Morgunblaðið - 16.12.1961, Blaðsíða 5

Laugardagur 16. des. 1961
MORGUTSBLÁÐIÐ
5
Hvar er konan?
Hugleiðingar um bók
í>ESSI spurning er orðtæki með-
al Frakka. Með henni er gefið í
skyn að þar sem eitthvað sögu-
legt gerizt, hljóti jafnan einhver
kona að leynast á bak við — á
einn eða annan veg. En það er
ekki allt af auðvelt «ð koma auga
á konuna í flóknu samhengi —
einmitt fyrir þá sök að hiutur
Ihennar í uppfóstran kynslóð-
anna er svo mikill. Og alkunnugt
er að framlag afburðakvenna er
ekki metið fyrr en seint og síð-
ar meir — og e. t. v. alls ekki.
Hvar er vísindakonan? Þannig
spurði Rektor Óslóarháskóla á
nýafstöðnu 150 ára afmæli þeirr-
ar merku stofnunar Fannst hon
um að of fáar konur hafi gefið
6ig að vísindastarfseini — og
vera má að svo sé. En framlag
ikvenna til mennta- og mannúð-
armála er stórfenglegt þar í
landi engu að síður. A ýmsum
sviðum leggja konumar fram
meira en helming fjármagns og
starfskrafta. t. d. í líknarstarfi
og kristniboði.
Hvar er skáldkonan? Þeirri
Epurningu er e. t. v. auðveldara
eð svara, því sumar skáldkonur
gefa út bækur sínar, en ég hef
þó grun um að ýmsar þeirar leyni
sér. Æskilegt væri að vér fengj-
um mikiu fleiri bækur ritaðar af
konum en vér fáum nú, ekki
sízt frá þeim, er iifa hugsjónalífi
og eru ekki ambáttir aldarand-
ans.
Þessar hugleiðingar eru skx-áð-
er eftir lestur nýrra bókar, er ber
Iheitið „Fanney á Furuvö!lum“.
Höfundurinn er skáldkonan Hug
rún, sem flestir landsmenn kann-
ast við, bæði af bókum ok út-
varpi. Útgefandi. er Leiftur,
1961. Hér er á ferðinni kona, sem
ihefir hugrekki til að taka af-
stöðu í baráttunni milli góðs og
ills, gegn hinu illa og með hinu
góða. Margar spurningar vakna
við lestur bókarinnar: Hvað er
hin sanna hai Ingja? Hvernig
nr.ætum vér þörf unglinganna
fyrir vingjarnlega og örugga
leiðsögn á lífsleiðinni? Hvernig
tekst oss að kynna þeim hið feg-
ursta, sem sál vor hefir fundið
— eða gleymum vér þeim þætti
uppeldisins, er felst í því að
kynna hið góða? Það skyldi þó
ekki vera? Hvtrnig brýzt hin
metafysiska —- tilverufræðilega
— þörf fram hjá börnum? Full-
nægjum vér henni eða bælum
vér hana niður,. þeim til líkams
og sálar tjóns? Sbr. bls. 29. Hvern
ig hjálpum vér börnunum til að
fagna nýkomnum náunga. þeg-
ar barn bætist við í systkina-
hópinn?
Hvemig bregzt eldri kynslóð-
in við þegar unglingar taka
ákvörðun um að nú skuli breyta
unt. til einhvers b. tra en áður
var (47)? Eflum vér hin^r vakn-
andi 'hugsjónir þeirra — eða kæf-
um vér þær með veraldarvizku,
vélmenningu og samstöðu með
spillingunni? Hvað leiðir af
hörku og hrottaskap í samskipt-
um manna á milli? Hvers vegna
halda menn dauðahaldi í þess-
ar illu taugar í sjálfum sér og
eyða þar með þrótti sínum til
að lifa lífinu? Margar slíkar
spurningar vakna við lestur bók-
arinnar. Skáldkonan lætur oss
skilja svör sín við sumum, en
ekki öllum, fremur en Ibser,
sem taldi það einn megin tilgang
skáldlistar að vekja spurningar
og knýja til umhugsunar.
Bókin er þó ekki heimspeki-
leg hugleiðing, heldur saga, með
skýrum og lifandl persónum og
óvæntum atburðum, er halda
eftirvæntingunni vakandi. Skipt
ir oft skjótt um sögusvið. Ætla
mætti að sagan gerðist erlendis,
en það á aðeins við um nokkurn
hluta hennar. Furuvellir hafa
fram til þessa ekki verið íslenzkt
’bæjarnafn, svo mér sé kunnugt,
enda eru þeir nýbýli þeir Funu-
vellir, sem hér um ræðir. Greni
og fura hafa tekið að nema land
hér og það er fagnaðarefni. Per-
sónurnar eru tímamótapersón'ur,
sem lifa inn í vorn tíma og eru
sumar ungar en er vér skiljum
við þær í sögulok. Það er engin
tilviljiun að Jarpur kveður þeg-
ar jeppinn tekur við (78). Hvað
skyldi þarfasti þjónninn vilja til
málanna leggja, ef hann mætti
mæla?
Persónurnar «ru bæði gleði-
lega og átakanlega mannlegaf
og sfíga ljóslifandi fram. Á þetta
einnig við um „fulltrúa slúður-
stórveldisins“, er aftur og aftur
kemur við sö'gu. í þétt’býlinu
'hafa ný blöð risið upp til þess
að gegna því „em'bætti" að mikla
fyrir sér vammir og skammir
náungans og dikta til viðbótar,
ef ávirðingar hans hrök'kva ekki
til. U-m aðalpersónur bókarinnar
vinnst hér ekki tími til að ræða,
þær verður lesandinn að kynna
sér.
Menn eru ekki hættir aS hugsa
um Guð, þótt húslestraöldin sé
liðin. En vilja ekki flestir láta
það bíða unz vandræðin knýja
á og „þjáningin er orðin hmitur
í sálinni" eins og Konráð segir?
En þá er ekki annað hægt en að
gefa Guði gaum og heyra hvað
hann hefir að segja — þótt það
geti kostað að aðrir telji mann
„geggjaðan" af þeim sökum,
Yngri kynslóðin kann að
spyrja: Er bókin sorgleg eða
skemmtileg? Og það er mikið
réttmætt í þeirri spurningu. Bók,
sem fæst svo mjög við barátt-
una milli ills og góðs, kemst ekki
hjá því að fjalla bæði um hið
sorglega og gleðilega, því þann-
ig er lifið. í þvi gerizt margt
átakanlegt '■— en þegar hið góða
vinnur sigur á böli og illsku, þá
hlýtur gleðin að brjótast fram.
En hversu afar ltíið þarf til að|
stofna allri gæfu og harningju f
hættu, þar sem sár lífsins eru í
þann veginn að gróa, sjáum vér
bezt af sögu Helenu í síðari hluta
bókarinnar. Getur hún orðið sig-
ursæl síðar í lífinu?
Hamingjan verður fundin —
en ekki með þeirri aðferð, sem
barn viðhefur vio kött, þegar
það togár í rófuna á honum.
Bæði munu þá kötturinn og ham
ingjan streitast a móti — og ár-
angurinn verða þar eftir. Erfitt
mun einnig verða að finna hana,
ef vér blöktum eins og strá j
'hérhverjum goluþyt — ómögu-
legt ef vér komumst af engu við
og látum oss af engu segjast.
Skáldkonan hefir gefið oss
góða bók. Hér er kona, sem
ksinn bæði að segja nei og já.
Jóhann Hannesson.
INÍýkomið
Hollenzku
gangadreglarnir
glæsilegir litir
margar breiddir
STÓR LÆKKAÐ VERÐ
GEYSIR H.F.
Teppa- og Dregladeildin
^ ❖♦♦♦❖❖♦♦♦❖♦♦♦❖❖♦i<M>i<M£»«$»«>i<M$M$M$M$M>ÍM>3MSM$»«>í»<£«<fr ❖ ❖♦]
r >•-
ISLENZKA SKALOSAGAISI
>♦♦♦*♦❖❖❖❖❖❖❖❖❖❖❖❖❖❖❖❖❖❖❖❖❖❖❖❖❖❖❖
I
I
f
I
f
T
T
T
1
T
T
T
T
T
f
f
±
f
i
t
I
1
f
T
f
f
EFTIR JON IHYRDAL
ER KOMIN
í ALLAR BÓKAVERZLANIR
Bókaúfgáfan FJÖLNIR