Morgunblaðið - 09.12.1961, Blaðsíða 23

Laugardagur 9. des. 1961
1UORCUHBI 4 Ð I Ð
23
Sinfóníuhljómleikar
ÞAÐ ER ekki hversdagslegur við
'buröur, að tónskáld. hlýði tvö
kvöl-d í röð frumiflutningi verka
sinna, eins og Jón Leifs hefir gert
nú í vikunni. Áður hefir verið
sagt frá verki hans, sem kom
fram í fyrsta skipti á tónleikum
„Musica nova“ á miðvikudags-
ikvöld. Annað nýtt verk eftir
hann var fyrst á efnisskrá Sin-
fóníuhljómsveitar fslands á tón-
leikum hennar í samkomuhúsi Há
skólans í fyrrakvöld. Nefnist það
„Þrjár myndir“, op. 44.
í blaðaviðtali í tilefni af þess
um tónleikum hefir verið haft
eftir höfundinum, að þegar hann
fór fyrst að skoða abstrakt mynd
ir, hafi hann hugsað sem svo:
Þetta getum við tónskáldin gert
með nokkrum akkorðum! „En
svo varð þetta nú heldur lengra
hjá mér“, bætti hann við, að
sögn blaðamannsins.
Verkið er nú samt mjög stutt,
og er það ekki sizti kostur þess.
Þetta ber ekki að skilja sem hót-
fyndni, heldur er það saigt aðeins
til áréttingar þeirri staðreynd
að hér er um að ræða skyndi-
myndir, án allra málalenginga og
útúrdúra, sem hver um sig ber
sinn sérstaka svip, þótt margt
minni á aðrar tónsmíðar höf
undqjins. Hraður miðþáttur
myndar hæfilega andstæðu við
hægari upphafs- og lokaþátt, og
formið allt er svo knappt, sem
frekast má. verða. Þetta er ekki
óáheyrilegt verk, og var vel
flutt, að því er bezt varð heyrt,
enda hlaut það ágætar móttökur
áheyrenda.
! Önnur viðfangsefni á tónleilc-
unum voru fimmti píanókonsert
Beethovens og fimmta sinfónía
Tschaikowskys, og eru. þetta efn
ismestu tónleikar Sinfóniuhljóm-
sveitarinnar undir stjórn Jindr-
— Þorvaldur
Framh. af bls. 10.
fólki á lífsleiðinni og ávalt
góðu starfsfólki, sem hefir
unnið af diugnaði og trú-
mennsku og sem hefir af al-
efli hjálpað mér að gera þau
fyrirtæki, sem ég hefi stjórn-
að og átt, að því, sem þau eru
í dag. Svo eru sumir heppnir,
aðrir ó'heppnir.
— Fremur heppnir en
hyggnir, telur þú?
— Já. Það er ekki einasta
mannlegur máttur eða hygg-
indi, sem ráða hagsæld manna.
Sá. sem er án handleiðslu æðri
máttarvalda' verður aldrei
lánsmaður. Það stendur held-
ur enginn lengur en hann er
studdur.
— Þú er trúaður, Þorvald-
ur?
— Ég fer ekki oft í kirkju.
En ég er alinn upp hjá móður
minni i trúnni á heitar bænir.
Fyrst og síðast það að „bæn-
in má aldrei bresta þig“.
— Þú segist a'ldrei hafa
kynnst nema góðu fólki.
Hefir enginn reynt að hrekkja
þig eða snúa á þig?
— Hafi menn reynt það, þá
hef ég að minnsta kosti ekki
orðið var við það, eða það hef
ir snúizt mér til góðs.
— Finnst þér þú vera orð-
inn gamall?
Þorvaldur lítur forviða og
hálf hvumsa á mig:
—- Nei, síður en svo. Ég
vona að ég eigi eftir að gera
margt ennþá. Næg eru verk-
efnin.
— Og þú setlar að vera
heima á afmælinu þínu, en
ekki sigla utan til tilbreyting-
er?
— Já! Ég ætla að vera
heima. Það er næg tilbreyting
hér.
★
t dag er Þorvaldur Guð-
mundsson fimmtugur. Við
Ijúkum þessu rabbi með því
eð óska móður hans og fjöl-
6kyldu allri til hamingju með
strákinn.
vig.
iohs Rohans til þessa. Ásgeir
Beinteinsson lék einleikshlutverk
ið í konsertinum með ágætri
tækni og þeim tilþrifum, mýkt og
innlifun, sem þetta mikla verk
krefst.
Það hafði verið boðað, að sin-
fónía Tschaikowskys yrði að
þessu sinni flutt með minni til-
finmngasemi en venja væri. Ekki
virðist þó ráðlegt að ganga of]
langt í þá átt. ef allt það á að
koma fram í flutningnum, sem
dr. HaHgnmur Helgason hefir
samkvæmt efnisskránni lesið úr
verkinu: „Þunglyndi, viðkvæmni
og trylltar ástríður skiptast hér
á, sorg og gleði, ást og hatur, til-
hlökkun, brá og dreymni".
Tulkun Jindrichs Rohans var
vandvirknisleg en ekki stórbrot-
in og vasti virðingu fyrir ná-
kvæmni í vinnubrögðum fremur
en sanna hrifningu.
Jón Þórarinsson.
• Madrid, 7. des. NTB-AFP
Ákveðið er að bandaríski utan-
ríkisráðherrann, Dean Rusk komi
í heimsókn til Madrid á Spáni 16.
des. að afioknum ráðherrafundi
Atlantshafsbandalagsins. Mun
Rusk þá ræða við Franco, hers-
höfðingja.
„Læstar dyr66
í síðasta sinn .
LEIKKLÚBBURINN Gríma, sem
hefur haft aðsetur í Tjarnarbíói
um hríð, sýnir þar í dag sjón-
leikinn „Læstar dyr“ í allra síð-
asta sinn.
Það hefur þótt nokkur nýjung
hjá þessum nýstofnaða leik-
flokki, að fluttur er formáli um
höfundinn, Jean-Paul Sartre, á
undan leiksýningunni og eru þar
kynnt fyrir áhorfendum verk
skáldsins og lífsviðhorf hans. Um
það ritar Sigurður A. Magnússon
leikgagnrýnandi Morgunblaðsins
eftir frumsýningu: „Með þessu
móti var leikritið, sem sýnt var
eftir kynninguna, sett í samhengi
við allt lífsverk Sartres og heim-
spekilega viðleitni hans. — Það
var vel ráðið hjá Grímu að fá
Þorstein Ö. Stephensen og þrjá
leikendanna til að fly.tja formál-
ann um Sartre og vonandi verð-
ur þessi sami háttur hafður á
framvegis, þegar verk merki-
— Katanga
Frh. af bls. 1
Katanga-átökunum. Talsmaður í
aðalstöðvum SÞ í Leopoldville
kvaðst hins vegar ekki vita til
þess, að slíkt tilboð hefði komið
fram af hálfu miðstjórnarinnar.
Sömu heimildir og fyrr getur
héldu því þó einnig fram, að
umrætt tilboð hefði verið rætt
á funcji þeirra Sture Linners,
hins borgaralega fulltrúat SÞ, og
Adoula, forsætisráðherra Leo-
poldvillestjórnarinnar.
* BANDARÍKIN OG
BRETLAND
» „Flutningaloftbrú“ Banda-
ríkjamanna frá Leopoldville til
Elisabethville var aftur í gangi
í dag, eftir 24 stunda hlé. —
Flutningarnir voru stöðvaðir í
gær samkvæmt skipun frá Was-
hington, eftir að ein af Globe-
mastervélunum bandarísku hafði
orðið fyrir skothríð, er hún
hugðist lenda í Elisabethville.
Kröfðust Bandaríkjamenn vernd
ar orrustuflugvéla fyrir flutn-
ingaflugvélarnar — og hefur
slík vernd nú verið látin í té.
Skulu hinar bandarísku flugvél-
ar nú flytja um 200 eþíópska
hermenn frá Kindú til Elisa-
bethville og svipaðan fjölda
írskra hermanna hafa þær þeg-
ar flutt frá Leopoldville.
Bandaríkjastjórn hefur nú
tekið af öll tvímæli um það, að
hún styðji af heilum hug að-
gerðir SÞ í Katanga. Kom þetta
fram á blaðamannafundi Dean
Rusks utanríkisráðherra í dag.
Klúbbfundur verður haldinn á
venjulegum stað og tíma í dag.
UNGLINGAR
óskast til aðstoðar við dreifingu
í dag og á morgun. Hafið sam-
band við skrifstofuna í Valhöll,
Suðurgötu 39 (sími 17102).
HEIMDELLINGAR:
Áríðandi að sem flestir félags
menn hafi samband við skrifstofu
félagsips í Valhöll ef þeir geta
í dag, eða næstu daga orðið að
einhverju liði við dreifingu Aug
lýsingablaðs Heimdallar.
Félagsmenn hafði samband við
skrfstofuna og kynnið ykkur
hvað fer fram hverju sinni.
Sími 17102.
Þorsteinn Ö. Stephensen
legra höfunda verða tekin til
sýningar hjá leikklúbbnum“.
Myndin er af Þorsteini Ö. Step-
hensen, sem nú flytur forspjallið
að „Læstum dyrum“ í síðasta
sinni í Tjarnarbíói í dag kl. 4.
Manna-
munur
í nýxri útgáfu
MANNAMUNUR, skáldsaga Jóns
Mýrdals, er nú komin út í 4.
útgáfu, en hún kom fyrst út á
Akureyri 1872, og var þá og á
næstu áratugum „lesin upp til
agna“. Munu þau fá íslenzku
heimilin, sem komust ekki í
kynni við hana á þeim tíma. —
Næst var sagan gefin út 1912
og loks 1950. Eru allar þær út-
gáfur uppseldar.
Halldór Pétursson hefur
teiknað fjölmargar myndir, sem
prýða bókina og gefa söguhetj-
unura nýtt líf. — Bókaútgáfan
Fjölnir gefur bókina út, en
— Subur-Vietnam
Frh. af bls. 1
afleiðingum þess, ekki aðeins
fyrir valdahlutföllin í Asíu,
heldur og í rauninni fyrir
allan hinn frjálsa heim, ef
kommúnistum tækist að
Ieiða Suður-Vietnam inn í
herbúðir sínar.
Rakin er sú margháttaða
aðstoð, sem ríkisstjórn lands-
ins hefur verið veitt — af
Bandaríkjunum og fleiri lönd-
um — í baráttunni gegn komm-
únistahættunni, en bætt við, að
vegna æ 1 víðtækari aðgerða
hinna kommúnísku uppreisnar-
manna kunni nú að gerast
„þörf meiri aðstoðar“. Vandinn
sé fyrst og fremst sá, að gera
sér þess grein, hvers konar að-
stoð „sé líklegust til að reynast
áhrifamest gagnvart þeirri
hættu, sem að steðjar“.
Skýrsla þessi er í tveim hlut-
um. 1 fyrrihlutanum er að
finna yfirlit um skipulag Viet
Cong hersveitanna (en talið er,
að vel skipulagðir flokkar 16.-
000 uppreisnarmanna berjist nú
gegn stjórnarsinnum í S-Viet-
nam), ásamt vitnaframburði og
öðrum sönnunum um leiðsögn
og beina aðstoð frá Hanoi. í
síðari hlutanun* eru svo einkum
birt eftirrit af skýrslum, sem
teknar hafa verið af föngum úr
hópi uppreisnarmanna, svo og
ljósmyndir af skýrslum og
þrjár aðrar bækur eftir Jón
Mýrdal hafa komið út hjá for-
laginu á síðustu árum.
skjölum, sem fallið hafa í hend-
ur stjórnarvalda S-Vietnam —
og loks myndir, sem sýna
stuðning Norður-Vietnama við
Viet Cong hersveitirnar.
í skýrslu bandaríska utan-
ríkisráðuneytisins er fjallað
mjög um njósnir stjórnar N-
Vietnam í nágrannaríkinu — og
segir, að þegar allt sé talið,
muni njósnastarfsemin í þágu
Viet Cong uppreisnarmanna
vera „einhver hin yfirgrips-
mesta, sem þekkist í heiminum.
Vakin er athygli á því, að frá
Laos berist Viet Cong einnig
stöðugt liðsauki — og að undan
förnu hafi sovézkar flutninga-
flugvélar flutt vopn og vistir
til Tchepone, sem er einungis
rúma 30 km frá landamærum
S-Vietnam og Laos.
í fréttapistli, sem utanríkis-
ráðuneytið lét fylgja skýrslunni,
segir m.a., að hið kommúniska
Norður-Vietnam hafi undanfar-
ið lagt mjög aukna áherzlu á
hernaðinn gegn Suður-Vietnam
— og nú sé „augljós og yfir-
vofandi hætta á sigri kommún-
ista“. Þá segir og svo í lokin:
„Suður-Vietnam er ekkert ein-
angrað vandamál. Þær aðferðir,
sem þar er beitt, hafa verið not
aðar fyrr — og þær verða enn
notaðar, a.m.k. ef þær reynast
árangursríkar þarna. Þeir, sem
nú reyna að hugga sig við, að
Vietnam sé „svo langt í burtu“,
kunna að reka sig hastarlega á
það, að þeir standi í sporum
Suður-Vietnama á morgun".
— Þá tilkynhti brezka utanríkis
ráðuneytið í dag, að ríkisstjórn-
in ætlaði að verða við tilmælum
framkvæmdastjóra SÞ um að
Spa ak
áhy gg juíuilur
Brússel, 8. des. — f
Paul Henri-Spaak, utanríkis-
ráðherra Belgíu, sendi í dag
skeyti til U Thants, fram-
kvæmdastjóra SÞ, þar sem
hann skorar á framkvæmda-
stjórann að gefa liðsveitum
SÞ í Katanga þegar í stað skip
un um að „virða Genfarsam-
komulagið", eins og Spaak
kemst að orði. Kvað hann
belgísku stjórnina hafa fylgzt
með hinum „sorglegu atburð
um í Kongó“ undanfarna tvo
sólarhringa með vaxandi á-
hyggjum. „Fréttirnar um það,
f að margir belgískir útflytj-
endur hafi verið drepnir af
hermönnum SÞ“ hafa vakið
mikla gremju, segir í skeyt-
inu. Biður Spaak fram-
kvæmdastjórann að gera
nauðsynlegar ráðstafanir til
þess að verja líf og eignir ó-
breyttra borgara.
i
leggja til sprengjur fyrir hinar
indversku Canberra-sprengju-
flugvélar samtakanna, sem beitt
er í bardögunum í Katanga. —
Talsmaður stjórnarinnar tók
það skýrt fram, að hún gerði
þetta með því skilyrði, að
sprengjunum (24 500 kílóa
sprengjum) verði einungis beitt
í varnarskyni — og ábyrgzt
yrði, að þær yrðu engum ó-
breyttum borgurum að fjör-
tjóni. Nánar tiltekið: að sprengj
unum verði eingungis beitt gegn
þeim flugvélum Katangamanna
„á jörðu niðri“, sem sannazt
hafi, að gert hafi árásir á lið
SÞ, og til þess að eyðileggja
flugbrautir, sem slíkar „árásar-
flugvélar hafi sannanlega not-
að“. Tók talsmaðurinn fram, að
ríkisstjórn sín teldi, að her-
stjórn SÞ í Kongó hefði ekkert
umboð til þess að þröngva
Tsjombe-stjórninni í Katanga
til samkomúlags við mið-ríkis-
stjórnina í Leopoldville — og
stjórnin harmaði mjög þá
„slæmu nauðsyn", sem lægi að
baki hernaðaraðgerðum SÞ í
Katanga nú. Vonaði brezka
stjórnin enn, að Kongómenn
mættu sjálfir leysa deilur sín-
ar með friðsamlegum samning-
um. — Hópur þingmanna úr í-
haldsflokknum hefur skorað á
stjórnina að beita öllum tiltæk-
um ráðum til þess að fá endi
bundinn á hernaðaraðgerðir SÞ
í Katanga — og jafnframt fóru
þeir þess á leit, að stjórnin neit
aði tilmælunum um að leggja
til sprengjur fyrir Canberra-
flugvélarnar.
★ BARÁTTUHUGURINN
AÐ DOFNA?
Eins og fyrr segir, er vígstaff
an í Katanga mjög óljós, og frétta
mönnum virðist ganga mjög illa
að átta sig á gangí mála. Tals-
maffur SÞ í Elisabetvjlle lét svo
um mælt í dag, aff baráttuhugur
Katangahermanna virtist vera aff
dofna — en hins vegar vildi hann
ekkert um þaff segja, hver áhrif
heimkoma Tsjombes kynni aff
hafa á herinn. Flestir fréttamenn
virffast hallast aff því, aff liffssveit
ir SÞ hafi heldur betur í átök-
unum — og sagffi t. d. fréttamaff-
ur brezka útvarpsins í dag, aff
þess yrffi varla langt aff bíffa, aff
útvarpsstöðin í Elisabethville
félli í hendur SÞ.
★ GAGNRÝNI FRAKKA
París — (AP). — Franska
utanríkisráðuneytið gagnrýndi
mjög aðgerðir Sameinuðu þjóð-
anna í Katanga í dag. Formæl-
andi stjórnarinnair lét svo um
mælt, að þessar hemaðaraðgerðir
væru óviðurkvæmlegar með til-
liti til tilgangs samtaka hinna
Sameinuðu þjóða —. og „færu í
bága við stofnskrá samtakanna“.
ítrekaði talsmaðurinn þá skoðun
frönsku stjórnarinnar, að aðgerð
ir SÞ í Kongó skyldu „takmark-
ast við verndun lífs og eigna og
tæknilega aðstoð við ríkisstjórn
landsins“. Sagði hann, að stjórn
sín legði áherzlu á nauðsyn þess,
að Kongómenn leystu sjálfir
deilumál sín, án íhlutunar.
„Franska stjórnin fordæmir of-
beldið", sem nú er beitt í
Katanga, sagði formælandi utan-
ríkisráðuneytisins — og kvað
stjórnina reiðubúna að gera allt,
sem í hennar valdi stæði, til þess
að Kongómenn mættu koma sér
saman um eigin framtíðarhags-
muni.