Morgunblaðið - 25.11.1961, Side 17

Laugardagur 25. nóv. 1961
MORCVTÍBL AÐIÐ
17
.Kristmann Guðmundsson skrifar um^
BÓKMENNTIR
SILKISLÆÐAN.
EFTIR ANITRU.
ÞÝÐANDI STEFÁN JÓNS-
SON NÁMSSTJÓRI.
f S AFOLD ARPRENTSMIÐ J A
Þetta er þjóðlífssaga, vel
Ibyggð og spennandi, sem með
köflum hefst upp í það að vera
allgóður skáldskapur. Hún ger-
ist á Heiðmörk, nálaegt Mjös-
vatni, og hefst á Jónsmessunótt,
rétt áður en farið er kveikja í
‘bálköstunum, sem hlaðnir hafa
verið upp meðfram vatninu úti
um allar sveitir.
Ættarsögur eru mjög algengt
fyrirbæri meðal frænda okkar
Norðmanna, og hafa margar góð-
ar bækur einmitt verið látnar
gerast í þeim héruðum, er þarna
koma við sögu. Heiðmörkin er
ríki dimmra sikóga, umhverfi,
sem mjög er ólíkt Islandi, og
því forvitnilegt fyrir íslenzka les-
endur að kynnast því og íbúum
jþess. Nú vill svo vel til, að sumt
af þessu fólki er af íslenzkum
aettum, og má vera, að það sé
orsökin til, að einn norskur gagn
rýnandi telur bók þessa minna á
einhverjar sögur eftir íslenzka
rithöfunda, enda þótt slíkt sé
hin mesta fjarstæða. Sagan er
eins norsk og hún getur verið,
og það er einmitt aðalkostur henn
ar. Hún lýsir norskum hugsana-
gangi allvel á köflum, þótt stund-
um slái út í fyrir höfundinum og
hann reyni nokkuð á trúgirni les
enda, einkum þeirra, er þekkja
vel til þar í sóiknum.
Norskir rithöfundar eru yfir-
leitt meistarar tækninnar, og
ekki þarf Anitru að saka um það,
að hún kunni ekki sitt handverk.
Hún leiðir lesandann strax á
fyrstu blaðsíðunum inn í býsna
sérkennileg.an heim, er henni
fekst að gera vel trúlegan. Það
er aðalpersóna sögunnar, Halldís,
sem kynnt er lesandanum fyrst,
og er hún að flýja undan þrumu-
veðri út í gamla bæinn á óðali
sínu, Steinum. En í þessum gamla
bæ hefur frændi hennar, Jóhann
að nafni, aðsetur sitt. Er hann
hin ótrúlegasta persóna, sem höf-
undurinn ræður ekkert við og
kemur aldrei ltíi í. Raunar notar
hún hann nánast sem eins konar
hallardraug í mestum hluta sög-
unnar og til þess að auka það
undirspil óhugnaðar og gamallar
vangæfu, er fylgir Steinaóðalinu.
— Persónusköpun er höfundin-
um yfirleitt ekki lagin, þótt
nokkrar aukapersónur séu all-
sæmilegar. Þó fær lesandinn
imargar svipmyndir af Halldísi,
sem gæða hana smám saman
nokkurs bonar lífi. — En atburða
sköpunin og atburðarásin er hröð
og vel gerð, hæfilega þrungin
spennu, sem ég hygg, að geri flest
urn lesendum erfitt fyrir að hætta
við bókina, áður en hún er lesin
til enda. Prásagnargáfa höfund-
arins gefur bæði atburðum og
umhverfi líf — enda þótt marg-
ar af umhverfislýsingunum séu
ruglingslegar og erfitt að átta sig
á, hvernig sú sveit er í laginu,
sem höf. er að lýsa. En hún kann
að koma mönnum á óvart og er
J>ví prýðilegur skemmtisöguhöf-
undur. Stundum tekst skáldkon-
unni líka að skapa stemmningar,
sem jaðra við það að vera góður
skáldskapur, enda þótt oftast
vanti herzlumuninn.
Það er mikill kostur á bókinni,
að hún er vel þýdd á lifandi is-
lenzkt mál og prýðilega frá henni
gengið í alla staði — nema ef
telja skyldi örfáar prentvillur.
VIÐ BRUNNINN.
EFTIR KRISTJÁN FRÁ
DJÚPALÆK.
PRENTSMIÐJAN LEIFTUR
Kristján frá Djúpalæk er
snoturt skáld og frægur fyrir
hagmælsku; eru ferskeytlur hans
margar landfrægar. Ekki verður
sagt, að hann bæti miklu við
sig í bók þessari, en þó er ekki
um það að villast, að handverk
sitt kann hann nú betur en
nokkru sinni áður, og er tækni-
þjálfun hans orðin aðdáunarverð.
ipflli
Kerin eru vel gerð, en misjafnt í
þeim innihaldið. Margt er þó hér
til að gleðjast yfir, t. d. þetta
litla erindi:
„Og tungan hún varð oss
sigursverð
í sókn, þegar dimmast var.
A ættland vort ljóma í
áugum heims
frá eldi skáldanna bar.
Og fjöregg sitt enn á þjóðin
í vörslu þar.“
Þetta er úr kvæði, sem nefnist
„Við brunninn." VI hluti þess og
siðasti eru tvö falleg vers; mjög
snoturt er einnig kvæðið „Skáld.“
— „Huggast við hörpu“ er fallegt
ljóð. I því er þetta vers:
„Raula ég löngum
og róa minn huga söngum.
Ætlað er aungum
að una hér langa hríð.
Tamur er munni
sá tónn. er ég fyrstan kunni.
Allt, sem ég unni
á æskunnar björtu tíð.“
Þá er „þögnin geymir", laglegt •
Ijóð — og síðan nokkur kvæði
án sérstakra tillþrifa, en síðan
„1 rökkvuðum ,garði“, þýðlegt
Ijóð. Næst er þjóðvísa, sem nefn-
ist „1 þeirri", snoturlega gerð.
„Uppeldi“ og „Söngfugl" eru
mjög lagleg kvæði og „Jahvi“ er
viturlegt og vel ort ljóð. Þá kem-
ur eitt af fegurstu kvæðum bók-
arinnar og nefnist „Dauði“;
„Löngum þú kemur með líkn.
Líf vort á engan þann
blómsturgarð,
að ódáinsakur þinn
sé ekki helmingi fegri,
og birtist í sólarsýnum.
Jafnvel jarðhundnum hug.
Jafnvel mínum.
Deyja sem barn er bezt,
það bliknar svo margt, er við
dáðum ung.
Þá er hugur vor hreinn
sem himinn sóllanda þinna.
Og laugaður þeirra ljósi.
Dunar dægranna fljót,
að dimmum ósi.
Rætur miðaldra manns,
moldinni tengjast og gleyma
sól,
og bergja þar beiskan drykk,
sem blindar skyggnustu augu.
Og nærast við girndaglóðir.
Velkominn snemma vors.
Vinur. Bróðir.“
„Grunleysi" og „Kveldsýn" eru
bæði snortur án sterkra tilþrifa.
Síðan eru allmörg kvæði, er les-
andi tekur lítið eftir. en þá er
gamansamt erindi, sem nefnist
„Leyndarmálið1,
„Þagmælska systir, ég segi
þér leyndarmál:
Eg sá bara Jósep minn.
Frá bernsku mín ást var aðeins
bundin við hann,
og eins var í þetta sinn.
Mig furðar svo á að finna það
enn í dag,
að fólk getur engum treyst.
— Eg sagði henni mömmu,
svona rétt upp á grín,
söguna um hinn — þú veizt.“
Þvínæst koma enn nokkur
miðlungskvæði, en „Gamall
hestamaður" er mjög vel ort og
ágætt á marga lund.
Allstór kvæði og dável ort eru
„Hugleiðing" og „Við torgið", en
skilja kannske ekki mikið eftir að
lestri loknum. Svo kemur auðvit-
að þetta venjulega kvæði um
Jónas Hallgrímsson, sem allir
kommúnistar verða að yrkja fyrr
eða síðar og er að þessu sinni
fremur syfjulegt. Skárri er „Ut-
mánaðarnótt í Beinahelli“, og
síðasta erindið í ,,Haustþönkum“
er snjallt:
„Því sumarið heldur með
haust í blóði
til hafs sínum kugg, gegnum
veður ströng,
með septembermánann við
sigluhúna
og sólina í hálfa stöng.“
Snoturt er líka seinasta ljóðið
í bókinni: „Þjóðvísa.“
Eins og að ofan er sagt, tel ég
ekki Kristján frá Djúpalæk hafa
bætt miklu við sig með þessu
ljóðakveri, nema hvað tækni
hans er nú vandaðri en nokkru
sinni fyrr. Og bókin er snotur;
velunnurum skáldsins mufl bykja
fengur að henni.
SAGNÞÆTTIR
EFTIR BENJAMÍN
SIGVALDASON.
FORNBÓKAVERZLUN
KR. KRISTJÁNSSONAR.
Allmikið liggur nú eftir Benja-
mín Sigvaldason og margt af þv£
hin fróðlegustu kver, sem gam-
an er að lesa. Benjamin er
skemmtilegur rithöfundur, þótt
vitanlega hafi hann sína galla
eins og aðrir. Þetta er þriðja
bindi sagnaþátta hans, og hefur
margt forvitnilegt og fróðlegt
birzt í bindunum öllum. Þriðja
bindi hefst á „Þætti af séra Ein-
ari Nifculássyni, galdrameistara,
og afkomendum hans.“ Þessi þátt_
ur hefur áður birzt í „Grímu“
fyrir 12 eða 13 árum en það rit
er nú uppselt fyrir löngu og því
gróði að fá þáttinn endurprentað
an. Vitanlega get ég ekkert um
það sagt, hversu áreiðanlegar eru
heimildir höfundarins, en hann
■hagnýtir þær á skemmtilegan
hátt í mjög læsilegri frásögn.
Fróðleg og athyglisverð er einn
ig sagan af Rifs-Jóku. Um konu
þessa ganga enn munnmæli í
Framh. á bls. 18.
s. vetrarDANSLEIKUR
“HLÉGAR0!
MOSFELLSSVEIT I KVÖLD
• Sætaferðirnar ódýru eru frá B.S.Í.
kl. 9 og 11,15.
• Stefán syngur öll nýjustu lögin.
• Allir virðast skemmta sér að Hlégarði.
LLDÓ-sext. & STEFÁIM
Hafnfírðingar
MIÐNÆTURSAMKOMA í kvöld kl, 11 í húsi
K.F.U.M. og K. Hverfisgötu.
Ungir menn tala og syngja.
Verið velkomin.
Keflavík
Slysavarnadeild kvenna heldur 30 ára afmælisfund
sinn í aðalveri þriðjudaginn 28. þ.m. kl. 8,30.
Kaffidrykkja — Upplestur
Skemmtiþattur (Hjólmar Gíslason).
Félagskonur vinsaml. tilkynni þátttöku í sírija 1162.
STJÓRNIN.
bþDDDuuuuouuuLJUkJuuuoouuDDDDDDbbbbbbbbbl
NÝKOMIÐ FRÁ STAHLWILLE
Stakir lyklar í tommu-
og millimetramáli.
Stakir toppar í tommu-
og millimetramáli.
■By
ggingavörur h.f.
Siml 35697
Laugoveg 178
f
f
f
» » k-Sl » TTTI * -r-r. 8.^2] - -rz ■ ^ n« LJOl n g. I » -rrt» * -tt .
þjdnusta
lírv *rv lír* lir* Ar* fc* IÍpí *■*
FRAMVEGIS FLYTJUM VIÐ
BÆKUR FRÁ BRETLANDI OG
ÞÝZKALANDI MEÐ FLUGVÉL-
UM — EKKERT AUKAGJALD
^ ^ V-*
4
SntrbjornJónssonaíbM
THI EN6LISH B00KSH0P *
Hafnarstræti 9
Simar 11936 — 10103.
4
*!-*
crer crcr