Morgunblaðið - 07.10.1962, Blaðsíða 13

Sunnudagur 7. okt. 1962
MORGVNBLAÐIÐ 1
13
Demantar í iðnaði
' Segja rná aS mikil bylting eigi
sér nú stað í demantaiðnaðinum
eins og kom fram á ráðstefnu
lun notkun demanta í iðnaði, sem
Ihaldin var í París í sumar. Á
síðustu árum hefur tekizt
að framleiða demanta í
vélum, enda þótt til bess þurfi
Iþrýsting, sem nemur um 100
þúsund kílógrömmum á fersenti
metra og 2000 stiga hita. Demant
ar þessir eru örsmáir og því ó-
hæfir til 3kreytinga, en þeir
eru ágaetir til að sverfa og skera
með.
Á ráðstefnunni var lýst fsekj-
um til að skera stein og stein-
steypu. Eru það nokkurskonar
bandsagir með demantshúð. De-
marítar eru einnig notaðir til að
slápa gler og í jarðbora. Enn-
fremur eru þeir notaðir úl að i
skera til steina í úr og slípa aðra
harðari steina.
Báðstefnan sýndi að demanta
fxamleiðendur reyna nú mikið
til að finna fleiri og fleiri að-
ferðir til að nota framleiðsiu
IMýjar árgerðir eru dýrar
sína. Meðal atlhyglisverðustu sýn
ingamunanna voru risastórar
borkórónur, sem notaðar eru á
olíubora. Endurbæturnar á jarð
borum koma sannarlega á rétt-
um tíma, þegar menn hafa haf-
izt handa um að bora gegnum
jarðskorpuna.
Er ofbeldi smitandi
1 S .asta áratug hefur útlit og
gerð bifreiða breytzt óhemju
mikio, einkum í Bandaríkjunur.i
þar .n g- ðirnar breytast reglu
lega með ári hverju. Nokkrir
bandarískir hagfræðingar hafa
tekizt á hendur að rannsaka,
hvað mi'kið þessar breytingar
Ikosti, og birtu niðurstöður sínar
íiýlega í Amerioan Eeonomic
Re /ue.
I>eir hafa reiknað út, ð aukin
þyngd og lengd bifreiða, sem
framleiddar voru 1956—60 hafi
au'kið veiTið frá 1949 un 454
dollara og ýmsar tæki.ilegar við
bætur hrfa bætt 116 dollurum
við á hvern bí'l. Heildarkostnað
urinn - hverju ári vegna þess
ara 1 reytinga og aukinna aug-
lýsinga mun nema urn 3,3 mill-
jörðum dollara ár hvert. Hinar
síbrey'ilegu árgerllr hafa einn-
ig haft í för með sé. að allur
sparn 'ur við bættar framleiðslu
aCíerðir fer forgörðum. Þessi
kostnaðu. nemur um 560 millj.
dollara á ári. Bifreiðaverðið
verður af ..essum orsökum 25%
hærra en ella h-15i verið.
Hagfræðingunum taldist til, að
endurbætur á vélum og elds-
neyti hefðu 4tt að valda elds-
neytissparnaði, þannig að í stað
þess að árið 1949 fóru meðal bif
reiðar 6,6 km. á hverjum lítra
á benzíni, en hefðu átt að fara
7,5 km. á sama eldsneytismagni
1961. Meðan bifreiðin í Banda-
ríkjunum af árgerð 1961 fer
hinsvegar 6,2 km á einum lítra
af benzíni. Þeir áætla að heildar
kostnaðurinn vegna þessarar
breytingar sé um einn milljarð-
ur dollara á ári.
Kanadískir sálfræðingar við
háskólann í Toranto og Ontario-
sjúkrahúsið hafa fyrir skömmu
birt niðurstöður sínar um áhrif
oflbeldis í kvikmyndum og sjón-
varpi á hegðun manna. Þeir
gerðu tilraun á 28 hjúkrunar-
mönnum, sem höfðu verið æfðir
í nútíma geðsjúkrahúsi og kennt
þar að bæla niður ofbeldishneigð
sína. Þeim var skipað í tvo hópa
14 í hvorum hóp. Oðrum hópn-
um var sýndur bardagi með hníf
um úr vinsælli fcvikmynd en hin
i fræðslumynd.
Þeim, sem tilraunin var gerð
á, var —"t, að hann og annar
maður, sem í rauninni var hjálp
armaður þess sem tilraunina
gerði, ýrðu beðnir um að horfa
á hluta úr kvikmynd og svara
síðan nokkrum sf^urnmgum um
myndina, eftir - ' rurra mínútna
bið. var þessum mönnum
sagt að verið væri að safna upp
lýsingum um áhrif refsinga á
nám og þyrfti aðstoðarmann til
að hjálpa til að stjórna nokkrum
tækjum. Þeir sem tilraunin var
gerð á voru beðnir að gera það.
„Hjálpin" sem þeir áttu að veita
var að refsa hjálpar„,anninum
við tilraunina með raflostum.
í rauninni fékk h; "narmaður
inn engin rafloi en við útfoún-
aðinn var tengdur m._lir, sem
sýndi styrk raflostanna.
Eftir kvi'kmyndasýninguna
fóru spurningarnar fram og „til-
raunadýrin" refsuðu hjálpar-
mönnunum, með því að gefa
þeim raflost fyrir röng svör nð
spurningum um kvikmyndina.
Fyrir kvikmyndtasýninguna
var nær enginn munur á refsing
um hinna tveggja hópa, en eftir
sýninguna refsuðu þeir, sem séð
höfðu hnífabardagann, miklu á-
kafar en hinir. Hinir kanadísku
sálfræðingar töldu bví, að
skemmtanir, sem sýndu ofbeldi,
gerðu þá menn, sem þeirra nytu
ákaiaxi í að valda öðrum sárs
auka en þeir áður voru. Þeir
telja j*ví einig að kvikmyndir og
sjónvarpsdagskrár, sem sýna
glæpi og ofbeldi, eigi nokkurn
þátt í að knýja þá sem á slí'kt
horfa einkum börn og unglinga,
til ofbeldisverka.
Hagfræðingar áætla, að árgerða
breytingamar kosti Bandankja
menn um 5 milljarðir dollara
ár hvert. Enda þótt þessar breyt
ingar hafi farið fram samkvæmt
óskum kaupenda, telja þeir vafa
laust að svo mikið sé borgandi
fyrir þær.
Fellur sijórn upp -
reisnarmanna
í Yemen ?
El Hassan sagður hafa fylgi flestra
hirðingjahöfðingja í landinu
Jeddah, Damacus, Beirut,
4. okótber — NTB—AP. .
FBÁ því var skýrt í útvarps-
sendingu frá Yemen í dag, að
Imaminn, Mohammed A1 Badr,
sé alls ekki iengur á lífi, eins og
komið hafði fram í fréttum í
gær. Er sagt, að hann hafi fallið
fyrir byssukúlum tveggja manna,
er fórnað hafi lífi sínu síðar
„fyrir fólkið og lýðræðið“.
Hins vegar segir í fréttum frá
S-Arabíu, að stuðningsmenn
hinnar nýju stjórnar í Yemen
hafi aðeins yfirráð yfir þremur
helztu borgum landsins, Sana,
Taiz og Hodeida, en flest önnur
hérúð landsins séu undir yfirráð-
um fylgismanna E1 Hassan, sem
talið hefur sig löglegan ráða-
mann landsins, eftir morðin á
Ahmad og Mohammed E1 Badr.
Talsmenn egypzku stjórnar-
Jnnar sögðu í dag, að gripið yrði
til gagnráðstafana gegn hverjum
þeim, er íiygðust ráðast gegn
hinni nýju stjórn Yemen. Mun
þeim, er hyggðust ráðast gegn
S-Arabíu og Jórdaníu, sem styðja
E1 Hassan.
Hann virðist hafa mikið fylgi
hirðingja og höfðingja þeirra í
sveitum landsins. Stefna her-
menn hans cil Sana og Hodeida,
og takist honum að ná þeirri borg
á sitt vald, er stórt skarð höggv-
ið í samgönguleið stjórnarhers-
ins, þar eð þá verður tekið fyrir
flutninga af sjó til hersins.
Brezki sendiherrann í Yemen,
Christopher Candy, sagði í dag
í skeyti til utanríkisráðuneytis-
ins í London, að stjórnarherinn
myndi innan skamms létta eftir-
liti með fréttasendingum erlendra
sendimanna, en það hefur verið
í gildi, síðan uppreisnarmenn
tóku völdin.
Candy hélt í dag til baka frá
Taiz frá Aden. Hann var einn
af farþegum þeim, er voru með
flugvél þeirri, sem nauðlenti í
Aden í gær. 1 London líta menn
þannig á málin, að nauðlending-
in hafi eklii verið nauðsynleg,
heldur hafi verið lent í Aden
Framh. á bls. 19
Ésmeygileg „munnharpa
66
Til er hljóðfæri, sem á frönsku
nefnist guimbarde. Þa J líkist dá-
lítið hárkamdi með einni tönn,
eða með öðrum orðum: bað er
gert úr ramma, sem í er festur
þorn eða blað, sem hlj-’ðflæca-
leikarinn slær á með fingrunum
Til að breyta tónhæðinni er
munnurinn notaður. Þegar leik
ið er á hljóðfærið, heldur mað-
ur þvi Itt framan við opinn
munn sinn. Munnurinn magnar
tóninn og tónhæðinni er breytt
með því að hreyfa varir og
tungu svipað og þegar talað er.
Hljótfe i þetta má smíða úr
ýmsum efnum, bæði tré og
málmi.
í byrjun 19. aldar sóttust ung
ir menn í Austurríki ákaflega
eftir silfri til að smíða sér hljóð
færi úr. Þeir notuðu guimbarde
sem á þýzku nefnist Maultromm
el, til að leika ástarsöngva fram
an við glugga sinnar heittelsk-
uðu. Þessi siður varð svo út-
breiddur, og tónn hljóðfærisins
svo lokkandi og ísmeygilegur,
að- siðferði kvenna var komið í
mikla hættu, og Maultrommel
var hvað eftir annað bannað
með lögum. Árangurinn af lög-
gjöfinni varð þó ekki mikill j
enn eru þessi hljóöfæri víða not
uð um Av ' urríki til að leika á
ástarsöngva.
Nú á dögnm láta menn sér þó
nægja að smiða hljóðfærið úr
járni.
Jurtaæiur í hæitu
Fáir menn lifa eingöngu á
jurtafæðu. Þó eru þeir til sem
halda öllum afurðum af dýrum
úr íæðu sinni og ganga jafnvel
ekki í föt—-í úr efni úr dýrarík-
inu.
Almennt hefur verið álitið að
hreinar jurtaætur séu harðgert
og heilbrigt fólk. Rannsóknir dr.
A. D. M. Smith í London benda
þó á, að þessu sé öðru vísi farið.
Hanr rannsakaði tólf jurtaæt
ur, sem eingöngu höfðu lifað á
jurtafæðu í allt frá 4 upp í 30
ár. Þær höfðu mjög lítið B12
vítamín í blóðinu, og blóðjárn
þeirra . ar afskaplega lít.ið.
Tveir af þessum tólf mönnum
þjáðust af hægfara eyðileggingu
mænunnar, sem er blóðleysi, er
stafar af skorti á B12.
Heilarit þessara manna var
aðeins eðlilegt í tveim tilfellum.
Breytingarnar voru svipaðar
þeim, sem eiga sér stað við merg
runa. Fæ.'.ar jurtaætur reykja,
sem betur fer, því að bæði sjón
'himn. og sjóntaugin þola illa
tóbak, einkum ef viðkomandi
mann skortir B12 vítamín.
Aðrir hafa fundið ýmsa sjúk
dóma sem eru þekktir að því að
vera samfara hjá jurtaætum,
Öruggast er fyrir þá, sem ein-
göng'i borða jurtafæðu, að fá
B’12 innspýtingu öðru hvoru.
Þeir 1 urfa ekki að hafa sam-
vizfcubit af bvi því að nú orðið
ræktuð L
— Reykjavíkurbréf
Framhald af bls. 11.
menn fóru með völd í landinu.
En leiðtogum Framsóknar-
flokksins hættir mjög til þess að
deila á Viðreisnarstjórnina fyrir
að láta ýmislegt ógert, sem
Framsóknarmenn sjálfir hreyfðu
hvorki legg né lið til þess að
gera meðan þeir sjálfir höfðu
aðstððu til þess. Það er t.d. al-
þjóð kunnugt að í tíð vinstri
stjórnarinnar létu Framsóknar-
menn lánasjóði landbúnaðarins
verða gjaldþrota án þess að gera
minnstu tilraun til þess að
tryggja starfsemi þeirra. Við-
reisnarstjórnin hafði hins vegar
forystu um ráðstafanir, sem
tryggja það að bændur munu á
næstu árum halda áfram að
rækta 'og byggja upp jarðir sín-
ar með eðlilegri aðstoð frá Stofn
lánadeild landbúnaðarins.
Sjónvarpið
á Norðurlöndum
Sjónvarpið heldur áfram að
færa út kvíarnar um allan heim.
Á Norðurlöndum hefur þróunin
síðustu árin orðið mjög hröð á
þessu sviði. í Svíþjóð eru nú 1,5
millj. sjónvarpstækja og 63 sjón-
varpsstöðvar. Nr sjónvarpið nú
til 80—90 af hundraði sænsku
þjóðarinnar. Sjónvarpað er i
3V2 klst. daglega.
f Danmörku eru nú um 800
þús. sjónvarpstækf og 6 sjón-
varpsstöðvar. Sjónvarpið nær nú
til allrar dönsku þjóðarinnar.
Þar er sjónvarpað 3—4 klst. dag-
lega.
1 Finnlandi eru 285 þús. sjón-
varpstæki og 18 sjónvarpsstöðv-
ar. UM 90 af hundraði finnsku
þjóðarinnar getur nú séð sjón-
varp. Sjónvarpa Finnar um 5
klst. daglega.
Noregur er skemmzt á veg
kominn á sviði sjónvarpsins. —
Þar eru nú 160 þús. sjónvarps-
tæki og 6 aðalsjónvarpsstöðvar,
auk nokkurra smærri stöðva.
30—40 af hundraði Norðmanna
geta séð sjónvarp. Sjónvarpað
er 2—3 klst. á dag.
Mjög mikill áhugi ríkir á öll-
um Norðurlöndum á sjónvarpi.
Mönnum eru að visu ljósir ó-
kostir þess, en það er almenn
skoðun að kostir sjónvarpsins
séu það þyngri á metunum að
hiklaust beri að stefna að því
að gera sem flestum kleift að
njóta þess.
Hér á íslandi gerist enn lítið
í sjónvarpsmálum. En flestir
hafa vafalaust gert sér ljóst, að
það muni halda hér innreið sína
eins og annars staðar. Sjónvarp-
ið getur tvímælalaust verið mik-
ið menningartæki. Auðvitað er
hægt að misnota það eins og
alla góða hluti. Eðlilegast virð-
ist að við íslendingar sjáum hvað
setur, fylgjumst með hinni öru
þróun í sjónvarpsmálum og hag-
nýtum okkur á sínum tíma þær
framfarir, sem stöðugt eru að
gerast.
Vitað er að land okkar er
fremur illa til sjónvarps fallið,
t.d. miklu verr en Danmörk,
sem er flatt og nærri fjallalaust
land. Hér á íslandi mundi hins
vegar þurfa að byggja mikinn
fjölda endurvarpsstöðva í öllum
landshlutum til þess að þjóðin
öll gæti orðið sjónvarps aðnjót-
andi. En fyrr en varir kunna
þær breytingar að gerast sem
draga stórkostlega úr kostnaði
við sjónvarp og bæta þannig að-
stöðu fjallalanda til að njóta
þess.