vilji sjá. Enn frem.ur gat
hann þess, að flogið hefði fyrir,
að íslenzka ríkisstjórnin ætlaði
að breyta reglum um rétt ís-
lenzkra togara innan landhelg-
innar. Og ef þetta er rétt, sagði
ræðumaður, hvaða trygging er
þá fyrir því, að erlendir togarar
fylgi ekki á eftir?
ÓÞARFT AÐ SEMJA
Eysteinn Jónsson (F) minnti
á, að þegar reglugerðin um út-
færslu fiskveiðitakmarkanna var
gerð 1. sept. 1958, sigtldu allir
erlendir togarar nema brezkir úr
landhelgi og viðurkenndu þannig
í verki 12 rnílna
mörkin. Og þótt
V es tu r -Þj ó ðver j
ar eigi gott skil-
ið fyrir það,
kvaðst h a n n
ekki geta failizt
á, að við þá yrðu
gerðir svipaðir
samningar o g
B r e t a , vegna
þess, að því fleiri slíkir samninig-
ar sem gerðir væru, þvi verr
væri farið. Þá sagðist hann van-
treysta því, að innfærslan verði
aðeins í þrjú ár. Óþarfi hefði
verið að leyfa Bretum að veiða
innan fiskveiðitakmarkanna, við
hefðum getað fækkað grunnlímu-
punktunum samt. Þá sagði hann,
að Íslendingar hefðu afsalað sér
sjálfsákvörðunarrétti með því að
fallast á, að gefa Bretum rétt
til að skjóta frekari útfærslu
fiskveiðitakmarkanna undir
Haagdómstólinn.
RÉTTUR ÍSLENDINGA
EKKI SKERTUR
Guðmundur í. Guðmundsson
utanrikisráðherra svaraði þeirri
A FUNDI sameinaðs þings var
m. a. tekið til umræðu þingsálykt
unartillaga Jóns S. Arnasonar um
jarðboranir að Leirá með hita-
veitu fyrir Akranes fyrir augum.
Enn fremur þingsályktunartil-
laga Eggerts Þorsteinssonar um
undirbúningsnámskeið fyrir
tæknifræðinám og þingsályktun-
artillaga Páls Kristjánssonar um
baukaútibú á Húsavík.
Jarðboranir að Leirá
Jón Arnason (S) mælti fyrir
þingsályktunartillögu um, að þor
að verði eftir heitu vatni að Leirá
í Borgarfirði, svo fljótt sem auð-
ið er, 1 þeim tilgangi, að Orku-
lin-iir þær, sem þar kunni að
vera, verði hagnýttar til hita-
veitu fyrir Akranes. Minnti Jón
Arnason á, að 1957 hefði Gunn-
ar Böðvarsson verkfræðingur at-
hugað jarðhita-
svæðið að Leirá
og talið öll ein-
kenni benda tii
þess, að vænta
mætti nokk-
urs vatnmagns,
ef þorað yrði.
Síðan hefði ver-
ið borað árið
1959 og farið nið
ur í 133 m dýpi
og ' hefði rennslið verið orðið
7—8 sekl. af 80° heitu vatni, þeg-
ar hætt var í febrúar 1960. Síðan
hefði þetta rennsli haldizt og einn
ig hitastig þess, og mætti telja
þetta mjög góðan árangur, miðað
við þann litla og ófullkomna bor,
sem notaður hefði verið. Hér
væri þvi um mjög knýjandi mál
að ræða og mikið hagsmunamál
Akraness.
Undi r búningsnámskeið
tæknimenntunar
Þá mælti Eggert Þorsteinsson
fyrirspum Karls Guðjónssonar,
hvort ríikisstjórnin hefði í hyggju
að breyta reglum um veiðisvæði
íslenzkra togara. Sagði hann, að
ríkisstjórnin hefði til athugunar
hvaða ráð séu tiltæk til að bæta
hag og afkomu togaraútgerðar-
innar. En þessar athuganir væru
á byrjunarstigi og engar ákvarð-
anir hefðu verið gerðar og engar
ákveðnar tillögur komið fram frá
ríkisstjórninni. Svar sitt væri því
nei. Þá sagði hann, að fullyrð-
ing E.J. um, að með samningun-
um við Breta hefði verið afsalað
rétti til einhliða útifærslu land-
helginnar með reglugerð væri
ekki rétt. fslendingar yrðu ein-
ungis að láta vita um þetta ög
láta alþjóðlegan dómstól fjalla
um málið, ef til ágreinings kæimi.
Eysteinn Jónsson (F) endurtótk
skilning sinn á þessu ákvæði.
SAMIÐ VIÐ FÆREYINGA
Þá mælti Guðmundur í. Guð-
mundsson utanríkisráðherra með
frumvarpi þess efnis, að Fær-
eyingum sé heimilt að stunda
handfæraveiðar á svipuðum slóð
um og íslenzkir togarar með
botnvörpu. Sagði hann, að danska
stjórnin hefði vakið máls á þessu,
þegar er fiSkveiði'lögsagan var
færð út 1. ept. 1958, en málinu
hefði verið skotið á frest vegna
deilunnar við Breta. Kvað hann
það kunnara en frá þyrfti að
segja, að Færeyingar hefðu stund
að þessar veiðar um langt skeið,
enda virðist ekki skipta máli með
tilliti til fiskistófna, hvOrt slíkar
veiðar séu leyfðar eða ekki.
(A) fyrir þíngsályktunartillögu
um, að komið verði á fót undir-
búningsnámskeiði fyrir iðnaðar-
menn, er hafa í huga að komast
til náms í tæknifræðiskóla heima
eða erlendis. Benti hann á, að
með aukinrii tækni í þágu atvinnu
veganna heíðu kröfur til hvers
konar sérhæfni í
starfi stóraukizt.
Og þótt sér-
menntuðum
mönnnum hefði
fjölgað mjög,
teldu fróðir
menn, að alvar-
leg eyða hefði
skapazt- í þessa
menntun, þar
sem bilið milli
iðnaðarmanna og langskólageng-
inna manna hefði lítt verið brú-
að. A allra síðustu árum hefðu
iðnaðarmenn þó leitað í stærri
mæli utan til náms í tæknifræði
skóla. Þessum iðnaðarmönnum
stæði þó fyrir þrifum, að þá skort
ir nauðsynlegan undirbúning fyr-
ír slíkt nám erlendis, t. d. hvað
snerti ónoga tungumálakunnáttu
og reynist þeim námið óeðlilega
torsott af þeim sökum. Því sé
nauðsynleg' að koma á fót ein-
hvers konar undirbúningsnám-
skeiðum, til þess að kostnaðar-
samur undn-buningstími fari ekki
tii onýtis.
Um tvær leiðir að velja
Gylfi Þ. Gislason, menntamála-
ráðherra tók mjög undir orð
Eggerts og taldi, að hér væri um
Hijög þýðingarmikið mál að ræða.
Kvað hann tvær leiðir aðallega
koma til greina í þessu sam-
bandi. Annars vegar að stofna
tæKnifræðískóla hérlendis, sem
þó vær' af ýmsum talið óhæfi-
lega dýrt, ef að gagni ætti að
í FYRIRSPURNARTlMA sam-
einaðs þings í gær var rædd
fyrirspurn frá Gísla Guðmunds-
syni (F) um, hvað liði rafvæð-
ingu Norðausturlands. — Sagði
hann, að hún hefði verið tekin
inn í 10 ára áætlun um rafvæð-
ingu og reiknað með, að til
framkvæmda mundi koma á ár-
unum 1962—63. — Þess vegna
hefðu þingmenn Norðaustur-
lands ásamt Bjartmari Guð-
mundssyni flutt þingsályktunar-
tillögu á öndverðu þessu ári
um, að framkvæmdirnar yrðu
undirbúnar á þessu ári, en sú
þingsályktun hefði verið sam-
þykkt.
Ingólfur Jónsson, raforku-
málaráðherra, las upp bréf frá
raforkumálastjóra þess efnis, að
vegna dreifbýlis héraðsins og
mikilla veglengda frá Laxár-
virkjuninni til einstakra staða
væri rafvæðing héraðsins svo
dýr, að hæpið væri að leggja
út í hana. — Stofnkostnaður á
heimili yrði t.d.
120—150 þúsund
k r ó n u r . Hins
vegar hefði raf-
veitan r e k i ð
iieselrafstöð á
Raufarhöfn o g
á Þórshöfn, e n
■caupfélagið ann
ast rekstur
slíkrar stöðvar
á Kópaskeri. —
Enn fremur veitti raforkusjóð-
ur öllum bæjum, er þess óska,
hagstæð lán til að koma upp
dieselrafstöð, eða lítilli vatnsafl-
stöð, þar sem skilyrði séu fyr-
ir hendi. En með þessu sé
bændum tryggt öruggt rafmagn
og ekki dýrara en frá Laxár-
virkjuninni. Hins vegar gat ráð-
herrann þess, að með vaxandi
orkuþörf héraðsins eða minnk-
andi stofnkostnaði rafvæðingar
mundu að sjálfsögðu skapast ný
koma, og hins
vegar að setja á
fót einhvers kon
ar undirbvnings-
eða forsk >1 a, er
eigi að tryggja,
að nám við
tæknifræðiskóla
erlendis ljúki á
tilskildum tíma.
kvaðst hann
vona, að ekki
dragist lengi enn að tekin verði
ákvörðun um, hvaða meginstefnu
taka skuli í þessum málum.
Bankaútibú á Húsavík
Loks mælti Páll Kristjámsson
(K) með þingsályktunartillögu
þess efnis, að ríkisstjórnin hlut-
ist til um, að komið verði á fót
bankaútibúr á Húsavík. Kvað
hann, að með þessu yrði orðið
við óskum Húsvikinga, enda
hefðu þeir látið málið mjög til
sín taka, þar sem hér sé um
mikið hagsmunamál þeirra að
ræða. Atvinnulíf þeirra sé i mikl-
um blóma og ört vaxandi, valdi
það þeim því miklum óþægind-
um að sækja bankaviðskipti til
Akureyrar, megi t. d. benda á
samgönguerfiðleika að vetri til
í þvi sambanöi.
Samþykkt var að visa frum-
varpinu bl t.llsherjarnefndar.
viðhorf, sem taka bæri tillit til.
Loks undirstrikaði ráðherrann,
að það væri Alþingis að úr-
skurða, hvort þetta væri við-
hlítandi lausn.
Magnús Jónsson (S) vakti at-
hygli á í þesu sambandi, að
einnig kæmi til greina, hvort
ekki væri fært að tengja byggð-
arlögin við dieselrafstöðvarnar í
þorpunum og jafnvel starf-
rækja fleiri rafstöðvar, ef
henta þætti, til þess að tryggja
bændum rafmagn við sama
verði og annars staðar.
Hvað líður öryrkjamálum?
Þá var tekin á dagskrá fyrir-
spurn frá Birni Jónssyni og Ey-
steini Jónssyni um, hvað liði
framkvæmdum á tillögum milli-
þinganefndar um öryrkjamáL
Snerust umræðurnar aðallega
um hvort Sjálfsbjörg, félag
lamaðra og fatlaðra, hefði feng-
ið 3 kr. af hverju kíló sæl-
gætis, sem flutt er inn í land-
ið, eins og milliþinganefndm
hafði lagt til.
Emii Jónsson, félagsmálaráð-
herra, upplýsti, að komið hefði
fram beiðni frá fleiri samtök-
um svipaðs eðlis um styrk af
gjaldi, sem lagt sé á óbeina
skatta ýmissa vörutegunda. Gat
hann þess t.d. að óbeinir skattar
á hverju kg af sælgæti væru nú
orðnir 41 króna 58 aurar og ef
bæta ætti 3 kr.
þ a r við, v æ r i
pað óneitanlega
orðið óeðlilega
hátt gjald. Hins
fegar sagði
h a n n , a ð hér
væri um mjög
þýðingarmikið
mál að ræða og
Oefði mikið ver
ið um það rætt
bæði f félagsmálaráðuneytinu
og eins innan ríkisstjórnarinnar,
hvaða leiðir væru færar til úr-
bóta. Kvaðst hann vona, að
lausnin væri ekki langt undan,
en á hitt lagði hann áherzlu
jafnframt, að Sjálfsbjörg væri
ekki ein á báti heldur einnig
vanheilir, blindir, eldra fólk
með skerta starfsorku o. s. frv.
Vandkvæði allra yrði að leysa
jafnt, eins ekki á kostnað ann-
ars. Þá gerði hann grein fyrir
lánum og styrkjum úr „erfða-
fjárskattssjóði" til vinnuhæla
og lagði mikla áherzlu á þýð-
ingu þeirra.
Þeir Björn Jónsson (K) og
Eyteinn Jónsson (F) lögðu báð-
ir mikið upp úr, að ákvörðun
yrði flýtt í þessu máli og feng-
ist á þessum vetri. Ekki töldu
þeir höfuðatriði með hvaða
hætti þessum félögum yrði
tryggður tekjutofn, heldur að
það yrði gert og það sem
fyrst. Eysteinn taldi þó, að sú
leið, að leggja gjald á óbeina
skatta hér og óbeina skatta þar
hefði gefizt mjög vel og betur,
en ef gjöldunum hefði verið
safnað saman á einn stað í f jár-
lögum.
Konan fer með
Luthuli
Pretoria, 22. nóv.
FRU Uokukanya Luthuli, eigin-
kona Albert Luthuli, sem hlýtur
friðarverðlaun Nobels í ár, heíur
líka fengið vegabréfsáritun Suð-
ur-Afríkustjórnar. Fer hún því
með manni sinum til Osló þar
sem hann veitir verðlaununum
viðtöku 10. desember.
Gcezlu- og vaktmaður
Gæzlu- og vaktmann vantar nú pegar í Kópavogs-
hælið. Laun samkvæmt launalögum. Frekari upp-
lýsingar um stöðuna veitir forstöðumaður hælisins,
sími: 12407 og 14885.
Reykjavík 21. nóv. 1961.
Skrifstofa rikisspítalanna.
Frá umræöunum á Alþingi:
Jarðhitaboranir að Leirá
með hliðsjón af hitavei fu Akraness