Morgunblaðið - 29.11.1961, Qupperneq 17

Miðvikudagur 29. nóv. 1961
m oncrnvnr j n r ð
17
Kristmann Guðmundsson skrifar um^
BÓKMENNTIR
GUIXÆDIÐ.
BFTIR JACK LONDON
GEIR JÓNASSON bjó til'
prentunar.
I SUÐURHÖFUM.
EFTIR JACK LONDON
SVERRIR KRISTJÁNSSON
I ÍSEENZKAÐI.
, ÍSAFOLDARPRENTSMIÐJA
' Jack London er meistari frá-
sagnarinnar. Fáir hafa betur
kunnað að segja sögu en hann,
og í báðum þessum bókum kem-
ur það glöggt fram. Hin fyrri er
skáldsaga, hin síðari smásagna-
safn.
Gullæðið er sagan af Kitta
Stormi. 1 upphafi bókar er hann
iblaðamaður í San Francisco.
Hann hefur líka gefið út kvæða-
Ibók — og á frænda, er frýr hon-
um oft hugar fyrir leti og ónytj-
ungshátt. Gamli maðurinn brýn-
ir hann títt á því, að afi hans hafi
steinrotað mann rneið einu hnefa
höggi, þegar hann var 69 ára að
aldri, en telur ólíklegt, að Kitti
geti sjálfur nokkru sinni rotað
svo mikið sem maðkaflugu, allra
sízt þegar hann er orðinn 69 ára.
Eigi að síður leggja þeir frænd-
ur litlu síðar af stað til Alaska,
en þá hefur fregnin um gullfund
inn mikla farið eins og eldur í
sinu um Ameríku alla. Og nú
hefst heldur en ekki viðburðarík
og skemmtileg saga.
Ekki skal lesandinn rændur
þeirri ánægju að uppgötva sjálf-
ur þau fjölmörgu æ-vintýri, sem
Kitti Stormur iendir í á leiðinni.
Þar eru hættur og raunir á
hverju blaði — nóg til að drepa
tíu hraustmenni af hörðustu gerð.
Kitti er auðvitað linur í fyrstu,
því að satt að segja hefur hann
lítið annað gert en að slæpast
með kunningjunum í San Fran-
cisco alla sína tíð. En hann herð-
ist smám saman, og ekki líður
á löngu, áður en hann getur rotað
fleira en maðkaflugur. Þess er
líka full þörf, því að gullæðið
mikla hefur nú gripið þúsundir
manna, er allar streyma til
Alaska, og kapphlaupið er ægi-
legt að ná fyrstur til staðarins,
þar sem gullið hefur fundizt.
Brugðið er upp fjölda svip-
mynda af bráðtifandi aukapersón
um — og auðvitað vantar ekki
spennandi ástarævintýri innan-
um öll hin. Það er engin furða,
þótt þetta sé ein af útbreiddustu
bókum Jack London, svo prýði-
lega býggð og bráðskemmtileg
sem hún er. Sumir myndu víst
kalla hana léttmeti á bóka-
menntalega vísu, en það er ekki
rétt. Frásögnin og atburðalýsing-
arnar eru hvort tveggja svo snilld
arlegt, að af ber, og þróun aðal
persónunnar er gerð af meistara-
höndum. Þá er þetta holl lesning
ungu fólki, því að hún fjallar um
þann karlmennskudug, sem ekiki
kann að gefast upp, en vex í
hættum og raunum — og það er
einnig saga um trausta vináttu
og góðan félagsskap.
Þýðingin má kallast góð; virð-
ist hún öll samvizkusamlega unn-
in. En hressilegra og þrungnara
af lífi er nú eigi að síður mál
höfundarins sjálfs.
f SUÐURHÖFUM er smásagna-
safn eins og að ofan getur og í
því sumar af allra beztu smá-
sögum Londons. í þeirri bók er
lesandinn kominn suður í blíð-
una á Kyrrahafi — sem raunar
á það stundum til að snúast upp
í ofsarok og stórsjó. En það ger-
ist margt í þessum sögum, og
ekki vantar spennu; lesandinn
gleymír að ergja sig yfir kæru-
leysislegri þýðingu, sem lítur út
fyrir að -vera gerð úr dönsku.
(„Litlu síðar fengum við okkur
annað staup eða kannske það
þriðja, og ég á að bera kveðju
og segja, að það var ekki glund-
ur, sem við blönduðum.“ — „En
að fara seint í háttinn", sagði
hann, „að væri ekki gott, því að
listkynning Mbl.
Samsöngur Karlokórs Keflavíkur
KARLAKÓR Keflavíkur hélt
haustsamsöng sinn í Bíóhöllinni
f Keflavík 18. nóvember. Fyrst
söng kórinn verulegan hluta af
söngskrá sinni fyrir skólanem-
endur og var það vel hugsað af
kórnum, þó að hinir ungu gestir
tækju boðinu ekki með æskilegri
hæversku.
Karlakór Keflavíkur er í aug-
um heimamanna merkilegt fyrir-
bæri. Það fer lítið fyrir því al-
mennt séð, þó að þessir 36 menn
séu að hraða sér á æfingu að
loknum margháttuðum dagleg-
um störfum og eyða þar kvöldinu
undir járnhörðum aga stjórnand-
ans, en svo þegar kórinn birtist
prúðbúinn á pallinum og flytur
okkur brot úr meistaraverkum
liðinna og líðandi stunda, þá
verðum við í bekkjunum þakk-
Ját og hrifin.
W Karlakór Keflavíkur óskar
eftir dómum um verk sín — en
eðgát skal höfð í nærveru sálar
-— og dómar um Karlakór Kefla-
víkur verða tvíþættir fyrst og
fremst dómur um það menning-
arlega framlag, sem kórinn legg-
ur okkar bæjarbrag, ef til vill
imeð því að vera til og standast
þolraunina að æfa og koma fram
— fyrir það erum við innilega
þakklát, því þar er vel að verið.
Ekki er þetta þó einhliða frá
okkur áheyrendum, heldur hafa
kórfélagar einnig sína ánægju af
J>ví að vera og gera- Um meðferð
kórsins á fjölbrey.ttri söngskrá
er margt hægt að segja. Yalið er
fjölbreytt og gefur tækifæri til
étaka á marga lund, sem kórinn
leysir á afbragðs hátt. Stundum
er kórinn leiddur á yztu nöf með
aniklum andstæðum — Forte er
ekki alltaf hávaði, heldur styrk-
ur, en þróttmikil stjórn hefur
oft tilhneigingu til að ná því
hugstæða út úr verki sínu.
Keflavíkurlagið, Alda sunnan
úr öldum, eftir Bjarna J. Gísla-
son við texta Kristins Reyrs er
fallegt lag og vel með farið, það
er grunntónn í því, sem höfðar
til fortíðar og framtíðar, en þó
svo skiljanlegt eins og gjálfrið
við keflvíkska fjörusteina —
Móðir vor jörð eftir Toni Ortelli,
í útsetningu Hriberschek er
fallegt og vel flutt af kórnum,
Pílagrímasöngur Wagners rís Qg
hnígur undra vel í meðförum
ekki stærri kórs en hér er að
verki.
Með kórnum eru að þessu
sinni fjórir einsöngvarar, sem
leysa sín hlutverk vel af hendi
og eru mjög smekkvísir í söng
og tilfinninganæmir fyrir sam-
ræmi heildarinnar. Sverrir Ólsen
syngur eins og sá sem valdið hef-
ur, rödd hans er björt.og falleg
og þyrfti hann eða stjórnandinn
að gæta hennar betur, þegar
hann fellur inn í heildina með
kórnum.
Guðrún Kristinsdóttir annað-
ist undirleik í forföllum Ragn-
heiðar Skúladóttur, og gerði það
af sinni alkunnu snilld, þó sam-
æfingar væru ekki margar.
Karlakór Keflavíkur hefur
unnið gott verk og heldur nú
áfram að velja sér ný verkefni
og vaxa og þroskast undir ör-
ugrri og markvissri stjórn Her-
berts Hribérscheks, sem hefur
leitt kórinn til vaxandi virðingar
á erfiðri braut söngs og sam.taka.
— hsj-
Juneau, Alaska, 24. nóv. NTB.
BANDARÍSK flutningaflugvél af
gerðinni „Boxcar“ (C-119) hrap-
aði í dag til jarðar í nánd við
White Horse í Yukon. Fimm af
áhöfninni fórust, en tveggja
manna er saknað.
maður færi með heilsuna á því.“
— „Þegar María var sex ára,
gekk hún yfir stóra htiullungmn
við ströndina án ótta, og ég hef
séð fullorðna og fullsterka menn
hika við það þrekvirki.“ — Það
er meira af slíku.)
Fyrsta sagan, „Heiðinginn“,
fjallar um félagsskap tveggja
manna af ólíkum kynþáttum. Óg
fáu kann Jack London betur að
lýsa en einmitt vináttu og félags-
Skap. Suðureyjamaðurinn, Otu,
verður lesandanum ógleymanleg-
ur, svo lifandi og mannlegur er
'hann j frumstæðri væntumþykju
sinni og óbilandi tryggð.
Þá er sagan um svertingjann
Má.kí og baráttu hans við óblíð
örlög, er enda raunar I hinni
mestu velgengni. Mákí yfirvinn
ur allar þrautir og gerist að lok-
um höfðingi á heimaey sinni,
verður ótrúlega feitur og eignast
fjórar eiginkonur. Auk þess á
hann margar byssur, hanka úr
postulínsbolla og glæsilegt safn
af mannshausUm; — einn þeirra
er meira að segja hvítur með
gult skegg. Höfundurinn vinnur
það afrek að vinna samúð lesand-
ans til handa þessum frumstæða
morðingja og grimmdarsegg, og
má það heita vel af sér vikið.
Persónulýsingin er snilld og sag-
an listaverk.
DJOFULLINN HIRÐIR YKK-
UR ! er ekki eins góð og hinar
fyrri, enda kennir í henni nokk-
uð mikils hroka fyrir hönd hins
hvíta manns og fyrirlitning á
negragreyjunum þarna á Suður-
hafseyjum.
I SONARSYNI MORÐINGJANS
er góð mannlýsing og snjöll frá-
sögn af hrakningum skútu einn-
ar, er berst um höfin með eld í
lestinni. Höf. tekst þar að skapa
mjög sérstæða og ógleymanlega
stemmningu með meistaralegri
frásagnargáfu sinni.
I sögunni HVÍTI MAÐURINN
— HINN ÓUMFLYJANLEGI, ber
enn nokkuð á hvítramannahroka,
en að öðru leyti er þetta rétt
snortur saga.
Bráðskemmtileg er sagan HIN-
AR ÆGILEGU SALÓMONSEYJ-
AR. En heldur er hún létt á
bókmenntalegum metum. — Hús
ið hans Maphuis er aftur á móti
ágæt saga um baráttu frumstæðra
roanna við hræðileg náttúru-
öfl. Frásögnin af hrakningum
) Nárí gömlu er gerð af tærri
snilld. Og hinn ljúfi undirleikur
vonarinnar í öllum þessum ham-
förum kemur við hjartað í les-
andanum. Draumur þessara fá-
tæklinga um húsið, er þau
ætla að kaupa fyrir perluna sína,
mun lengi geymast í minni
manns.
Síðasta sagan HVALSTOÐIN,
er lélegust, og skal ekki fjölyrt
um hana.
Frágangur bókanna er ágætur,
hvað ytra útlit snertir, og eru nú
komin átta bindi af ritsafni Jacks
Londons.
SNORRI D. Halldórsson heldur
sýningu á myndum sínum í
glugga Mbl. næstu daga. Snorri
var með þcim fyrstu er stofnuðu
samtök frístundamálara og sýndi
hann tvisvar með félögum sín.um.
Sjálfstæða sýningu hélt hann svo
í Vestmannaeyjum 1955.
Snorri sýnir að þessu sinni 2
oiíumyndir, 5 krítarteikninigar og
allmargar vatnslitamyndir. Fiest-
ar þessar myndir eru frá Reykja-
vík og nágrenni og allar til sölu.
Lögðu hald á
ilagvélina
Haag og Caracas, 27. nóv.
— (AP — NTBJ —
FIMM stúdentar frá Vene
zuela lögðu í dag hald á
farþegaflugvél — dreifðu
úr henni flugritum yfir
Caracas, höfuðborg Vene-
zuela, og neyddu síðan
flugmanninn til þess að
lenda í Curacao.
Flugvélin var á leið frá
C-aracas til Maracibo, sem er
um 800 km. fyrir vestan
Caracas. Farþegar í vélinni
voru 43 og fjögurra manna
áhöfn. Þegar eftir flugtak í
Caracas, tóku stúdentarnir
öll völd um borð. Þeir
fleygðu flugritum með gagn-
rýni á stjórn Venzuela yfir
borgina. Þegar flugvélin
lenti í Williamstad í Cura-
cao voru stúdentarnir hand-
teknir af hollenzkum yfir-
völdum.
New York 24. nóv. NTB
SKÝRT var frá því í Bandaríkj-
unum í dag að alls hafi Rússar
sprengt 50 kjarnorkusprengjur
frá því þeir hófu tilraunir að nýju
hinn 1. sept. sl., en ekki 30 eins
og talið var.
KVIKMYNDIR * KVIKMYNDIR * KVIKMYNDIR * KVIKMYNDIR .
*
<

*
HiaNí.NHiAM skrifar um kvikmyndir * kvikmyndir
Trípolibíó:
NAKIN KONA í HVITUM BIL
FRANSKI leikarinn Robert
Hossein hefur samið handritið að
þessari mynd Og haft á hendi
leikstjórnina og auk þess fer
hann með eitt af aðalhlutverk-
unum. — Myndin hefst á þvi, að
á veginum til Riviera nemur hvít
ur bíll skyndilega staðar um
miðja nótt við hlið manns nokk-
urc', sem er þar á gangi. Kven-
mannsrödd í bílnum spyr mann-
inn- til vegar til Nice og býður
honum jafí framt ótvírætt ástar-
lot sín. Þegar ástarævintýrinu
er lokið ætlar maðurinn að
kveikja ljós til þess að sjá hver
konan er, en hún ógnar honum
með skammbyssu svo að hann
fer úr bilnum án þess að sjá
andlit liennar. Maður þessi, sem
heitir Pierse Menda, hefur starf-
að hjá franska útvarpinu, en er
nú atvinnulaus og á leið til Rivi
era í atvinnuleit við útvarpið í
Monte Carlo. Hann getur ekki
gleymt þessu ævintýri og honum
tekst að hafa upp á eigendum
bílsins. Eru það tvær systur,
Helena óg Eva, ungar og fríðar
konur. Hann fer heim til þeirra
undir því yfirskyni að bílnum
hafi verið ekið á sig þessa um-
ræddu nótt. Helena verður undr-
Krúsfeff eins og banda-
rískir heimsvaldasinnar
segir albansk\ú æskulýðsleiðtogi
Tirana, Albaníu, 24. nóv.
— (NTB) —
AÐALRITARI æskulýðs-
hreyfingar koniniúnista í
Albaníu, Loubonia, réðist í
dag harðlega á Krúsjeff for-
sætisráðherra og sakaði
hann um tækifærisstefnu og
árásir á sanna Marx-Lenin-
ista. Líkti hann Krúsjeff við
„bandaríska heimsvaldasinna
og júgóslavneska endurskoð-
unarsinna“.
Laubonia sagði að Krúsjeff
hefði ráðizt á landsþing æsku-
lýðshreyfingarinnar í Tirana.
„Flokkur okkar hefur með ró
og þolinmæði mætt árásunum
og rógburðinum frá Krúsjeff og
lærisveinum hans vegna þess,
að flokkurinn er þess fullviss
að Marxisminn og Leninisminn
munu sigra endurskoðunarstefn-
una“, sagði Loubonia.
Þá ásakaði Loubonia Krús-
jeff um að hafa hvatt til þess í
ræðu að gerð yrði gagnbylting
í Albaníu. Sagði hann að það
væri furðulegt þegar Krúsjeff
talaði um sjálfan sig sem
Leninista, því Lenin, „hinn
mikli leiðtogi byltingarinnar",
hefði aldrei hvatt eða varið
gagnbyltingaröflin, eins og
Krúsjeff hefur gert varðandi
Albaníu.
Loubonia lauk máli sínu með
því að hvetja kommúnistaæsk-
una í Albaníu til enn nánari
samstöðu við flokkinn og mið-
stjórnina undir forustu Enhver
Hox'
andi, þvi að hún fer aldrei út
að nóttu til og um Evu getur ekki
verið að ræða, því að hún ér
iómuð og bundin við hjólastólinn.
Pierre verður vinur systranna.
Þær bjóða honum að búa hjá sér
og taka.við stjórn hljóðfæraverzl
unar, sem þær eru að setja á
stofn. En nú fara að gerast mjög
aularfull atvik í sambandi við
Evu. Hún hverfur nótt eftir nótt
úr rúmi sínu og finnst hvergi
enda þótt þau Pierre og Helena
leiti hennar vandlega. Eva hafði
játað Pierre ást sína, en hann
óg Helena sem hafa fellt hugi
saman, hafa miklar áhyggjur af
því hversu komið er, einkum
þó út af þessu næturhvarfi Evu.
Fer svo að Pierre tekur að gruna
að Helena sc hér að verki, í þeim
tilgangi að láta menn halda að
Eva sé geðbiluð. Þegar Helena
kemst að grun Pierre fer hún af
heimilinu í reiði. En að lokum
fæst lausn ieyndarmálsins.
Mynd þessi er mjög sérstæð að
efni, spenna hennar mikil og hún
sérstaklega ve! gerð og eftir því
vel leik.ii. Systurnar Marina
Vlady og Odile Versois leika Evu
og Helenu og Robert Hossein
Pierre. Er leikur þeirra allra af-
bragð, ekki síst Marinu Vlady,
sem túlkar frábærlega vel sálar-
líf hinnar lömuðu stúlku.
Háskólabíó:
OVENJULEG ÖSKUBUSKA
OVENJULEG öskubuska er rétt-
nefni á þessari mynd. Vinur okk-
ar Jerry Lewis er sem sé ösku-
buskan. Hann heitir Fella og býr
bjá auðugri stjúpu sinni og son-
um hennar tveimur. Eins og ösku
buskan í ævintýrinu er hann horn
reka á heimilinu og þjónn sem
annast öll verstu verkin meðan
synir stjupunnar lifa í allsnægt-
um og gei a ekki annað en að
njóta lífsms. Og nú kemur prins-
essan til sögunnar. Henni er
haldin mikil veizla og þangað
fara hálfbræður Fella til þess að
krækja í prmsessuna, en Fella
verður vitamega að sitja heima.
En þá tirtist honum töframaður
inn, og áður en varir er Fella
kominn í veizluna prúðbúinn og
stigur dans við prinsessuna. En
kl. 12 á miðnætti tekur hann til
fótanna og missir þá annan skó-
inn, sem prinsessan finnur. Þarf
ekki að hafa þessa sögu lengri,
— allir kannast við hversu lauk
sögunm um öskubusku.
Mynd þessi, sem tekin er í lit-
um, er ekki eins skemmtileg og
margar sðrai myndir Jerry Lew-
is. Þó eru ýmis atriði myndarinn-
ar ailskemmtileg og alltaf er gam
an rð sia hin margvislegu og
furðulegu svipbrigði Jei'ry’s.