Morgunblaðið - 29.11.1961, Qupperneq 12

12
MORCVm» r 4Ð 1 Ð
Miðvikudagur 29.- nóv. 1961
JMwgiiitMtifrife
CTtgefandi: H.f Arvakur. Reykjavík.
Framkvæmdastjóri: Sigfús Jónsson.
Ritstjórar: Valtýr Stefánsson (áfcm.)
Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Lesbók: Arni Öla, sími 33045.
Auglýsingar: Arni Garðar Krifiíinsson.
Ritstjórn: ú.ðalstræti 6.
Auglýsingar og avgreiðsla: Aðalstræti 6. Sími 22480.
Askriftargjald kr. 55.00 á mánuði innanlands.
I lausasölu kr. 3.00 eintakið.
NÁTTÚRUHAMFARIRNAR
TLfitt í góðærinu höfum við
íslendingar nú tvívegis
verið minntir á nálægð okk-
ar við þau reginöfl náttúr-
unnar, sem enginn mannleg-
ur máttur fær við ráðið. —
Öskjugosið minnti okkur á
hörmungar liðinna alda, þeg-
ar eldgos og öskufall boðuðu
harðæri, og veðurhamurinn
á Norðurlandi rifjar upp
sagnir af baráttu íslendinga
við máttaröflin gegnum ald-
irnar.
Svo er forsjóninni fyrir að
þakka, að tjón á mönnum
og verðmætum hefur orðið
minna en e. t. v. hefði mátt
vænta. Það breytir ekki
þeirri staðreynd, að við
vérðum ætíð að vera við því
búin að takast á við aðsteðj-
andi hættur. Norðangarður-
inn bar líka upp að landi
nokkra borgarísjaka til að
minna okkur á „landsins
foma fjanda“.
En að mannkyninu steðja
líka aðrar hættur, hættur af
manna völdum, sem ráða-
menn Ráðstjórnarríkjanna
hafa rækilega mingt okkur á
að undanförnu. Gegn öllum
þessum hættum eru ekki til
óbrigðular varnir, en miklu
má þó áorka með skynsam-
legum varúðarráðstöfunum.
Þess vegna fagna lands-
menn þeim undirbúningi,
sem nú er hafinn hér að
almannavöi-num.
KREPPT
AÐ FINNUM
TTvarvetna er því fagnað og
“ sérstaklega þó á Norður-
löndum, að Rússar hafa að
sinni látið af kröfum sínum
um herstöðvar í Finnlandi.
Hitt er hryggilegt, að hin
hugprúða finnska þjóð skuli
ekki fá að stjórna málum
sínum að eigin geðþótta.
Rússar hafa þegar með
þvingunum hrakið frá eina
finnska ríkisstjóm. Þeir hafa
með sömu aðferðum knúið
fram þingrof, og nú reyna
þeir að hafa áhrif á forseta-
kosningar.
Finnar hafa valið sér
hlutleysisstefnu í utanríkis-
málum til að halda góðri
sambúð við Sovétríkin. En
þau láta sér það ekki nægja
heldur seilast til aukinna
áhrifa. Nú er Þýzkaland og
Norðurlöndin allt í einu orð-
in aðalárásaraðilinn í stað
Bandaríkjanna og kommún-
istar á íslandi boða, að ís-
lendingar séu þar ekki eftir-
bátur nágranna sinna. Þetta
er síðan notað sem átylla til
að þjarma að Finnum.
Halvard Lange, utanríkis-
ráðherra Noregs, svaraði
skýrt og skorinort fyrir sína
þjóð, er hann var austur í
Moskvu. Hann kvað reynslu
Norðmanna hafa kennt þeim,
hvernig þeir ættu að haga
málefnum sínum og þeir
mundu standa ótrauðir við
hlið bandamanna sinna. —
Hann gerði sér ljóst, að ógn-
unum er rétt að mæta með
fullri einurð og festu. Á
þann veg hljótum við íslend-
ingar einnig að bregðast við,
enda má gera ráð fyrir að
þvinganirnar við Finna næðu
þá fyrst hámarki, er
Rússar sæu, að þær hefðu
þau áhrif, að lýðræðisþjóðir
á Norðurlöndum ætluðu að
kikna fyrir hótununum.
VERKEFNI TÖN-
LISTARUNNENDA
■ptleð kvikmyndahúsi Há-
■^" skólans hefur verið
reist svo fullkomin hljóm-
leikahöll, að þjóðin þarf
ekki á annarri betri að halda
næstu áratugi. Háskóli Is-
lands hefur þannig lagt tón-
listinni í landinu mikið lið,
sem tónlistarunnendum ber
að þakka.
Svo vel hefur tekizt til að
„heyrðin“ í húsinu er talin
mjög góð. Þó segja fróðustu
menn að hún mundi enn
batna, ef svokallaður „plast-
himinn" ýrði settur upp í
turni samkomuhússins. —
Mundi þetta sérstaklega til
bóta, þegarkórar flytja verk,
ásamt Sinfóníuhljómsveit-
inni.
Nýlega birtist hér í blað-
inu aðsend .smágrein, þar
sem stungið er upp á, að
tónlistarunnendur safni pen-
ingum til þess að kaupa
plasthiminin og setja hann
upp. Með tilliti til þess, hve
mikið hefur verið gert fyrir
unnendur sígildrar tónlistar,
er þetta heilbrigð hugmynd,
og eðlilegt að tónlistarunn-
endur leggi sjálfir fram þær
rúmlega 100 þúsund krónur,
sem þessi framkvæmd mun
kosta. Slíkt framlag væri
ánægjulegur þakklætisvottur
fyrir framtak Háskólans.
LANDBÚNAÐUR-
INN OG FRAM-
SÓKNARFLOKK-
URINN
T ritstjórnargrein Tímans í
•*■ gær er rætt um grein,
sem Hermóður Guðmunds-
son, bóndi í Árnesi, skrifaði
nýlega í Morgunblaðið. Tím-
Axel Wenner-Gren látinn

Var einn auðugasti maður jarðar
SÍÐASTLIÐINN föstudag lézt
einn auðugasti maður verald-
ar í sjúkrahúsi í Stokkhólmi.
Þetta var Svíinn Axel Wenn-
er-Gren, sem átti skýjakljúfa,
Orkuver, óðöl og fyrirtæki víða
um heim.
Wenner-Gren varð áttræður
í júní sl. og hafði um nokkurt
skeið verið haldinn ólæknandi
sjúkdómi. Hann hóf viðskipta
feril sinn með smíði á nýrri
ryksugu, en hafði þegar hann
lézt safnað meiri auði en land
ar hans Ivar Kreuger eld-
spýtnakóngur og Alfred Nobel.
Axel Wenner-Gren fæddist
5. júní 1881 í Uddevalla í Sví-
þjóð, þar sem faðir hans var
kaupmaður. Að námi loknu
fékk Wenner-Gren vinnu hjá
sænsku rafmagnsfyrirtæki, A.
B. Separator. Þar kynntist
hann ryksugusmíði, sem þá
var algjör nýung. Ásamt vini
sínum, sem var tæknifræðing-
ur, vann Wenner-Gren að end-
urbótum á ryksugunni og
stofnuðu þeir svo sameigin-
lega fyrirtæki til að smíða
þessa endurbættu útgáfu.
Stofnfé þeirra var aðeins 16
þúsund sænskar krónur, en
þetta var upphafið að risa-
fyrirtækinu „Electrolux".
Wenner-Gren var fæddur
sölumaður. Smám saman bætti
hann við sig eignum í heima-
landinu, svo sem Svensk Cellu
lose AB og vopnasmiðjurnar
Jlofors En brátt gerðist of
þröngt um hann heima og
hann tók að safna eignum er-
lendis. Hann keypti símafé-
lög í Mexíkó, semenlsverk-
smiðjur og mjólkurbú í
Venezuela, orkuver og járn-
brautir.
Aðeins einu sinni lentd hann
í vandræðum, en það var í
seinni heimsstyrjöldinni. Þá
var hann sakaður um viðskipti
við Hitler og settu Bandamenn
viðskiptabann á hann. Ekki
er vitað hve mikil viðskipti
þessi voru, en vinir Wenner-
Axel Wenner-Gren
Gren segja að hann hafi not-
að aðstöðu sína til að hvetja
ráðamenn til að gera friðar-
samninga við Bandamenn. Eitt
er víst að strax að styrjöld-
inni lokinni hófust heimsvið-
skipti Wenner-Grens að nýju.
Og síðustu tíu ár ævi hans
margfölduðust eignirnar. Er
talið að hann láti eftir sig um
40 þúsund milljónir króna.
Wenner-Gren gaf oft mikl-
ar upphæðir til bágstaddra og
til vísindastofnana. Samtals
námu þessar gjafir -hærri upp
hæð en Alfred Nobel lét eftir
sig. Þrjár stofnanir bera nafn
hans og er ætlað að styrkja I
vísindarannsóknir. Þær eru:
Wenner-Gren Foundation í
New York, sem er ætlað að
styrkja fórnleifarannsóknir,
Wenner-Gienska Samfundet í
Stokkhólmi, sem styrkir líf-
fræðirannsóknir og Wenner-
Grens Center, einnig í Stokk-
hólmi, sem styrkir náttúru-
vísinda, læknisfræði og tækni-
legar rannsóknir.
Wenner-Gren bjó löngum í
Suður-Ameríku. Hann var
kvæntur bandarísku söngkon-
unni Marguerite Gauntier og
Wenner-Gren hjónín vlð Háringe höllina í Svíþjóð lifir hún mann sinn.
inn segir um grein Hermóðs:
„Kröfur sínar vegna land-
búnaðarins dregur greinar-
höfundurinn saman í nokkur
meginatriði, þ. á. m. þessi:
„Það verður að stöðva dýr
tíðina og áframhaldandi
gengisfall“.
„Það verður að sjá land-
búnaðinum fyrir sambæri-
legu lánsfé og sjávarútveg-
inum“.
„Það verður að sjá um að
tollar á landbúnaðarvélum
verði ekki hærri en tollar á
bátavélum og fiskiskipum".
„Allt eru þetta atriði, sem
Framsóknarmenn berjast fyr
ir en Sjálfstæðisflokkurinn
stendur á móti“.
En hver er þá sannleikur-
inn um frammistöðu Fram-
sóknarmanna í þessum mál-
um? Aldrei hefur dýrtíðin
vaxið örar en á tímum
vinstri stjórnarinnar, enda
voru aðgerðir í efnahagsmál-
um þá allar með slíku káki,
að óðaverðbólga var fram-
undan, þegar stjórnin gafst
upp.
Á tímum vinstri stjórnar-
innar voru allir sjóðir land-
búnaðarins tæmdir, svo að
þeir voru gjaldþrota, þegar
stjórnin hrökklaðist frá.
Vinstri stjórnin gerði
heldur aldrei neinar tillögur
um tollalækkanir á landbún-
aðarvélum. Hinsvegar hefur
Viðreisnarstjórnin nú farið
inn á tollalækkunarstefnu og
hefur boðað heildarendur-
skoðun tollalaga, þar sem
lækkun á tollum á landbún-
aðarvélum verður tekin til
athugunar.
Framsóknarmenn hafa
sannarlega ekki af neinu að
státa í þessum efnum.