Morgunblaðið - 10.04.1962, Blaðsíða 23
Þriðjudagur 10. apríl 1962
MORGUNBLAÐIÐ
23
i
■
í
I
ENN EINU sinni hefur sann-
azt, að komimúnismi og and-
legt frelsi og einstaklingsfrelsi
getur með engu móti farið
saman. í Júgóslavíu, pví
kommúnistaríki, þar sem harð
stjórn og einræði sósíalism-
ans hefur verið talið einna
vægast, hefur einn elzti vopna
bróðir og vinur einræðisherr-
ans Títós, Milovan Djilas, ver
ið fangelsaður að nýju. í sam-
ræmi við réttarfar í kóimm.n-
istaríkjum var engin ástæða
tilkynnt fyrir handtokunni, en
talið er, að yfirvöldin hafi
spurt, að í vændum sé út-
gáfa á nýrri bóik eftir Djilas
í Bandaríkjunum.
Milovan Djilas stendur nú
á fimmtugu. Hann er fæddur
Sremálta Mitrövica.
í síðari heimsstyrjöld barðist
hann undir merkjum kommún
ista við hlið skæruliðaforingj-
ans Josips Broz, sem kallar sig
nú Tító. Vegna hæfileika
sinna og hugrekkis varð hann
einn helzti forinigi skærulið-
anna og nánasti vinur Títós.
Þoldu þeir saman súrt og sætt
á þessum árum, sváfu saman
undir berum himni á byssu-
skeftunum, gerðu áætlanir um
framtíðina og sórust í sevar-
andi fóstbræðralag að svart-
fellskum sið; opnuðu hvor öðr
um und og blönduðu blóði
með því að rjóða dreyranum
hvor í annars sár.
Þegar Titó varð alvaldur í
Júgóslavíu í striðslok, lét hann
Milovans Djilasar
í Svartfjallalandi (Mönte-
negro), sem ekki er lengur
sjálfstætt, heldur eitt hinna
suðurslavnesku sambandslýð-
velda, er mynda Júgóslavíu,
og nefnist Crena Gora á serb-
nesku. Ungur að árum gat
hann sér gott orð fyrir gáfur,
andríki, mælsku, lærdóm og
skáldskap. Hann varð sann-
færður kommúnisti og vegna
undirróðursstarfsemi fyrir
Sovétríkin, sem þáverandi yf-
irvöld Júgóslavíu báru hon-
um á brýn, var hann dæmdur
til þriggja ára fangelsisvistar
í hinni illræmdu dýflissu í
sæma Djilas fjölmörgum heið
ursmerkjum fyrir hreysti og
herkænsku. Einnig fékk Djilas
rétt til þess að láta titla sig
„hetju alþýðubyltingarinnar"
en slík nafnbót er jafngildi
barónstignar á fyrri dögum.
Kommúnískt ríki var stofnað
undir forystu hinna fjóru
stóru, sem svo voru nefndir,
Títós, DjiJasar, Rankiovics og
Kardeljar. Djilas varð einn á-
hrifamesti maður Júgóslavíu,
varaforseti, ritstjóri blaða og
tímarita, og „forstjóri and-
legrar áróðursstarfsemi".
Hann var kallaður „andleg-
UTAN UR HEIMI
ur einræðisherra Júgóslavíu“
og Stalín gerði ávallt boð eftir
Djilasi, þegar hann girntist
áreiðanlegar fréttir frá óþæga
barninu Júgóslavíu. Vitað er,
að þeim fór ýmislegt á milli,
sem Tító langar lítið til að
verði blaðamatur, og því er
talið sennilegt, að Djilasi hafi
verið steypt í prísund nú
vegna þess, að í hinni nýju
bók sé aðallega fjallað um
samskipti Stalíns og Djilasar.
Djilas varð átrúnaðargoð
Júgóslavneska kömmúnista-
flokksms. Því var mikið mark
tekið á greinum hans, og þeg-
ar opinber ágreiningur varð á
milli Títós og Stalíns, fól Tító
Djilasi að sjá um gagnhem-
aðinn. Djilas gekk vígreifur
til leiks og barði saman rit-
gerðir á næstu árum gegn
bolsjevisma Stalins, sam sam-
einuðu það trvennt að vera
bæði skemmtilegar og fræði-
legar. Þessi skrif Djilasar urðu
til þess, að honum varð sjálf-
um ljóst, að eittlhvað var bog-
ið við s.iálfan kjarna komm-
únismans. Honum voru öll
tímarit opin, og smám saman
tók hann að birta gagnrýni á
einræði og harðstjórn komm-
únismans. Tító lét hinn gamla
lagsbróður sinn í friði fyrst
um sinn. en brátt varð honum
ljóst, að hans gamli félagi var
hættulega vinsæll meðal al-
mennings. Því var það, að
einn valdamesti áhrifamaður
Júgósiavíu var skyndilega
gerður magnlaus. Tylliástæð-
an, sem notuð var til að
sparka Djilasi úr embættum,
var sú, að hann hafði hæðzt
að snobbi kommúnista-yfir-
stéttakvenna í Belgrad. Yfir-
heráhöfðingi ríkisins hafði
krvænzt leikkonu, og eiginkon
um yfirstéttar kommúnista
þótti kvonfangið eikki nógu
göfugt.
Djilasi var enn heimilt að
koma skoðunum sínum á fram
færi erlendis. Þótt eiginkona
hans, ættingjar og vinir yrðu
fyrir ruddalegum árásum í
gamal-kommúnísikum stíl, lét
hann ekki undan, og lét birta
grein um ungversku þjóðbylt-
inguna undir nafni sinu í
sinu frjálslynda blaði í Banda
ríkjunum „New Leader. Þá lét
hinn gamli svarabróðir hans,
Tító, taka Djilas höndum, og
dæma til þriggja ára fangels-
isvistar. Djilas sendi frá sér ,
úr fangelsinu bókina „Hina
nýju stétt“ og öðlaðist heims-
frægð fyrir. Fram að útgáfu
hennar höfðu kommúnistar
afgreitt allar slíkar gagnrýn-
isbækur með því, að þær væru
skrifaðar af „leigupennum“
og „áróðursþrælum", en þessi
slagorð koðnuðu niður í ekki
neitt, þegar einn mesti tign-
armaður í kommúnistaríki,
sem öllu hafði að tapa, en ekk-
ert að vinna, ritaði slíka gagn-
rýni.
Það þótti afihyglisvert, að
Djilas var dæmdur til vistar
í sinni gömlu prísund,
Sremska Mitrovica, þegar
Tító !ét dómfella félaga sinn.
Þar eru klefar raikir og fúlir,
en Tító situr gigbveikur á
eynni Brioni eins og Tíberíus
Rómverjakeisari á Capri fyrir
1925 árum.
Djilas var dæmdur til sjö
ára fangelsisvistar, en dóriíur-
inn styttur síðar. Nú hefur
hann verið tuktihúsaður að
nýju, og kemur engum á óvart
sem þekkir réttarfar komm-
únistaríkja.
■
J
— Skógrækt
Framh. af bls. -3.
einkis megnug og óhægt var um
að afla trjáplantna. Skógræktin
hafði litlu úr að spila, og fóru
naumt skammtaðar fjárveiting-
ar að mestu til að friða stærstu
skógana. Þó var nokkuð gróður-
sett í Hallormsstað af barrplönt-
um, og lítillega á öðrum stöð-
um. í tilraunaskyni voru gróður
settar nokkrar barrtrjáplöntur.
Árið 1908 var rauðgreni sett nið-
ur í Hallormsstaðaskógi, sem
ekki var meir en svo um hirt,
eð birkið óx yfir plöntuirnar,
svo þær náðu ekki sjálfar að
þroskast. Árið 1936 voru þær
aðeins um 1 m á hæð. En þá
var birkið höggvið frá þeim, og
skipti þá svo um, að sl. sumar
voru barrtrén orðin 9,7 m. Líkt
fór víðar með þessar fyrstu til-
raunir.
Með stofnun Skógræktarfélags
Islands árið 1930 komst nokkur
ekriður á skógræktina. En sann-
ast sagt var ekki vansalaust
hve dauf var þáttakan um
myndun félagsins, Auðlegð
jþekktu að vísu fáir, en meira
ekorti þó skilning og áhuga, en
fé. Jafnvel þá var trú almenn-
ings á gildi skógræktar mun
minni en á fyrstu árum aídar-
innar. En það var til láns að
ekógræktarstjóri ásamt, þó of
þunnskipaðri sveit manna, hélt
markvissri stefnu. Þó fjárskort-
ur hefti mjög allar framkvæmd-
ir var ótrúlegum árangri náð.
Skógræktarstjóra var ljóst, að
til þess að rækta hér nytjaskóg,
þurfti að leggja áherzlu á gróð-
ursetningu barrtrjáa. En til þess
þurfti að fá fræ frá þeim lönd-
um eða landshlutum, þar sem
veðurfar, raki og hitastig var
evipað og hérlendis. Til þess að
tryggja rétt val varð að sjá og
kynnast af eigin raun vexti og
vaxtarskilyrðum trjánna, er fræ
var aí safnað. Dráttur varð á
þessum framkvæmdum vegna
Btríðsins. En frá árinu 1945 hef-
ur skógræktarstjóri ferðazt víða
I leit að harðgerðum og hrað-
vöxnum trjátegundum, er lifðu
við lík vaxtarskilyrði og eru hér
ú landi á hinum ýmsu stöðum.
En það ar kunnugt að veðrátta
Steingrímur Davíðsson.
er hér mjög breytileg og úr-
koma og hitastig mismunandi í
hinum ýmsu landshlutum. Má
fullyrða, að tekizt hefur að
finna trjátegundir, er hæfa lofts
lagi í hverjum landsfjórðungi og
náð geta eins miklum vexti og
í sinni eigin „móðurmold". Svo
nú er ræktun nytjaskóga ekki
lengur hugsjónamál eitt, heldur
staðreynd. Hér fyrir framan mig
hef ég töflu er sýnir vöxt lerki-
skógar á Hallormsstað og viðar-
magn á ha eftir 22 ár. Sýnir
sama tafla stofnkostnað, um-
hirðu, grisjun og vexti af stofn-
fé, allt á hvern hektara. Niður-
staðan er, að nettóhagnaður á
ári er af ha 2860 krónur. Hér
mun að vísu um að ræða beztu
vaxtarskilyrði. En þá ber þess
einnig að gæta, að þegar skóg-
urinn hefur náð fullum vaxtar-
þroska, og einungis þarf að
endurnýja hann með uppeldi og
útplöntun, hverfur upphaflegur
stofnkostnaður að mostu, er
tímar líða. Við það hækkar
verulega meðaltals nettóhagnað-
ur. Er óþarft að rökstyðja það
frekar.
Þessar staðreyndir sýna, að
skógrækt getur verið fyllilega
samkeppnisfær við aðra ræktun,
þegar skógurinn er einu sinni
kominn til fullra nytja.
Á þeim af Norðurlondum, sem
nytjaskógur hefur staðið frá
alda öðli og honum haldið við
með árlegu uppeldi í stað þess
sem höggvið er, gefur skógur-
inn árvissari tekjur, en annað
gróðúrlendi, sem meira er háð
brigðulu veðurfari. Svo mun og
hér verða, þegar þjóðinni hefur
auðnazt að koma sér upp skógi.
En sem áður getur er fullsann-
að við getum, er tímar líða,
framleitt mestan hluta þess trjá-
viðar, sem þjóðin þarfnast. En
til þess þurfa núlifandi kyn-
slóðir að sýna fórnfýsi, áhuga
og gera mikil átök og það nú
þegar. Skógurinn þarf langan
vaxtartíma og því verður að
herða sóknina. Ef vel verður
unnið að þessum málum er
hægt að ná í mark í byrjun
næstu aldar. Þjóðin hefur næg
efni til að hrinda þessu í fram-
kvæmd. Aðeins einni hindrim
þarf að ryðja úr vegi, þeim
skaðlega hugsunarhætti, að
„heimta sín daglaun að kvöldi“
fyrir allt sem framkvæmt er.
Svo hugsa enn allt of margir.
En treystum æskunni. Það hlýt-
ur að vera ánægjulegt að keppa
við trén að vaxa og verða stór
og sjá þau síðast vaxa sér yfir
höfuð. Og það margfaldar á-
nægjuna að þetta skuli vera á-
vöxtur eigin handa.
Friðað skóglendi er nú rúml.
2500 ha. Það þarf að fimmtug-
faldast, svo framleiða megi svo
mikið timbur, sem að framan
getur. Óþarft er að óttast land-
þrengsli fyrir aðra ræktun eða
skort beitilands, svo sem sumir
andstæðingar skógræktarinnar
halda fram. Hér er ekki tæki-
færi til að hrekja frekar stað-
lausa stafi þeirra manna.
Að því ber að keppa, að öll
héruð landsins og ekki síður
þau, sem nú eru snauðust af
skógarleifum, eignist stóra
nytjaskóga, skjólbelti fyrir akra
og annað ræktað land, og trjá-
lundi við hvert byggt býli. —
Veita þeir skrúðblómum skjól
og fuglum friðland. Geta þá bú-
endur hlustað á „óperu“ vorlang
an daginn.
Athyglisvert er, að þjóðin
glataði hvorttveggja í senn,
sjálfstæðinu og skóginum. Og
víst má telja, að harðindi af
völdum íss og snjóa hefðu
aldrei þjarmað eins harkalega
að þjóðinni, þó kúguð væri af
erlendu valdi, ef hún hefði bor-
ið gæfu til að viðhalda skógum
sínum. Þar gat fénaðurinn feng-
ið skjól og næringu, þó allt ann
að haglendi væri ísi hulið og
fóður þrotið. Frá skóginum gat
fólkið fengið nægan varma í hí-
býlin.
Með fengnu frelsi glæddust
aftur vonir um að endurheimta
skógana. Svo skal þetta sem
fyrr fylgjast að.
Víst ber að fagna jafnt vax-
andi skilningi stjórnarvalda rík-
isins á nytsemi skóggræðslunn-
ar og auknum áhuga skógrækt-
arfélaganna. En betur má, ef
duga skal. Árlegar tekjur Skóg-
ræktar ríkisins til allra sinna
þarfa, þ. e. framlag á fjárlögum
árið 1961 og tekjur Land-
græðslusjóðs, eru aðeins rúm-
lega fimm milljónir króna. Þess-
ar tekjur er nauðsynlegt að tvö-
falda þegar á næsta ári og síðar
auka við eftir getu. Til þess eru
ærnar ástæður og næg efni, svo
sem áður segir. Þrátt fyrir all-
an barlóm, er þjóðin rík, og
landið okkar ber í skauti sér
mikil og margháttuð auðæfi. —
Þar á meðal er frjósöm mold,
sem upp getur fætt skóg er
græðir „foldarsárin", prýðir
landið og auðgar þjóðina, ekki
aðeins að efnislegum tekjum,
heldur einnig að andlegum verð
mætum. „Menningin vex í lundi
nýrra skóga“.
— de Gaulle
Framh. af bls. 1
Frakkar í Alsír bitrir í garð
landa sinna, heima fyrir
Að þessu sinni var ekki kosið
í Alsír, heldur munu kosningar
fara þar fram síðar í sumar. —
Viðbrögð manna þar, af frönsk-
um uppruna, voru nokkuð á
þann veg, sem búizt hafði verið
við. Hins vegar er það ljóst, að
margir í þeim hópi, eru gramir
og telja að landar þeirra,
heima í Frakklandi, hafi brugð-
izt sér.
OAS-menn héldu uppi hermd-
arverkum sínum í gær, sjálfan
kjördaginn, er 24 Serkir voru
drepnir, og 40 særðir. Hermdar-
verkin Iiéldu áfram í dag, og í
Algeirsborg voru sex Serkir
vegnir og fjórir særðir. Hinn
sjöundi fannst stunginn hníf, í
hliðargötu. Þá voru sprengdar
um 20 plastsprengjur í borg-
innL
Árás OAS á háskólann
OAS-menn réðust í dag á há-
skólann. Voru húsakynni deild-
arforseta lagadeildar eyðilögð
með sprengju, en auk þess voru
unnin skemmdarverk á tilrauna-
stofum og fyrirlestrarsölum. —
Það er almennt álitið, í Algeirs-
borg, að þessi árás hafi fyrst og
fremst verið gerð til þess að
mótmæla því, að forseti laga-
deildarinnar neitaði nýlega að
skrifa undir mótmæli vegna
þess, að Bab-el Oued-hverfinu
var lokað af yfirvöldunum.
Þá er einnig talið, að OAS-
menn hafi talið hér ávinning í
því að skemma húsakynni skól-
ans, þar sem hann muni á sín-
um tíma renna til alsirsku yfir-
valdanna.
Þá vörpuðu OAS-menni 12
„molotov-kokkteilum", þ. e.
benzínsprengjum, inn í barna-
skóla í Algeirsborg. Engin slys
urðu þar á skólabömunum.
Arabar fagna úrslitunum
Forystumenn Araba, hvar-
vetna, hafa fagnað úrslitunum,
og telja þau mikinn ávinning
fyrir friðarstefnu De Gaulles.
Hafa þeir látið þau orð falla,
að þetta megi verða til þess að
treysta böndin milli Frakklands
og Alsír.
SÍÐUSTU FRÉTTIR:
Oran, 9. aprll — AP.
FRÁ því var skýrt hér í Oran i
kvöld, að frönsk yfirvöld hefðiu
ákveðið að stöðva, um stund, út-
gáfu blaðanna tveggja, sem OAS
menn tóku í sína þjónustu á
sunnudag, með ofbeldi. Þeir
neyddiu þá blöðin til að birta á-
róður fyrir samtökin. Ráðstöfun-
in er gerð til að „auðvelda rann-
sókn málsins", segir í opinberri
tilkynningu.