Morgunblaðið - 28.07.1962, Blaðsíða 10

10
r MORCVNBLAÐIÐ
Laugardagur 28. júll 1962
stitltfaftifr
Útgefandi: Hf. Árvakur, Keykjavík.
Framkvæmdastjóri: Sigfús Jónsson.
Ritstjórar: Valtýr Stefánsson (ábm.)
Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Útbreiðslustjóri: Sverrir Þórðarson.
Ritstjórn: Aðalstræti 6.
Auglýsingar og afgreiðsla: Aðalstræti 6. Sími 22480.
Áskriftargjald kr. 55.00 á mánuði innanlands.
f lausasölu kr. 3.00 eintakið.
RAFORKAN OG
FÓLKIÐ
D aforkan er ekki aðeins
frumskilyrði fjölþættra
lifsþæginda á heimilum
fólksins í sveit og við sjó.
Hún er jafnframt grundvöll-
ur framleiðslu og bjargræð-
isvega. Fátt hefur þessvegna
markað stærri og áhrifarík-
ari spor í íslenzku þjóðlífi en
raforkuframkvæmdir þær,
sem unnar hafa verið á síð-
ustu áratugurn.
Höfuðborgin hafði forystu
á þessu sviði. Það voru Sjálf-
stæðismenn í Reykjavík sem
hófust handa um virkjun
Sogsfossa. Jón Þorláksson og
Jón á Reynistað fluttu fyrstu
tillögurnar á Alþingi
skömmu fyrir 1930 um hag-
nýtingu vatnsaflsins í þágu
sveita sem sjávarsíðu. Þeim
tillögum var að vísu mætt af
skammsýni og afturhaldi þá-
verandi ráðamanna. En bar-
áttunni var haldið áfram og
hver aflstöðin reis á fætur
annarri við Sogsfossa og síð-
ar víða um land.
Það kom í hlut ríkisstjóm-
ar þeirrar, sem Ólafur Thors
myndaði 1953 að gera 10 ára
áætlun um rafvæðingu alls
landsins. Að framkvæmd
þeirrar áætlunar hefur síðar
verið unnið af stórhug og
raunsæi. Er ekki aðeins á-
stæða til þess ‘að þakka stór-
hug Alþingis og ríkisstjórnar
á þeim tíma í raforkumálun-
um ,heldur og mikið og
merkilegt starf þeirramanna,
sem sjálf framkvæmd raf-
væðingaráætlunarinnar hef-
ur hvílt á. íslenzkir verkfræð
ingar og rafmagnsfræðingar
hafa verið þeim vanda vaxn-
ir ,sem þessi víðtæka og stór-
brotna áætlun lagði þeim á
herðar.
Jakob Gíslason, raforku-
málastjóri, skýrði frá raf-
orkuframkvæmdunum á
þessu sumri í samtali hér í
blaðinu í gær. Af uppl. hans
verður ljóst, að unnið er að
framkvæmd rafvæðingarinn
ar um þessar mundir af mikl
um þrótti. Vitanlega finnst
mörgum byggðarlögum löng
biðin eftir raforkunni. Er
svo jafnan þegar um nauð-
synlegar umbætur er að
ræða. En stefnan hefur ver-
ið mörkuð í þessum málum.
Nú er ekki aðeins imnið að
því að ljúka framkvæmd raf-
væðingaráætlunarinnar, held
ur og að undirbúa stórfelld-
ar nýjar virkjanir og stækk-
un eldri virkjana í hinum
ýmsu landshlutum.
Óhætt er að fullyrða að
aldrei hafi verið varið jafn-
miklu fé til rannsókna og
vmdirbúnings virkjunarfram
kvæmdum og einmitt nú.
Hin hagnýtu vísindi hafa
verið tekin í þjónustu virkj-
unarframkvæmda á íslandi.
Þar er í engu rasað fyrir ráð
fram, en traustur grundvöll-
ur lagður að hinum glæsi-
legu orkuverum, sem rísa
munu á næstu árum og veita
orku og yl út um byggðir
landsins, skapa skilyrði fjöl-
breyttara atvinnulífs og vax-
andi velmegunar almennings.
LÁN TIL DRÁTT-
ARVÉLAKAUPA
fjað hefur valdið bændum,
® sérstaklega ungum mönn
um, sem eru að hefja búskap,
miklum erfiðleikum á undan
fömum árum, að hvergi hef-
ur verið hægt að fá hagstæð
lán til kaupa á landbúnaðar-
vélum, og þá fyrst og fremst
dráttarvélum. Þessi tæki eru
hins vegar orðin svo nauð-
synleg ,að ómögulegt er að
vera án þeirra á nokkru búi.
Vegna eflingar lánasjóða
landbúnaðarins, sem landbún
aðarráðherra beitti sér fyrir
á síðasta þingi, er nú gert ráð
fyrir að í fyrsta skipti verði
lánað eitthvað úr búnaðar-
sjóðunum til kaupa á drátt-
arvélum. Er hér um mjög
þýðingarmikið hagsmunamál
bænda að ræða. Enda þótt
mikið hafi verið keypt af
dráttarvélum um land allt
síðustu ár, þá er þó stöðug
þörf fyrir hendi, bæði til end
urnýjungar þessum vélakosti
og eins vegna þess, að ungir
menn hefja búskap, býlum er
skipt og nýbýli eru stöfnuð.
Landbúnaðarráðherra á því
þakkir skyldar fyrir frum-
kvæði sitt um eflingu bún-
aðarsjóðanna, en af henni
hefur það leitt að nú verður
mögulegt að byrja að sinna
þessu þýðingarmikla verk-
efni.
MIKIÐ VANDA-
MÁL LEYST
Dráðabirgðalög ríkisstjóm-
** arinnar um lausn síld-
veiðideilunnar leystu mik-
inn vanda. Síldveiðiflotinn
komst á veiðar og hefur sem

Qran
vruanivllle /•
• 5«tit i Tunii
^ - Vj l ' ;ftas «l-Oue4 \
Veröur borgarastyrjöld í Alsír?
FRÁ því þjóðaratkvæðagreiðslan við meiri hluta fulltrúa þjóðfrels
fór fram um sjálfstæði Alsír 1. isráðsins, sem hann væri aftur
júli sL, hefur sundurþykki þeirra á móti sjálfur fulltrúi fyrir.
manna, sem forystu höfðu í hinni : , .... , ...
... ’ . J .. .... , A þnðjudag sagði Mohamed
longu og stormasomu sjalfstæðis v
, ... , . . . Yazid, upplysingamalaraðherra í
barattu, ognað framtið lands og ... ,
. ’, .. „ . stjorn Ben Khedda af ser em-
þjoðar í vaxandi mæli. Er nu
svo komið málum, að menn óttast
að til borgarastyrjaldar kunni að
koma í landinu.
bætti en í viðtali við fréttamenn
á miðvikudag var á honum að
heyra, að búast mætti við sam-
komulagi milli þeirra félaga um
Ahmed Ben Bella hefur undan- miðJa næstu viku.
farið virzt ná undirtökunum í deil
unni við Ben Khedda, sem upp-
hófzt opinberlega er hinn síðar-
nefndi rak herráðsforingja þjóð-
frelsishersins, Houari Boumdi-
enne úr stöðu sinni, ásamt tveim
mönnum öðrum. Er Boumedienne
sagður enn harðari í afstöðu sinni
gegn útlaigastjórninni en Ben
Bella sjálfur. Svo langt var kom-
ið viðskiptum þeirra Ben Bella
og Ben Khedda, að hinn síðar-
nefndi hafði viðurkennt sjö
manna stjórnarnefnd Ben Bella,
með því skilyrði þó, að ráð þjóð-
frelsishersins yrði kallað saman
og það viðurkenndi skipan í
stjórnarnefndina. Var ekki ann-
að sýnna en það væri auðvelt
aðgöngu fyrir Ben Bella, áður en
hann gripi til róttækari aðgerða,
því að hann hefur einmitt sagt
Ben Khedda vera að brjóta í bága
í fyrradag snerust málin hins
vegar á þá leið að fylgismenn
Ben Bella tóku með vopnavaldi
borgir og landssvæði, sem telja
um % hluta allra landsbúa. Þeir
afvopnuðu og handtóku eða ráku
til fjalla þá menn, sem héldu
tryggð við Ben Khedda. Er nú svo
komið að gegn Ben Bella stendur
aðeins herstjórn eins svæðis í
landinu auk yfirstjórnarinnar í
Algeirsborg, en Ben Bella mun
eflaust gera skjótar ráðstafanir
til þess að festa sig þar í sessi.
íbúar landsins eru farnir að
gerast órólegir vegna þessarar
uggvænlegu deilu. Menn, sem
þekkja sögu landsins, minna á,
að þegar land þeirra hefur fallið
í hendur utanaðkomandi árásar-
aðilum, hefur það verið m. a.
vegna þess, að landsbúar hafa
aldrei getað sameirazt til varnar.
Ben Bella og Houari Boumedienne.
• Belkacem Krim og .
Mohammed Baudiaf höfuð-
andstæðingar Ben Bella
Af atburðum síðustu daga aS
ráða virðist Ben Khedda ekki
Krim og Mohamimed Baudiaf sen»
getur orðið Ben Bella skeinuhætt-
astur, heldur þeir Belkacem
Krim og Mohammer Baudiaf sem
báðir eru Berbar, ættaðir úr
Kabýlafjöllum. Baudiaf var einn
þeirra manna, sem Ben Bella
hafði skipað í stjórnarnefnd sína,
en hann neitaði að taka
þar sæti. Þeir Krim og Baudiaf
hafa nú búið um sig í
bænum Tizi Ouzou, sem er rúm-
lega 100 km austur af Algeirs-
borg. Þar héldu þeir fund með
fréttamönnum á miðvikud., sögðu
að Ben Bella hefði með valdbeit-
ingu sinni hafið stjórnarbyltingu
í landinu og væru Berbar reiðu-
búnir að berjast til síðasta blóð-
dropa, gegn yfirgangi hans og ein
ræðistilhneigingum. Er óvíst hvað
af þessu kann að leiða, því vitað
er, að Berbar voru hvað þraut-
seigastir allra Serkja í barátunni
við Frakka og hafa áratugum
saman átt í erjum og samkeppni
við Araba í Vesturhluta Alsír,
þaðan sem Ben Bella er ættaður.
Berbar eru afkomendur þeirra
þjóða, sem byggðu Norður
Afríku, einkum héruðin umhverf
is Atlas fjöllin, áður en hin mikla
innreið Araba hófst þangað á
elleftu öld. Þeir eru afkomendur
Libyumanna og er talið, að heiti
þeirra „Berbar", sé af því runnið,
að Rómverjar kölluðu þá „bar-
bara“. Berbar hafa með öldun-
um samlagazt Aröbum og tala
yfirleitt mál þeirra. Þó eru enn
á stöku stað, einkum í fjalllend-
pm, ættflokkar sem hafa varð-
veift marga forna siði og venjur,
eru með ljósara yfirbragði en
Arabar og mál þeirra er blandað
hamitískuin málýzkum. Meðal
þeirra teljast Berbarnir í Kalyba-
fjöllum og Shawiya ættflokkar
Aures-fjalla.
Belkacem Krim var, sem kunn
ugt er, varaforsætisráðherra út-
lagastjórnarinnar og formaður
Fram/hald á bls. 19.
betur fer fram til þessa afl-
að allvel, og sum skipin á-
gætlega. Það hefði borið vott
sorglegu gæfuleysi, ef verk-
föll og vinnudeilur hefðu ver
ið látnar eyðileggja sumar-
síldveiðina fyrir Norður-
landi. En ríkisstjómin kom í
veg fyrir þetta og hlaut fyr-
ir þakkir flestra eða allra,
sem skildu hvað var í húfi.
Nú hefur gerðardómur sá,
sem skipaður var í samræmi
við bráðabirgðalögin, kveðið
upp úrskurð sinn. Samkvæmt
honum er skiptahlutfallið
nokkru lægra en áður á þeim
síldveiðiskipum, sem búin
em kraftblökk og nýtízku
síldarleitartækjum. — Hefur
dómurinn þar gengið nokk-
uð til móts við óskir útgerð-
arinnar, sem lagt hefur í gíf-
urlegan kostnað til þess að
eignast þessi tæki, en jafn-
framt skapað sjómönnum
sínum möguleika stórkost-
legrar tekjuaukningar.
Jafnhliða hefur gerðardóm
urinn ákveðið hækkun kaup-
tryggingar sjómanna og tek-
ið upp ýmis nýmæli, sem em
þeim í hag. Er því óhætt að
segja, að gerðardómurinn
hafi reynt að líta á hagsmuni
beggja, útgerð” vinnar og sjó-
mannanna.
Sannleikurinn er líka sá,
að hagsmunir þessara
aðila hljóta að vera sameig-
inlegir. Það er mikið hags-
munamál sjómanna að skip-
in séu sem bezt og búin sem
iullkomnustu tækjum. Af því
leiðir bætta aflamöguleika
og meiri tekjur í hlut sjó-
mannsins.
Heilbrigður rekstrargmnd-
völlur skipsins þarf hins veg-
ar að vera tryggður. Skip
sem rekið er með halla til
lengdar stöðvast og veitir
ekki atvinnu, hvorki sjó-
mönnum né þeim sem í landi
vinna.