Morgunblaðið - 05.12.1961, Blaðsíða 20
20
MORCVNBLAÐIÐ
Þriðjudagur 5. des. 1961
r---------^
Margaret Summerton
HÚSIÐ
VK)
SJÓINN
Skáldsaga
Daniels Wargraves.
Lisa ag Tarrand majór sögðu..
Hann greip snöggt fram í: Ég
veit það. Eftir að ég fór út í gser-
kvöldi býst ég við, að þau hafi
gefið þér rækilega lýsingu á
Danny, og að því loknu var hann
andstyggilegasta skepna, sem á
jörðunni hefur skriðið. Og..sem
meira er. .var lýsing þeirra svo
eem ekki nema rétt og sönn.
Til hvers ert þá þú eða aðrir
að gæta hagsmuna hans. þegar
hann er dauður?
Af því að Edvina frænka er
að gera sig vitlausa í sambandi
við hann. Og nú þegar ég er
ihingað kominn, kemur það í
Ijós, að ég get gert sjálfum mér
greiða um leið. Jæja, þetta er
víst nógu hreinskilin játning
handa þér, vona ég. Hann glotti.
En ég skil þetta ekki ennþá,
sagði ég. Eftir því sem Lísa
segir, háfði Danny komið sér hér
fyrir sem listmálari, en ef nokk-
uð er áð marka þessa sjálfsmynd
hans, hefur hann ekki verið mik-
ill listamaður.
Nei. Hann færði sig aftur að
glugganum, rétt eins og hann
væri að skoða eitthvað í garð-
inum. Loks komu orðin, yfir
öxl hðns, hægt og með sem-
ingi, rétt eins og hann vægi
þau vandlega: Nei, það er mála
sannast, að Danny gat ekki mál-
að. Meðan hann lifði, tókst
honum áð ljúga því að sjálf-
um sér ,að hann væri leikari,
kvikmyndahöfur.dur, skáldsagna-
höfundur, kvikmyndastjóri, jafn
vel leikhússtjóri — en jafn-
ómögulegur á allt þetta.
Hann hafði einhverja svolitla
hæfileika í sumar þessar áttir
en ekkert úthald við neitt. Eða
kannski hefur það líka ruglað
fyrir honum, að hann hafði
svona margar smágáfur, en að-
eins eina stóra.
Hann leit á mig hugsandi. Þeg
ar Danny sneri sér að því að
lýsa sjálfum sér, var hann næst-
um snillingur.
Og í hverju lýsir þessi snilli-
gáfa sér? spurði ég.
í tuttugu ár, næstum sam-
fleytt, hélt Danny dagbók. Ekki
veit ég hver tilgangur hans var
með því. Kannski hafði hann
einhverja óljósa hugmynd um
gildi þess arna, eða þá það
hefur verið gert til þess að ná
sér niður á heimi, sem vildi
ekki viðurkenna hann. Ég veit
ekki annað en það, að hann
var gagnheiðarlegur í þessum
skrifum sínum. Hann notaði þau
eins og eins konar stækkunar-
gler á sjálfan sig. Og ég get
sagt þér, að slíkt er mjög sjald-
gæft.
Það hefur þá verið dagbók
misheppnaðs manns?
Hann kinkaði kolli. Einmitt.
Dagbók manns, sem hafði verið
þátttakandi í mörgum smá-
hneykslum, umgengizt heilan
hóp af ómerkilegu fólki og
merkilegu. Kjaftatífa. Maður,
sem hafði orðið fyrir vonbrigð-
um í metnaði sínum, samvizku-
laus og siðferðislaus, að berjast
fyrir frægð og auðæfum, en
orðið af hvoru tveggja. Maður,
sem sveifst einskife, jafnvel ekki
þjófnaðar, og skrifaði svo öll
afrekin niður í tuttugu ár: Skrif
aði sjiifan sig niður.
Já, dagbók hálf-glæpamanns.
Það getur orðið góð bók, áttu
ekki við það? spurði ég tor-
tryggin.
Það getur orðið hrífandi bók
og sterk — einhver bezta bók
á þessu sviði, sem rituð hefur
verið: heiðarleg rannsókn á
einni mannveru.
—o—
Hann sneri stólnum við og
settist klofvega á hann. Æsing-
urinn óx svo mjög hjá honum,
að það virtist helzt sem hann
vissi ekki af mér. Mér datt
í hug, að hann væri horfinn
inn í sinn eigin heim.
En allt í einu var eins og
hann rankaði við sér og hann
afsakaði sig. Þér leiðist að
hlusta á þetta. Það er nú til
lítils að vera að tala um þetta
.... þú verður að sjá dagbæk-
urnar sjálf til þess að skilja,
hvað ég á við.
Hvernig náðirðu í þær? spurði
ég, sem skildi ekki neitt í
neinu.
Fyrir hreina tilviljun. Danny
geymdi þær í gömlum peninga-
skáp í svéfnherberginu sínu.
Hann slapp úr eldinum og svo
var honum fleygt út í garð.
Enginn skeytti neitt um hann
fyrr en Edvinu datt í hug, að
hann kynni að hafa geymt ein-
hverjar smærri myndir í skápn-
um. Lykillinn var týndur og
hún varð að fá mann frá Exet-
er til að opna skápinn. Hann
kom snemma á mánudagsmorg-
uninn þegar ég var inni hjá
henní. Af hreinustu forvitni,
spurði ég hana, hvort ég mætti
lesa þær og hún leyfði mér
það.
En hefur þá enginn annar
lesið þær? spurði ég.
Nei, áreiðanlega enginn ann-
ar.
Eru ekki hin forvitin að sjá
þær? Lísa, til dæmis?
— Jú, síðan hún vissi, að
þær voru til, er hún afkaplega
forvitin, svaraði hann og brosti
ofurlítið. Þess vegna geymi ég
þær áfram í skáp og varðveiti
sjálfur lykilinn.
Það virðist eftir því, sem ég
heyrði í gærkvöldi, að þú sért
að reyna að eiga kaup við Ed-
vinu.
Að vissu leyti, ,já. Hún hefur
fengið þá flugu í kollinn að reyna
að fá -Danny — og dauðann, úr
þvi það tókst ekki lifandi —
viðurkenndan sem mikinn lista-
mann, og vill því fyrir hvern
mun efna til sýningar á verk-
um hans í London. Hann and-
varpaði og blés frá sér reykjar-
strók. Ef mér tekst að koma
því í kring, er ég ekki frá því,
að hún leyfi mér að gefa út
dagbækurnar.
En úr því Danny var svona
afleitur málari, hver fæst þá til
þess að halda sýningu á verk-
um hans, langaði mig að vita.
Hann glotti. Maður hefur nú
ýms sambönd, skilurðu.
Mér finnst nú, að Edvina befði
betra af því, ef hún gæti látið
einhvern sannfæra sig um, áð
Danny Var enginn iistamaður,
sagði ég og fylgdist ekki al-
mennilega með.
Þá þekkirðu nú hana ömmu
þína ekki mikið.
Satt er það. Og ég hélt áfram,
forvitin að heyra sannleikann
éf hægt væri að fá hann upp
úr honum: Þykir þér mjög vænt
um hana? í gærkvöldi var eins
og þú .... Ég þagnaði.
Eins og ég .... hvað?
Eins og þú létir þér lynda, að
hún skammaði þig talsvert ....
lézt hana slá á handarbakið á
þér, eins og maður segir.
Hann hló. Þú átt við, að ég
sé að skríða fyrir henni?
Ég róðnaði og ætlaði að hreyfa
einhverjum andmælum.
Nei, vertu alveg óhrædd. Hlát
ur hans var vingjarnlegur. Já,
það getur svo sem vel verið, að
ég sé að því. En svo getur þetta
líka verið til þess gert að lækka
ofurlítið blóðþrýstinginn hjá
henni, svo að henni sé óhætt.
Ef hún heldur áfram að springa
svona í loft upp, hvað eftir ann
að, getur hún alveg dáið af
því. ■
Og úr því að þú spyrð, hvort
mér þyki vænt um hana, þá er
það nú svona, að ég er búinn að
þekkkja hana eins og hún er;
geðvond kerling og brögðótt í
þokkabót. En ég dáist að kjark-
inum í .henni. Það er ekki gam-
an að vera orðinn gamall, þeg-
ar maður er svona ríkur ....
Ég greip fram : Hún er þá
raunverulega rík. Eg var farinn
að efast um það.
Rík! Vitanlega er hún rík.
Hvað kom þér til að halda, að
hún væri það ekki?
Húsið hérna, og hvernig það
er rekið. Hún hugsar um eng-
in lífsþægindi neinum til handa
nema eldabuskunni .... og það
er nú meiri eldabuskan!
Þar er ég á sama máli. Hann
brosti og fékk sér annan vindl-
ing. En til þess að skilja, hversu
mjög hún forðast að styggja frú
Russel, verðurðu að vita, hvað
hún hefur átt bágt með að reka
heimilið með lágmarks vinnu-
krafti, síðan ófriðnum lauk.
Þessi vandræði náðu hámarki,
þegar Esmond kom heim, því
að þá stóð hún bókstaflega ein
uppi í tvo sólarhringa. Kerling-
in, sem var bæði eldabuska og
ráðskona í senn, þaut burt, og
Fóstra gamla var í sjúkrahúsi.
Svo var það einu sinni síðla
kvölds, að Edvina datt niður
stiga og mjaðmarbrotnaði. Og
þá lá hún án þess að geta björg
sér veitt, allt þangað til mjólk-
urpósturinn kom, morguninn
eftir.
Þetta reið. henni nú næstum
að fullu. James frændi kom
hingað og útvegaði honum hjón,
að því er virtist, trúverðug, en
mánuði síðar hurfu þau með all-
ar töskur fullar af silfurborð-
búnaði. Og næsta kona, eða
næst næsta, sem hún hafði eft-
ir það, reyndist vera drykkju-
sjúklingur.
Þú sérð þ'ess vegna, að enda
þótt Russelhjónin og frú West
séu nú ekki neitt sérstakt á al-
mennan mælikvarða, þá vill
Edvina fyrir hvern mun halda
í þau. Hún er hrædd við til-
hugsunina um að vera ein og
deyja ein, eins og hún var næst
um búin að gera. Þetta er hér
um bil það eina í heiminum,
sem hún er hrædd við. Þú skil-
ur, að það er þess vegna sem
ég held, að henni hafi þótt
svona vænt um Danny. Hann
hefði aldrei yfirgefið hana.
Mark virtist allt í einu hafa
misst allan áhuga á að ræða
um Edvinu. Hann laut fram og
greip rósina, sem ég hafði skil-
ið eftir lijá diskinum mínum.
Er þetta gjöf frá Timmy?
Já, fyrir tilviljun. Hann átti
að fara með hana til Edvinu.
Jú, jú. Hann lagði rósina frá
sér aftur. Það er daglegt skyldu
verk hans — og þú ættir að
vita, hvað hann hatar það!
Hversvegna er þá verið að
píná hann til þess?
Háðsbrosið kom aftur á and-
lit Marks. Hugsaðu það út sjálf:
Drengur, sem færir henni elsku
langömmu sinni rós á hverjum
morgni! Finnst þér þ^ð ekki
hrærandi!?
Ekki ef .... Eg þagnaði. Eg
sá hann í stiganum. Hann er
ekki nokkra vitund likur Lísu.
Er hann líkur Esmond?
Nei, Esmond var ljóshærður,
næstum eins og Lísa. Guð má
vita, hvernig þau hafa farið að
því að framleiða svona kolsvart
hærðan krakka.
SHlItvarpiö
Þriðjudagur 5. desember
8:00 Morgunútvarp (Bæn: Séra Emil
Björnsson. — 8:05 Morgunleik-
fimi: Valdimar Örnólfsson og
Magnús Pétursson. — 8:15 Tón-
leikar — 8:30 Fréttir. — 8:35 Tón-
leikar. 9:10 Veðurfregnir. — 9:20
Tónleikar).
12:00 Hádegisútvarp — (Tónleikar.
12:25 Fréttir og tilk.).
13:00 ,,Við vinnuna": Tónleikar.
15:00 Síðdegisútvarp (Fréttir og tilk.
— Tónleikar. — 16:00 Veðurfr. —
Tónleikar. — 17:00 Fréttir).
18:00 Tónlistartími barnanna (Jón G.
I»órarinsson).
18:20 Veðurfregnir.
18:30 Þingfréttir. — Tónleikar.
18:50 Tilkynningar.
19:30 Fréttir.
20:00 Kórsöngur: Karlakórinn „Adolp-
hina“ í Hamborg syngur.
20:15 Framhaldsleikritið „Hulin augu'*
eftir Philip Levene, í þýðingu
Þórðar Harðarsonar; 7. þáttur:
Dularfullt fyrirbrigði í Penwood.
— Leikstjóri; Flosi Ólafsson. —•
Leikendur: Róbert Arnfinnsson,
Haraldur Björnsson, Helga Val-
týsdóttir, Indriði Waage, Brynj-
ólfur Jóhannesson, Klemenz Jóns
son og Jónas Jónasson.
20:55 Tónleikar: Lítið næturljóð í G-
dúr (K525) eftir Mozart (Hljóm-
sveitin Philharmonia í Lundún-
um leikur; Colin Davis stjórnar).
21:15 Ný ríki í Suðurálfu; II: Franska
samveldið (Eiríkur Sigurbergsson
viðskiptafræðingur).
21:40 Píanómúsik eftir Liszt: Mersjan-
off leikur þrjár etýður, kenndar
við Paganini.
21:50 Fbrmáli að fimmtudagstónleik-
um Sinfóníuhljómsveitar íslönds
(Dr. Hallgrímur Helgason).
22:00 Fréttir og veðurfregnir.
22:10 Lög ungafólksins (Kristrún Ey-
mundsdóttir og Guðrún Svavars-
dóttir).
23:00 Dagskrárlok.
Miðvikudagur 6. desember
8:00 Morgunútvarp (Bæn — 8:06
Morgunleikfimi. — 8:15 Tónleik
ar — 8:30 Fréttir — 8:35 Tón-
leikar — 9:10 Veðurfregnir
9:20 Tónleikar).
12:00 Hádegisútvarp (Tónleikar.
12:25 Fréttir og tilkynningar)
13:00 „Við 'Vinnuna**: Tónleikar.
15:00 Síðdegisútvarp (Fréttir og tilk.
— Tónleikar — 16:00 Veðurfr. —
Tónleikar — 17:00 Fréttir — Tón
leikar).
17:40 Framburðarkennsla í dönsku og
ensku.
18:00 Útvarpssaga barnanna: „Bakka-
Knútur" eftir séra Jón Kr. ís-
feld; III. (Höf. les).
18:20 Veðurfregnir — 18:30 Þingfréttlr
Tónleikar. — 18:50 Tilkynningar.
19:30 Fréttir.
20:00 Tónleikar: Bela Sanders og
hljómsveit hans leika vaisa-
syrpu.
20:20 Kvöldvaka:
a) Lestur fornrita: Grænlend-
inga þáttur (Dr. Kristján Eld-
járn þjóðminjaVörður).
b) íslenzk tónlist: Lög eftir Þór
arin Guðmundsson.
c) Sigurbjörn Stefánsson flytur
siglfirzkar sagnir skráðar a£
Guðlaugi Sigurðssyni
d) Jóhannes skáld úr Kötlum le3
úr þjóðsögum Jóns Árnason
ar-
21:45 íslenzkt mál (Jón AðaTsteinn
Jónsson cand. mag.).
22:00 Fréttir og veðurfregnir.
22:10 Upplestur: Dean Acheson rif.iar
upp liðna tíb; III. Um Ernest
Bevin (Hersteinn Pálsson ritstj.)
22:30 Næturhljómleikar:
a) „För Gullivers til Putalands**,
sinfónía nr. 1 eftir Edgar
Stillman Kelly (AmeriKu-
hljómsveitin leikur; Richard
Korn stjórnar).
b) „Grand Canyon", svíta eftir
Ferde Grofé (NBC-hlJómsveit
in 1 New York leikur; Toec-
anini stjórnar).
23:30 Dagskrárlok.
>f >f >f
GEISLI GEIMFARI
Rafeindahei' - rS læknis hefur þú fram að færa? Að þú skulir — Ég ætla ekki að vera hér og
lýst Geisla
koma með svikara hingað í 100 ára láta þennan rafmagnsheimskingja
,— Lúsí i ua, nvaða afsökun hefur klúbbinn!
kalla mig lygara! Komdu, Roger!
— Þessa umferð vann Gar læknir!