Morgunblaðið - 10.08.1962, Blaðsíða 13

I Föstudagur 10. ágúst 1962.
MORGUNBLAÐ1Ð
13
tiul
aiTSTJÓBAR: BIRGIR ÍSL. GUNNARSSON OG ÓLAFUR EGILSSON

UNDANFARNA daga hefur athygli Islendinga beinzt mjög
að viðskiptum okkar við Sovétríkin. Hinum erfiðu samn-
ingaumleitunum um síldarsölu er nú
lokið, en þær hafa enn einu sinni opn-
að augu okkar fyrir þeirri hættu, sem
er fólgin í því að tengjast of nánum
viðskiptaböndum við kommúnistarikin.
Hörður Einarsson, stud. jur., hefur
ritað grein þessa fyrir SUS-síðuna og
varpað hún skýru ljósi á það, hvernig
Sovétríkin nota viðskiptatengsl sín við
aó'rar þjóðir í pólitiskum tilgangi.

Islendingum. Þegar fiskmarkaður
okkar í Bretlandi lokaðist árið
1952 vegna iandhelgisdeilunnar,
juku kommúnistaríkin svo fisk-
kaup sín hér á landi, að hlutfall
þeirra í útflutningi okkar jókst
úr 7% árið 1952 í 25% árið 1954.
Hvert mannsbarn getur sagt
sér það sjálft, að þessi auknu við
skipti stöfuðu hvorki af skyndi
lega aukinni þörf þeirra fyrir ís
lenzkan fisk né því, að þeim væri
svo umliugað um, að íslendingar
kæmu framleiðslu sinni í verð.
Þau voru af þeirra hálfu auðvitað
aðeins tilraun til þess að nota
þá deilu, sem íslendingar höfðu
lent í við eitt hinna vestrænu
ríkja, til að reka fleyg milli
þeirra og annarra lýðræðisþjóða.
Og enn höfðu þessi viðskipti
aukizt árið 1958, því að þá seldum
States, onder pressure, began
withdrawing some of its troops
based in Iceland". (Conquest
Without War, Pocket Books,
Inc. New York 1961, bls. 215).
Þessi ummæli höfundar
verða naumast skilin á annan
veg en þann, að hann telji
sig hafa vissu fyrir því, að
Sovétríkin hafi með hótunum
í sambandi við viðskiptasamn-
inga beygt vinstri stjórnina til
þess að láta nokkur hluta varn
arliðsins á Keflavíkurflugvelli
hverfa af landinu.
Einkennileg baðmullar-
og olíuviðskipti.
Frægt dæmi um annarlegan til-
gang Sovétleiðtoganna með við-
skiptum eru kaup þeirra á baðm-
ull frá Egyptalandi, þrátt fyrir
Hættan við Sovétviðskiptin
Beittu Sovétiíkin „vinstri stjórnina" viö-
skiptalegum þvingunum til að láta hluta
varnarliðsins hvería úr landinu?
„VI® LÝSUM yfir styrjöld á
hendur ykkur (þ.e. Bandaríkja-
mönnum) — afsakið, að ég skuli
komast svona að orði — styrjöld
á viðskiptasviðinu. Við lýsum yf
ir styrjöld“.
Á þennan hátt lýsti Krúsjeff,
forsætisráðherra Sovétríkjanna,
skoðunum sínum á því, á hvaða
sviði stórveldi heimsins muni
heyja glímu sína á næstu árum
og áratugum í viðtali við banda-
rískan blaðamann fyrir nokkr-
um árum. Og hvað eftir annað
hefur hann lagt á það áherzlu,
að með hinu margnotaða slagorði
sínu um „friðsamlega sarnbúð"
eigi hann í raun og veru við „á-
framhaldandi baráttu", „efnahags
lega, stjórnmálalega og hug-
myndafræðilega baráttu". í sam-
ræmi við þessar yfirlýsingar
grundvalla svo leiðtogar hins
kommúníska heims hernaðaráætl
un sína 1 baráttunni fyrir heims-
yfirráðum — eða áhrifum á þjóð
ir heimsins á annan hátt — á eft
irfarandi forsendum:
Ólíklegt verður að teljast, að til
Jcjarnorkustyrjuldar komi milli
stórveldanna i náinni framtíð.
Engu að síður ætla Sovétríkin að
halda áfram hervæðingu sinni,
enda útiloka ieiðtogar þeirra eng
an veginn möguleikana á minni
háttar staðbundnum styrjöldum,
er breiðzt gætu út. Sovétleiðtog-
arnir byggja áættanir sínar enn
fremur á þeirri forsendu, að jafn-
vægi ríki nú milli kommúnista-
ríkjanna og hins frjálsa heims á
hernaðarsviðinu, og þess vegna
verði þeir að grípa til annarra
vopna — og þá einkum stjórn-
málalegra og efnahagslegra —
til þess að ná hinu yfirlýsta mark
miði sínu.
Viðskipti búa í haginn fyrir
Stjórnmálalega samstöðu.
Einn þýðingarmesti þátturinn
1 hinni efnahagslegu baráttu Sov
étleiðtoganna er aukin viðskipti
við þau lönd. sem þeir leitast við
eð auka áhrit sín á. Á því sviði
hafa þeir vissulega handhægt
tæki fram yfir stjórnendur þeirra
þjóðfélaga, er búa við hið frjálsa
hagkerfi, þar sem þeir hafa í
hendi sér alla þætti efnahagslífs
ins vegna alræðis síns yfir ríkis-
bákninu. Þeir geta því selt fram-
leiðslu sína langt undir markaðs-
verði á meðan þeir eru að vinna
nýja markaði, og hið sama geta
þeir látið leppríki sín í Austur-
Evrópu gera vegna hinna miklu
áhrifa sinna á stjórnir þeirra
ríkja. Og þeir hika ekki við að
kaupa frarnleiðsluvörur þeirra
landa, sem áhugi þeirra beinist
að hverju sinni, á hærra verði en
eðlilegt getur talizt, aðeins ef
þeir hafa von um pólitíska mót-
greiðslu. Sovétleiðtogarnir geta
stofnað til viðskipta við ákveðin
löild, þegar þeim þykir svo henta,
og, þá alveg án tillits til þess,
hvort þar er um að ræða góð við
skipti í venjulegum skiíningi. En
þeir geta líka bundið enda á þessi
viðskipti, þegar svo þykir henta,
og það er e.t.v. ekki sízt þar, sem
hættan liggur í viðskiptum við
kommúnistaríkin.
Beittu Sovétríkin vinstri stjórn-
inni þvingunum?
Að undanförnu hefur athygli
okkar íslendinga verið leidd að
því, hve stopul viðskiptin við
þessi ríki geta verið og hver
hætta er því samfara að binda
viðskiptin að of miklu leyti við
þau.
Hinn pólitíski tilgangur Sovét
ríkjanna með viðskiptum hefur
komið berlega í ljós gagnvart
KRÚSJEFF:
„Við lýsum yfir styrjöld á
hendur ykkur .... styrjöld
á viðskiptasviðinu.“
við 35% útflutningsafurða okkar
til kommúnistaríkjanna og feng
um þaðan 32% innflutnings okk
ar. í bók einni, sem út kom í
Bandaríkjunum á sl. ári, er lítil
lega minnzt á viðskipti íslands
og Sovétríkjanna. Segir þar m.a.,
þegar gerð hefur verið grein fyrir
viðskiptum ríkjanna árið 1958:
„A few months after the
Soviet trade deal the United
það, að Sovétríkin framleiði sjálf
nægilegt magn baðmullar. Enda
hefur komið í ljós, að þau ætla
hana ekki til eigin nota, heldur
eru önnur kommúnistaríki látin
kaupa hana af þeim, og frá þeim
hafa svo t.d. Englendingar og
Frakkar aftur keypt egypzka
baðmull!
En það eru ekki allir, sem
hagnazt á viðskiptum við Sovét
ríkin, og er þá ekki eingöngu
átt við það tjón, sem oft hlýzt af
viðskiptum við þau, þótt vörur
þeirra séu stundum heldur lægri
í verði, þar sem þær eru í fjöl-
mörgum tilfellum lakari að gæð-
um en sambærilegar vörur sömu
tegundar annars staðar frá. Þau
lönd, sem eru orðin þeim háð
með markaði eða að öðru leyti,
eru tíðum neydd til að greiða
hærra verð fyrir sovézkar vörur
en aðrir. Kemur þetta einna skýr
ast fram í viðskiptum Sovétríkj-
anna við leppríkin í Austur-
Evrópu. Olíuviðskiptin eru gott
dæmi, bæði um það, hvernig Sov
étríkin bjóða vöru langt undir
heimsmarkaðsverði, þegar það
samrýmist pólitískum hagsmun-
um þeirra, og eins, hver aðstaðan
verður, pegar þau telja sig hafa í
fullu tré við þann aðila, sem þau
eiga viðskipti við. Á meðan heims
markaðsverð á olíu var $21 per
tonn, seldu Sovétríkin Argentínu
olíutonnið $12 og Ítalíu á $14.50,
en hins vegar urðu Pólland og
Ungverjaland að greiða $21.50 og
$22 fyrir tonnið — eða hærra en
þau hefðu getað fengið það á
frá öðrum olíusölulöndum, ef þau
hefðu átt þess kost.
Arðránið „stórmannleg hjálp".
I leyniskýrslu kommúnistastúd
entanna iex til Einars Olgeirsson
ar um ástandið í Austur-Þýzka-
landi, sem dregin var fram í dags
ljósið á sl. vori, kemur fram
glögg mynd af viðskiptastefnu
Sovétríkjanna og annarra komm
únistaríkja, og þá ekki sízt stefnu
Sovétríkjanna gagnvart leppríkj
um sínum. Þar segir m.a.:
„Utanríkisverzlun A-Þjóð-
verja er þeim líka óhagstæð.
Til hinna kapitalísku landa
selja þeir vörur langt undir
framleiðsluverði til að vinna
markaði Við höfum ástæðu
til að ætla. að viðskiptin við
Sovétríkin séu engu hagstæð-
ari, anda þótt ekki sé unnt að
nefna neinar tölur í því sam-
bandi, þar sem þær eru ekki
birtar".
Og enn segir nokkru síðar:
„Ef við lítum á efnahags-
stefnuna i heild, finnst okkur
ekki sérlega erfitt að skilja
þau rök, sem að henni liggja,
þ.e. sigur Sovétríkjanna yfir
þessu landi í styrjöldinni. Okk
ur finnst heldur ekki ýkja tor
skilið, að Sovétríkin tryggi sér
mjög hagstæð viðskipti við
landið á þeim grundvelli. En
okkur finnst erfiðara að skilja
nauðsyn þess að kalla þessi
viðskipti stórmannlega hjálp
Sovétríkjanna við þýzka al-
þýðulýð vei dið“.
Tilgangur augljós.
Eftir það, sem rakið hefur ver
ið hér að framan, ætti enginn að
þurfa að fara i grafgötur um það,
hver er hinn raunverulegi tilgang
ur Sovétríkjarma með viðskiptum
þeirra við þau lönd, sem þau
þykjast vera að hjálpa með þess-
um viðskiptatengslum, eða hvert
hlutskipti bíður þeirra, sem verða
þeim háðir, viðskiptalega eða á
annan hátt Hér þurfa allar þjóð
ir, sem við þau skipta, að vera
vel á verði. ekki sízt smáþjóðir
með lítt þróaða atvinnuvegi.
gegn hjónaböndum
FRÉTTABLAÐIÐ „News
Features" — sem jafnan
flytur athygilsverð tíðindi
af málefnum stúdenta og
æskufólks víða um heim
sagði hinn 25. júní sl. frá
því, að mikið hefði síð-
ustu vikurnar gengið á
hjá kommúnistastjórninni
í Kína til þess að sporna
gegn því að ungt fólk
gengi of snemma í hjóna-
band. Aðvaranir, sem
kommúnistastjórnin hefur
gefið út um þetta, hljóða
m. a. á þá leið, að slíku
fylgi bæði líkamlegt og
andlegt heilsuleysi, getu-
leysi og ellisljóleiki um
aldur fram.
Það er æskulýðsblaðið
„Ohung-kuo Ohingnien Pao“
í Peking, sem aðallega virð-
ist hafa þessa baráttu með
höndum. Þar er birt mikið
bréfaflóð frá „lésendum“ um
þessi mál, en „bréf frá les-
endum“ eru hvarvetna mikið
notuð í áróðri kommúnista,
ýmist skrifuð af áróðursstjór-
unum sjálfum eða notuð af
þeim sem tilefni til þess að
útlista stefnu flokksins.
í formála að sérstöku hefti
blaðsins, sem eingöngu er helg
að þessu nýja baráttumáli
kínverskra kommúnista, ýmist
lýsir ritstjóri „Chung-kuo Ohi‘
ingnien Pao“ því yfir, að allir
bréfritarar ljúki upp einum
munni um það, að „vissulega
sé skaðsamlegt“ að ganga of
snemma í hjónaband og beri
því að vara ungt fólk við
sliku. Segir ritstjórinn, að
nám og starf eigi að ganga
fyrir, síðan komi hjónaband-
ið.
25 ára og hálfa ævina
í hjónabandi
Meðal bréfanna, sem birt
eru, er eitt frá Liu Fa, 25 ára
gömlum Peking-búa, sem seg
ist vera „fórnarlamb ótíma-
bærs hjúskapar". Eftir 12 ára
hjónaband er hann fjögurra
barna faðir og hins fimmta
von á næstunni. Liu Fa skrif-
ar: „Ekkert barna okkar hef-
ur þroskazt og vaxið eðliiega.
Kona mín er. .mjög veik-
burða. .og liggur oft sjúk.“
Annað bréf er frá Hsu
Shuang, 19 ára gamalli stúlku
frá Shansi ,sem segir farir
eins vina sinna og jafnaldra
ekki sléttar. Hann hafí gifzt.
Áður hafi hann staðið sig
mjög vel s skólanum, en nú
hafi allt sig'ð á ógæfuhlið,
„són.am þess, að hann rífst
oft við konu sína og viil fá
skilnað og getur þvi ekki ver
ið með hugann við námið."
Hsu Shuang segir einnig frá
kvenstúdent, sem giftist of
snemma og nú, eftir að hafa
alið tvö börn, „deltur oft útaf
sofandi í kennslustundum."
í síðara tölublaði af æsku-
lýðsblaðinu lýsir forstöðumað
ur þeirrar dsildai læknaskól-
ans í Peking, sem fjaiiar um
heilsufar almonnings, yfir
þeirri skoöun, að „rétt: ald-
urinn“ til giftingar sé milli
23 og 27 ára aldurs að því er
kvenfólkinu viðvíki en frá 25
upp í 29 ára aiour hjá karl-
mönnum.
Staðreyndirnar að baki
Allir geta eíiaust verið sam
mála um, að hér sé um að
ræða mál, sem hyggilegt er
fyrir ungt fólk um allan
heim að hugleiða. Hitt er svo
aftur sérstak athugnarefni,
hversvegna slikur ofurþungi
er um pessar mundir iagður
á málið af kínverskum komm
únistum. En orsaka þess er að
leita í hinu hörmuiega á-
standi, sem nú rikir meðal
kínversku þjóðarinnar.
Til þess að vega á móti
hinum gifurlega matvæla-
skorti ’ landinu, liafa
Frh. á bls. 19