Morgunblaðið - 24.11.1961, Qupperneq 3

Föstudagur 24. nóv. 1961
M O R C V IV B r. 4 Ð 1 Ð
3
------———”— _ .... .... J

STAKSTEIIVAR

Esja klæðist vetrinum
REYKVÍKINGAR fara í ull-
arfötin sín. þeir sem ei«a,
þesar kollurinn á Esjunni
gránar. í dag birtum við mynd
af okkar gömlu góðu Esju,
bar sem hún er klædd hvítum
hjúpi niður á lendar.
1 gæx tóku Reykvíkingar
eftir því, að Esjan var orðin
hvít. Þetta er í rauminni ekki
í fyrsta sinni, sem hún verður
hvít á þessu hausti, því um
miðjan október hvítnaði hún
niður fyrir brjóst og bringu,
og Mosíellið og Lágafellið
nikkuðu til hennar, ljósum
kollUm og fyrir hálfum mán-
uði gránaði hún aftur, en í
bæði skiptin svipti útsynning-
urinn af henni hjúpnum á
samri stundu.
Svo við bregðum okkur yf-
ir í raunveruleikann og leit-
um til sérfræðinga um veð-
urfar og snjóafar, kemur í
ljós að meðal'hiti haustmán-
aðanna segir okkur talsverða
sögu um Esjuna. Veðurstofan
segir, að þegar meðalhitinn sé
í Reykjavík kominn niður í
tvær og hálfa gráðu, megi bú-
ast við snjó í Esjunni. Þetta
gerðist um s.l. mánaðamót. f>á
er frostmark í 400 m. hæð, en
Esjan er 800 m. há og á kolli
hennar er þá jafnaðarlega
2—3 sfiga frost.
Esjan hefur verið dálæti
Reykvíkiniga frá upphafi vega,
en hún hefúr líka fengið sínar
ákúrur, eins og allt sem Reyk-
víkingar dá, eg þurfum við
ekki að taka nema gamlan
vísuhelming: „Andskotinn í
helvítinu hóar — hinumegin
í Esj'unni snjóar". Þetta hef-
ur sennilega verið orkt af ill-
viljuðum andbýling Esjunn-
ar. Hins vegar sagði skáldið
Albert Engström fleira og feg
urra um þefcta fjall, sem sum-
ir bafa nefnt mykjuhaug
Reykvíkinga, að: „Hún væri
eins og fjólublár draumur“.
Þetta eru hugljúf orð urn
Esju af vörum skálds, hriínu
sumarljóma.
Veðurfræðingar og veður-
athugunarmenn kalla Esjuna
útvörð Austurbæinga á haust
degi. Vesturbæingar njóta
bennar affcur á móti litt, því
norðan og norðvestan gustur-
inn nær til þeirra með vestur-
'hiíðum hennar, beint strik
vestan við Isekian.
Nú er spáð norðlægri átt
og kollur Esju hvítur nokkuð
niður um hlíðar. Margir hafa
ritað um þetta fjall og raunar
orkt um það líka, en hér höld-
um við okkur aðeins við
óbundið mál. Watt segir um
Esju, „að hinir björtu geislar
kvöldsólarimiar, bregði
bjarma á hið undurfagra Esj>u
fjall, sem enn er sveipað vetr-
arbúningi". (Þetta er skrifað
10. júní 1874).
Þegar Norðlendingar eiga
við að stríða hríðargarð norð-
an úr íshafi ,nær hann oft
suður á koll Esju, en þar er
honum jafnan lokið, og þá
sýnir þetta óskatfjall Reyk-
víkinga mátt sinn og megin,
sem skjólgarður þeirra.
Víðtækar ályktanir
Bandalags kvenna
AÐALFUNDUR Bandalags
kvenna, sem haldinn var í Reykja
vik 30—31 okt. sl. samþykkti ýms
ar tillögur.
í skattamálum gerði fundurinn
ályktanir í fimm liðum: Að per
sónufrádráttur hjóna, er telja
fram sitt í hvoru lagi, sé reiknað
ur sem tvegigja einstaklinga, að
eftirlaun sé farið með sem aðrar
atvinnutekjur, að fóreldrar, sem
kosta börn sín til mennta, haldi
persónufrádrætti þeirra þótt þau
hafi náð 16 ára aldri, að leitað sé
sérskötfcunar kvenna, er vinna á
eigin heimili, og að skattar og út-
evör séú innheimt jafnhliða tekju
öflun.
Um barnagæzlu
•g álfengismál.
Varðandi barnagæzlu taldi
fundurinn brýna nauðsyn að
Bæjarstjórn Reykjavíikur leysi
vandamálið með gœzlu barna á
•ldrinum 6—9 ára, sem ekki geta
notið aðhlynningar heima við.
Um áfengismál gerði fundurinn
tillögur í fimm liðum: Skorað er
á foreldra að minnast ábyrgðar
sinnar og forða börnum sínum.
frá drykkjuskap og lausung. Þá
teliir f'mdurinn að á skorti að lög
um og leg'.um um skemmtanalíf
unglinga sé framt>ig+. öll börn
sem orðin eru 7 ára eigi »d hafa
aldursskírteini. Strangara eftir-
lit sé haft á skemmtistöðum til
að forðast drykkj uskap unglinga.
Um tryggingarmál skoraði fund
urinn á Alþingi að samþykkja
frv. ríkisstjórnarinnar um hækik-
un Almannatrygginganna. Þar
sem lögin væru nú í endurskoð-
un lagði fundurinn áherzdu á all-
marga liði og vænti þess að al-
þingismenn og endurskoðendur
tækju rökstuddar breytingar til
greina.
í skólamálum hvatti fundurinn
til að hraðað væri skólabygging-
um og búið betur að kennara-
stétt landsins.
Um heilbrigðismál gerði fundur.
inn samþykktir er hvetja til að
forða börnum og unglingum frá
reykingum
Verðlags- og verzlunarmál.
Þá gerði fundurinn 7 samþykkt
ir varðandi verðlags- og verzlun-
armál, lýsti ánægju sinni yfir
því sem áunnist hefir í byggingu
íbúðarhúsa og hvatti til autkinna
íbúðarbygginga er gerði efnalitlu
fólki kleift að búa í nýju hús-
næði, hvatti til afléttingar inn-
flutningsgjalda af brýnustu nauð
synjum. Þá mótmælir fundurinn
afnámi ákvæða um bámarksálagn
ingar á ýmsum nauðsynjavörum
og vill að framfylgt sé verðmerk
ingu vara. Verzlunareigendur
ráði bót á vanþekkingu afgreiðslu
fól'ks á vörum.
Þá siiorar fundurinn á bæjaryf-
irvöldin og Verzlunarráð að hlut-
ast til um að hægt sé að kaupa
nauðsynjavörur eftir almennan
vinnutima. Þá sé settum reglum
um hreinlæti afgreiðslufól'ks fram
fylgt.
Kjarnorkutilraunir.
Að síðustu gerði fundurinn svo
fellda ályktun um kjarnorkutil-
raunir:
Fundurinn mótmælir harðlega
risakjarnorkusprengingum Sovét
stjórnarinnar, sem vitað er að
leiða mun geigvænlega hættu yf
ir allar þjóðir heims. Alveg sér-
staklega vill fundurinn veikja at-
hygli á þeiri hættu, sem íslenzku
þjóðinni er búin vegna hnattlegiu
landsins og veðurfars. Jafnframt
lýsir fundurin yfir andúð sinni á
öllum tilraunum með kjarnorku-
vopn og öllum vígbúnaði, og heit
ir fullum stuðningi við sérhverja
tilraun, sem miðar að því að
koma á allsherjarbanni við fram
leiðslu kjarnorkuvopna, og um
leið raunhæfu eftirliti með því,
að slíku banni sé framfylgt.
Iívikmynd um
stjörnugeiminn
Á TÍMUM geimskota, geimferða
og fyrirhugaðra mannaferða til
annarra pláneta eða stjarna mun
margan fýsa að rifja upp fyrir
sér ýmis atriði um byggingu him
ingeimsins og hreyfingar plánet-
anna hverrar gegn annarri. Flest
1 ir munu kunna einhver skil á þess
um málum, en nú er æði margt,
sem hvetur hvern og einn til að
kynnast þeim nánar. . því gefst
kostur á morgun, laugardag, á
kvikmyndasýningu Germaníu,
þar sem sýndar verða tvær
fræðslumyndir um þetta efni. Er
önnur um stjörnufræðinginn
þýzka Johannes Kepler, er uppi
var á 16. og 17. öld og grundvall-
aði þekkingu nútímans-á gangi
himintunglanna.
Hin fræðslumyndin er um him
ingeimin eins og menn vita bezt
um hann nú í dag og sýndar marg
ar myndir teknar í mikla stjörnu-
sjónauka.
Enn fremur verða sýndar tvær
fréttamyndir
Kvikmyndasýningin verður í
Nýja Bíói og hefst kl. 2 e.h. öllutn
er heimill aðgangur, börnum þó
einungis í fylgd með fullorðnum.
„Bad loser"
Magnús Kjartansson, ritstjórl
Moskvumálgagnsins, er það, sem
á ensku máli er
kallað „b a d
loser“; hann á
erfitt með að
taka ósigri sín-
um. Glögglega
kom það í ljós
í landhelgismál-
inu, þegar hann
kenndi því um
málefnalegar
hrakfarir blaðs
síns, að Morg-
unblaðið hefði
„þjófstartað", þótt það fengi
upplýsingar sínar á sömu mín-
útunni og blað hans. Og hrak-
farimar að undanförnu virðast
gjörsamlega hafa farið með
geðsmuni ritstjórans. í einni
ritstjórnargrein í gær helgar
hann Morgunblaðinu m. a. eft-
irfarandi orðasafn, sem sannar
það, sem áður var vitað, að
maðurinn er orðhagur:
„Sefasjúkt, tryllingslegt ösk-
ur, fáryrði, ofstæki, nýlendu-
kúgun, hungur, ofboðslegir
glæpir, réttarmorð, óþokkaverk,
tryllingsköst." Hann segir blað-
ið hamast gegn „frelsisbaráttu
nýlenduþjóða", verja „pynding-
ar og morð“. Hann segir: „Morg
unblaðið hefur hamazt gegn öli-
um tilraunum til friðar og sátt-
ar og menningarlegrar fram-
komu í alþjóðamálum — það
hefur alla tíð verið ómcngað
stríðsæsingablað." „Blað sem
einatt óvirðir frelsi og menn-
ingu með því að tengja þau orð
við ofstækisfyllstu einræðisósk-
ir sínar.“
Svo mörg eru þau orð.
Víð sama heygarðshornið
Þá eys ritstjóri Kremlviljans
úr skálum reiði sinnar yfir dr.
Benjamín Eiríksson, banka-
stjóra, sem flutti í útvarpið sl.
mánudag mjög athyglisvert er-
indi. Hann segir:
Ýmsir munu hafa minnzt
þess undir þessum lestri, að
Benjamín Eiríksson dvaldist í
Sovétríkjunum um árabil ein-
mitt á því tímabili, þegar hann
telur nú að ástandið hafi verið
einna verst.“
Ritstjóri Moskvumálgagnsins
segir dr. Benjamín hafa barizt
fyrir framgangi kommúnismans,
þangað til „honum birtist sú
staðreynd, að hann mundi ná
skjótari vegtyllum sjálfur með
öðru móti en því að vera trúr
æskuhugsjónum sínum."
„Æskuhugsjónir“
Magnúsar
Magnus Kjartansson getur
sýnilega alls ekki skilið það, að
maður, sem kemst að því að
það, sem hann hafði trúað á,
væri byggt upp af stórglæpa-
mönnum, fjöldamorðum og ill-
virkjum, hverfi frá stuðningi við
það og taki upp baráttu gegn
því. Sjálfur heldur hann úl'ram
baráttu fyrir þetta samfélag
glæpanna, þótt allur heimurinn
hafi nú verið upplýstur um það,
hvers konar hryðjuverk þar ern
framin. Morgunblaðið hefur
spurt málgagn hans að þvi,
hvort það álíti að Stalín einn
hafi verið sekur um öU glæpa-
verkin, hvort þeir samstarfs-
menn hans, sem nú eru æðstu
ráðamcnn í Rússlandi, séu sak-
ieysið sjálft. Við þeirri spurn-
ingu hefur ekkert svar fengizt,
og treystir blaðið sér sýnilega
ekki til að halda fram þeim firr
um að Krúsjeff og hans menn
séu heiðarleikinn uppmálaður.
Engu að síður berst kommún-
istadeildin á Islandi fyrir nú-
verandi glæpastjóm Rússlands,
með fullri vitneskju um eðli
hennar og starfsaðferðir. Það
eru fleiri en dr. Benjamín
Eiriksson, sem hafa haft þi
„æskuhugsjon'* að vinna fyrir
kommúnismann, en síðan kom-
izt að raun um, hver glæpa-
samfylking stjómar honum og
horfið frá villu síns vegar. En
ástæðulítið er sýnilega að búast
við því að Magnús Kjartansson
láti af þjónustu vi* ofbeldis- og
einræðisöfl.