Morgunblaðið - 03.12.1961, Side 12

12
MORCVN Jtr 4Ð1Ð
Sunnudagur 3. des. 1961

Otgefandi: H.f Árvakur. Reykjavík.
Framkvæmdastjóri: Sigfús Jónsson.
Ritstjórar: Valtýr Stefánsson (át>m.)
Sigurður Bjarnason frá Vigur.
UTAN ÚR HEIMI 1
Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Lesbók: Arni Óla, sími 33045.
Auglýsingar: A.rni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn: Aðalstræti 6.
Auglýsingar og avgreiðsla: Aðalstræti 6. Sími 22480.
Askriftargjald kr. 55.00 á mánuði innanlands.
í lausasölu kr. 3.00 eintakið.
AÐSTOÐ VIÐ TOGARANA
l^ins og kunnugt er, hefur
^ verið hið alvarlegasta
aflaleysi hjá togaraflotanum
að undanförnu, og á sá at-
vinnurekstur við mikla örð-
ugleika að etja af þeim
ástæðum. Við útfærslu land-
helginnar töpuðu togararnir
flestum hinna beztu veiði-
svæða, og ekki hefur fram
að þessu verið talið unnt, að.
bæta útgerðinni það tjón.
Til greina hefði getað
komið að heimila togurunum
einhverjar frekari veiðar inn
an 12 mílna en nú er gert.
Sú leið var farin 1958 að
leyfa íslenzkum togurum
ákveðnar veiðar innan fisk-
veiðitakmarkanna, sem út-
lendingum voru bannaðar.
Bátasjómenn eru að vonum
andvígir því að slík heimild
verði veitt og auðvitað verð-
ur að fara varlega í þeim
sökum.
En ef sú leið verður ekki
farin að heimila einhverjar
togveiðar í landhelgi, virðist
óhjákvæmilegt að bæta tog-
urunum skaðann með öðrum
hætti. Sú er líka skoðun
stjórnarandstöðunnar í Fram
sóknarflokknum. Um það
segir Tíminn svo í gær:
„Hitt er svo annað mál, að
togaraútgerðin þarf á ein-
hverri aðstoð að halda, en
þ^r verður þjóðin öll að
koma til. Þeirri byrði má
ekki velta yfir á bátaútgerð-
ina eina“.
Með efnahagsráðstöfunum
í fyrra var styrkja- og upp-
bótakerfið afnumið og Við-
reisnarstjórnin hefur ekki í
hyggju að endurreisa það,
enda var reynslan af því
með þeim hætti, að síðustu
úrræði ættu að vera að
grípa til þess að nýju.
Hi'nsvegar má segja, að
einhver fjárframlög til tog-
aranna væru ekki styrkir í
venjulegri merkingu, heldur
miklu fremur bætur fyrir þá
skerðingu veiðisvæða, sem
af friðunaraðgerðunum leiddi
og raunar má líka á það
benda, að þótt uppbótakerfið
sé afnumið, þá hlýtur að
verða að gera tímabundnar
ráðstafanir, þegar sérstök ó-
höpp steðja að, eins og hið
mikla aflaleysi togaranna að
undanförnu. Loks er svo þess
að geta, að áður hefur tog-1
araflotinn verið sviptur rétt-
mætum hagnaði, þegar sér-
stakur bátagjaldeyrir var til
styrktar bátaflotanum, en
togararnir urðu að selja
sinn afla við óraunhæfu
gengi.
Að öllu þessu samanlÖgðu
má segja, að krafa Tímans
um fjárframlög til togara-
flotans sé réttlætanleg.
EINURÐ I.
DESEMBER
Oatíðahöld stúdenta 1. des-
ember einkenndust af
ánægjulegri einurð og festu.
Menn gera sér nú orðið ljósa
grein fyrir því, að við ís-
lendingar erum orðnir aðili
að þeim alheimsátökum, sem
háð eru milli góðs og ills.
Þar getur ekki verið um
neitt „siðferðilegt hlutleysi“
að ræða.
Fyrir nokkrum árum
höfðu kommúnistar veruleg
áhrif í röðum mennta-
manna. Síðan hafa þeir at-
burðir gerzt, sem svipt hafa
dýrðarhjúpnum af heims-
kommúnismanum, svo að
hann stendur sem berstrípuð
yfirgangsstefna.
Meðal annarra frjálsra
þjóða hefur kommúnisminn.
verið rétt nefndur um langt
skeið, en hérlendis hafa
menn veigrað sér við að gera
sér rétta grein fyrir því, að
í okkar þjóðfélagi eru sterk
öfl, sem vísvitandi vinna að
því að þjóð okkar verði
hlekkjuð þeim helfjötrum,
sem lagðir hafa verið á
hvert þjóðlandið af öðru. En
þegar mönnum eru orðnar
þessar hættur ljósar, þá
hverfur líka hættan á því að
við sofnum á verðinum.
LANDHELGISMÁL
AFTUR Á DAG-
SKRÁ
TTmræður urðu á ný á
^ Alþingi um lausn land-
helgisdeilunnar. — Fluttu
stjórnarandstæðingar þar
sömu rakaleysurnar og fyrr.
Engan furðar á afstöðu
kommúnista en menn hefðu
haldið að Framsóknarmenn
hefðu eitthvað lært.
Morgunblaðið hefur marg-
spurt Tímann að því, hvort
Framsóknarmenn vildu nú
hafa samstöðu með Bretum,
Rússum og öðrum þeim, sem
í dag vildu vafalítið fá lög-
festar 12 mílur sem alþjóða-
reglu.
Þéssari spurningu hefur
málgagn Framsóknarflokks-
ins ekki svarað. Á svari við
henni byggist þó endanleg-
ur dómur um það, hvort
samkomulagið við Breta er
hagkvæmara en sú afstaða,
sem við höfðum á tveim
Genfarráðstefnum, að vilja
lögfesta 12 mílur sem alþjóða
reglu.
Séð yfir hlut aaf háskólahverfinu í íþöku.
Fiske-safnið í íböku
telur nu 26.500 eíntok
íslenzkra bóka og riia
ALLIR ISLENDINGAR hafa
vafalaust heyrt getið um Fiske-
safnið við Cornell-háskólann í
íþöku í Bandaríkjunum, enda er
það mesta safn íslenzkra bóka í
Ameríku —■ og stærsta íslenzka
safnið, sem til er, ef frá eru talin
Landsbókasafnið í Reykjavík og
sá íslenzki bóka- og handritakost
ur sem enn er í Kaupmannahöfn
í Árnasafni og Konungsbókhlöðu.
í tilefni 50 ára afmælis Háskóla
islands var snemmsf I nóvember
efnt til allmikillár sýningar á hin
um dýrmætustu bókum Fiske-
safnsins í -íþöku, og háskólinn
gaf út kynninga grein um safn-
ið. — Enda þótt lesendur muni
margt vita um Fiskesafnið — og
allmargir hafi eflaust einhve:
tíman heimsótt það og skoðað,
viljum við birta hér úrdrátt úr
nefndri grein, sem er rituð af
James M. Muldoon, blaðafulltrúa
Cornell-háskólá:
— ★ —
Á hverju ári veitir lýðveídið
ísland fé, að upphæð 125 dollarar
til kaupa á bókum fyrir Cornell-
háskóla. Umræddar bækur verða
hluti af Fiske-safninu í (The
Fiske Iclandic Collection), sem er
hið stærsta af sínu tagi í Norður-
Ameríku. Þetta framlag er til
heiðurs tveim Cornell-prófessor-
um og brautryðjendum í íslenzk-
um fræðum þeim Willard Fiske,
stofnanda safnsins (sem við hann
er kennt), og Halldóri Hermanns
■syni, sem var umsjónarmaður
safnsins um 43 á^a skeið.
í þessum mánuði (greinin er
dagsett 11. nóv.) var lögð áherzla
á hin nánu, sérstæðu menning-
artengsl Cornell-háskóla við Is-
land með sýningu fágætra bóka
úr Fiske-safninu — og var sýn-
ingin þáttur í hátíðahöldum, sem
fram 'fóru í tilefni 50 ára afmælis
Háskólá íslands. — 1 safninu eru
nú um 26,500 bindi, og eru aðeins
tveir staðir þar sem fleiri ís-
lenzkar bækur eru saman komn-
ar — þ.e. Reykjavík (Landsbóka
safnið) og Kaupmannahöfn —
(Árnasafn og Konungsbókhlaða).
— ★. —
Fiske-safnið í íþöku er líka
fræigt um allar jarðir, þar sem
safnsins er kjarninn forpsögur,
ásamí öðrum sögulegum ritum'
og ævisögum, og eddukv.jði, er
fjalla um goð og hetjur Skand-
inavíu og íslands — auk þess,
bækur sem fjalla um þessi fornu
rit og rekja þróun sagnritunar og
skáldskapar. Er hér bæði um að
ræða rit á Forn-íslenzku og Nor-
rænu, svo og eftir síðari tíma höf
unda. Fornritin eru fræðimönn-
um mikilvæg af ýmsum sökum.
Ekki er það sízt merkilegt fyrir
Ameriku, að í sumum fornsagn-
anna segir frá ferðum Leifs
Eiríkssonar o.fl., um, árið 1000 oig
WILLARD
FISKE,
stofnandi
safnsins, taldi
að öll frum-
handrit ættu að
vera á íslandi,
og geymir
Fiske-safnið
því aðeins
eftirrit
fornsagna og
eddukvæða.
wi «,s /ía V)
lögð er stund á forn fræði og
bókmenntir, ekki aðeins vegna
bókanna sem í því eru. heldur
og fyrir hin miklu bókfræðilegu
störf próf. Halldórs Hermanns-
sonar og hins yfirgripsmikla
safns hans á því sviði. — í Fiske
safninu eru rit, sem fjalla um
nálega allá þætti þróunar íslands
frá fundi þess- og landnámi til
dagsins í dag, — í miðaldahluta
Morgunblaðið leyfir sér
enn að skora á Tímann að
svara þeirri spurningu, hvort
Framsóknarflokkurinn vildi
rifta samkomulaginu við
Breta og styðja lögfestingu
12 mílna landhglgi. Þar með
væri girt fyrir frekari út-
færslu um langa 'framtíð. En
með samkomulaginu við
Breta var beinlínis vitnað
til ályktunar Alþingis um að
við myndum halda áfram
friðunaraðgerðum. Við höf-
um þess vegna ekki lokað
þeim dyrum, sem við vor-
um reiðubúnir til að loka á
Genfarráðstefnunum.
Að sjálfsögðu mundu komm
únistar vilja fá alþjóðareglu
um 12 mílur, þar sem Rússar
mega ekki heyra á það
minnzt, að nokkurs staðar sé
víðáttumeiri fiskveiðiland-
helgi. En Framsóknarmenn
hafa enn ekki svarað.
næstu árin þar á eftir, til lands,
sem nefnist Vínland — en marg-
ir fræðimenn eru þeirrar skoð-
unar, að þar sé að finna sönnun
þess, að Ameríka hafi fundizt
nær 500 árum áðúr en Kólumbus
fór sína frægu siglingu, er verald
arsagan segir hann hafa fundið
meginland Ameríku.
Fiskesafnið er frábrugðið mörg
um hliðstæöum, sögulegu.xr spfn-
um að því ley'.i, að þar er aðeins
að finna fá frumhandrit að forn-
sögunum. Aftur á móti á safnið
mikið af ágætum eftirritum, sem
eru nákvæm eftirlíking frum-
ritanna. Prófessor Fiske var
þeirrar skoðunar að hin upp-
runalegu handrit tilheyrðu ís-
lenzku þjóðinni og ættu hvergi
að vera nema á íslandi. - - Meðai
íslenzkra bókmennta i safninu
frá því á 16. öld er fyrsta bókin,
sem prentuð var á íslenzku
(Nýja testamentið, Hróarskeldu
1540). Frá þeim tíma og til dags-
ins í dag hefir safnið fengið ein-
tök af miklum hluta bóka, blaða
Framh. á bls. 23.