Morgunblaðið - 24.12.1961, Blaðsíða 1

ÍíHfpwfefeMt
Sunnudagur 24. des. 7967
Ingimundur garnli riddari sat
é hallartröppunum í húsagarði
sínum og mataði trönur sínar.
Vinur hans, hinn vitri Aristpn,
var hjá honumi í orlofi. „Gaðu
nú að," mælti Ingimundur ridd-
ari við gestinn, ,,trörnurnar þær
erna eru rjómandi dýr, sjáðu, fove
Iþær baða vængjunum og taka
því nær dansspor. Og nú er
(þroska minuim þar komið í ver-
öldinni, að ég skeyti ekiki um
annað en trönurnar míínar. Og
þannig ættum vér al'lir að hugsa,
jþví að ailir eruim vér dauðleg-
ir."
í>á tófc hann að hæla sér áf
Iþví, hve vitur hann var, en álasa
og dæma heimsku annarra.
,,Veittu til dæmis að taka kóng-
inum okkar atJhygli. Allt þetta
umstang og gauragangur í hon-
um niú er til þess eins að eftir
homun sé tekið og um hann tal-
eð, sýknt og heilagt. Á fjaili
einu hér í grennd heíur hann lát
iS leggja' hreiSar akbrautir og
reisit þar leikfoús, hann hefur
tttomið upp áfoorfendasviðum,
sem rú>ma þúsundir manna, og
'hoðið fóiki úr ölium heimi að
koma þangað og foorfa á hina
imiiklu hátíðaleiki. Hugsaðu þér
annað eins vatfstur! Og ég er viss
um, að þú hefur ekki ' ferðazt
alla leið hingað mín vegna, héld-
ur til þess að taka þátt í allri
þessari dýrð, sem kóngur foýður
upp á. Eg held, að ekki sé fjarri
sanni, að enginn maður í víðri
veröld hugsi um annað en leik-
ana, svo mjög hafa þeir verið
frægðir. Ekki verður þverfótað
á þj'óð'vegunum fyrir útlending-
um. Börn mín keppa í leikunum,
sveinar mínir enu í óðaönn að
þj'álfa sig til keppni með því að
kasta stórri steinkringlu. Og
hverju eru þeir svo bættari. foeg-
ar öllu er á footninn fovolft? Er
ekki skynsamlegra að mata trön-
ur? Eitt sinn skal hver deyja, og
að hvaða gagni kemur þá stund-
legur frami?"
„Það veit ég ekki," anzaði hinn
vitri Ariston, „en hitt veit ég, að
full'vissa þess, að dauðinn bíði
inanna á næstu grösum, knýr
imenn til að vinna afrek, frálbær
efrek."
Áður en Ingimundur riddari
ígat komið því við að spyrja,
fruvernig hann rökstyddi þessa
merkilegu fullyrðingu, bar bað
við, að einn hinna ánauðugu
þræla hans kastaði þungu stein-
kringlunni svo gálauslega, að
(hún lenti í höfði eins félaga hans,
og beið hann bana þegar í stað.
„Sko," mælti riddarinn, „átti
éf eklki köllgátuna. Allt er hé-
tgómi, nema að mata trönur. Nú
er þessi efnilegi sveinn allur
vegna framigirni sinnar, setn var
einfoer hrævareldur."
1 Því næst kallaði hann fvrir
sift óhappamanninn, sem varpaði
kringlunni, Þetta var ungur,
sterkur maður, en kom samt ekki
vel fyrir þessa, stundina. Hann
var niðurlútur og reikaði í igangi,
(hann var með sítt, ógreitt hár,
eem hrundi fram fyrir augun.
j ,.S've'nstaub'" mælti Tncrlmund
»t riddari, ..foú ert i^tastur cv<*
Itrassafenffnapti"- of fffhvra rnfi-
til hu^ar að fara að hafast eitt-
fetrflg ^g sem kari"^enr,'3Vu ^nrfti
í'1' TSTú sS{»T*i? líka fara foeina
leið í gálrrann."
t>egar dómur bet'i hoff?! verið
fp^dur, folandaði Ariston vitri
sér í málið.
„Tngimundur, minn góði,
trvggi vinur. Sé vinátta okkar
Jafnlheit og ég hef ætlað. foá væri
vinarbragð af þér að lofa sveini
SMÁSAGA EFTIR SELMU LAGERLÖF
þessum að lifa enn í þrjó daga'
og vera frjólsum á faralds fæti
allan þann tíma. Að þeim tíma
liðnum væri ekki ðhugsandi, að
þú skildir hivers vegna ég held
'því fram, að það brýni menn til
að vinna afrek, ef dauðinn er á
næsitu grösum."
„Hvað er að . heyra", anzaði
Ingimundur riddari, „ætli amlóði
sá geri sér nokkuð til ágætis,
iþótt hann eigi dauðann yfir höfði
sér?"
Eigi að síður fékk Ariston vilja
sínum framgengt.
Ingimundur riddari lét síðan
ánauðuiga þrælinn lofa sér því
að kotma aftur innan þriggja daga
og skyldi hann þá hljóta makleg
málagjöld. Hann fékk síðan að
halda leiðar sinnar.
Narcissus foét þrællinn, og hið
fyrsta, sem hann gerði, er hann
var látinn laus, var að lauga sig
og greiða hár sitt. Hann lét einn-
ig nýjar reimar í ilsk-óna og fór
í tandurhreinan, hvítan kyrtil,
nærskorinn. Hann bjóst svo um,
þar eð dagar hans voru taldir
hvort eð var. ,
í þessuim hugleiðingum sat
hann, unz myrkur rak yfir.
Landssvæðið þarna var hrika-
legt og maranabyggðir engar, þar
voru margar hyldýpisgjár og
ótai hellar, en auk þess hafðist
þar við ræningjahyski; ðbóta-
menn og umrenningar sátu "um
færi að ráðast á auðuga ferða-
langa, er leið áttu um þessa refil-
stigu, og ræna þá.
Meðal þeirra, sem ferðuðust
fjaliveg þennan til leikanna, var
sonur vellauðugs, uwgversks
greifa. Hann ók í litlum, léttum
tvíhjóla vagni, sem fjórir gæð-
ingar drógu. Þjónar hans hlupu
fram með vagninum og báru
folys. Ræningjarnir hugsuðu gott
til glóðarinnar og réðust á höfð-
ingjann. -Fyrst drápu þeir þjóna
hans hyern af öðrum eftir vaska
vörn þeirra allra, því næst
kipptiu þeir greifanum unga út
úr vagninum.
Narcissus hafði nýlega gengið
úti á víðavangi hátíðardaigana
þrjá. Þess vegna var þar þegarj
fyrir aragrúi ferðalanga og
þjóna þeirra, er slógu tjöldum og
stöfluðu upp nauðsynjaVarningi,
sem þeir tóku upp úr kistum og
sálum. Áður en Narcissus tók
að velta því fyrir sér, hvar hann
ættj að hafast við sjálfur og
geyrna hesta sína, kom þjónn
nokkur og kvaddi hann með
kurteisi. „>ér eruð sjálfsagt
ungverski greifinn, sem húslbóndi
minn hefur búizt við nú á hverri
stundinni og vill að gisti í tjaldi
sínu?"
„Já, svo er," anzaði Narcissus.
Hann þóttist vita, að honum
væri fagnað sem aðalsmanni
vegna skikkjunnar og hattsins,
sem tignir menn einir báru.
Hann rétti úr sér og reyndi svo
sem hann framast gat að likja eft
ir fasi og hátterni hinna kyn-
bornu jungherra, er hann hafði
stundum séð hfá húsbónda sínum.
Nú reið á, að kunna sig vel. Eg
get eins verið aðalsmaður og
var nú skinnræstinn og snöfur-
irnannlegur og svo hvatur í hreyf-
ingum, að enginn félaga hans
þekkti hann aftur.
Því næst gekk hann sem leið
lá til hátíðarsvæðisins.
Hefði hann hims vegar haft
sama hátt á og áður, hefði hann
d'ormað sig alla hátíðardagana,
sofið frá sér alla lukku, en úr
því hann átti svo skammt eftir
ólifað, þá hafði hann vissulega
ekki tíma til þess að gaufa. Hann
varð að freista gæfunnar.
Og brátt kom í ljós að hann
virtist ekki framar vera hrakfalla
bálkur.
Hann hafði ekki Iengi klifið
bratta og bugðótta leiðina til
'hátíðarsvæðisins, er kóngur
landsins reið fram á hann með
fyi'gdarliöi fjölmennu. Narcissus
var í sjöunda himni, er hann
hortfði á gæðingana og skraut-
legu, hremmilegu riddaraliðs-
sveitina. Aðra eins sýn hafði
hann aldrei litið. En innilegust
var gleði hans, er hann kom
auga á kóngsdótturina, sem var
einnig í fylgdarliði föður síns.
Hún hvíldi í burðarstól, var dökk
eyg, litaraftið fagurt, hun var
stolt og heillandi. Hann hafði að
visu séð hana tilsýndar áður, er
hún og faðir hennar gisbu herra
Ingimund Tiddara, en hann hafði
aldrei eimblínt á hana tillíka sem
nú. Hann tyllti sér á vegarbrún-
ina, þegar hún var farin fram
'hjlá og dreymdi dagdrauma um
hana. Nú hafði hann dirfst að
stara á hana hauktfránum aug-
um, áður hafði hann stolizt tii
þess að líta á hana andartak og
andartak. Þetta sakaði ekki nú,
fram hj'á stað þessum, er þetta
bar við, og mátti hann glöggt
heyra vopnagnýinn. Hann sneri
undir eins við. Hefði þessi at-
burður orðið degi fyrr, þá hefði
hann skreiðzt inn í runnana og
faiið sig. Nú hugsaði hann á þessa
leið: Eg vil hjálpa þeim, sem eru
í nauðum staddir, og eiga líf sitt
að verja. Eg verð hvort eð er
kominn undir græna torfu inn-
an þriggja daga. Hann þaut sið-
an æpaindi með viðargrein í
hendi á staðinn, bar sem sorfið
'hafði til stáls með ræningjunum
og ferðalöngunum, og sveiflaði
ákaft greininni. Ræningjarnir
foéldu, að þar færi hópur víg-
ólmra manna, urðu skelfdir og
flýðu.
Ungverski greifinn l!á á jðrð-
inni særður til ólífis. Hann hvísl-
aði með nautmindum að Narciss-
usi: „Eg er Fleofar, greifi af Ung
verjalandi. Berðu Alvildu af
Andalúsiu kveðju mína." Þá er
hann hafSi stunið þessu upp, fór
dauðinn á hann.
En ekki. leið á löngu, er
Narcissus heyrði, að ræningjarn-
ir nálguðust aftur.
Hann beið þá ekki fooðanna, en
stökk upp í vagninn, hvatti hest-
ana og ók fourt í fluiginu. Það
setti að honum kuldahroll, því
að nóttin var hráslagaleg, og
hann linnti ekki á sprettinum.
Hann veitti því athygli að
skikkja greifans hékk á vagn-
brúninni og viðhafnarhattur
hans lá á botni vagnsins. Nar-
cissus snaraði sér þá í skikkjuna
og lét á sig hattinn ífourðarmikla.
Loks bar hann' að kappleika-
svæðinu.
Ætlazt var til, að allir byggju
fovað annað, sagði hann við sjálf.
an sig, — ef út af ber, á ég hvort
eð er að troða helveg innan
þriggja nátta.
Hann var nú leiddur fyrir hirm
ríka þjoðhöfðingja Andalúsíu,
sem sat í haglegu tjaldi sínu,
dúkað borð var fyrir framan
hann og einkadóttirin, hertfilega
Ijót, sat við hlið hans. Sem foetur
fór hafði þjóðhötfðinginn aldrei
áður séð Fleofar greifa hinn unga
heldur einungis föður hans. Þjó^-
höfðinginn hafði sem sé boðið
unga greifanum að búa hjá sér
meðan á kappleikunum stóð til
þess eins, að hann kynntist gjaf-
vaxta dóttur sinni. Feðurnir
hötfðu fastmælu'm bundið, að
ráðahagur tækist með börnum
þeirra. Narcissus skildi þetta allt
undir eins. Hann var var uim sig
og kom ekki upp um sig, og þeg-
ar hann skýrði frá að ráðist hefði
verið á hann á förnum vegi af
útileguimönnum og^hánn hefði
verið rændur og flettur klæðum,
var honuim vorkennt og sýnd
óskipt samúð.
Daginn eftir hófust kappleik-
arnir.
Fyrst fór kappakstur fram. Það
var ekki beinlínis fyrir raga
menn að taka þátt í akstrinum
þeim. Hestarnir voru blátt áfram
ólmir. ökuþórarnir beittu gadda
svipum, og wru keyri þessi ekki
síður miðuð við iþað að beina þeim
að keppinautunum en hestunum^
Vagnstengur litlu, tvíhjóla vagn
anna enduðu í stáloddi; þeir öku
þórar eða hestar, sem á þeim
lentu, fengu bar Ijóta útreið.
Narcissus tó'k þátt í keppni þess-
ari í fereykisvagninum, sem ung
versku gæðingarnir drógu. Þá
bar það við, að píslahestar fseld
ust og vagni hvolfdi á miðri ak-
brautinni. Fóru keppendur þá
krók umhverfis þvöguna —
nema Narcissus. Eg hœtti á að
hleypa yfir hvaða torfæru, sem
er, hugsaði hann, ég kemfoi hvort
eð er ekki hærurnar. Það brak-
aði í hverju tré vagnsins og gunn
fákarnir frýsuðu og froðufelldu
og Narcissus komst heilu og
höldnu yfir. Og viti menn: Hann
bar hærra hlut í kappaikstrinum.
Fagnaðaróp kváðu við og þeim
ætlaSi aldrei að linna. Kóngsdótt
irin fagra var orðin allþreytt, en
hún reif sig upp úr mókinu til
þess að sjá hinn horzka sigurveg
ara. Um kvöldið var þræli herra
Ingimundar riddara boðið að eta
viS borð kóngsins.
Næsta dag var dýraat. Villtir
fílar voru brotnir til hlýðni, uxar
ráku hesta í gegn mieð hornuim
sínum og voru siðan reknir í gegn
af skylmingamiönnum. Ljón voru
veidd í gildru eins og rottur og
hraðhlaupari háði kapphlaup við
strútahóp. En falsgreifinn Feofar
tók ekki þátt i leikum þessum.
Það, sem eftir var hátíðarirm
ar þennan dag, fór engin keppni
fram, en nöktum ófoótamanni vat
blátt áfram kastað fyrir tígrisdýr
til þess að það rifi hann á hol
og áihorfendum væri skemmt.
Narcissus varð skelfingu lostinn.
Ef Ariston hinn vitri hefði ekki
hlutazt til um málstað minn, þá
hefði mér sjálfuim ef til vill ve*
ið varpað fyrir þetta hungraða
óargadýr, hugsaði hann. Hann
hljóp í loftköstum niður á sviðiS
til þess að freista að hjáljpa
manninum, barðist ótrauður við
hlið hans, unz yfir lauk, og felldi
tígrisdýrið. Hann skalf eins og
hrísla í vindi, þegar óargadýrið lá
dautt á vellinum.
Fram að þessu hafði hann geng
ið ^heilí hildar til, ekkert verið
smeykur, en hugsað sífellt i
þessa leið: Hverju skiptir, hvernig
mér reiðir atf? Á morgun verð ég
ráðinn af dögum, hvort eð er.
Manntfjöldinn rak upp fagnaðar-
óp, þegar hann sigraði í hildar-
leiknum, æpti margsirmis og
stappaði niður fótunum eins og
hann væri af göflum genginn.
Kóngur gatf sakamanninum, sem
Narcissus hafði lagt líf sitt í sdl
urnar fyrir, frelsi þá þegar, og
augu kóngsdótturinnar lukust
upp, djúp og ddkk, sem fjalla-
vötn, til þess að virða Narcissus
fyrir sér frá bvirfli til ilja.
Litlu síðar veik hinn ríki þjóð-
höfðingi Andalúsíu Oddiúsín sér
að Narcissusi og mælti:
„Þóknist þér að verSa tengda-
sonur minn, þá skal ekki á því
standa af minni hálfu, að forúð-
kaupið sé drukkið þegar í nótt."
En Narcissus bað hann lengstra
orða að fresta því umstangi, unz
kappleikunum væri lokið. Hann
hugsaði meS sjálfum sér: Ætti ég
líf fyrir höndum, myndi það ef
til vill freista mín að kvænast
þessari ljótu höfðingadóttur
vegna þess, hve loðin hún er um
lófana, en nú mun ég brátt týna
lífinu, og þess vegna þarf ég ekki
á gulli hennar að halda.
Um kvöldið, snæddi hann enn
við borð kóngsins og sat nú við
hlið kóngsdóttur. Vinur Ingi-
mundar riddara, Ariston hinn
vitri, hneigði sig djúpt fyrir hon-
um, án þess aS renna grun í,
hver hann var.
Þriðja hátíðardaginn kepptu
skáld Og spekingar í áheyrn alls
fólksins. Narcissus ætlaði að láta
sér slíkt í litlu rúmi liggja. En
í ljós kom, að hann var orðinrr
slíkt eftirlætisgoð fólksins, að
honum varð ekki undankomu
auðið að láta til sín taka á þeim
vettvangi líka. Með dynjandi
Frh. á bls. 47