Morgunblaðið - 08.12.1961, Blaðsíða 12

12
MORGVNBLAÐIÐ
Föstudagur 8. des. 1961
JMtripiitM&Mtfr
Ctgefandi: H.f Arvakur. Reykjavík.
Frarnkvæmdastjóri: Sigfús Jónsson.
Ritstjórar: Valtýr Stefánsson (áóm.)
Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Matthías Johannessen.
Eyjólfúr Konráð Jónsson.
Lesbók: Arni Úla, sími 33045.
Auglýsingar: Arni Garðar Kriptinsson.
Ritstjórn: óðalstræti 6.
Auglýsingar og avgreiðsla: Aðalstræti 6. Sími 22480.
Askriftargjald kr. 55.00 á mánuði innanlands.
1 lausasölu kr. 3.00 eintakið.
GÓÐ STJÖRN BÆJARMÁLA
/^EIR Hallgrímsson, borgar-®'
^ stjóri, skýrði frá því á
Varðarfundi í fyrrakvöld, að
á sl. 4—5 árum hefði starfs-
mönnum á skrifstofum
Reykjavíkurbæjar aðeins
fjölgað um tvo, þrátt fyrir
það að bæjarbúum hefði
fjölgað á sama tíma um 7000
og að sjálfsögðu hefðu um-
svif bæjarins af þeim sökum
og öðrum vaxið stórum.
Þessar upplýsingar sýna,
svo að ekki verður um villzt,
að fyllstu hagsýni er gætt í
rekstri bæjarskrifstofanna
og fráleitt að tala um „skrif-
stofubákn bæjarins", eins og
andstæðingar Sjálfstæðis-
flokksins þó oft gera.
Því miður er reynslan sú
hjá mörgum opinberum
stofnunum, að kostnaðurinn
við rekstur þeirra vex jafnt
og þétt, og er það ekki ein-
ungis innlent fyrirbæri,
enda hefur verið rituð um
það skemmtileg bók, sem
nefnist: Parkinson-lögmálið.
Hjá Reykjavíkurbæ hefur
þessi kenning rækilega ver-
ið afsönnuð og geta forystu-
menn bæjarins verið stoltir
af stjórnsemi þeirri, sem
ríkir á bæjarskrifstofunum.
Borgarstjóri gat þess einn-
ig, að fyrirhugað væri að
sameina í eina stofnun á
vegum bæjarins innheimtu
þinggjalda, útsvara og sjúkra
samlagsgjalda. Þessi sam-
eining mun hafa í för með
sér verulegan sparnað, bæði
fyrir bæ og ríki, en þó meira
BANDARIKIN OG
EFNAHAGS-
BANDALAGIÐ
Kennedy, Bandaríkjaforseti,
hefur vikið að því í
ræðu, að nauðsynlegt væri
að efla samvinnu milli
Bandaríkjamanna og Efna-
hagsbandalags Evrópu og
boðað, að hann muni leggja
til við Bandaríkjaþing að
tollar verði lækkaðir í
Bandaríkjunum í samræmi
við ráðstafanir þær, sem
Efnahagsbandalagið gerir í
þeim efnum.
Fregn þessi bendir til þess
að nánari samvinna muni
verða milli Bandaríkjanna
og Vestur-Evrópuþjóða í
efnahagsmálum, en áður var
kunnugt um. Tollalækkun
Bandaríkjamanna virðist
muni verða almenn, þannig
að aðrar þjóðir en Vestur-
Bvrópuþjóðir fáinotið þeirra.
Engu að síður sýnir þetta,
að þróunin í efnahagssam-
vinnumálum mun verða
mjög ör á næstunni og því
enn brýnni þörf, að við ís-
lendingar fylgjumst rækilega
með framvindu þessara mála.
RÚSSAR AUKA
HERNAÐAR-
ÚTGJÖLD
fyrir ríkið, vegna þess að
Reykjavíkurbær hefur áður
tekið upp hagkvæmari
vinnubrögð en ríkið, þar sem
er meiri notkun bókhalds-
véla.
Meginþýðingu hefur þó í
þessu sambandi sparnaður
alls almennings, sem nú get-
ur farið á einn stað til að
greiða öll þessi gjöld, í stað
þess að þeytast á milli skrif-
stofanna.
Opinberum aðilum hættir
oft til að líta einhliða á
hagsmuni stofnana sinna,
en gleyma hagræði borgar-
anna. Geir Hallgrímsson,
borgarstjóri, hefur í ræðum
Og riti bent á nauðsyn þess,
að yfirvöld hafi stöðugt
hliðsjón af þjónustuhlut-
verki sínu við borgarana, og
er mál það, sem hér var að
vikið, einn liður í þeirri við-
leitni
Eins og Morgunblaðið
skýrði frá í gær, hefur
verið lögð fyrir Æðstaráð
Sovétríkjanna tillaga um að
auka útgjöld til hernaðar-
þarfa um hvorki meira né
minna en 50%. Þessi gífur-
lega aukning útgjalda til
hersins bendir ekki til þess
að mikið sé að marka talið
um friðsamlega sambúð.
Þvert á móti eru fregn-
irnar austan úr Rússlandi í
nánu samræmi við það, sem
gerðist í Hitlers-Þýzkalandi.
Þá var stöðugt hrópað, að
Þjóðverjar vildu frið, en út-
gjöldin til hernaðar voru
aukin í réttu hlutfalli við
háværð friðarhrópanna.
Meðan Bandaríkin höfðu
ein kjarnorkuvopn, höfðu
þau ráð Rússa sem annarra
í hendi sér, en engum datt í
hug að þau mundu gera árás
á Ráðstjórnarríkin, þótt þau
gætu sigrað, án þess að bíða
nokkurt verulegt afhroð
sjálf. Fráleitt væri því að
huesa sér, að Vesturveldin

"
^ Fra oeirðum 1 Bom«T)ay. Tjógreg’lan dreifir mannfjölda^ sem lendniannia en J>eir vilja Portú ^
| krefst brottflutnings Portúgala, með taragassprengjum. gala burt. |
Átök um nýlendur
veldi og þarna er upphafið.
Goa er minnismerki fomrar
frægðar. En auk þess balda
Portúgalar því fram að ef
þeir beygi sig fyrir kröfum
Ingverja og láti nýlendurnar
af hendi, sé það eftirgjöf, sem
geti haft örlagaríkar afleið-
ingar í Afríku, þar sem þeir
heyja enn harðari baráttu.
Þessvegna hafa þeir ekki að-
eins haldið fast við kröfur
sínar, heldur einnig senit auk-
ið herlið til nýlendnanna.
í augum Indverja eru portú
gölsku nýlendurnar hluti af
Indlandi. Og þeir halda áfram
baráttunni, sem varð til þess
að Bretar afsöluðu sér öllum
yfirráðum 1947 og Frakkar
um svipað leyti. Fyrst komu
kröfur Indverja fram árið
1950, þegar Nehru forsætis-
ráðherra fór þess á leit við
Salazar einræðisherra að tekn
ar yrðu upp samningaviðræð-
ur um málið. Þessu neitaði
einræðisherrann eindregið,
og síðan hafa Indverjar hvað
eftir annað og árangurslaust
borið fram þessar kröfur sín-
ar.
★
Nú virðist baráttan vera að
komast á nýtt stig, svipað og
1 portúgö-lsku Afríkunýlend-
unni Angola. Laksmi Menon
aðsboðarutanríkisráðherra
lagði í nóvember fram kröfu
í Indverska þinginu um að
málinu yrði hraðað og Nehru
hefur síðan ítrekað þau ' orð.
Helzt vilja þeir komast hjá
valdbeitingu við innlimun ný-
lendnanna, en þeir vilja Portú
gala burt.
SL. þriðjudag var skýrt
frá því í Nýju Delhi að
nauðsynlegt hafi þótt að
senda aukið herlið til
landamæra Goa. Fylgdi
það fréttinni að ráðstöfun
þessi væri gerð vegna
ógnunar, sem Indland staf
aði af umsvifamiklum her
æfingum portúgals.ka hers
ins í nýlendunni.
Indlandsstjórn notaði 76
járnbrautarlestir til her-
flutninga að landamærun-
um, og var talið að búast
mætti við hernaðarátök-
um. Þá var tilkynnt að
þrír portúgalskir hermenn
hafi verið drepnir í Goa á
þriðjudag og að þar hafi
verið sett á útgöngubann.
Lítið eftir
Portúgalska nýlendan Goa
er lítt þekkt. Þetta er ein af
fimm nýlendum Portúgala á
Indlandsskaga, hinar eru
Damao, Dadra, Nagar-Aveli
og eyjan Diu. Samtals eru
þessi landsvæði um 4.000
ferkílómetrar með tæplega
650.000 íbúa. Þetta eru leifar
fyrsta evrópska nýlendu-
veldisins í Asíu, sem portú-
galski sæfarinn Vasco da
Gama stofnaði 1497 er hann
kom fyrstur Evrópubúa til
Indlandsstrandar. Þarna reis
brátt upp afar víðáttumikil
og auðug nýlenda, sem
Portúgalar nefndu Estado da
India, en höfuðborg hennar
var Goa.
Nú er lítið orðið eftir af
þessu stórveldi Portúgala. Og
það litla, sem eftir er, er
síður en svo nokkur gull-
náma. Verða Portúgalar að
greiða til nýlendunnar 14—15
sinnum hærri upphæð árlega
en þeir fá þaðan. En aðal-
útflutningur nýlendunnar er
mangan og járn, fiskur og
kryddvörur.
Kaþólska kirkjan er að
vísu hreykin af kristniboði
sínu á þessum slóðum, en þó
eru aðeins 36% íbúanna
kristnir móti 60% hindúa.
En þetta munu vera einhver
beztu hlutföll, sem þekkjast
í nýlendum.
Fjárhagslegur baggi
Og til hvers eru þá Portú-
galar að halda í þessar ný-
lendur sínar? Fyrst og fremst
er það álitsins vegna. Það
verður að minnast fortíðarinn
ar þegar Portúgal var stór-
mundu gera árás á Rússa,
þegar það mundi kosta stór-
kostlega eyðileggingu og
jafnvel endalok mannlífsins.
Allar fullyrðingar komm-
únista um að Rússar vígbúist
sér til varnar eru því út í
bláinn — því miður. — Þær
virðast þvert á móti benda
til þess að Rússar láti sér
enn til hugar koma að hefja
ægilegustu styrjöld veraldar
sögunnar.
Meðan sú hætta vofir yfir,
er eina leiðin til að afstýra
átökunum, að lýðræðisþjóð-
irnar séu nægilega öflugar
hernaðarlega. Þess vegna er
það skylda okkar íslendinga
að leggja af mörkum það,
sem við megum, til að
tryggja sameiginlegt öryggi
okkar oe bandamanna okk-
ar. —■
i . >
IVIannað
peimfar
í janúar
Washington 6. desember.
NTB-AP.
TILKYNNT var í Washington
í dag, að Bandaríkjamenn
muni senua mannað geimfar
á braut umhverfis jörðu '
snemma í janúarmánuði nk.
Eru þar með bornar til baka
fyrri fregnir um að sá atburð-
ur væri í vænum fyrir jól.
Jafnframt var tilkynnt að
ekki yrðu send fleiri banda-
rísk geimför umhverfis jörðu
fyrr en hið mannaða far færi.
Hefði seinasta tilraunin, er
apinn Enos fór umhverfis
jörðu sýnt, að allt væri nú
tilbúið fyrir sams konar för
manns.
Eigur fijóðnýttar
ef —
Key West, Florida,
6. des. (AP)
KÚBANSKA stjórnin hefur lýst
því yfir, að eigur manna, sem
fara frá Kúba og snúa ekki aft-
ur innan tilskilins tíma, verði
gerðar upptækar og þjóðnýttar.
Það var útvarpið í Havana,
sem tilkynnti þetta í morgun, en
ekki var kveðið nánar á um hver
hinn tiLskildi tími væri. Hins-
vegar sagði Fidel Castro nýlega
í ræðu, að mönnum væri heim-
ilt að dveljast einn mánuð f
Bandaríkjunum, tvo mánuði f
Suður-Ameríku og þrjá mánuði
í Evrópu.
HELSINGFORS, 1. des. Finnska
stjórnin hefur lagt frumvarp til
laga um breytingu á gjaldmiðli
ríkisins, sem er fólgin í því, að
100 finsk mörk verða nú jafngildi
eins marks.