Morgunblaðið - 12.12.1961, Qupperneq 10

10
MORGVNLLAÐIÐ
Þriðjudagur 12. des. 1961
>f,
A fimmtudaginn fór hann frá
Leopoldville, á sunnudags-
kvöldið var hann kominn til
Reykjavíkur — ákveðinn. í að
segja skilið við Kongó til þess
að forða lífi og limum. „Ég
vildi ekki hætta á hetta leng-
ur. Við vorum búnir að sofa
með vélbyssu við rúmstokkinn
í þrjár vikur og mér fannst
komið nóg af svo góðu“. sagði
Siggeir Sverrisson, flugvél-
stjóri, sem verið hefur í Kongó
nær óslitið síðan í maí sl.
„Astandið var orðið svart.
Maður getur átt von á öllu,
röðin getur alveg eins komið
að mér á morgun. Svertingj-
amir skjóta á allt kvikt, þeg- ...
ar þeim dettur í hug. Það skipt Siggeir tók þessa mynd fyrir nokkru a flugvellinum í Elisabethville. Nottina- aður hofðu flugvelar Xshombes gert aras a flug-
ir ekki máli hvort það er mað stöðina, sem er í höndum S.þ. og ætlað að eyðileggja flugturninn. Sprengjurnar hæfðu ekki markið, en ein lenti hins vegar á
ur eða hundur — eða mann- skymastervél frá Air Katanga — og brann þar allt, sem brunnið gat. — Flugturninn sést í baksýn.
Svafu meö vélbyssu
viö rúmstokkinn
Islendingur kemur heim frá Kongó
Fyrir framan skrifstofu Interocean í Leopoldville. Siggeir,
innfæddur lögregluþjónn og þýzkur flugvirki hjá Interocean.
hundur. Manndráp er bara
eitt af þessum hversdagslegu
hlutum í lífi fólksins í Kongó“
— ★ —
Siggeir cr ekki.nema 21 árs.
Hann lærði flugvélavirkjun í
Kaliforníu, starfaði svo hjá
Flugfélagi íslands í rúmt ár
— en réðst síðan til banda-
riska flugfélagsins Seven
Seas, sem annaðist mikla flutn
inga fyrir S.Þ. í Kongó. Það
stundaði líka leiguflug suður
um Evrópu og til nálægari
Austurlanda. Fyrst í stað var
Siggeir í flugvélum félagsins
í förum milli Evrópu og Asíu,
en í maí-mánuði var hann
sendur til Elisabethville í Kat
anga og var þar næstu þrjá
mánuðina, ýmist við eftirlit
og viðgerðir eða á flugi.
„Þegar Seven Seas fór að
flytja frönsku þoturnar til
Tshombe riftaði herstjórn S.
Þ. samningum sínum við fé-
lagið. Það var búið að setja
allt sitt í Kongó-flutningana
og vinslit herstjórnarinnar og
félagsins settu það þess vegna
á hausinn."
„Ég réðist"næst~til félagsins
Interocean og hafa stöðvar
okkar verið í Leopoldville.
Við höfum flogið víða flutt
vistir, skotfæri og hermenn
fyrir herstjórn S.Þ. og höfum
æði oft komizt í snertingu við
óhugnanlega atburði. Samt
hefur aðeins einu sinni verið
skotið á flugvél okkar — og
vissum við ekki af því fyrr en
við vorum lentir, sáum þá
kúlugötin á öðrum vængnum."
— ★ —
„Ég var síðast í Elisabet-
villi í Katanga á sunnudaginn
fyrir rúmri viku. Við komum
þangað tl þess að sækja
sænska hermenn sem höfðu
lokið þjónustutíma sínum í
Kongó. En ástandið var þá orð
ið svo ískyggilegt í Elisabeth-
ville, að herstjórnin ákvað að
halda hermönnunum eftir, og
við flugum með tóma vél til
Leopoldville. Þennan dag fóru
sex eða sjö vélar fullskipaðar
sænskum hermönnum til
Elisabethville, sem áttu að
leysa hina Svíana af hólmi. En
vélarnar komu allar tómar til
baka — og það kom á daginn,
að þeirra var full þörf.“
„Andrúmsloftið á flugvell-
inum var þrungið spænnu og
eftirvæntingu —• og menn
bjuggust við því versta. Ann-
ars er það svo hvarvetna í
Kongó. Þessi óvissa liggur í
loftinu — og enginn er óhult-
ur.“
— ★ —
„Þegar við vorum að hefja
aðflugið að flugvellinum í El-
isabethville á sunnudaginn
kallaði flugturninn í okkur og
sagði okkur að lenda undan
vindinum, þ.e.a.s. að koma inn
yfir andstæðan fcrautarenda
miðað við það, sem eðlilegt
var ef allt hefði verið með
felldu. Sagði flugturninn, að
við hinn brautarendann
væru leyniskýttur Tshombe
og skytu á allar vélar, sem
kæmu þar yfir til lendingar.
— Þetta gefur e.t.v. hugmynd
um öryggisleysið“.
„Ég kom til Kindu, þar sem
ítalirnir 13 voru myrtir, tveim
ur dögum eftir atburðinn. —
Flugvélarnar þeirra stóðu enn
við flugstöðvarbygginguna
þar sem þeir höfðu skilið þær
eftir. Á flugvellinum var al-
talað, að ítalarnir heffu verið
étnir.“
„Okkur var sagt, að þeir
hefðu farið í hóp út úr flug-
stöðinni, ætlað inn í bæinn.
Allir útlendingar eru varaðir
við að fara út af flugstöðvun-
um sem flestar eða allar eru
í höndum hermanna S.Þ. Á-
hafnir flutningavélanna halda
alltaf hópinn af öryggisástæð
um, víkjum aldrei hver frá
öðrum.“
„Nóttina eftir morðin á ítöl
unum í Kindu var ein áhöfn
frá Interocean þar — og töldu
flugmennirnir öruggast að fá
að sofa í skotgröfunum við
völlinn hjá hermönnum S.Þ.,
sem þarna voru Malajar. Á-
höfnin vildi ekki hætta á að
vera í flugvallarhótelinu —
og ekki þorði hún heldur að
sofa í flugvélinni. Það gerðum
við einu sinni — okkur fannst
einhvernveginn, að við vær-
um bezt settir um borð.“
— ★ —
„Fyrir u.þ.b. þremur vikum
áður en ég fór frá Kongó vor
um við í Albertville í Katanga
næturlangt — og ástandið þar
var þá þannig, að enginn vissi
hvenær upp úr kynni að sjóða.
Aðeins um 50 hvítir menn
voru þá eftir í borginni og
komu þeir um kvöldið út á
flugvöll til þess að njóta
verndar S.Þ. yfir nóttina. Ætl
uðu þeir að reyna að fá flug-
far til Leopoldville strax dag-
inn eftir.
Þegar við ætluðum að taka
á okkur náðir þarna um kvöld
ið kom til okkar óeinkennis-
klæddur maður, sem við
þekktum ekkert, afhenti hann
okkur vélbyssu og sagði, að
öruggara væri að flugstjórinn
hefði hana við rúmstokkinn.
Annars höfðu einn eða fleiri
áhafnarmeðlima alltaf vopn á
sér, en síðan héldum við vél-
byssunni.“
„Sem betur fer þurfti aldrei
að beita vopnum okkar og ég
varð aldrei áhorfandi átaka.
Aðeins einu sinni ók ég í gegn
um blóðvöll, það var á vegin-
um milli flugvallarins við
Elisabethville og borgarinnar.
Þar voru lík á víð og dreif
meðfram veginum."
„Þegar ég var í Elisabeth-
ville á vegum Seven Seas sá
ég Tshombe oft. Sérstaklega
er mér minnisstæð heimkoma
hans eftir að hann slapp úr
haldi í Leopoldville. Tugir, ef
ekki hundruð þúsunda, landa
hans, fögnuðu honum með-
fram veginum frá flugvellin-
um — og gekk hann alla leið
úr flögstöðinni heim til sín,
sennilega yfir 10 km. — Þar
hitti ég líka bróður hans flaug
m.a.s. með hann í lítilli eins-
hreyfils vél, en ég hef rétt-
indi einkaflugmanns. Hann
var viðkunnanlegasti náungi
— og þótti gaman að fljúga.“
„Ég sá líka þotur Tshombe-
hersins oft. en sem betur fer
veittust þær aldrei að okkur.
Það eru hvítir menn, sem
fljúga þessum þotum, hverrar
þjóðar veit ég ekki.“
„Fyrir utan þessa stöðugu
yfirvofandi lífshættu þarna
syðra íannst mér líka slæmt
að geta aldrei fylgzt neitt með
því, sem var að gerast í út-
löndum. Ég tala ekki frönsku,
skil því hvorki útvarp né les
blöðin þarna — og svo var um
fleiri. Maður er alveg einangr
aður frá umheiminum. — Og
innanlands fréttaflutningur
var mjög af skornum
skammti.“
„Tvo íslendinga hitti ég í
Kongó, Skúla Axelsson flug-
stjóra í Albertville fyrir um
þremur vikum. Hann er flug-
stjóri á Skymaster hjá Cont-
inentale — og lét vel af sínum
högum, miðað við allar að-
stæður. Hinn íslendinginn
hitti ég oft en það er Saga
gamla, ein af Skymaster-vél-
unum, sem Loftleiðir áttu.
Hún er í eigu Interocean og ég
flaug oft með henni. Saga hef
ur verið þarna niðri frá í
heilt ár og hangir ennþá sam
an. Það eru mestmegnis Sky-
n.aster-vélar, sem leiguflugfé-
lögin eru með þarna, líka eitt
hvað af DC-6 og C-46.“
„Minn ráðningartími var til
15. janúar, en í síðustu viku
var ég búinn að fá mig full-
saddan og gat losnað. Eins og
nærri má geta er geysimikill
fjöldi flutningavéla í þjónustu
herstjórnar S.Þ. í Kongó.
Þetta eru vélar frá ýmissa
landa félögum, en Bandaríkja
menn eru tiltölulega flestir. -
Mikill meirihluti flugliðanna
eru ungir menn, sem leggja út
í þetta ævintýri vegna laun-
anna. Þau eru geysihá.“
„Á leiðinni heim kom ég við
í Luxemburg og hitti þá einn
af fyrrverandi forráðamönn-
um Seven Seas. Hann vildi fá
mig í vinnu, því nokkrir af
framámönnum gamla félags-
ins eru að stofna nýtt. Ég sló
til og fer til Luxemburgar á
föstudaginn. Ég á að fara til
Saigon í Vietnam. en í ráði er
að fyrst fari ég með áhöfn til
Kaliforníu til þess að ná í
eina af flugvélum nýja flug-
félagsins, gamla tveggja
hreyfla C-46. Við eigum að
fljúga henni til Saigon — og
þar verðum við svo í innan-
landsflugi. Hve lengi ég verð
þar — er ekki gott að segja.
Þó ástandið sé víst ekki gott
þar, þá get ég ekki ímyndað
mér að það sé neitt á borð við
Kongó“ sagði Siggeir að lok-
um.
Myndin er tekin á flugvellinum í Elisabethville eftir að Sig-
geir hafði flogið með bróður Tshombe í nýrri Heliovél. Frá
vinstri: Larry Montgommery, sölunraður Helio, David Tshombe,
ónafngreindur aðstoðarmaður hans, Paul Baka Diteude, leið-
togi Lunda-ættflokksins og mágur Tshombe, og Siggeir er
lengst til vinstrL