Morgunblaðið - 08.12.1961, Blaðsíða 17

Föstudagur 8. des. 1961
M O R CV1\ nr. 4 f) 1 Ð
17
Þórhallur Daníelsson
kaupmaður Hornafirði
Minningarorð
ÞÓRHALLUR Daníelsson andað-
isrt í Landsspítalanum þann 28.
tf. m. 88 ána að aldri. Með hon-
um er horfinn einn elzti og merk-
asti athafnamaður þessa lands.
Göfugmenni og ógleymanlegur
brautryðjandi í framfarasögu
Iþjóðar vorrar á fyrri hluta þess-
arar aldar. —
NHelztu æviatriði:
Fæddur var hann að Hafursá
£ S.-Múlasýslu þann 21. ág. 1873.
Foreldrar hans voru Daníel Sig-
urðsson, hinn nafnkunni norðan-
landspóstur, síðast bóndi á Steins
stöðum í Skagafirði og kona hans,
Sigríður Þorbergsdóttir, hrepps-
stjóra í Þingmúla Bergvinssonar,
prests á Skeggjastöðum. —
Ungur missti hann móður sína,
en ólist upp í skjóli góðra ætt-
ingja á Norður- og Austurlandi.
15 ára að aldri réðst hann í þjón
ustu Höpfnersverzlunar á
Blönduósi, er Pétur Sæmundsen
veitti þá forstöðu og vann þar í
þrjú ár. —
Árið 1893 útskrifaðist Þórhall-
ur úr Möðruvallaskóla. Því næst
stundaði hann kennslustörf, en
gerðist oft leiðsögumaður er-
lendra ferðamanna á sumrum.
Næstu þrjú árin vann hann við
verzlanir á Fáskrúðsfirði og
Djúpavogi. En árið 1899 heldur
hann til Kaupmannahafnar til
verzlunarnáms og lauk þar góðu
prófi. —
Á Hafnardvöl sinni kynntist
hann hinum merka fram-
kvæmdamanni Thor E. Tuliniusi,
er var Austfirðingur í móðurætt.
Tulinius var maður glögigskyggn,
og árið 1901 réð hann hinn unga
glæsilega íslending sem forstjóra
fyrir verzlun sinni á Hornafirði.
Þar með var teningunum kast-
að og brautin ráðin —
Árið 1901 gekk Þórhallur að
eiga Ingibjörgu, dóttur Friðgeirs
hónda í Garði í Fnjóskadal,
Olgeirssonar og konu hans,
Önnu Ásmundsdóttur að Þverá,
Gíslásonar. En bræður Önnu
voru þeir Einar albingismaður og
umboðsmaður í Nesi og Gísli
hreppsstjóri að Þverá, faðir Garð
ars stórkaupmanns og þeirra
systkina.
Þau hjón eignuðust átta börn.
Geir, fór ungur til Ameríku;
Olga, ekkja Kristjáns Þ. Jakobs-
sonar, Iögfræðings; Anna, söng-
kona í Reykjavík; Ásta, gift
Guðmundi Gíslasyni, prests Kjart
anssonar, umboðssala í Reykja-
vík; Bertha, gift Vigfúsi Sigur-
geirssyni Ijósmyndara frá Akur-
eyri, hún lézt 1932; Hulda. gift
Knúti Kristinssyni frv. héraðs-
lækni nú í Reykjavík; Þorgerð-
ur, gift Thulin Johansen verzlun-
arfulltrúa á Reyðarfirði; Daníel,
kvæntur Dagmar Fanndal, út-
gerðarmaður á Siglufirði. Dóttur
sonur og kjörsonur þeirra hjóna
er Haukur, sem hann tók miklu
ástfóstri við, nú 1. stýrimaður á
Tungufossi, kvæntur Önnu, dótt-
ur Sigurðar Heiðdals rithöfund-
ar. — Fósturdætur þeirra tvær,
báðar látnar, voru Ingibjörg
Gunnlaugsdóttir, systurdóttir frú
Ingibjargar, kona Bjarna Guð-
mundssonar, fyrrv. kaupfélags-
stjóra og listmálara á Höfn og
Þóra Tryggvadóttir, bróðurdóttir
Þórhalls, gift Jóhanni Jó'hannes-
syni, bankaritara í Reykjavík.
ÖU eru börnin hin glæsilegustu í
sjón og reynd, og segja má, að
þar sannist 'hin fornu orð „Að
ekki fellur eplið langt frá eik-
inni.“
Árið 1908 ákvað Tuliníus að
selja verzlun sína á Hornafirði,
og réðist Þórhallur í að festa
kaup á henni, enda þótt litlum
efnum væri fyrir að fara. En
annað hafði hann áunnið sér á
þessum sjö árum, vinsældir og
traust héraðsbúa, sem buðust til
að ganga í ábyrgð fyrir kaup-
verðinu. Því drengskaparbragði
gleymdi Þórhallur aldrei, og er
hann hafði rekið verzlun um
20 ára skeið og bændur héraðs-
ins fengu hug á að stofna sitt
eigið kaupfélag, vildi Þórhallur
muna þeim fornan drengskap og
bauðst til að selja hinu nýja
kaupfélagi verzlun sína, heldur
en að taka- upp samkeppni við
forna styrktarmenn og vini. —
Þórhallur hafði fest of djúpar
rætur í þessu héraði til þess að
þær yrðu rifnar upp, enda þá
orðinn nær fimmtugur að aldri.
Fram að þessu hafði Hornafjörð-
ur alla tið verið nær eingöngu
landbúnaðarihérað. En Þórhallur
eygði nýja möguleika. Sínu stóra
heimili þurf'ti hann fyrst og
fremst að sjá borgið, ekki á
kostnað héraðsbúa, heldur á
kostnað Ægis.
Úti fyrir Hornafirði voru og
eru auðug fiskimið sem lítt
höfðu verið nýtt fram að þeim
tíma. Og einmitt á þessu sviði
'hóf Þórhallur nýtt brautryðj-
andastarf,- með því að búa í hag-
inn fyrir stórútgerð frá Höfn i
Hornafirði. Hann reisti íbúðar-
hús fyrir viðlegusjómenn, ver-
búðir, bryggjur. ishús, bræðslu-
hús og rafstöð fyrir kauptúnið.
Framhald hins vaxandi atvinnu-
lífs í Höfn í Hornafirði er al-
þjóð kunnugt.
Nú er þessi héraðshöfðingi
horfinn. Þannig er lögmál lífs-
ins. En hér hef ég margs að
minnast. Frá fomu fari var hann
tryggðarvinur foreldra minna, og
tryggð hans og vinátta féll mér
í skaut sem arfur frá þeim. Eg
minnist þess sem bam, þegar
þennan glæsilega mann bar að
garði hjá foreldrum mínum á
Kálfafellsstað, á fögrum vordegi,
er hann sat inni í stofu, greip í
orgelið og söng með sinni hljóm
fögru rödd: „Vorið er komið . .“
Segja má, að verkfall hafi þá
orðið á heimilinu. Eg smásnáð-
inn, ásamt öllum vinnuhjúunum,
þyrptumst að stofuhurðinni og
hlustuðum hugfangin. — Ilvílík-
ur vormaður Islands! —
Þórhallur Daníelsson var hlað
inn bjartsýni og lífskrafti, er
bauð öllum erfiðleikum byrginn.
Við erfið hafnarskilyrði og sam
gönguleysi þeirra tima leysti
hann hlutverk sitt af hendi með
'þeirri frálbæru fyrirhyggju og
dugnaði, að lengi mun í minnum
haft. Oft söðlaði hann sína hesta
og reið um hávetur yfir flest
vatnsföll óbrúuð1 alla leið til
Reykjavíkur, tók sér þar far tii
útlanda til þess að byrgja hér-
að sitt nauðsynjum, enda varð
þar aldrei vöruþurrð, meðan á
fyrri heimsstyrjöldinni stóð. þótt
skortur herjaði önnur byggðar-
lög.
Heyrt hef ég, að ferðamaður
einn-, er dvaldist um skeið á Höfn
í Hornafirði, hafði síðar látið þau
orð falla, að fle.star borgir ættu
ráðhús. Höfn í Hornarfirði ætti
sitt. Það væri heimili Þórhalls
Daníelssonar og hans göfugu
konu. Og víst er það, að þangað
var gott að leita. Þar „sat gest-
risnin að guðastóli" með öllum
þeim kostum, sem einkennt geta
heimili eins og bezt má verða,
með menningu, glaðværð og
höfðingsskap. Þetta heimili var
ekki aðeins héraðskunnuat,
heldur meir og minna um allt
| land og jafnvel meðal nágranna-
| þjóðanna, því að marga útlend-
inga hafði þar einnig borið að
garði.
„En maðurinn einn er ei nema
i hálfur, / með öðrum er hann
meir en hann sjálfur “,Hin ágæta
kona Þórhalls Daníelssonar
I reyndist honum jafnan hin styrk-
asta stoð, því að ósjaldan varð
hún að vera i senn húsbóndinn
og húsfreyjan í fjarveru manns
, síns. Frú Ingibjörg andaðist 1934,
treguð af eiginmanni og börnum
sem og öllum ættingjúm og vin-
um.
Eftir lát frú Ingibjargar dvald
ist Þórhallur á heimili Huldu,
dóttur sinnar, og manns hennar
Knúts Kristinssonar héraðslækn
is á Hornafirði, fluttis't síðan
með þeim að Reykhólum og var
lengst af í skjóli þeirra hjóna
það, • sem eftir var æyinnar. Á
morgun verður hann jarðsettur
við hlið konu sinnar frá sinni
fornu sóknarkirkju að Bjarnar-
nesi.
Þórballur Daníelsson hafði
hlotið þann lífskraft í vöggugjöf.
sem kerlingu Elli gekk illa að
beygja, og andlegri orku og lífs-
gleði hélt hann til hinztu stund-
ar. Sérstæður persónuleiki er
horfinn, og margir munu hans
sakna.
Farðu vel Þórhallur Danielsson
og hafðu þökk,
„það er gott til guðs að hverfa
góðum manni eins og þér.“
Jón Pétursson.
Alu
m i n i u m
Prófílar
Rör,
Stengur.
Sléttar
plötur
Báraðar
plötur
Lítið inn eða hringið i síma.
Verðið ei hagstætt.
Aluminium er létt og endingargott.
Laugavegi 178
Sími 38000
PHILIPS
rafmagnsrakvélar
gigtarlampar (innfra-rautt)
straujárn
hrærivélar
e* f n rw Mk mm,
VESTURGÖTU Z -SÍMI 2W30
HAPPDRÆTTI HÁSEÍÖLA BSLAIMDS
Dregið á mánudag í 12. flokki
3,150 vinningar að fjárhæð 7,890,000 krónur
Á morgun eru seinustu forvöð að endurnýja.
Ath.: Aðalskrifstoían verður lokuð l»riöjudaginn 12. desember.
HAPPDRÆTTI HÁSKÖLA ÍSLAMDS
12 fl.
1 á 1.000.000 kr. 1.000.000 kr.
1 - 200.000 — 200.000 —
1 - 100.000 — 100.000 —
117 - 10.000 — 1.170.000 —
564 - 5.000 — 2.820.000 —
2.460 - 1.000 — 2.460.000 —
Aukavinningar:
2 á 50.000 kr. 100.000 kr.
4 - 10.000 — 40.000 —
3.150
7.890.000 kr.