Morgunblaðið - 11.07.1962, Blaðsíða 8

8
MORGUNBLAÐIÐ
Miðvifcudagur 11. júlf 1962
Kumlið í Draugaklifi
er frá 10. öld
Rábgáta vegna vissrar jarðvegs-
myndunar
Eins og skýrt er frá í Mbl.
á laugardag, fundu vega-
vinnumenn fornan legstað
yzt á Snæfellsnesi sl. fimmtu
dagskvöld. Þorkell Grímsson
fornleifafræðingur, safnvörð-
ur við Þjóðminjasafn tslands,
flaug vestur á laugardag og
kannaði staðinn. Fann hann
þá sverð í kumlinu, sem mun
vera frá 10. öld eftir gerð-
inni að dæma.
Mbl. hitti Þorkel að máli
í gær, og byggist það, sem
hér fer á eftir, aðallega á við
tali við hann.
1 Draugaklifi.
Um kl. sex á fimmtudags-
kvöld var verið að ryðja með
ýtu ofan . af hraunmalar-
kambi í Skarðsvík, sem sum
ir kalla Skarfsvík, og er
miðja vegu milli öndverðar-
Þorkell Grímsson fornleifa
fræðingur.
Eá á vinstri hlið.
Þegar Þorkell kom vestur
á laugardag og fór að athuga
staðinn, kom í ljós, að hér
var um fornt kuml að ræða.
Beinagrind af karlmanni
hafði þar legið á um hálfs
metra dýpi. Höfðalagið vissi
í aust-norðaustur. Höfuðið
hefur hallast fram og niður,
svó að andlitið hefur verið
á grúfu. Grindin lá á vinstri
hlið með fætur saman og
kreppta um hnén. Er það
önnur beinagrindin liggjandi
á vinstri hlið, sem finnst hér
á landi í fornu kumli, en að
öðru leyti er ekkert sérstakt
um stellinguna að ræða.
Jámsverð í tréslíðrum.
Sverð hefur verið lagt í
gröfina. Það er tæpur metri
á lengd, allmjög ryðbrunnið.
Neðri hjöltun eru bogin, og
veit bungan að meðalkaflan-
um. Efri hjöltin sveigðust
einnig lítið eitt frá meðal-
kaflanum, en þau duttu af
við gröftinn. Sverðið er skyld
ast svonefndri Q-gerð sverða,
sem eru frá tíundu öld, og
svipar til sverðs, er fannst í
óbyggðum fyrir norðan Kjal
hraun. Áður hafa fundizt hér
á landi þrjú sverð af þessari
gerð. Þetta er 21. jarðfundna
sverðið hérlendis.
Leifar af tréslíðrum fund-
ust á sverðinu og utan um
þau leifar af ofnum dúki.
Sverðið lá í fangi beinagrind-
arinnar, þannig að efri hjölt-
un námu við vinstri handar-
krika. Þá fundust og leifar
af fetilfestingu efst á slíðr-
unum á þeirri hliðinni,' sem
upp vissi.
Einnig fundust nokkrir í-
hvolfir járnbútar í gröfinni,
nálægt mitti, og gætu þeir
verið leifar af skjaldarbólu.
Annar grafbúnaður eða
haugfé fannst ekki. Þessi
M
Beinagr/ndin, eins og hún lá í kumlinu. Höfuðkúpuna
vantar, en ýtan ruddi henni frá. Ljósm.: Þ.G.
Bein, sem ýtan færði til,
og síðan var raðað upp u.
þ. b. yfir miðju kumli
undir eftirliti og skv. fyr-
irmælum Páls Guðmunds-
sonar vegavinnuverkstjóra.
Ljósm.: Jón Gunnarsson.
fundur er ekki i röð
glæsilegustu kumlafunda,
sem menn þekkja hér á landi
þótt hins vegar hafi það ekki
verið nein vansæmd að vera
heygður á þennan hátt.
í sandlagi.
Kumlið er við forna alfara
leið eins og oft er. Hefur
kumlbúa verið tekin gröf
þarna í litlum hraunmalar-
hóli, og var um hálfur metri
niður á beinagrindina, eins
og fyrr segir. Beinin lágu í
5-7 cm þykkum sandflekk,
og hefur sandurinn verið
borinn að. Beinagrindin lá
svo að segja á jafnsléttu. Þó
var hærra undir höfðalagi en
fótum og lægst undir lend-
um. Nokkrir steinar hafa ver
ið lagðir undir og utan með
efri hluta líkamans, sandi og
hraunsalla stráð ofan á, og
efst á kambinum voru nokkr
ir steinar.
Sandflekkurinn nær nokk
uð út frá legstaðnum og er
fínn fjörusandur, aðfluttur,
á smásvæði norður frá kuml-
inu.
' • • " V.«"".V .' V • .W.VOTM• • • •••V.
Ráðgáta.
Athyglisvert er, að drefjar
af svörtum, feitum jarðvegi,
sem ekki er þarna annars
staðar að finna, liggja í
taumum í mjórri tungu allt
að níu metra í norður frá
kumlinu. í hraunmölinni og
sandinum inn á milli má
einnig sjá svartan og brún-
an lit. Hér virðist vera um
einhvers konar lífrænar leif-
ar að ræða, og er enn ráð-
gáta, hvernig á þeim getur
staðið. Ýmislegt gæti komið
til greina, t.d. að fleiri hafi
.

Sverðið, sem í gröfinni
fannst. Efri hjöltun duttu
a/. Ljósm.: Þ.G.
ness og Gufuskála. Þetta var
í Draugaklifi eða Drangaklifi;
hvort tveggja nafnið heyrist;
og upp af Hallskletti, sem
gengur í sjó fram.
Skyndilega sá verkstjórinn,
Páll Guðmundsson, að bein
komu fram undan ýtutönn-
inni. Stöðvaði hann þá verk-
ið þegar í stað, raðaði þeim
beinaleifum saman, sem kom
in voru út í ruðninginn, lét
breiða yfir fundarstaðinn og
tilkynnti þjóðminjaverði um
fundinn. Tekur Þorkell fram,
að hér hafi verið rétt að far-
ið, því, að mjög mikilsvert
er að stöðva gröft og láta
ekki hróflo við neinu, þegar
menn finna fornleifar og
gömul merki mannvistar í
jörðu.
Legstaðurinn séður frá nýja veginum. Höfuðkúpan liggur í svörtum sandflekknum, sem
jarðýtan hefur rutt ofan af og frá. Ljósm.: Þorkeli Grímsson.
Páll Guðmundsson vega-
vinnuverkstjóri, sem fyrst-
ur varð beinanna var.
Ljósm.: Jón Gunnarsson.
verið heygðir á þessum stað
og þarna hafi verið kumla-
teigur. ÓUklegt er þó, að
þarna hafi verið um grafir
að ræða, því að þá hefðu átt
að finnast fleiri beinaleifar,
en svo var ekki. Ekki er
sennilegt, að bein hafi verið
flutt þarna burtu úr kuml-
um. E.t.v. hefur einhverju
verið kastað þarna í fórn-
arskyni, t.d. í hraunsprungu
eða gjótu, sem kann að hafa
legið í norður frá kumlinu,
en það er ekki ljóst vegna
rasksins frá ýtunni. Hafi svo
verið, þá hefur þar verið um
um eitthvað beinlaust að
ræða, t.d. innýfli. Ekkert er
þó hægt að fullyrða um það,
Framh. á bls. 22.