Morgunblaðið - 29.09.1962, Blaðsíða 10

MOKCUNfílAÐIÐ
'•.augardagur 29. sept. 1962
Síldartunnurnar undir fisktrönunum Bleiksárfossar í baksýn.
Frá vinstri: Bræðurnir Aðalsteinn og Kristinn Jónssynir.
5. þús. Guðrún Þ. 25 þús cng
ieley 27 þús Á vetrum eru þess-
r bátar oft í útilegum, vikutíma
einu, og flytja hráefni ein-
jörugu til Eskifjarðar. Þrír
mærri bátar, sem gerðir eru út
rá Eskifirði, Björg, Birkir og
Cinir hafa á vetrum stundað ver-
íð fré Vestmannaeyjum og
iornafirði. Loks eru á Eskifirði
lokkuð af trillum og smábátum.
★ Vilja síldarbræðslu á
Mjóeyri.
Er við höfðum gengið um síldar
bræðsluna og frystihúsið, var
sezt inn í bifreið Aðalsteins og
farin dálftil ökuferð um byggðar
lagið. Ekíki veitir af bifreið
og Aðalsteinn ekur út á malar-
eyri rétt utan við byggðina. Þar
eru nokkrir unglingar að ganga
frá síldartunnum. — Hér viljum
við Eskfirðingar fá síldarverk-
smiðju, segir Aðalsteinn. Jarð«
vegurinn er hinn ákjósanlegasti,
gróf möl langt niður og aðstæð-
ur hvergi betri, hæfilega langt
frá byggðinni. Það skiptir öllu
máli fyrir byggðarlögin hér fyrir
austan að geta nýtt allan þann
sjávarafla sem gefst og hvenær
sem hann gefst. Rísi hér upp
síldarveriksmiðja myndi fólkinu
fjöiga enn meir og byggðin
blómigast. því hér er gott að
vera.
mbj.
segír Aðalsfeirm Jónsson á Eskifirbi
Reykvíkingum. Regína á Strönd-
um, sem vön er kyrrðinni fyrir
vestan segir hinsvegar, að há-
vaðinn á Eskifirði sé svo mikill,
að hún geti ekki hugsað.
Þegar sólin gægðist inn fjörð-
inn og sleikti svefninn af fólk-
inu, fóru allir á stjá að sinna
sínum verkum, einnig fréttamað-
ur Morgunblaðsins, sem kominn
var í efnisleit og ætlaði að byrja
með því að skoða, hvað Eskfirð-
ingar gerðu við fiskinn. Þessi
ferð hafði ekki beinlínis byrjað
vænlega því að einn fyrsti maður
sem leitað var viðtals við, hafði
harðlega neitað að ræða við
fréttamann að sunnan, kvaðst al-
veg á móti öllu þess háttar.
Maðurinn er Aðalsteinn Jóns-
son, sem ásamt bróður sínum
Kristni, rekur útgerðarfyrirtæk-
ið Jón Kjartansson h.f. — en
það er heitið eftir föður þeirra,
sem lézt, er þeir voru ungir
piltar. Þeir eru stærstu hluthaf-
ar í Hraðfrystihúsi Eskifjarðar
Og þriðji bróðirinn, Kristmann
Jónsson er eigandi Seleyjar, sem
er nú meðal aflahæstu síldar-
skipanna. Kristmann er sjálfur
kokkur á Seley sem mun fátítt,
en búsettur er hann á Eskifirði.
Aðalsteinn hafði þó fallizt á, að
ég kæmi og liti á hraðfrystihús-
ið og síldarbræðsluna, þó ekki
til að skrifa um það. Það var
ekki fyrr en við höfðurn skoðað
þessi mannvirki, að Aðalsteinn
féllst á, að ég segði frá starf-
semi hans nokkrum orðum.
■k Atvinna meiri en þeir gátu
annað.
Morguninn var sérlega bjart
ur og fagur, og Eskfirðingar
léttir í bragði, því þeir voru
langþreyttir á súldinni í sum-
ar. Engu að síður eru þeir á-
nægðir með sumarið, því að afla
brögð hafa verið óvenju góð o;
atvinna meiri en þeir hafa getað
annað. Allir voru sammála um
að á Eskifirði væri gott að búa,
efnahagur almennt góður og frarn
tíðarhorfur bjartar, ekki sízt ef
tækist að auka möguleika til
síldarbræðslu.
Hraðfrystihúsið á Eskifirði er
í miðjum bænum. Það var reist
fyrir rúmum fimmtán árum og
fyrst einungis starfrækt á sumr-
in. Á árum togaraútgerðarinnar,
— þegar Austfirðingur og Vöttur
voru gerðir út frá Eskifirði - var
farið að vinna feitan fisk í beina-
mjölsverksmiðju frystihúss-
ins. Var þá hafin nokkur starf-
ræksla að vetrinum, en jafn-
framt síldarbræðsla á sumrin.
Frystilhúsið keypti stálbátana
Hólmanes og Vattárnes fyrir
Það skiptir öllu máli að nýta
sjávaraflann, þegar hann gefst
Að ofan t. v. Seley, t. h.
Hólmanes. Að neðan t. v.
Guðrún Þorkelsdóttir, t. h.
Vattarnes. Að baki sér í
hlíð Hólmatindsins.
þarna, sé í mörgr. nð snúast.
Byggðin er ekki mikil —■
íbúarnir um það bil 800, en
hún er öll í brattri fjallshlíð og
á lengdina, eins og fleiri kaup-
tún á Austfjörðum, og teygir sig
jafnt oig þétt út eftir firðinum.
— Hérna frammi í dalnum
fæddumst við systkinin, seigir
Aðalsteinn, í innsta bænum, sem
heitir Eskifjarðarsel. Þá var hér
mikil örbirgð. Þegar faðir okkar
lézt, fluttumist við með móður
okkar í kauptúnið, og hann bend
ir á fyrsta húsið sem þau bjuggu
í; lítið hús, snyrtilega málað. Og
síðan á tvílyft hús rétt hjá, sem
elztu bræður hans bygigðu fyri-r
þrjátíu árum — þeir þóttu meira
en lítið skrítnir í þá daga, að
byggja svona stórt, þetta þótti
höll í þá daga.
Aðalsteinn sýnir mér, hvar
hann geymir hluta af síldartunn
unum undir fisktrönum, sem
breitt er yfir í sólskini — og
Blei'ksárfossarnir fyrir ofan, sem
hoppa stall af stalli, minna helzt
á káta krakka í parís. Þar rétt
hjá er kirkjugarðurirp, lítill og
snyrtilegur. — Héðan hefur mér
alltaf þótt falleigt, segir Aðal-
steinn og bendir út fjörðinn —
og það var óneitanlega afar fall-
egt að sjá morgunsólina glampa
Horft út Eskifjörð. Kauptúnið til vinstri.
fjórum árum en það voru fyrstu
stálbátarnir, sem keyptir voru til
landsins. Fyrirtækið Jón Kjart-
ansson h.f. fékk stálbátinn Guð-
rúnu Þorkelsdóttur fyrir tveim
árum. Þegar bræðurnir Aðal-
steinn og Kristinn keyptu meiri
hiluta í frystihúsinu var beina-
mjölsverksmiðjan gerð upp og er
nú hægt að bræða þar 8-900 mál
á sólarfhring. Hafa þeir mikinn
hug á að auka þar vélakostinn
þannig, að unnt verði að anna
2.500 mála bræðslu á sólarhring.
f sumar voru brædd um það bil
50.000 mál. Var fyrsti farmurinn
keyptur úr norska síldarflutn-
ingaskipinu Elgo, sem hlekktist
á, en síðan hefur bræðsla verið
sagði Aðalsteinn, að nú væri ver
ið að koma þar á ákvæðisvinnu-
skipulagi, sem tryggja ætti betri
nýtingu aflans. Bátar frystihúss-
ins hafa eins og Guðrún Þorkeis-
dóttir og Seley verið á síldveið-
um og aflað mjög vel. Fékk
Hólmanes um það bil 16.
þúsund mál, Vattarnes
sem Hólmatindurinn speglaðist.
— Tindurinn er stolt okkar Esk-
firðinga, segir Aðalsteinn, þó svo
hann byrgi fyrir okkur sólina
um miðjan daginn. Aðkomufólk
er eúKi ems hrifið af honum þess
vegna.
Við setjumst aftur inn í bílinn
nær viðstöðulaus. Ennfremur
hafa bræðurnir starfrækt söltun-
arstöðvar — á Eskifirði, þar sem
saltaðar hafa verið 11 þús. tunn-
ur, á Vopnafirði, þar sem saltað-
ar voru 6 þús. tunnur og á Ólafs-
firði, 4 þús. tunnur.
í frystihúsinu sjálfu geta unn-
ið 70—80 manns, en það hefur
verið búið nýjum tækjum og
Landið
okkar
ÞAÐ VAR á Eskifirði og dagur-
inn rétt að byrja. Niðurinn í
Grjótá söng værðarlega við und-
irleik vélanna í síldarbræðslunni.
Enginn skyldi trúa þvi, að þessi
elskulaga á ætti það til að æða
eins og kolvitlaus yfir gilbarm-
ana og flæða inn í kjallara hvar
sem henni þóknast. — Enda
gerir hún þetta ekki nema
í vondu skapi, þegar himinn hef-
ur hellt úr skálum reiði sinnar.
Síldarbátarnir voru að veiðum
og hætt að salta og ekkert ann-
að heyrðist. Aðeins þessi dæma-
lausa kyrrð, sem úti á lands-
byggðinni vill halda vöku fyrir