Morgunblaðið - 13.05.1962, Side 13

r
Sunnudagur 13. maí 1962
MORCUHBLAÐIÐ
13
Hafa þcir a«að
okkur af ást?
rr í Tímanum er sárlega kvartað
undan því, að Morguniblaðið
skuli hafa kallað Framsóknar-
imenn óvini Reykjavíkur. Nú er
U>að svo, að óvinátta er innra
(hugarástand, sem aðili sjálfur
þekkir einn til hlítar. Bf hann
þá gerir það, þvi að löngum hef
ur verið talið aerið er.fitt að
þekkj a sjálfan sig. Aðrir verða
aftur á móti að meta hugará-
stand hans af líkum og þá eink-
um af þeim verkum, sem hann
Vinnur.
Ef það er rétt hjá Tímanum,
að forystumenn Framsóknar séu
ekki óvinir Reykjavíkur, þá
verður að segja, að þeir hafa að
minnsta kosti dulið hug sinn
vel. Vertk þeirra hafa löngum
vitnað um allt annað en vináttu
í garð Reykjavíkur og Reykvík
ánga. Ef til vill halda Framsókn
ermenn því þó fram, að athafnir
þeirra hafi verið í samræmi við
meginregluna um, að maður
ekuli aga þann sem hann elsk-
ar .Ef harðneskjan er því meiri
eem ástin er heitari, bendir það
vissulega til mikils kærleika
Framsó'knarbroddanna til Reyk
Víkinga, því að um það verður
ekki deilt, að Framsókn hefur
beitt þá miklu harðræði.
B^rði Framsóknar
i Áður fyrri töluðu súmir Norð

Við Tjörnina í Reykjavík.
REYKJAVÍKURBRÉF
————-. Laugard. 12. maí ————————————
urálfumenn um „byrði hvíta
mannsins". I>eir sögðu sig stofna
nýlendur á meðal svertingja og
annarra litrí'kra þjóða, ekki til
að afla sjálfum sér fjár og frama
þó að slí'kt fylgdi með, heldur
í því sikyni að koma þeim til
manns. Nýlenduherrarnir ímynd
uðu sér, eða réttara sagt reyndu
að ímynda sér, að það væri um-
ttiyggja fyrir blökkwmönnum og
öðrum vanþroska lýð, sem réði
gerðum þeirra. Vafalaust vildu
ýmsir þessir aðkomumanna láta
gott af sér leiða og auðvitað var
þeim ekki alls varnað. En flestir
hinna hvítu litu niður á heima-
menn, töldu þá ekki sína jafn-
ingja, heldur yrði að hafa vit
fyrir þeim.
Víst er ólíku saman að
jafna, þeim vandræðum, er
stafa af samskiptum ólíkra
kynstofna og erfiðleikum Fram-
BÓknarforingjanna i sambúð
við aðra Reykvíkinga, því
®ð allir erum við sem betur
fer af sama stofni. En Framsókn
armenn bafa aldrei viljað við-
urkenna, að Reykvíkingar væru
jafn réttháir öðrum landsmönn-
um. Framsókn hefur ætíð talið,
eð hún yrði að hafa vit fyrir
þeim, atkvæði Reytovíkinga á
löggjafarþingi þjóðarinnar
mættu t.d. alls ekki vega jafn
mikið og annarra. Engu að síð
ur hafa Framsóknarhöfðingjarn
ir hvergi viljað vera fremur en
I Reykjavík. Broddar Framsókn
Rr hafa etoki talið eftir að lifa
Innan um vanþroskaðan lýð,
einungis hafa þeir ætlazt til þess
®ð fá að njóta hæfilegra forrétt
inda og umbunar fyrir að taka
á sig slíka byrði.
Mcira en manns-
aldursbarátta
Baráttan fyrir jafnrétti Reyk-
ví'kinga á við aðra landsmenn
hefur nú staðið í meira en manns
eldur. Ef Framsókn hefur nokk
urn tíma verið með því að af-
létta notokru misrétti af Reyk-
víkingum, er þar rnn algera und
antekningu að ræða, sem einung
is staðfestir regluna. Upphaf
frama núverandi íormanns
Framsóknarflokksins var sá, að ;
á yngri árum snerist hann harka |
lega á móti þeim, sem unna
vildu Reykvíkingum lítilsháttar
sanngirni um þingmannafjölda
á Alþingi. Hann átti drjúgan
þátt í því að hrekja Ásgeir Ás-
geirsson, núverandi forseta ís-
lands, og Tryggva Þórhallsson,
annan aðalstofnanda Framsókn-
ar ,úr flokknum, einmitt af þess
um sökum.
Og það er ekki ei'nungis, að
Framsókn hafi heiftúðlega bar-
izt gegn formlegu jafnrétti Reyk
víkinga á við aðra landsmenn,
heldur hefur hún lengst af ver
ið andsnúin öllum verklegum
framkvæmdum hér í borg. í>ar
nægir að nefna upphaf Sogs-
virkjunar, hitaveitu og eflingu
atvinnuvega í borginni. Ekki I
mega menn heldur gleyma Gulu '
bókinni og þeirri meðferð, sem '
Reykvíkingum var ætluð sam-
kvæmt henni.
í einni af leyniskýrslum komm
únista, sem nýlega hafa verið
birtar hér í blaðinu, ásakar Ein
ar Olgeirsson Lúðví'k Jósefs-
son um „provincialisma". Það
er einmitt „provincialisminn“,
sem hnýtt hefur þá Lúðvík Jós-
efsson og Eystein Jónsson í
sama spyrðubandið, þótt báðir
kjósi þeir fremur að eyða æfi-
dögum sínum í höfuðborginni
en í éigin kjördæmi.
Einkcimi
provincialismans
Auðvitað er það síður en svo
ámælisvert að vilja efla hag
landsbyggðarinnar. Án blómlegr^
ar landsbyggðar fær engin höf-
uðborg eflzt. Sannmæli er það,
sem Einar Benediktsson kvað:
„Af bóndans auð hún auðgast,
verður stærri
og auðgar hann, — þau hafa
sama mið.
Þá landið eflist, rís hún hærri,
hærri
með háa þekking, list og
þjóðlegt snið“.
En Framsókn hefur ætíð sótt
styrk sinn í afneitun þessara auð
sæu sanninda. Hingað til hefur
hún t.d. ekki skilið, að landbún-
aður á Íslandi gat ekki blómgast
nema til væri stór innanlands-
markaður til að taka við afurð-
um hans. Á seinni árum er svo
að sjá sem sumir Framsóknar
menn séu farnir að skilja þetta.
Slíkt er lofsvert og væri raun-
ar annað furðulegt, því að auð
vitað eru í Framsóknarflokkn-
um almennt ekki ógreindari
menn en aðrir, þó -að þeir hafi
látið þröngsýna forystumenn
villa sér sýn. Forystumennirnir
hafa hinsvegar ætíð toomið fram
við Reykjavík eins og hún væri
óvinaborg. Óvinaborg, sem þeir
að vísu vildu sjálfir eignast og
drottna yfir.
Breytt um baráttu
aðferð
Á meðan Framsóknarmenn
töldu sig hafa nokkurn vegin
trygg völd í landinu vegna úr'
eltrar kjördæmaskipunar, hugs-
uðu þeir ekki svo mjög um að
vinna Reykiavík innan frá. Þeir
töldu sig þá geta lamað áhrif
hennar með ranglátri löggjöf og
létu sér nægja að gera öðru
hvoru herhlaup að bænum, t. d. í
bæjarstjörnarkosningum. Var
þá ekki farið leynt með, að ræki-
lega yrði ruskað ti'l, ef þeir
fengju oddastöðu í bæjarstjórn.
Jafnvel eftir hrakfarir V-stjórn-
arinnar 5 bæjarstjórnarkosning-
unum 1958 hældist Hermann Jón
ansson yfir þvi norður á Hólma-
vík þá um haustið, að búið væri
að setja nær helming þjóðarinn-
ar „til hliðar". En þá var
skammt að bíða skapadægurs V-
stjórnarinnar. Eftir að mistekizt
hafði örvæntmgarfull tilraun til
endurreisnar henni, bauð Fram-
sókn til samstarfs þeim, sem hún
skömmu áður hugði að búið væri
að setja til hliðar fyrir fullt og
allt. Samstarfstilboðið var háð
því skilyrði, að haldið yrði rétt-
leysi Reykvíkinga í löggjafar-
efnum. f>ví „góða" boði var að
sjálfsögðu haínað
Eftir það varð Framsókn að
una því að njóta ekki meiri
réttar en aðrir. En engum kom
til hugar að níðast á henni eða
hennar mönnum — að setja þá
til hliðar, svo að hin eftirminni-
legu orð forsætisráðherra Fram-
sóknar séu notuð.
SÍS og kaupfélög þess njóta
að sjálfsögðu fulls jafnréttis við
aðra og hafa ekki síður en þeir
gagn af heilbrigðri fjármála-
stjórn og endurreisn atvinnu-
lífsins.
Einkennilegasta
kosningaloforðið
Án valdanna þykir Framsókn
arhöfðingjunum hinsvegar lífið
lítils vert. Þeir telja nú, að völd
in geti þeir ekki endurheimt
nema með því að fá oddastöðu
í Reykjavík. Vonlaust er, að
hún fáist með kúgunaraðferð-
inni gamalreyndu. Þess vegna
hefur ný bardagaaðferð verið
tekin upp.
Af þessum sökum gengur
Framsókn nú til borgarstjórn-
arkosninganna með einkenni-
legasta kosningaloforð, sem
nokkurn tíma hefur heyrzt. Hún
hamrar á því, að Reykvíking-
um sé óhætt að kjósa sig vegna
þess, að öruggt sé að Sjálf-
stæðismenn fái meirihluta!
f þessu felst játning á því, að
ef menn geri sér grein fyrir
þeim möguleika, að Framsókn
fái hér oddastöðu séu litlar lík-
ur til mikils fylgis hennar. Eng
ir vita þó betur en Framsókn-
armenn sjálfir, að eftir úrslit-
um síðjsstu almennra kosninga
hér í Reykjavik, þ. e. haustið
1959, munar ekki nema örfáum
atkvæðum, að Framsókn fái
oddastöðu í höfuðborginni.
Trúa Reykvíkinp;-
um illa
Framsóknarmenn trúa Reyk-
víkingum svo illa, að þeir eru
sannfærðir um að geri borgar-
búar sér grein fyrir úrslitaráð-
um Framsóknar, þá muni fylk-
ing hennar hraðþynnast en
fylgi Sjálfstæðismanna stór-
aukist. Því fara Framsóknar-
broddarnir nú eftir hinu forna
heilræði Hávamála:
„Við þann skalt mæla
en flátt hyggja“,
við þann „þú illa trúir
vildu af hánum þó gott
geta“.
Því fer fjarri, að allir Fram-
sóknarmenn séu sammála flátt-
skap forystumanna sinna. Þar
í flokki er margt mætra manna,
sem af ýmsum ástæðum hafa
enn ekki losað sig úr flokks-
viðjum, er þeir lentu í, án þess
að gera sér grein fyrir hvers
eðlis þær væru. Ýmsum Þess-
ara manna finnst það skylda sín
að reyna að leiða flokkinn af
glapstigum. Þar af koma hin
miklu átök, sem átt hafa sér
stað innan flokksins síðustu
misseri.
Óvinsamlegri
cn Hermann
Ágreiningurinn um utanríkis-
mál var fyrir nokkrum mán-
uðum orðinn svo mikill innan
Framsóknar, að engum ga't dul-
izt. Þá birti Tíminn hverja
greinina eftir aðra til árása á
samstarf íslands með öðrum
lýðræðisþjóðum * og hafnaði
skrifum, sem ætluð voru til and
svara. Lýðræðissinnar leituðu
þá athvarfs hjá Eysteini Jóns-
syni, en hann tók þeim jafnvel
mun fálegar en Hermann Jóns-
asson. Það var fyrst, þegar for-
ystumönnunum voru settir úr-
slitakostir, og þeir heyrðu um
almenna óánægju flokksmanna
víðsvegar um landið, að þeir
létu undan og leyfðu lýðræðis
sinnum nokkurn aðgang að
höfuðmálgagni flokksins.
Hinir yngri menn vildu ekki
láta bjóða sér slíka meðferð aft
ur og tóku þess vegna þátt í
stofnun Varðbergs, ásamt ung-
um mönnum úr Sjálfstæðis- og
Alþýðuflokkunum. — Enginn
skyldi halda að þetta hafi tek-
izt átakalaust, eða að forystu-
mennirnir, sem þá létu svín-
beygja sig, hafi gleymt því
sem gerðist, að ótöldum vinstri
sinnum og beinum útsendurum
kommúnista, sem úir og grúir
af í flokknum. Þegar þannig er
ástatt er von að margir innan
Framsóknarflokksins séu kvíða-
fullir yfir því, ef hún fengi odda
stöðu í borgarstjórn Reykjavík-
ur.
„Flokkurmn, sem
hann virðir niesl“!
Vonandi kemur aldrei til þess
að á þetta reyni. Svo verður
vissulega ekki. ef Reykvikingar
gera sér grein fyrir, að mögu-
leikinn sé fyrir hendi. En ef
Framsókn fengi þá lykilstöðu,
mundi hún nota hana eingöngu
sjálifri sér til framdráttar og
styrktar, án nokkurs tillits til
hagsmuna borgarbúa eða þeirra,
sem hún af fláttskap ginnti til að
kjósa sig.
TJminn talaði fjáílglega um
það sl. þriðjudag, að Framsókn-
arflokkurinn væri sá flotokurinn,
sem Sjálfstæðismenn „virtu
mest“. Óneitanlega lætur það
einkennilega í eyrum Sjálfstæð-
ismanna að Framsóknarbroddarn
ir skuli telja sér það til lofs að
njóta virðingar „íhaldsins“.
Flestu er tjaldað, þegar gripið er
til þvílíkra hugaróra.
Framsókn á langt í land til að
afla sér virðingar Sjálfstæðis-
manna. Til þess þarf hún að
breyta um starfshætti, hverfa frá
valdabröltinu Og í framkvæmd
unna öllum landsmönnUm, þar
á meðal Reykvíkingum, jafnrétt-
is. Viðurkenna ber þó, að orðin
eru til alts fyrst, og nokkurs
væri um það vert, ef Framsókn
fynndi i raun og veru að henni
væri til framdnáttar að njóta
virðingar stærsta flokks þjóðar-
innar. En framferði hennar und-
anfarið er síst lagað til að afla
henni virðingar hvort heldur
innan hennar eigin raða eða
utan.
Samfylkti með
kommúnistum
Það er því þegar sýnt að leið-
in til aukinnar virðingar verður
torsótt fyrir Framsóknarflokkinn.
Fagurmæli Og fláttskapur endast
skammt á þeirri braut. Reykvik-
ingar taka með varúð skjalli
Framsóknar um dugnað þeirra
og manndóm á meðan hún í hinu
orðinu segir þá ekki meiri menn
en svo að þeir hafi stöðugt val-
ið sér duglausa forystu. Sú ásök-
un kemur úr hörðustu átt frá
mönnunum, sem stukku fyrir
borð af V-stjórnarskútunni hinn
4. desennber 1958, þegar þeir
sáu risa' við himinn verð-
bólguölduna, sem þeir sjálf-
ir höfðu ýtt af stað. Framsókn
sýndi og nýlega hvar hún telur
forystu helzt að leita. Hinn 1.
maí sl. vísaði hún liði sínu undir
merki kommúnista í höfuðborg-
inni. Þegar á reynir er það sam-
fylkingin við kommúnista, sem
hún heldur að dugi sér bezt.
Þangað beindi hún sínum mönn-
um, strax eftir að sannazt hafði
skýrar en nokkru sinni fyrr, í
hversu nánum tengslum komm-
únistadeildin hér stendur við ein
ræðisstjórnirnar austan járn-
tjalds.
. Frh. á bls. 14, 1