Morgunblaðið - 30.11.1961, Síða 12

12
MORGVNBLAÐIÐ
Fimmtudagur 30. nóv. 1961

CTtgefandi: H.f Árvakur, Reykjavik.
Framkvæmdastjóri: Sigfús Jónsson.
Ritstjórar: Valtýr Stefánsson
Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
.Lesbók: Árni Óla, sími 33045.
Auglýsingarr Arni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn: íVðalstræti 6.
Auglýsingar og afgreiðsla: Aðalstræti 6. Sími 22480.
Askriftargjald kr. 55.00 á mánuði innanlands.
í lausasölu kr. 3.00 eintakið.
EINKENNILEGT UTGERÐAR-
SJÖNARMIÐ
¥ úðvík Jósefsson, alþingis-
maður, þykist sérstakur
sérfræðingur í útgerðarmál-
um, þótt hæfileikar hans séu
meiri á nefndarfundum en
við framkvæmd útgerðar,
eins og sannazt hefur á
Norðfirði. Síðasta kenning
þessa spekings er sú, að
gengisfellingin í sumar hafi
fremur verið til tjóns en
hagsbóta fyrir útveginn.
Kenning þessi er svo
frumleg, að ekki verður hjá
því komizt að fara um hana
nokkrum orðum. Samkvæmt
henni er það til tjóns fyrir
útveginn, að fá fleiri krónur
fyrir afla sinn. Samkvæmt
henni hafa allar ráðstafanir,
sem gerðar hafa verið und-
anfarin ár til að koma flot-
anum úr höfn, verið andstæð
ar hagsmunum þessa atvinnu
vegs. Samkvæmt henni ætti
það í raun réttri að vera sér-
stakir hagsmunir útvegsins
og útflutningsframleiðslu al-
mennt að gengi væri stór-
hækkað.
Kenningar þessar eru sann
arlega meðal þess bjálfaleg-
asta, sem fram hefur verið
sett. Hinsvegar mundi al-
menningur að sjálfsögðu
telja það meinalaust, aðLúð-
* vík Jósefsson reyndi að sann
færa útvegsmenn um rétt-
mæti kenninga sinna. —
Gengisfellingin var gerð af
illri nauðsyn til að bjarga
útflutningsframleiðslunni. —
Ef Lúðvík gæti sannfært for-
vígismenn hennar um, að
gengishækkun væri sjávar-
útveginum til hagsbóta, ligg-
ur auðvitað beint við að
hækka gengið aftur, því að
ekki leika menn sér að því
að axla byrðar, ef þeir, sem
ávaxtanna njóta, telja að-
gerðirnar vera sér til tjóns.
NÝ FANGA-
GEYMSLA
jnh'ns og skýrt hefur verið
frá hér í blaðinu, hefur
nú verið tekin til afnota ný
fangageymsla við Síðumúla
í Reykjavík og leysir hún af
hólmi „kjallarann“ í lög-
reglustöðinni.
Framkvæmd þessi var hið
brýnasta nauðsynjamál, enda
eru fangelsismál þjóðarinnar
til vansæmdar. 1 nýju lög-
reglustöðinni, sem nú er
hafin byggin á, verða einnig
allmargir fangaklefar og
verða verulegar umbætur í
þessum málum, þegar hún
hefur verið reist, auk þess
ser igreglunni í Reykjavík
ve. odr þá skapaður sóma-
samlegur aðbúnaður.
Lögreglustjórinn í Reykja-
vík, Sigurjón Sigurðsson, hef
ur í samvinnu við dómsmála
ráðherra, haft forgöngu í
þessum málum og ber að
þakka hana.
RÖDD
KENNEDYS
í RÚSSLANDI
l/'iðtal það, sem tengdason-
* ur Krúsjeffs, ritstjóri Iz-
vestiá, átti við Kennedy
Bandaríkjaforseta, hefur nú
verið birt í Sovétríkjunum,
óbrenglað að því að talið er.
Er þetta mjög mikilvægt,
því að rödd Bandaríkjafor-
seta heyrist þá í fyrsta
skipti um langt skeið austan
tjalds.
í viðtalinu er ekki margt
nýtt fyrir okkur, sem búum
við lýðfrelsi, en vafalaust
mun margt af því, sem þar
segir, vekja verðskuldaða at-
hygli í kommúnistaríkjun-
um. Sérstaklega mikilvægt
er, að Kennedy undirstrikar,
að örðugleikar í alþjóðamál-
um stafi af því, að Sovétrík-
in vinni stöðugt að því að
koma á kommúnisma um
gjörvallan heiminn. Kynni
það að vekja menn þar aust-
ur frá til umhugsunar um,
að tímabært væri að Rússar
létu af heimsvaldastefnu
sinni og reyndu að búa að
sínu.
Tímabært var líka að
Ráðstjórnarþjóðirnar fengju
rétta vitneskju um Þýzka-
landsmálið og aðild Vestur-
Þýzkalands að Atlantshafs-
bandalaginu, því að nú er
það meginárásarefni á Vest-
veldin — og raunar fyrst og
fremst á Norðurlönd — að
hinn litli her Þýzkalands
ógni Rússum. Fer varla á
milli mála, að upplýsingar
Kennedys muni vekja marga
Rússa til umhugsunar um
þessi mál og réttari skilnings
á þeim en áður.
VILLA Á SÉR
HEIMILDIR
ins og flestum íslending-
um er kunnugt, hafa
kommúnistar löngum reynt
að villa á sér heimildir. Þeir
hafa þótzt vera málsvarar
verkalýðs og látið þau boð
út ganga að hvergi eigi
menntamenn betra skjól en
undir verndarvæng þeirra.
Nú eru þeir allt í einu orðn-
UTAN UR HEIMI
Kúrdauppreisnin
í írak barin niður
En Kassem hefir aðeins dreift glóðunum
— ekki tekizt að
LITLAR og óljósar fréttir hafa
borizt af Kúrdauppreisninni, sem
brauzt út í norðurhluta íraks á
liðnu sumri, en nú hefir það þó
vitnazt fyrir víst, að hersveitir
forsætisráðherrans, Abdul Karim
Kassems hershöfðingýa, hafa bar-
ið uppreisnina niður, a. m. k. um
sinn. Þrátt fyrir ófullkoimnar
fréttir, er það og Ijóst, að það
hefir kostað mikið hernaðarlegt
átak að „þagga niður í“ Kúrdun-
um — t.d. varð Kassem að láta
flugherinn taka mjög virkan
þátt í aðgerðum landhersins til
þess að ná yfirhöndinni yfir upp
reisnarmönnum, sem stunduðu
harðvítugan skæruhernað í hæð-
um og fjöllum í norðurhluta
landsins. — Og flest bendir til
þess, að enda þótt Kassem hafi
tekizt að kæfa sjálft bálið, þá
hafi hann fremur dreift glæð-
unum en slökkt í þeim.
— ★ —
Molla Mustafa Barzani, hötfð-
ingi Kúrdanna, sem var upphafs
maður og aðalforingi uppreisn-
arinnar, fer nú huldu höfði — og
telja margir, að hann sé á leið til
Sovétríkjanna að nýju, en þaðan
kom hann til íraks eftir bylting-
una 1958.
slokkva í þeim
hét þeirn fullu jafnrétti við
Araba — og þegar stjórnin tók að
leyfa starfsemi stjórnmálaflokka
í smáum stíil á nýjan leik, á sl.
ári, var „Kúrdíski demókrata-
K A S SEM — erfiðleikarnir
hafa steðjað að úr ýmsum
áttum . . .
flokkurínn" einn hinn fyrsti, sem
hlaut leyfi til að starfa.
töldu Kúrdana raunverulega
bandamenn sína — og hafa þeir
þar fyrst og fremst haft í huga
hinn skjóta frama foringjans,
Barzanis, í Sovétríkjunum. Og
jafnframt því sem meiri og meiri
greinir urðu með Kassem og
kiommúnistum, gerðu Kúrdarnir
sér það æ betur Ijóst, að jafnrétti'
við Araba í orði var allt annað
en raunverulegt jafnrétti. Enda
er sannleikurinn sá, aá hagur
Kúrda á sl. sumri, þegar þeic
gripu til vopna, var litlu eða
engu betri en hann hafði yerið
fyrir byltinguna.
Uppreisnarmennirnir nutu
stuðnings kommúnista í írak, og
kommúnistaríkin létu yfirleitt i
ljós samúð við baráttu þeirra
— mjög varfærnislega þó. Hug-
myndin um sjálfstætt ríki Kúrd-
anna — „Kúrdistan" — sem næði
yfir allstóran hluta af Tyrklandi,
fran og írait, er engan veginn
ný. Hafa Moskvumenn löngum
litið á hana sem eitbhvert hið
vænlegasta ráð til þess að sundra
varnarbandalagi Tyrklands, ír-
ans, Pakistans og Bretlands. —
En niðurstaðan varð sú, að hreyf
ing þessi reyndist ekki tímabær.
Kúrdarnir fá ekiki staðizt land-
her og flugher íraksstjórnar snún
ing, þótt þeir geti gert mikinn
óskunda með skæruhernaði sín-
um.
★ HVAÐ GERA RÚSSAR?
Þeir miundu þarfnast mjög
virkrar og öflugrar aðstoðar Sov-
étríkjanna, ef þeir ættu að geta
framkvæmt byltingu. Og fátt
bendir til þess, að Rússarnir séu
— a. m. k. enn sem komið er —
svo hatrammir gagnvart Kass-
em, að þeir vilji hætta á að slíta
öll tengsl við hann og gera hann
að eindregnum andstæðingi, svo
* GULLIN LOFORÐ
Enda þótt fregnir af uppreisn
inni hafi verið óljósar og fábrotn
ar, eins og fyrr segir, leikur ekki
á tveim tungum, hvað það var,
sem einkum fékk Kúrdana til
þess að grípa til vopna gegn íraks
stjórn. Eftir byltinguna 1958
flykktust flestir þeir, sem fyrr
verandi stjórn hafði gert útlæga,
til landsins á ný — og var tekið
opnum örmum. Meðal þeirra var
Barzani, sem hafði verið gerður
að ,,heiðurs-hershöfðingja“ í
Rauða hernum á útlegðarárum
sínum í Sövétríkjunum. Nokkru
eftir heimkomuna stofnaði hann,
ásamt nokkrum stuðningsmönn-
um sínum og skyldmennum, til
samtaka meðal Kúrdanna, áem
síðar þróuðust í það að verða
stjórnmálaflokkur, „Kúrdíski.
demókrataflokkurinn".
Fljótlega eftir að kyrrð var
komin á í frak eftir byltinguna,
þótti Kassem sér ógnað af „Nass-
ers-hreyfingu“ í hinu nýja lýð-
veldi — og til þess að vega á
móti styrk hennar, tók hann að
efla samband sitt við ýmsa minni-
hlutahópa, jafnvel kristna
flokika, eins og Assyriana og
Nestoriana. En einkum gerði þó
Kassem sér far um að smjaðra
fyrir Kúrdunum og lofa þeim
gulli og grænum skógum. Hann
A ÓTTINN VI»
KOMMÚNISTA
Síðar kom svo að því, að
Kassem tók að óttast mjög vax-
andi áhrif kommúnista, sem
BELGRAD, 27. nóv — Reuter —
Ni'B. —
Miðstjórn kommúnistaflokks
Júgóslavíu hefur verið kölluð
saman til fundar í fyrsta sinn í
tvö ár. í skýrslu sem fyrir stjórn
inni liffffur er lögð á það áherzla
að fiokksfélagar taki ekki vettl-
ingatökum á einstökum mann-
eskjum, sem notfæri sér hinar
miklu breytinffar í efnahagskerfi
landsins til þess að verða sér úti
um auðfengið fé.
Það er framkvæmdastjórn
flokksins — en hún er skipuð 14
mönnum — sem hefur útbúið
skýrsluna. Þar segir, að sumir ein
staklingar líti á efnahagsbreyt-
ingarnar sem ógnun við forrétt-
indaaðstöðu sína og aðrir notfæri
sér þær til þess að afla sér fjár
með auðveldum hætti. Á slíkum
tilhneigingum geti kommúnista-
flokkurinn ekki tekið með neinni
sem fullur og opinber stuðningur
við Kúrdana myndi eflaust hafa
í för með sér.
(Byggt á grein eftir H.A.R.
Philby, fréttamann „Ob-
servers" í Teheran)
linkind, — og heldur ekki unað
við að innan hans séu menn, sem
sýni með hugsjónum sínum og að
gerðum. að þeir eru gegnsýrðir
anda, er stríðir gegn fyrirætlun-
um flokksins og hugsjónalegum
grundvelli.
Með efnahagsbreytingunum,
sem talað er um í skýrslunni,
mun vera átt við dreifingu og
sölu matvælaframleiðslu þannig
að forystumenn einstakra staða
hafa fengið frjálsari hendur til
verzlunar og jafnframt verið lögð
meiri ábyrgð á hendur þeirra.
Þór veitir aðstoð
VARÐSKIPIÐ Þór flutti í gær
veikan mann frá Bíldudal til
Patreksfjarðar. Þar var maðurinn
lagður í sjúkrahúsið.
Engin vettlingatök
ir einkar vinveittir bændum.
Ekki verða fleiri stéttir
nefndar hér, þess gerist ekki
þörf. Einungis skal bent á þá
staðreynd, að faguryrði
kommúnista um þetta fólk
eru ekki annað en einn þráð-
urinn í þeim blekkingavef,
sem kóngurlóin spinnur. — Á
sama tíma og Moskvumál-
gagnið leitar aðstoðar verka-
manna, eru þeir strádrepnir
á götum í Austur-Berlín. Á
sama tíma og íslenzkir komm
únistar þykjast vera sér-
stakir málsvarar mennta-
manna, eru þeir felldir í
Búdapest og rödd þeirra kaéfð
alls staðar þar sem kommún-
ismanum hefur í skjóli öfl-
ugra herja tekizt að hrifsa til
sín völdin. Og naumast ætti
að þurfa að tala um hlutskipti
bænda, eða hvernig urðu
ekki örlög þeirra í Sovétríkj-
unum sjálfum, er þeir höfðu
áhuga á að eiga sjálfir meira
en tvö hænsni?
Svo mikla þekkingu hafa
menn orðið á eðli heims-
kommúnismans, að hræsnis-
tal og uppveðrun við bráð-
saklausa menn, er orðið bros
legt. En sérstaklega er það
fjarstætt að ætlast til þess,
að menntamenn, skáld og rit
höfundar geti stutt einhverja
mestu ofbeldisstefnu alira
alda.