Morgunblaðið - 16.12.1961, Blaðsíða 4

4
MORGUWBLAÐIÐ
Laugardagur 16. des. 1961
Um frímerkjalistann
IVokkrar athugasemdir
NÝLEGA er komin út hjá fsa-
fold 5. útgáfa verðlistans „Is-
lenzk frímerki“, en honum er
setlað, „að bæta úr brýnni nauð
syn þess, að á hverjum tíma
sé fyrir hendi í landinu skrá
yfir öll íslenzk frímerki, ér tal-
izt geti vel aðgengileg jafnt fyr-
ir innlenda og erlenda lesend-
ur“, svo að notuð séu orð rit-
stjórans, Sigurðar H.^ Þorsteins-
sonar bankamanns, í formála fyr
ir 1. útgáfu listans árið 1958.
Ekki skal efast um nauðsyn
þess, að til sé í landinu á hverj-
um tíma skrá yfir öll íslenzk
frímerki, enda hefur það ekki
staðið frímerkjasöfnun * fyrir
þrifum, þar sem árlega hafa
verið fluttir inn frímerkjalistar
frá mörgum löndum. í þeim er
nákvæm og ágætlega gerð skrá
yfir öll íslenzk frímerki, og sem
betur fer eru flestir, ef ekki
allir þeirra, mun betur úr garði
gerðir.
Frímerkjaverðlistum má skipta
í tvo aðalflokka: a) Verðlistar,
sem gefnir eru út af fyrirtækj-
um, sem fylgjast með verðlagi
frímerkja á alþjóðamarkaði, t.d.
Scott og Michel, b) Verðlistar,
sem gefnir eru út af fyrirtækj-
um, sem selja frímerki, t. d.
AFA, Facit og Zumstein. Séu
verðlistar í fyrri flokknum not-
aðir sem söluverðlistar, má gera
ráð fyrir því, að raunverulegt
söluverð sé mun lægra en skráð
verðlistaverð. Skráð verð á
merkjum í seinni flokknum ber
hins vegar að líta á sem smá-
söluverð viðkomandi fyrirtækja.
Sé verðlistinn „íslenzk frí-
merki“ athugaður er augljóst, að
hann fellur utan þessara flokka,
enda saminn af einum manni,
og verður að telja það nokkuð
mikið ábyrgðarleysi.
1. útgáfa listans árið 1958
var léleg og til hennar kastað
höndum, en hinar síðari hafa
því miður- ekki verið betri,
nema síður sé. En bezt er að
hafa sem fæst orð um liðna
tíð, en snúa sér að 1962 útgáf-
unni, sem er í sama formi og
hinar fyrri.
Aðalefni listans er verðskrán-
ing merkjanna. Þar 'sem ég hef
ekki til að bera næga þekk-
ingu á verðlagningu eldri
merkja, leiði ég hjá mér að
gagnrýna hana. Sé hins vegar
litið á útgáfur síðari ára, lang-
ar mig að minnast á nokkur
atriði.
í kaflanum „Lýðveldið fsland"
má strax reka augun í fárán-
lega verðlagningu á 10 kr.
merki Jóns Sigurðssonar frá
1944. Er það verðlagt á 170
kr. ónótað, en 125 kr. notað.
Hver sá, sem nokkuð hefur
fengizt við söfnun íslenzkra frí-
merkja, veit, að umrætt merki
er mun sjaldgæfara notað en
ónotað, þar sem það seldist
strax upp og hefur því mjög
lítið verið notað til burðar-
gjalds. Af því leiðir, að megin
hluti upplagsins er til ónotað-
ur og ekki lengur hægt að fá
það stimplað, þar sem það er
fallið úr gildi. Réttara væri,
að það væri dýrara notað en
ónotað, en umrædd verblagn-
ing fjarstæða.
Tvö lægstu verðgildi líknar-
merkja frá 1949 eru uppseld
fyrir nokkrum árum. Hin þrjú
fást enn á pósthúsum, og er
upplag' þeirra allra jafnt. Það
lægsta þeirra, sem enn eru fá-
anleg, er verðlagt um 35%
hærra en söluverð á pósthúsum.
Hin tvö eru um og yfir 100%
hærra skráð í listanum en nafn
verð. Hver er ástæðan til þess,
að þessa ósamræmis gætir?
Upplagið er það sama og öll
merkin enn fáanleg.
Tvö lægstu verðgildin í at-
vinnuvegasettinu eru 5 og 10
aura merki. Þau eru bæði upp-
seld, 5 aura merkið nýlega, en
hitt fyrir nokkrum árum. Bæði
eru verðlögð á 35 aura, enda
þótt lægra verðgildið sé gefið
út í þrisvar sinnum stærra upp-
lagi og nýlega uppselt.
Árið 1956 voru g'efin út Svana
merki. 1.75 kr. er metið á 35
kr. ónotað, en 60 kr. notað.
Umrætt merki er enn í gildi
og getur því hver, sém á það
eða getur fengið á 35 kr. ónot-
að, farið með það á næsta póst-
hús og látið stimpla það. Þessi
verðlagning er jafn fráleit og
á 10 kr. merki Jóns Sigurðs-
sonar og þó sitt með hvorum
hætti.
Á árunum 1958—60 voru gef-
in út hestafrímerki, sem öll eru
enn fáanleg á pósthúsum lands-
ins. Á 10 aura merkið eru lögð
150%, á 1 kr. merkið 50% og i
á 2,25 kr. merkið rúm 30%. —
Þessi merki hafa verið gefin út
í stórum upplögum, og til
skamms tíma hafa þau verið
prentuð eftir þörfum.
Árið 1958 var gefið út "50 kr.
merki með mynd af þjóðfánan-
um í 250.000 eintökum. Það er
metið á 55 krónur eða 10%
hærra en nafnvfrð. Hvað hefur
höfundur listans fyrir sér, þeg-
ar hann telur það hlutfallslega
miklu verðminna en hestamerk-
in í milljónum eintaka?
í okt. sl. voru gefin út Há-
skólafrímerki og minningablokk.
Verð á henni er skráð 45%
hærra en nafnverð, enda þótt
upplag hennar sé helmingi
stærra en fánamerkisins og að-
eins nokkrar vikur, síðan hún
var gefin út. Þess skal getið,
að ég miða við, að verðlagn-
ing á Háskólamerkj unum hafi
snúizt við í prentun listans, og
er það ekki í fyrsta sinn, sem
slíkt kemur fyrir. Margar fleiri
fjarstæður mætti til nefna, en
einhvers staðar verður að hætta,
og því hef ég ekki fleiri orð
um þetta efni, enda margt ann-
að, sem minnast þarf á.
Listanum er skipt í tvo kafla,
þar sem fjallað er um verðlagn-
ingu merkjanna. Hinn fyrri nefn
ist Konungsríkið fsland, en
hinn seinni Lýðveldið fsiand.
Skipting þessi á sér fáar hlið-
stæður, enda eínungis til þess
fallin að skapa glundroða. Á
það má og benda, að 10 þeirra
merkja, sem getið er í kaflan-
um um Konungsríkið, komu út
eftir lýðveldisstofnun.
Þá er tölusetning merkja í
listanum gerð eftir því, hvenær
fyrsta merkið í settinu kom út
og þau merki, sem síðar hafa
komið út og mega teljast til
sama setts fá númerin næst á
eftir, enda þótt önnur merki
hafi verið gefin út í millitíð-
inni. Þetta þýðir það, hvað
snertir Lýðveldiskaflann, að í
framtíðinni verður ógjörningur
að treysta fyrri útgáfum, þar
sem tölusetning breytist, ef út
er gefið nýtt merki með mynd,
sem áður hefur verið á frí-
merki. Einmitt þetta gerist í
nýjustu útgáfu listans. 15 merki
bera annað númer í þessum
lista en þau höfðu í fyrri út-
gáfu. Það yrði mun vinsælla
og betra, að tölusetja öll merk-
in eftir aldri. E.t.v. kynni þó
að vera heppilegra, að öll merki
— tíóður kæliskápur er gulli betri .
KELVINATOR KÆLISKAPURSNIM
ER ÉFTIRLÆTI HAGSÝNNA HÚSMÆÐRA
Hin hamingjusama húsmóðir,
sem á KELVINATOR, getur alltaf
hrósað honum við vinkonu sína.
VVERÐ:
7,7 cubfet kr. 72.961
9,4 cubfet kr. 14.837
Afborgunarskilmálar.
Viðgerðir og varahlutaþjónusta að Lauga-
vegi 170 — Sími 17295.
Kynnið yður kosti KELVINATOR
Austurstræti 14
Sími 11687
T[IM SfNIR f DAG
MODELSKARTGRIPI
HJÁ HALLDÓRI,
SKÓLAV ÖRÐUSTÍG 2
• Trúlofunarhringar samdægurs
HALLDÓR
Skólavörðustíg 2
úr sama setti væru á sama stað
í listanum eins og hér er gert,
enda þótt tölusett sé eftir aldri,
eða láta þau vera í sinni röð
í listanum og vísa þá til við
fyrstu merkin úr útgáfunni,
hvar sé að finna og hver núm-
er séu á merkjum, sem út hafa
verið gefin síðar, sbr. t. d. Facit
og AFA listarnir. Ég skal ekki
draga í efa að finna megi hlið-
stæðu þess, sem haft er að
fyrirmynd í þessum lista, en ég
lít svo á, að höfundi listans
beri að hagnýta sér fengna
reynslu og beztu fordæmi, sem
finna má.
Fyrstu íslenzku frímerkin,
skildingamerkin, eru þannig
tölusett, að þau þeirra, sem
hafa tvenns konar tökkun eru
bæði merkt með sama númeri
og síðan aðgreind með bók-
staf. Nr. 3 er t. d. 4 skildinga
takkað 14x13 Ys, nr. 3a er sama
merki takkað 12%. Þegar kem-
ur aðeins aftar í listann má sjá
nr. 44 og 44g, 49 og 49a og
51 og 51a. Merkin, sem bera
þessi númer eru sitt hvert verð-
gildi, þ. e. nr. 44a er t. d. allt
annað verðgildi en nr. 44. —
Merki með mynd Þorfinns Karls
efnis eru nokkru aftar. Þau eru
öll til bæði fíntökkuð og gróf-
tökkuð. Ætla mætti nú, að þau
væru tölusett á sama hátt og
skildingamerkin. Nei, því er
ekki að heilsa. Þau bera sitt
númerið hvert, 90 aura og 2
kr. merkin úr atvinnuvegasetinu
eru prentuð á tvenns konar
pappír og er þess getið í list-
anum. Aðeins önnur gerðin fær
númer, hin er ótölusett. Slíkt
ósamræmi, sem hér var nefnt,
er ágætt dæmi um hina miklu
hroðvirkni við samningu list-
ans. Er engu líkara, en höfund-
ur hafi samið listann í mörg-
um áföngum og hafi ætíð verið
búinn að gleyma, hvernig hann
samdi fyrri áfanga, þegar hann
tók til við þann næsta.
Nokkuð er um, að afbrigða sé
getið, en tveimur hinna nýrri
og jafnframt greinilegustu er
sleppt. Bæði þeirra eru þó kom-
in í hinn ágæta sænska lista
Facit. Á ég þar við afbrigðið
í 5,50 kr. Evrópumerkinu frá
1960, punktinn í hjólinu. Hitt
er strikið í þakinu á 90 aura
atvinnuvegamerkinu. Þessi af-
brigði vita flestir íslenzkir frí-
merkjasafnarar um, en höfund-
ur virðist ekki enn hafa fundið
þau, þrátt fyrir hina miklu
Iþekkingu á íslenzkum frímerkj-
um, sem ætla mætti, að hann
hefði til að bera. Enda legði
hann vart að öðrum kosti í það
stórvirki að semja einsamall
verðskrá yfir íslenzk frímerki.
í listanum er mynd af hverju
mótívi eins og sjálfsagt er að
hafa í hverjum frímerkjalista,
Er þar sama upp á teningnum.
Fylgt er hinum lakari fordæm-
um í gerð þeirra. Myndirnar
eru ýmist af stimpluðum eða
óstimpluðum merkjum. Ekki
væri með öllu óhugsandi, að það
ætti rétt á sér, að myndirnar
væru af notuðum merkjum,
enda þótt slíkt sé ekki fallegt
og enn verra að hafa báðar að-
ferðirnar. Hitt er svo með öllu
ófært, sem hér gefur að líta.
Margar myndanna eru af merkj
um, sem enginn hinna betri frí-
merkjasafnara myndi vilja í
safnið sitt. M. a. eru myndir af
klessustimpluðum, tvístimpluð—
um, margstimpluðum, auglýs-
ingastimpluðum og bylgju-
stimpluðum merkjum. Þetta
atriði eitt ætti að nægja til
þess, að engir foreldrar ættu
að láta böm sín, sem eru að
byrja að safna frímerkjum, sjá
listann, því að þarna. gefur að
líta merki, sem vart eru í söfn-
unarhæfu ástandi. Þegar þau
má sjá í frímerkjalista, sem
æskulýðsleiðtogi í frímerk.'a-
söfnun hefur samið, halda þau
að þetta séu góð merki, að
öðrum kosti væru þau ekki
sýnd í listanum.
Þá má benda á það ósam-
ræmi, að flestar myndanna eru
af merkjum án takka, en á
einni opnunni eru myndir a£
merkjum með tökkum.
Engin myndanna er merkt
með bókstöfum eða annarri til-
vísun, þannig að sjá megi, hvert
verðgildi beri hverja
mynd utan það, sem myndirn-
ar sjálfar segja til um. Víðast
eru þó smáletursskýringar, en á
nokkrum stöðum er þeim sleppt,
t. d. um fiskamerkin og dýra-
merkin. Virðist svo, sem höf-
undur hafi einsett sér, að hvergi
í listanum skyldi mega líta fullt
samræmi í neinu atriði.
Við hverja útgáfu er skýringa
texti á íslenzku og oftast einnig
á ensku um tilefni útgáfunnar.
Þessar skýringar eru ekki til
mikils sóma fyrir höfundinn,
Skulu hér nefnd nokkur dæmi
um þessar skýringar.
Hvergi í listanum er gerð
grein fyrir því, hverjir Jón
Framh. á bls. 21,